Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

SHAPITRE A EKUMI NA ISATU

Nemeka Muwa Mwanda Nkya Buntu

Nemeka Muwa Mwanda Nkya Buntu

1. Nnanyi mwitupe muwa?

YEHOWA nyi “Efile Mukulu e na mûwa.” (Yeelemiya 10:10, EEM) Nnaaye Mupangi etu, mwitupe muwa. Bible amba’shi: “Obe ngi baapangile bintu byooso; bookyebele’shi biikale panka, abyo nkupangibwa.” (Kibafumbwilwe 4:11) Oolo, Yehowa akumiina’shi twikale na muwa. Muwa nyi nkya buntu akifiki kwadi.​—Badika Misambo 36:9.

2. Nkinyi akitungu kukita bwa kupeta muloo mu nshalelo?

2 Yehowa kwete kwitupa bintu byatudi nabyo lukalo bwa kwikala na muwa, bu bidibwa na mema. (Bikitshino 17:28) Ki na muulo ukata dingi, akumiina’shi tusangeele muwa. (Bikitshino 14:15-17) Bwa kupeta muloo mu nshalelo, abitungu tukookyele miiya y’Efile Mukulu.​—Yeeshaya 48:17, 18.

ABIPUSHAA EFILE MUKULU PABITALE MUWA

3. Kayina pabayipayile Abele, Yehowa bakitshine kinyi?

3 Bible etulongyesha’shi muwa wetu na wa bangi wi na muulo ku meso kwa Yehowa. Kileshesho, Kayina​—mwana a Adama na Eeva—baadi mukwatshile mwin’aye Abele nsungu, Ndjo Yehowa nkumulungula bwa kuleka nsungu. Anka Kayina ta mmupushe nya, na nsungu yaaye nkukamina mu kipaso ‘kibatupikîle mwin’ê, aye nkumwipa.’ (Kibangilo 4:3-8) Yehowa baadi munyoke Kayina bwa lufu lwa Abele. (Kibangilo 4:9-11) Byabya, nsungu na mushikwa bi masaku mwanda mbilombeene kwitwikasha n’etombo sunga kifita. Muntu e na yaya ngikashi te kupeta muwa wa ikalaika nya. (Badika 1 Yowano 3:15.) Bwa kusankisha Yehowa, abitungu tufule bantu booso.​—1 Yowano 3:11, 12.

4. Mwiya ubaabapele beena Isaleele awitulongyesha kinyi pabitale muwa wikale bu kya buntu kwatudi?

4 Bipwa binunu bibungi kumongo, Yehowa baadi muleshe’shi ataa muwa na muulo nsaa ibapeele Mosesa Miiya ekumi. Umune wa ku miiya awamba’shi: “Toyipaisheenanga.” (Miiya Ikituulwe 5:17) Su muntu ayipa mukwabo pa bukopo, abaadi na kya kumwipa naye.

5. Efile Mukulu apushaa naminyi pabitale kukatusha kw’eyimi?

5 Yehowa apushaa naminyi pabitale kukatusha kw’eyimi? Muwa wa mwana kii munda wi na muulo kwi Yehowa. Mu miiya ibaadi mupe beena Isaleele, Yehowa baadi mwambe’shi su muntu ekupila mwana mukashi e n’eyimi, na dyakatuka, yawa muntu baadi na kya kwipayibwa. (Badika Efilu 21:22, 23; Misambo 127:3.) Bino abitulongyesha’shi kukatusha kw’eyimi kwi bubi bukile.​—Tala Kikumbashilo 28.

6, 7. Mmushindo kinyi w’atulesha Yehowa shi atwata muwa na muulo?

6 Mmushindo kinyi watudi balombeene kulesha Yehowa shi atwata muwa wetu atwe banabene na wa bangi na muulo? P’atupele kukita kintu kyooso kilombeene kutwesha muwa wetu mu masaku sunga wa bangi bantu. Byabya, ta bibuwa kutoma nfwanka sunga bintu byooso abikolwanaa, mwanda mbilombeene kwitulwisha na kwitwipaa.

7 Bu bi Efile Mukulu mmwitupe mbidi na muwa, abitungu kutumika na bino bintu mu kipaso akimusangasha. Abitungu tubambe mbidi yetu. Su tatwi bakite byabya, atukamweneka bu be butete ku meso kw’Efile Mukulu. (Beena-Looma 6:19; 12:1; 2 Beena-Kodinda 7:1) Su twakutwa kwata muwa wabadi betupe kwi Yehowa na kinemo, t’akakumiina lulangwilo lwetu nya. Sunga byekala shi ta mbibofule bwa kuleka biubishi bibubi, Yehowa aketukwasha su tuakita mwetu mooso bwa kwata muwa wetu na muulo.

8. Nkinyi kyatudya kukita bwa kupela kutwesha muwa wetu sunga wa bangi mu masaku?

8 Atwikalanga balongye shi muwa nyi nkya buntu ki na muulo. Yehowa akulupila’shi atukitshi mwetu mooso bwa kupela kutwesha muwa wetu sunga wa bangi mu masaku. Atukitshi bino p’atutambusha motoka wetu, moto sunga kingi kintu kyakutambukila kalolo. Na p’atusuuku masaku sunga maasha e masaku. (Misambo 11:5) Atukitshi dingi mwetu mooso bwa kubamba nshibo yetu kalolo. Yehowa balungwile beena Isaleele shi: ‘Su bwebaka nshibo ipya, okite lupoòpò ku bukunkula bwa musongye [musaka] byaabya twekala na kilumbu kya masaku kampanda, su muntu ekala mupone kwanka.’​—Miiya Ikituulwe 22:8.

9. Mushindo kinyi watudi balombeene kulama nyema?

9 Mpa na kipaso kyatulama nyema ki na muulo ku meso kwa Yehowa. Akumiina’shi twipee nyema bwa kudya sunga kumudisha bwa kupeta bya kufwala, na mmwitupe matalwa a kwipaa nyema akimbi kushimisha muwa wetu. (Kibangilo 3:21; 9:3; Efilu 21:28) Anka tatwi balombeene kwipaa nyema bwa kwiyikyengyesha sunga bwa maasha nya.​—Nkindji 12:10.

NEMEKA BWISELELE BWA MUWA

10. Atuuku shi mase aalesha muwa naminyi?

10 Mase e na muulo sunga shi e selele ku meso kwa Yehowa mwanda aalesha muwa. Kunyima kwa Kayina kwipaa Abele, Yehowa balungwile Kayina shi: “Mase a mukwenu abeele musase kwandji.” (Kibangilo 4:10) Mase a Abele abaadi aalesha muwa waye, na Yehowa banyokyele Kayina mwanda wa kwipaa Abele. Kunyima kwa Mpeshi a kabutu, Yehowa baadi muleshe dingi shi mase aalesha muwa. Yehowa bapeele Nowa na kifuko kyaye matalwa a kudya mwita wa nyema. Amba’shi: “Bipangwa byoso bi na mûwa, abikekala bidibwa byenu, kutenteka pa bisakisaki bi napwile kwinupa.” Anka kwi kintu kimune kibadi mwibatoshe, amba’shi: “Anka tanudyanga mase, mwanda mase e bu mûwa wâbyo.”​—Kibangilo 1:29; 9:3, 4, EEM.

11. Yehowa baadi mupe beena Isaleele mwiya kinyi pabitale mase?

11 Bipwa peepi 800 kunyima kwa Yehowa kulungula Nowa bwa kupela kudya mase, balungwile’nyi beena Isaleele shi: “Su muntu, a ku baana ba Isalele sunga a ku beenyi bashaale munkatshi mwenu, akwata nyema sunga koonyi byaabakwataa ku bupiibwe, asukumune mase aabyo, dingi eeabwikile na nsenga.” Akupu bakwile’shi: “Tanudyanga mase.” (Beena-Levi 17:13, 14) Yehowa baadi akumiina shi mwilo waye waate mase bu e selele. Abaadi bakumbeene kudya mwita kushii kudya mase. Nsaa ibaabadi abayipaa nyema bwa kudya, abaadi na kya kupongoola mase mu nsenga.

12. Beena Kidishitu abamonaa mase naminyi?

12 Bipwa bibungi kunyima kwa lufu lwa Yesu, batumibwa na bakulu beena Kidishitu ba mu Yelusalema abebungile bwa kutaluula Miiya ibaabadi bape beena Isaleele, na kutala yaya ibaadi ilombeene beena Kidishitu kutumikila. (Badika Bikitshino 15:28, 29; 21:25.) Yehowa baadi mukwashe bano bakulu na batumibwa bwa kupusha’shi mase abaadi na muulo kwadi, na abaadi na kya kwiamona bu e selele. Beena Kidishitu ba kwibedi ta babaadi bakumbeene kudya sunga kutoma mase sunga kudya mwita wa nyema abashii batshindye. Kukita bino kubaadi bubi nka bu kulangwila ma nkishi sunga kutambuka lusandji. Kubanga nka paapa, beena Kidishitu ba binyibinyi abapelaa kudya sunga kutoma mase. Atwe namu lelo uno? Yehowa akumiina’shi tutungunukye na kwata muwa bu wi selele.

13. Bwakinyi beena Kidishitu t’abakumiinaa’shi bebeele mase?

13 Bino abilesha’shi beena Kidishitu t’abitungu bebeele mase su? Oolo. Yehowa mmwitwelele mwiya wa kupela kudya sunga kutoma mase. Su munganga akutosha bwa kutoma malwa, we kukumiina’shi bakwele anka mu mishila su? ooo! Mu kipaso kimune, mwiya wa kupela kudya sunga kutoma mase aulesha shi tatwi balombeene kukumiina’shi betwele anka nya.​—Tala Kikumbashilo 29.

14, 15. Bwakinyi bi na muulo bwashi mwina Kidishitu anemekye muwa na akookyele Yehowa?

14 We kukita kinyi su munganga akulungula’shi ofu su ta mbakwele mase? Muntu nabeene ndjo mulombeene kwata kitshibilo kya kukookyela sunga kupela mwiya w’Efile Mukulu pabitale mase. Beena Kidishitu abanemekaa bikata muwa wabadi bapebwe buntu, na abakimbaa ingi mishindo yabadya kwibabuka bwashi bekale na muwa, anka t’abakakumiina’shi bebeele mase nya.

15 Atukitaa mwetu mooso bwa kulama mbidi yetu na bukome, anka t’atukumiina’shi betwele mase mwanda e kinemo ku meso kwa Yehowa. Kukookyela Yehowa kwi na muulo ukata pamutwe pa kukimba bya kukalwila muwa wetu. Yesu bambile’shi: “Yawa ooso akadila kupasha muwa waye akeushimisha; na yawa ooso akashimisha muwa waye kumwanda wa kifulo n’ami, akeupete.” (Mateo 16:25, Kilombeeno kipya 2014) Abitungu tukookyele Yehowa mwanda twi bamufule. Auku kibuwa kwatudi na, bi buwa twate muwa na kinemo na kwiumona selele nka bu abiwumonaa Yehowa.​—Beena-Ebelu 11:6.

16. Bwakinyi bafubi b’Efile Mukulu abamukookyelaa?

16 Bafubi b’Efile Mukulu basha lulamato be na kitshibilo kya kukookyela mwiya waye pabitale mase. T’abakumiina kudya sunga kutoma mase, na t’abakumiina kwedibwa mase mwanda wa kubukibwa nya. * Anka abakumiina ingi mishindo ya kubukibwa ayilama muwa. Abashinkamisha’shi Mupangi a muwa na mase auku kibuwa bwabo. Okumiina namu shi Efile Mukulu auku kibuwa boobe su?

KIPASO KIMUNE KYA KUFUBA NA MASE KYABAKUMINAA KWI YEHOWA

17. Mushindo kinyi umune ubaadi Yehowa muleshe beena Isaleele bwa kutumika na mase?

17 Mu Miiya ibaabapeele Mosesa kwi Efile Mukulu, Yehowa balungwile beena Isaleele shi: “Muuwa wa kipangiibwe kyooso wi mu mase; ami naamu, nee mwinupe anka pa kilambwilo bwa kushimisha milwisho ya muuwa wenu. Mbiinyibiinyi mase aàpaana kushimisha kwa milwisho, mwanda mmuuwa.” (Beena-Levi 17:11) Beena Isalele pabaabadi abakitshi milwisho, abaadi abatekye Yehowa lusa pa kulambula nyema. Byabya, tshiite mwakwidi baadi amyamina mase pa kilambwilo mu ntempelo. Uno ndjo mushindo umune ubaadi Yehowa muleshe beena Isaleele bwa kutumika na mase.

18. Kwilambula kwa Yesu nkwitupe mushindo wa kupeta kinyi?

18 Pabafikile Yesu pa nsenga, baadi mutuushe muwa sunga mase aye bwa kubwikila milwisho yetu, na kukatusha mwiya wa kulambula milambu ya nyema. (Mateo 20:28; Beena-Ebelu 10:1) Muwa wa Yesu ubaadi dingi na kinemo kikata kunyima kwa Yehowa kumusangula ku lufu bwashi ende mwiyilu. Yehowa mmupe bantu booso mushindo wa kupeta muwa wa ikalayika.​—Yowano 3:16; Beena-Ebelu 9:11, 12; 1 Mpyeele 1:18, 19.

Mushindo kinyi odi mulombeene kulesha kanemo bwa muwa na mase?

19. Nkinyi akitungu shi tukite bwa kwikala ‘besuule ku mase a bantu boso?’

19 Twi na lutumbu lukata kwi Yehowa bwa muwa wadi mwitupe! Abikyebe kulungula bantu shi, su balesha lukumiino mwi Yesu, mbalombeene nkapeta muwa wa losoo. Twi bakumiine bantu, na atukitshi kyoso kilombeene kukita bwashi twibalongyeshe bakapete muwa wa losoo. (Esekyele 3:17-21) Byabya, nka bu mutumibwa Mpoolo, atukakula’shi, ‘twi besuule ku mase a bantu boso; mwanda tatwi balame mwanda su ngumune pa kwibalungula mpango y’Efile Mukulu yoso.’ (Bikitshino 20:26, 27, Kilombeeno kipya 2014) Oolo, atulesha’shi atunemeka muwa na mase bikata nsaa y’atulungula bangi pabitale Yehowa na mushindo wi muwa na muulo ku meso kwaye.

^ par. 16 Bwa kuuka ingi myanda pabitale kwedibwa mase, tala mwisaki dya 77-79 mu mukanda wa “Elameeyi mu kifulo ky’Efile Mukulu,” wabadi batuushe kwi Batemwe ba Yehowa.