1. ¿Máax tsʼáa k-kuxtal?

JÉEOBAEʼ letiʼe «Dios kuxaʼanoʼ» (Jeremías 10:10). Letiʼ beetmiloʼon yéetel letiʼ tsʼáatoʼon kuxtal. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Teech beet tuláakal baʼal, ta woʼolaleʼ yanchaj tuláakal baʼal tumen bey ta wóotilakoʼ» (Apocalipsis 4:11). Kuxaʼanoʼon chéen tu yoʼolal Jéeoba. Le kuxtaloʼ junpʼéel nojoch siibal u tsʼaamajtoʼon Dios (xok Salmo 36:9).

2. ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal ka xiʼiktoʼon utsil?

² Jéeobaeʼ ku tsʼáaik baʼax kʼaʼabéettoʼon utiaʼal k-kuxtal, jeʼex janal yéetel jaʼ (Hechos 17:28). Letiʼeʼ u kʼáat ka kiʼimakchajak k-óol (Hechos 14:15-17). Unaj k-uʼuyik u tʼaan Dios utiaʼal ka xiʼiktoʼon utsil (Isaías 48:17, 18).

3. ¿Baʼax tu beetaj Jéeoba ka kíimsaʼab Abel tumen Caín?

³ Le Bibliaoʼ ku kaʼansikeʼ Dioseʼ koʼoj u yilik u kuxtal tuláakal máak. Koʼox ilik baʼax úuch tiʼ Caín, u yáax paal Adán yéetel Eva. Caíneʼ jach pʼuʼuj tu contra Abel, u yíitsʼin. Jéeobaeʼ tu yaʼalaj tiʼ Caín maʼ u seguer u pʼuʼujul. Baʼaleʼ Caíneʼ maʼ tu yuʼubaj tʼaaniʼ. Jach pʼuʼuji, «tu atacartaj Abeleʼ ka tu kíimsaj» (Génesis 4:3-8). Jéeobaeʼ tu castigartaj Caín úuchik u kíimsik Abel (Génesis 4:9-13). Leloʼ ku kaʼansiktoʼoneʼ u pʼuʼujul máak yéetel u pʼektik wa máaxeʼ jeʼel u túulchʼintik u beet baʼax kʼaaseʼ. Máaxoʼob beetik beyaʼ maʼ tun  tsʼaabiltiʼob kuxtal minaʼan u xuul (xok 1 Juan 3:15). Utiaʼal k-lúubul utsil tiʼ Jéeobaeʼ kʼaʼabéet k-yaabiltik tuláakal máak (1 Juan 3:11, 12).

4. ¿Baʼax ku kaʼansik yoʼolal le kuxtal junpʼéel tiʼ le Diez Mandamientoʼoboʼ?

⁴ Ka máan yaʼab añoseʼ Jéeobaeʼ tu tsʼáaj tiʼ Moisés Diez Mandamientoʼob. Junpʼéeleʼ ku yaʼalik: «Maʼ unaj a kíimsik mix máakiʼ» (Deuteronomio 5:17). Máax ku kíimsik u yéet máakileʼ unaj kaʼach u kíimsaʼal. Leloʼ ku kaʼansikeʼ utiaʼal Jéeobaeʼ jach koʼoj u tojol le kuxtaloʼ.

5. ¿Bix u yilik Dios u abortar juntúul koʼolel?

⁵ ¿Bix u yilik Dios u abortar juntúul koʼolel? Jéeobaeʼ jach koʼoj u yilik u kuxtal juntúul chaambal maʼ síijikiʼ. Teʼ Ley tu tsʼáaj tiʼ le israelitaʼoboʼ tu yaʼaleʼ wa yaan máax ku beetik loob tiʼ juntúul koʼolel embarazada yéetel ku kíimil u chaambaleʼ; le máax beet le looboʼ yaan u kíimsaʼal (xok Éxodo 21:22, 23; Salmo 127:3). Lelaʼ ku kaʼansiktoʼoneʼ maʼ maʼalob ka luʼsaʼak u kuxtal juntúul chaambal maʼ síijikiʼ (ilawil nota 27).

6, 7. ¿Bix jeʼel k-eʼesik tiʼ Jéeoba koʼoj k-ilik le kuxtaloʼ?

⁶ ¿Bix jeʼel k-eʼesik tiʼ Jéeoba koʼoj k-ilik le kuxtaloʼ? Kéen k-kanáant maʼ k-táakpajal tiʼ baʼax jeʼel u beetiktoʼon loobeʼ wa jeʼel u beetik loob tiʼ u maasileʼ. Toʼoneʼ maʼatech k-tsʼuʼutsʼik chamal mix marihuana yéetel maʼatech k-drogartikba, tumen le baʼaloʼobaʼ jeʼel u beetiktoʼon loobeʼ wa jeʼel tak u kíimskoʼoneʼ.

⁷ Tumen Dios tsʼaamil k-kuxtaleʼ unaj k-kanáantik k-wíinklil jeʼex u yaʼalikoʼ. Wa maʼ k-beetkeʼ maʼ t-pʼáatal limpioil tu táan Dios (Romanos 6:19; 12:1; 2 Corintios 7:1). Maʼ tu béeytal k-adorartik Dios wa maʼ  t-eʼesik tsiikil tiʼ le kuxtaloʼ. Maʼ xaaneʼ yaan u talamtal k-pʼatik le baʼaxoʼob kʼaastak suuk k-beetkoʼ. Baʼaleʼ wa k-beetik tumen koʼoj k-ilik le kuxtal u siimajtoʼon Jéeobaoʼ, letiʼeʼ yaan u yáantkoʼon.

8. ¿Bix jeʼel k-kanáantik k-kuxtal bey xan u kuxtal u maasileʼ?

⁸ Tsʼoʼok k-ilkeʼ le kuxtaloʼ junpʼéel siibal jach koʼoj u tojol. Jéeobaeʼ u kʼáat ka k-kanáant k-kuxtal bey xan u kuxtal u maasil. Wa yaan k-coche wa k-motoeʼ unaj k-kanáantik bix k-máan tu yéetel. Maʼatech k-táakpajal tiʼ báaxaloʼob jeʼel u beetik u yúuchultoʼon loobeʼ (Salmo 11:5). Unaj k-ilik xan wa maʼalob yanil k-otoch. ¿Baʼaxten? Yoʼolal baʼax tu yaʼalaj Jéeoba tiʼ le israelitaʼoboʼ: «Le kéen a beet junpʼéel najeʼ techeʼ unaj a beetik junpʼéel pretil yóokʼol le techooʼ, utiaʼal maʼ u lúubul mix máakiʼ yéetel utiaʼal maʼ u kíimil mix máak tu culpa a familia» (Deuteronomio 22:8).

9. ¿Bix unaj k-tratartik le baʼalcheʼoboʼ?

⁹ Jéeobaeʼ maʼ u kʼáat xan ka maltratartaʼak le baʼalcheʼoboʼ. Ku chaʼik u kíimsaʼaloʼob utiaʼal jaantbil, utiaʼal u beetaʼal nookʼ wa utiaʼal maʼ u beetkoʼob loob tiʼ máak (Génesis 3:21; 9:3; Éxodo 21:28). Baʼaleʼ maʼ unaj k-beetik loob tiʼobiʼ mix k-kíimskoʼob chéen utiaʼal k-náaysik k-óoliʼ (Proverbios 12:10).

10. ¿Baʼaxten k-aʼalik le kʼiʼikʼoʼ ku chíikbesik le kuxtaloʼ?

¹⁰ Jéeobaeʼ santo u yilik le kʼiʼikʼoʼ tumen tu táan letiʼeʼ kuxtal. Le oʼolal tu castigartaj Caín úuchik u wekik u kʼiʼikʼel Abel le ka tu luʼsaj u kuxtaloʼ (Génesis 4:10). Ka tsʼoʼok le Búulkabal tu kʼiiniloʼob Noéoʼ Jéeobaeʼ tu yaʼaleʼ le kʼiʼikʼoʼ ku chíikbesik le kuxtaloʼ.  Le oʼolal tu yaʼalaj tiʼ Noé bey xan tiʼ u láakʼtsiloʼob: «Tuláakal baʼalcheʼ kuxaʼan teʼ yóokʼol kaaboʼ jeʼel u páajtal a jaantikeʼexeʼ, kin tsʼáaikoʼob tiʼ teʼex jeʼel bix tin tsʼáajilakteʼex le xíiwoʼob yéetel le cheʼob utiaʼal a jaanteʼexoʼ». Chéen baʼaleʼ tu yaʼalajtiʼob: «Bakʼ láayliʼ yaan u kʼiʼikʼeleʼ maʼ unaj a jaantikeʼexiʼ» (Génesis 1:29; 9:3, 4).

11. ¿Baʼax tu yaʼalaj Jéeoba tiʼ u kaajal yoʼolal le kʼiʼikʼoʼ?

¹¹ Kex 800 años u yaʼal Jéeoba tiʼ Noé maʼ unaj u jaantik kʼiʼikʼeʼ tu yaʼalaj xan tiʼ u kaajal: «Wa juntúul israelita wa juntúul j-táanxel luʼumil kajaʼan ichileʼex ku kíimsik teʼ kʼáax juntúul baʼalcheʼ wa juntúul chʼíichʼ jeʼel u páajtal u jaantaʼaleʼ, unaj u desangrartik yéetel u mukik le kʼiʼikʼ yéetel luʼumoʼ». Ka tsʼoʼokeʼ tu yaʼalaj: «Maʼ unaj a jaantikeʼex u kʼiʼikʼel[iʼ]» (Levítico 17:13, 14). Jéeobaeʼ láayliʼ u kʼáat ka ilaʼak santo le kʼiʼikʼ tumen u kaajaloʼ. Jeʼel u páajtal u jaantikoʼob bakʼeʼ, baʼaleʼ maʼ unaj u jaantikoʼob u kʼiʼikʼeliʼ, unaj u wekikoʼob.

12. ¿Bix u yilaʼal le kʼiʼikʼ tumen máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ?

¹² Ka máan wa jaypʼéel jaʼab kíimik Jesúseʼ le apóstoloʼob yéetel u ancianoiloʼob Jerusalénoʼ tu múuchʼ xakʼaltoʼob máakalmáak tiʼ le leyoʼob tsʼaʼab tiʼ le israelitaʼob unaj u seguer u meyajoʼ (xok Hechos 15:28, 29; 21:25). Jéeobaeʼ tu yáantaj u naʼatoʼob láayliʼ santo u yilik le kʼiʼikʼoʼ, le oʼolal bey xan unaj u yilkoʼoboʼ. Le yáax cristianoʼoboʼ maʼ unaj u jaantikoʼob mix u yukʼikoʼob kʼiʼikʼiʼ. Maʼ unaj xan u jaantikoʼob bakʼ wa maʼ láaj jóoʼsaʼan u kʼiʼikʼeliʼ. U beetaʼaleʼ bey ka adorartaʼak maʼ jaajil diosoʼob wa u núupkʼebantal máakeʼ. Desde teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ le jaajil cristianoʼoboʼ  maʼatech u jaantikoʼob mix tu yukʼikoʼob kʼiʼikʼ. Bejlaʼeʼ Jéeobaeʼ láayliʼ u kʼáat ka ilaʼak santo le kʼiʼikʼoʼ.

13. ¿Baʼaxten máaxoʼob meyajtik Jéeobaeʼ maʼatech u chaʼikoʼob ka tsʼaʼabak kʼiʼikʼ tiʼobiʼ?

¹³ ¿U kʼáat wa túun u yaʼaleʼ le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ maʼ unaj u chaʼik u tsʼaʼabal kʼiʼikʼ tiʼobiʼ? Beyoʼ, tumen Jéeobaeʼ u yaʼalmaj maʼ unaj k-jaantik mix k-ukʼikiʼ. Wa juntúul doctor ku yaʼalik maʼ a wukʼik aguardienteeʼ, ¿máasaʼ maʼ ta inyectartik ta wíinklil? Bey xan u yúuchul yéetel le kʼiʼikʼoʼ, maʼ unaj k-chaʼik u tsʼaʼabaltoʼoniʼ (ilawil nota 28).

14, 15. ¿Baʼaxten le jaajil cristianoʼoboʼ maʼatech u chaʼikoʼob u tsʼaʼabal kʼiʼikʼ tiʼob kex koʼoj u yilkoʼob le kuxtaloʼ?

¹⁴ ¿Baʼax ken k-beet wa juntúul doctor ku yaʼalik yaan k-kíimil wa maʼ tu tsʼaʼabaltoʼon kʼiʼikʼ? Cada máak unaj u chʼaʼtuklik wa yaan u beetik baʼax ku yaʼalik Dios yoʼolal le kʼiʼikʼoʼ. K-kanáantik k-kuxtal tumen Dios tsʼaamiltoʼon, le oʼolal k-ilik bix jeʼel k-tsʼaʼakal x-maʼ kʼiʼikʼileʼ.

¹⁵ Maʼ k-kʼáat kʼojaʼantaliʼ, baʼaleʼ tumen Dios aʼal maʼ unaj k-oksik kʼiʼikʼ t-wíinklileʼ maʼatech k-chaʼik u tsʼaʼabaltoʼon kʼiʼikʼ. Maas kʼaʼanaʼan k-uʼuyik u tʼaan Jéeoba ke ka kuxlakoʼon junpʼíit maas. Jesúseʼ tu yaʼalaj: «Máax u kʼáat u salvart u kuxtaleʼ yaan u perdertik, chéen baʼaleʼ le máax ku perdertik u kuxtal tin woʼolaleʼ yaan u salvartik» (Mateo 16:25). K-kʼáat k-beet baʼax ku yaʼalik Jéeoba tumen k-yaabiltmaj. Letiʼeʼ u yojel baʼax maas maʼalob k-tiaʼal. Jeʼex letiʼeʼ toʼoneʼ koʼoj yéetel santo k-ilik le kuxtaloʼ (Hebreos 11:6).

16. ¿Baʼaxten k-chʼaʼtukultmaj k-beetik baʼax ku yaʼalik Dios?

¹⁶ Toʼon k-meyajtik Dioseʼ k-chʼaʼtukultmaj k-beetik baʼax ku yaʼalik u ley yoʼolal le kʼiʼikʼoʼ. Le oʼolal maʼatech  k-jaantik, maʼatech k-ukʼik mix k-chaʼik k-tsʼaʼakal yéetel kʼiʼikʼ. * Baʼaleʼ k-ilik uláakʼ bix jeʼel k-tsʼaʼakal utiaʼal maʼ k-kíimileʼ. K-creerkeʼ le máax tsʼaamil le kuxtal yéetel le kʼiʼikʼoʼ u yojel baʼax maas maʼalob k-tiaʼal. Kux túun teech, ¿bey wa xan a tuukuloʼ?

17. Tu kʼiinil le israelitaʼoboʼ, ¿baʼax tiaʼal tu chaʼaj u meyaj Jéeoba le kʼiʼikʼoʼ?

¹⁷ Ichil le Ley tsʼaʼab tiʼ Moisésoʼ, Jéeobaeʼ tu yaʼalaj tiʼ le israelitaʼoboʼ: «U kuxtal junpʼéel baʼal kuxaʼaneʼ tiaʼan tu kʼiʼikʼeleʼ, yéetel teneʼ tsʼoʼok in tsʼáaik tiʼ teʼex le kʼiʼikʼ utiaʼal ka páajchajak a kʼubkeʼex teʼ altar utiaʼal ka perdonartaʼak a kʼebaneʼexoʼ» (Levítico 17:11). Utiaʼal u perdonartaʼaloʼob tumen Jéeoba kéen kʼebanchajkoʼobeʼ unaj u biskoʼob juntúul baʼalcheʼ teʼ templooʼ, le sacerdoteoʼ unaj kaʼach u kʼubik yéetel u wiʼiwitsʼik u kʼiʼikʼel teʼ altaroʼ. Chéen bey úuchik u chaʼik Jéeoba u meyaj le kʼiʼikʼ teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ.

18. ¿Baʼax utsil ku taasik u kuxtal Jesús tu kʼuboʼ?

¹⁸ Ka taal Jesús way Luʼumeʼ tu beetaj u xuʼulul u kʼuʼubul kíimsbil baʼalcheʼob tumen tu tsʼáaj u kuxtal, wa tu wekaj u kʼiʼikʼel utiaʼal u perdonartaʼal k-kʼebanoʼob (Mateo 20:28; Hebreos 10:1). Tumen jach koʼoj u tojol le kuxtal tu kʼubaj Jesúsoʼ, jeʼel u meyaj tiʼ Jéeoba utiaʼal u tsʼáaik kuxtal minaʼan u xuul tiʼ tuláakal wíinikeʼ (Juan 3:16; Hebreos 9:11, 12; 1 Pedro 1:18, 19).

19. ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal maʼ ‹k-kuchik u kʼiʼikʼel mix máak›?

 ¹⁹ Kiʼimak k-óol yoʼolal le kuxtal u siimajtoʼon Jéeobaoʼ, le oʼolal k-aʼalik tiʼ tuláakal máak ka u tsʼáa u fe tiʼ Jesús utiaʼal u kuxtal mantatsʼ. K-yaabiltmaj le máakoʼoboʼ yéetel k-kaʼansiktiʼob bix jeʼel u kʼamkoʼob le kuxtaloʼ (Ezequiel 3:17-21). K-kʼáat k-aʼal jeʼex apóstol Pabloeʼ: «Dioseʼ maʼ ken u tsʼáa in kuch u kʼiʼikʼel mix máak. Teneʼ maʼ xuʼul in waʼalikteʼex tuláakal u tsolnuʼukoʼob Diosiʼ» (Hechos 20:26, 27). Kéen tʼaanakoʼon yoʼolal Jéeoba bey xan yoʼolal bix u yilik le kuxtaloʼ, k-eʼesik tsiikil tiʼ le kuxtal yéetel tiʼ le kʼiʼikʼoʼ.