1. Hin-o an naghatag ha aton hin kinabuhi?

HI Jehova “an buhi nga Dios.” (Jeremias 10:10) Hiya an aton Maglalarang, ngan hiya an naghatag ha aton hin kinabuhi. An Biblia nasiring: “Ikaw an naglarang han ngatanan nga butang, ngan tungod han imo kaburut-on ineksister hira ngan ginlarang.” (Pahayag 4:11) Oo, karuyag ni Jehova nga mabuhi kita. An kinabuhi usa nga presyoso nga regalo tikang ha iya.​—Basaha an Salmo 36:9.

2. Paonan-o kita magigin malampuson ha aton kinabuhi?

² Gintatagan kita ni Jehova han aton ginkikinahanglan basi padayon nga mabuhi, sugad han pagkaon ngan tubig. (Buhat 17:28) Pero labaw pa hito, karuyag niya nga magin malipayon kita. (Buhat 14:15-17) Basi magin malampuson ha kinabuhi, kinahanglan sundon naton an mga balaud han Dios.​—Isaias 48:17, 18.

3. Ano an ginbuhat ni Jehova han ginpatay ni Cain hi Abel?

³ Igintututdo ha aton han Biblia nga presyoso kan Jehova an aton kinabuhi ngan an kinabuhi han iba pa nga tawo. Pananglitan, han hi Cain​—anak nira Adan ngan Eva—​nasina hinduro ha iya manghod nga hi Abel, ginpahamangnoan ni Jehova hi Cain nga kinahanglan niya kontrolon an iya kasina. Pero waray mamati hi Cain, ngan nasina gud hiya salit “gin-atake ni Cain an iya  bugto nga hi Abel ngan ginpatay hiya.” (Genesis 4:3-8) Ginsirotan ni Jehova hi Cain tungod han pagpatay kan Abel. (Genesis 4:9-11) Salit peligroso an kasina ngan kangalas kay tungod hito mahimo kita magin madarahog o mapintas. An sugad hito nga tawo diri magkakaada kinabuhi nga waray kataposan. (Basaha an 1 Juan 3:15.) Basi mapalipay hi Jehova, kinahanglan mahibaro kita nga higugmaon an ngatanan nga tawo.​—1 Juan 3:11, 12.

4. Ano an igintututdo ha aton han usa han mga balaud nga iginhatag han Dios ha mga Israelita mahitungod ha regalo nga kinabuhi?

⁴ Paglabay hin yinukot nga katuigan, iginpakita ni Jehova nga presyoso ha iya an kinabuhi han iginhatag niya kan Moises an Napulo nga Sugo. Usa han mga balaud amo ini: “Ayaw pagpatay.” (Deuteronomio 5:17) Kon an usa nga tawo tinuyo nga magpatay hin tawo, papatayon liwat hiya.

5. Ano an inaabat han Dios mahitungod ha pagpunit?

⁵ Ano an inaabat han Dios mahitungod ha pagpunit? Presyoso kan Jehova bisan an kinabuhi han iginbuburod nga bata. Ha Balaud nga iginhatag ni Jehova ha mga Israelita, hi Jehova nagsiring nga kon an usa nga tawo makaigo hin burod nga babaye ngan tungod hito mapunit an iya iginbuburod, ito nga tawo papatayon. (Basaha an Exodo 21:22, 23; Salmo 127:3.) Igintututdo hini ha aton nga sayop an pagpunit.​—Kitaa an Endnote 28.

6, 7. Paonan-o naton ipapakita kan Jehova nga presyoso ha aton an kinabuhi?

⁶ Paonan-o naton maipapakita kan Jehova nga presyoso ha aton an aton kinabuhi ngan an kinabuhi han iba? Pinaagi ha diri pagbuhat hin bisan ano nga magbubutang ha peligro han aton kinabuhi o han kinabuhi han iba. Salit diri kita magamit hin tabako o magmamamâ  o magdudroga, kay nakakadaot ito ngan bangin makamatay ito ha aton.

⁷ An Dios an naghatag ha aton hin kinabuhi ngan lawas, ngan sadang naton gamiton ito ha paagi nga iya karuyag. Salit kinahanglan atamanon naton hin maopay an aton lawas. Kay kon diri, magigin mahugaw kita ha pagkita han Dios. (Roma 6:19; 12:1; 2 Corinto 7:1) Diri kita makakagsingba kan Jehova, nga naghatag ha aton hin kinabuhi, kon para ha aton diri presyoso an kinabuhi. Bisan kon bangin makuri hinduro an pag-undang ha maraot nga mga bisyo, bubuligan kita ni Jehova kon naniningkamot kita tungod kay presyoso ha aton an kinabuhi.

8. Ano an aton bubuhaton basi masigurado nga diri mameligro an aton kinabuhi o an kinabuhi han iba?

⁸ Nahibaroan naton nga an kinabuhi usa nga presyoso nga regalo. Nasarig hi Jehova nga bubuhaton naton an aton gimaopayi basi diri ibutang ha peligro an aton kinabuhi o an kinabuhi han iba. Ginbubuhat naton ini ha paagi han aton pagdrayb han aton awto, motorsiklo, o iba pa nga sarakyan. Ginlilikyan naton an peligroso o madarahog nga isport. (Salmo 11:5) Ginbubuhat liwat naton an aton gimaopayi basi magin talwas nga lugar an aton balay. Hi Jehova nagsugo ha mga Israelita: “Kon magtukod ka hin bag-o nga balay, kinahanglan maghimo ka liwat hin barandilya [o, hamubo nga pader] para ha imo atop, basi waray mahulog tikang hito ngan diri magin salaan ha dugo an imo panimalay.”​—Deuteronomio 22:8.

9. Paonan-o naton sadang trataron an mga hayop?

⁹ Importante kan Jehova bisan an paagi han aton pagtratar ha mga hayop. Gintutugotan kita niya nga mag-ihaw o magpatay hin mga hayop para kaunon ngan para himoon nga bado, ngan natugot liwat hiya nga magpatay  kita hin hayop kon namimeligro an aton kinabuhi tungod hito. (Genesis 3:21; 9:3; Exodo 21:28) Pero diri kita puydi magin mapintas ha mga hayop o patayon ito tungod la hin isport.​—Proberbios 12:10.

10. Paonan-o kita nahibaro nga an dugo nagrirepresentar han kinabuhi?

¹⁰ An dugo baraan kan Jehova kay nagrirepresentar ito han kinabuhi. Katapos patayon ni Cain hi Abel, hi Jehova nagsiring kan Cain: “An dugo han imo bugto naggiginuliat ha akon tikang ha tuna.” (Genesis 4:10) An dugo ni Abel nagrirepresentar han iya kinabuhi, ngan ginsirotan ni Jehova hi Cain tungod han pagpatay kan Abel. Katapos han Baha ha panahon ni Noe, iginpakita utro ni Jehova nga an dugo nagrirepresentar han kinabuhi. Gintugotan ni Jehova hi Noe ngan an iya pamilya nga kaunon an unod han mga hayop. Hiya nagsiring: “An tagsa nga nagkikiwa nga hayop nga buhi mahimo niyo magin pagkaon. Sugad la nga akon iginhatag ha iyo an berde nga mga tanom, ito ngatanan akon iginhahatag ha iyo.” Pero may usa nga iginsugo hi Jehova nga diri nira kakaunon: “An unod la nga may kinabuhi​—an dugo hito—​ayaw niyo kaona.”​—Genesis 1:29; 9:3, 4.

11. Ano nga sugo may kalabotan ha dugo an iginhatag han Dios ha nasud han Israel?

¹¹ Paglabay hin mga 800 ka tuig katapos magsiring hi Jehova kan Noe nga diri kaunon an dugo, nagsugo hiya utro ha iya katawohan: “Kon an usa han mga Israelita o an iba nga dayo nga naukoy kaupod niyo manganop ngan makadakop hin ihalas nga hayop o hin tamsi nga mahimo kaunon, kinahanglan iya paturoon an dugo hito ngan tabonan ito hin tapotapo.” Katapos, hiya  nagsiring: “Ayaw niyo pagkaona an dugo.” (Levitico 17:13, 14) Karuyag pa gihapon ni Jehova nga tagdon han iya katawohan an dugo sugad nga baraan. Puydi nira kaunon an karne pero diri an dugo. Kon nag-iihaw o nagpapatay hira hin hayop para kaunon, kinahanglan paturoon nira ha tuna an dugo hito.

12. Ano an pagtagad han mga Kristiano ha dugo?

¹² Paglabay hin pipira ka tuig tikang han namatay hi Jesus, an mga apostol ngan an mga tigurang ha Kristiano nga kongregasyon ha Jerusalem nagkatirok basi desisyonan kon ano nga mga bahin han Balaud nga iginhatag ha mga Israelita an aplikado pa ha mga Kristiano. (Basaha an Buhat 15:28, 29; 21:25.) Ginbuligan hira ni Jehova basi masabtan nga an dugo presyoso pa gihapon ha iya ngan kinahanglan tagdon pa gihapon nira ito nga baraan. An siyahan nga mga Kristiano diri puydi kumaon o uminom hin dugo o kumaon hin karne nga an dugo waray paturoa hin maopay. Kon bubuhaton nira ito, pariho ito karaot ha pagsingba hin mga idolo o pagbuhat hin seksuwal nga imoralidad. Tikang hito nga panahon, an tinuod nga mga Kristiano nagdumiri ha pagkaon o pag-inom hin dugo. Kumusta man yana? Karuyag pa gihapon ni Jehova nga tagdon naton an dugo sugad nga baraan.

13. Kay ano nga an mga Kristiano diri nagpapaabuno hin dugo?

¹³ Karuyag sidngon ba hini nga an mga Kristiano sadang liwat magdumiri ha pagpaabuno hin dugo? Oo. Hi Jehova nagsusugo ha aton nga diri kumaon o uminom hin dugo. Kon an usa nga doktor magsiring ha imo nga diri ka uminom hin de-alkohol nga irimnon, ig-iindyeksyon mo ba ito ha imo lawas? Syempre diri! Ha pariho nga paagi, an sugo nga diri kumaon o uminom hin dugo nangangahulogan nga diri kita magpapaabuno hin dugo.​—Kitaa an Endnote 29.

14, 15. Kay ano nga importante ha usa nga Kristiano nga respetuhon an kinabuhi ngan sugton hi Jehova?

 ¹⁴ Ano man kon an usa nga doktor magsiring nga mamamatay kita kon diri kita magpapaabuno hin dugo? An kada tagsa kinahanglan magdesisyon kon susundon niya an balaud han Dios may kalabotan ha dugo. Ginrirespeto gud han mga Kristiano an regalo han Dios nga kinabuhi, ngan mamimiling kita hin alternatibo nga mga pagtambal basi padayon nga mabuhi; pero diri kita magpapaabuno hin dugo.

¹⁵ Naniningkamot gud kita nga magpabilin nga mahimsog, pero tungod kay presyoso ha Dios an kinabuhi, diri kita magpapaabuno hin dugo. Mas importante an pagsugot kan Jehova imbes nga maningkamot nga pahilawigon an aton kinabuhi pinaagi ha diri pagsugot ha iya. Hi Jesus nagsiring: “An bisan hin-o nga naruruyag pagtalwas han iya kinabuhi mawawad-an hito, pero an bisan hin-o nga mawad-an han iya kinabuhi tungod ha akon makakaagi hito.” (Mateo 16:25) Karuyag naton sumugot kan Jehova tungod kay hinigugma naton hiya. Hiya an maaram han pinakamaopay para ha aton, ngan gintatagad naton nga presyoso ngan baraan an kinabuhi, sugad han pagtagad hito ni Jehova.​—Hebreo 11:6.

16. Kay ano nga an mga surugoon han Dios nasugot ha iya?

¹⁶ Determinado an matinumanon nga mga surugoon han Dios nga sugton an iya balaud may kalabotan ha dugo. Diri hira makaon o mainom hin dugo, ngan diri hira makarawat hin dugo para ha pagtambal. * Pero makarawat hira hin iba nga mga pagtambal basi masalbar an ira kinabuhi. Kombinsido hira nga an Maglalarang  han kinabuhi ngan dugo maaram han pinakamaopay para ha ira. Natoo ka ba nga hiya an maaram han pinakamaopay para ha imo?

17. Ha Israel, ano an amo la nga paggamit han dugo nga igintugot ni Jehova?

¹⁷ Ha Balaud nga iginhatag han Dios kan Moises, hi Jehova nagsiring ha mga Israelita: “An kinabuhi han buhi nga linarang ada ha dugo, ngan ako mismo an naghatag hito para ha iyo dida ha halaran basi himoon an pagpara  han sala [o, pangaro hin kapasayloan] para ha iyo, kay an dugo an nakakahimo han pagpara han sala.” (Levitico 17:11) Kon nakakasala an mga Israelita, mahimo hira mangaro han kapasayloan ni Jehova pinaagi ha paghalad hin hayop ngan paghangyo ha saserdote nga igbubo an iba nga dugo hito ha halaran ha templo. Amo la ini an paagi nga igintugot ni Jehova ha mga Israelita ha paggamit han dugo.

18. Ano an posible naton makarawat tungod han halad ni Jesus?

¹⁸ Han kinanhi hi Jesus ha tuna, iya ginsaliwnan an balaud ha paghalad hin mga hayop pinaagi ha paghatag han iya kinabuhi, o dugo, para mapasaylo an aton mga sala. (Mateo 20:28; Hebreo 10:1) Birilhon gud an kinabuhi ni Jesus salit katapos ni Jehova banhawon hi Jesus ngadto ha langit, maihahatag na ni Jehova ha ngatanan nga tawo an higayon nga mabuhi ha waray kataposan.​—Juan 3:16; Hebreo 9:11, 12; 1 Pedro 1:18, 19.

19. Ano an kinahanglan naton buhaton basi magin ‘waray sala ha dugo han ngatanan nga tawo’?

¹⁹ Mapasalamaton kita kan Jehova ha iya maopay gud nga regalo nga kinabuhi! Ngan karuyag naton sumatan an mga tawo nga kon may pagtoo hira kan Jesus, mahimo hira mabuhi ha waray kataposan. Hinigugma naton an mga tawo, ngan bubuhaton naton an ngatanan nga aton mahihimo para tutdoan hira kon paonan-o magkakaada kinabuhi. (Ezekiel 3:17-21) Ngan pariho kan apostol Pablo, makakasiring kita: “Waray ako sala ha dugo han ngatanan nga tawo, kay waray ako mag-alang ha pagsumat ha iyo han ngatanan nga kaburut-on han Dios.” (Buhat 20:26, 27) Oo, iginpapakita naton nga ginrirespeto gud naton an kinabuhi ngan dugo kon iginsusumat naton ha iba an mahitungod kan Jehova ngan kon ano kapresyoso ha iya an kinabuhi.