Skip to content

Gaˇ kawˆ uˬ dzah deuˬ maˬ bi mawˇ laˇ˗eu

Gaˇ kawˆ 14

Nawˬ-euˬ nymˇ jiˇ k’awꞈ laˬ k’aˬ cehˇ nya

Nawˬ-euˬ nymˇ jiˇ k’awꞈ laˬ k’aˬ cehˇ nya

1, 2. Yeˬhawˇbaˬ nymˇ jiˇ deuˬ-ahˇ, aˬ joˆ-ehˇ bi g’eh mawꞈ-eu nga?

Sheuˬ dahˬ dzaˬ-eu jeˬ Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ neh dahˬ beh-euˬ meh. Dahˬ beh-euˬ zaˬ miˬ aˬ buˇ g’aˬ-ahˇ beh g’aˬ naˇ, zaˬ yo aˬ li g’aˬ “jawˇ gaˇ sheuˬ g’eh”-euˬ meh lehˇ Jaˇliꞈ ehˇ-eu meh. Teu ngeh Aˬdaˬ laˬ k’aˬ cehˇ leˇ-awˇ, “ngaˬ-euˬ shaˬ yoeˬ-ahˇ neh doˆ le-euˬ shaˬ yoeˬ, ngaˬ-euˬ shaˬ jiˇ-ahˇ neh doˆ le-euˬ shaˬ jiˇ” lehˇ ehˇ-eu meh. (Aˇdahˬbeh-eu 2:22, 23) Heu-aˬ, Yeˬhawˇbaˬ oeˇ mˇ baˇ dzaˬ dzeuˇ-euˬ deuˬ-ahˇ laˬ k’aˬ bi cehˇ mawꞈ-eu lehˇ siˬ laˇ-eu meh.

2 Nymˇ jiˇ g’awˬ mya ni laˬ k’aˬ cehˇ-eu jeˬ maˬ jaˆ-eu miˇ neh, shaˬ zahˬ naꞈ laˇ paˬ-ehˇ g’eh-eu meh. Ehˇ k’awꞈ, nymˇ jiˇ laꞈ k’oeˇ jawˇ-eu deuˬ-ahˇ, nymˇ jiˇ laˬ k’aˬ cehˇ ni aˬ joˆ-ehˇ ya jahˇ-eu lehˇ siˬ leˇ ni, Jaˇliꞈ zahˇ caw ba nehˬ nya-eu meh.—Luˇkaꞈ 11:28.

Miˬyehˇ k’aˬ dzeˇ zaˬ deuˬ-ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ mawꞈ-eu nga?

3, 4. (a) K’aˬ dzeˇ zaˬ miˬ zaˬ-ahˇ, aˬ joˆ-ehˇ ya mˇ nehˬ-eu nga? (b) Tiˬ g’aˬ tiˇ g’aˬ iˬ baˇ pyehˬ-eu, aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ nga?

3 Muiˬ-eu k’aˬ dzeˇ zaˬ yawˬ ha-euˬ miˬ zaˬ-ahˇ gaˬ-awˇ, yaw zeu taˬ meh lehˇ Jaˇliꞈ ehˇ-eu meh. (Eˇpeˇsu 5:25-29-ahˇ gui.) K’aˬ dzeˇ zaˬ g’aˬ, yawˬ ha-euˬ zaˬ miˬ zaˬ-ahˇ aˬ myah luꞈ nui gaˬ ahˇ-eu laꞈ k’oeˇ bo saˆ-awˇ, coeˬ leˇ ni k’awꞈ tiˬ jeˬ-iˬ maˬ jahˇ-a.

4 Ehˇ k’awꞈ, miˬ zaˬ g’aˬ laˆ lehˬ ngeh, k’aˬ dzeˇ zaˬ aˬ joˆ-ehˇ jahˇ paˬ nga? Miˬyehˇ k’aˬ dzeˇ zaˬ deuˬ-ahˇ aˬ myah luꞈ “yawˬ ha-euˬ miˬ zaˬ-ahˇ gaˬ-awˬ. Yehˬ bawˬ sehˇ lu-ehˇ taˬ g’eh” lehˇ ehˇ-eu meh. (Gawˇlawˇsehˇ 3:19) K’aˬ dzeˇ zaˬ deuˬ k’awꞈ lehˬ laˇ nya meh lehˇ maˬ ya ngehˇ-a. Miˬyehˇ nawˬ-ahˇ iˬ baˇ bi pyehˬ mawꞈ naˇ, nawˇ k’awꞈ miˬ zaˬ-ahˇ iˬ baˇ ya pyehˬ nehˬ meh. (Maꞈtehˬ 6:12, 14, 15) Tiˬ g’aˬ tiˇ g’aˬ nui ma keuˆ-eu laꞈ k’oeˇ iˬ baˇ pyehˬ naˇ, nymˇ jiˇ laꞈ k’oeˇ laˬ k’aˬ cehˇ meh.

5. K’aˬ dzeˇ zaˬ miˬ zaˬ-ahˇ, aˬ jeˬ miˇ neh yaw zeu ya taˬ nga?

5 Yeˬhawˇbaˬ k’aˬ dzeˇ zaˬ-ahˇ, miˬ zaˬ-euˬ k’oeˇ taˆ yaw zeu bi taˬ mawꞈ-eu meh. K’aˬ dzeˇ zaˬ miˬ zaˬ loˬ-eu jeˬ-ahˇ yaw muiˬ-ehˇ shaˇ noeˬ nehˬ-eu aˇ yeˇ huiˬ dui dui meh. Toˆ-ehˇ maˬ jahˇ naˇ, k’aˬ dzeˇ zaˬ-euˬ shaˇ dawˬ-ahˇ, Yeˬhawˇbaˬ maˬ naˇ haˬ-a. (1 Beˬtuˆluˆ 3:7) Yeˬhawˇbaˬ-euˬ mehˬ shi poeˬ-eu tsawˇ haˬ, aˬ yawꞈ-ahˇ gaˬ-eu deuˬ pyeuꞈ meh. Teu miˇ neh, zaˬ miˬ aˬ buˇ-ahˇ zaˬ yo aˬ li taꞈ-ehˇ teˬ-eu lehˇ tiˬ jawˇ-iˬ maˬ haw-a.

6. K’aˬ dzeˇ zaˬ hawˇ-eu miˬ zaˬ “tiˬ shiˬ tiˬ shaˬ tehꞈ”-ehˇ pyeuꞈ-eu lehˇ, aˬ joˆ-ehˇ ya mˇ mawˇ-eu nga?

6 K’aˬ dzeˇ zaˬ hawˇ-eu miˬ zaˬ “nyiˬ g’aˬ maˬ paˇ ngeuˇ meh. Tiˬ shiˬ tiˬ shaˬ tehꞈ”-ehˇ pyeuꞈ laˇ-euˬ meh lehˇ Yeˬsuˇ ehˇ-eu meh. (Maꞈtehˬ 19:6) Teu miˇ neh, aˬ cawˬ nehˬ-ehˇ maˬ dehꞈ bahˬ ni tiˬ g’aˬ tiˇ g’aˬ saˇ jaˇ ya ziꞈ meh. (Dawˬdaˬ 5:15-21; Heˬbyehˇ 13:4) Nyiˬ g’aˬ luꞈ tiˬ g’aˬ tiˇ g’aˬ-euˬ yuꞈ taꞈ jawˇ taꞈ mawꞈ-eu jeˬ-ahˇ ya noeˬ keuˆ nehˬ meh. (1 Gawˇliˬtu 7:3-5) K’aˬ dzeˇ zaˬ “tiˬ g’aˬ-iˬ yawˬ ha-euˬ g’awˇ mawˇ-ahˇ maˬ bye-a. . . . Yawˬ g’aˬ na luꞈ yawˬ ha-euˬ g’awˇ mawˇ-ahˇ yawˬ ha bi dzaˬ bi dawˇ-awˇ bo saˆ-eu meh” lehˇ ya noeˬ taˬ-eu meh. Teu miˇ neh, miˬ zaˬ-ahˇ gaˬ-awˇ ya bo saˆ meh. Miˬ zaˬ geuꞈ mawꞈ-eu jeˬ naˇ, k’aˬ dzeˇ zaˬ-euˬ nui gaˬ hawˇ-eu, nahˬ yu ni g’eh-eu jeˬ pyeuꞈ meh.—Eˇpeˇsu 5:29.

Miˬyehˇ miˬ zaˬ deuˬ-ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ mawꞈ-eu nga?

7. Nymˇ jiˇ-ahˇ sheuˬ g’eh-eu g’aˬ, aˬ jeˬ miˇ neh loˬ-eu nga?

7 Nymˇ jiˇ laꞈ k’oeˇ laˬ k’aˬ cehˇ-awˇ mehˬ bawˬ bi gm-eu g’aˇ duˬ, sheuˬ g’eh-eu g’aˬ loˬ meh. 1 Gawˇliˬtu 11:3-ahˇ “Ka li-aˬ, tsawˇ haˬ yawˬ g’aˬ na luꞈ-euˬ uˬ duˬ pyeuꞈ-eu gaˇ kawˆ maˬ ehˇ, k’aˬ dzeˇ zaˬ-aˬ, zaˬ miˬ zaˬ-euˬ uˬ duˬ pyeuꞈ-eu gaˇ kawˆ maˬ ehˇ, Miˬyehˇ-aˬ, Ka li-euˬ uˬ duˬ pyeuꞈ-eu gaˇ kawˆ maˬ ehˇ, naw maꞈ bi g’oˆ shaw mawꞈ miˇ-a” lehˇ ehˇ taˬ-euˬ meh.

8. Miˬ zaˬ g’aˬ k’aˬ dzeˇ zaˬ-ahˇ yaw zeu aˬ joˆ-ehˇ baw nya-eu nga?

8 K’aˬ dzeˇ zaˬ deuˬ k’awꞈ laˆ lehˬ nya meh. Ehˇ k’awꞈ, miˬ zaˬ g’aˬ k’aˬ dzeˇ zaˬ neh noeˬ tsehˆ-euˬ jeˬ-ahˇ nui ma keuˆ-eu laꞈ k’oeˇ mehˬ bawˬ gm-awˇ g’aˬ biꞈ naˇ, nymˇ jiˇ laꞈ k’oeˇ laˬ k’aˬ cehˇ meh. (1 Beˬtuˆluˆ 3:1-6) Jaˇliꞈ-ahˇ “zaˬ miˬ zaˬ yawˬ g’aˬ na luꞈ yawˬ ha-euˬ k’aˬ dzeˇ zaˬ-ahˇ yaw zeu ya baw-eu meh” lehˇ ehˇ taˬ-euˬ meh. (Eˇpeˇsu 5:33) Ehˇ k’awꞈ, jah-eu jeˬ maˬ duˇ leˇ naˇ tawˇ neh? Aˬ jeˬ lehˇ g’eh k’awꞈ miˬ zaˬ k’aˬ dzeˇ zaˬ-ahˇ yaw zeu ya baw meh. Miˬ zaˬ deuˬ “k’aˬ dzeˇ zaˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ-awˬ. K’oeˇ loꞈ-ehˇ naˇ haˬ naˇ, k’aˬ dzeˇ zaˬ g’aˬ Miˬyehˇ dawˬ kawˬ-ahˇ maˬ jah-eu k’awꞈ, naw maꞈ dehꞈ gaˇ jawˇ gaˇ haw-awˇ jah laˇ tehꞈ-a. . . . K’aˬ meh mehˬ boeˬ neh ja mehˬ-eu maˬ loˬ-aˇ. Naw maꞈ-euˬ nui ma aˇ naˆ ni shawˇ-awˇ k’aˬ dzeˇ zaˬ-ahˇ yaw zeu aˇ naˆ ni baw-eu gaˇ kawˆ, aˬ yawꞈ maꞈ ya mawˇ tehꞈ-a” lehˇ Jaˇliꞈ ehˇ-eu meh. (1 Beˬtuˆluˆ 3:1, 2) K’aˬ dzeˇ zaˬ-euˬ mehˬ shi yaw muiˬ-ehˇ dehꞈ naˇ, miˬ zaˬ-euˬ jah-eu jeˬ-ahˇ g’oˆ shaw laˇ-awˇ ha geuꞈ laˇ nya-eu meh.

9. (a) K’aˬ dzeˇ zaˬ neh noeˬ tsehˆ-euˬ jeˬ-ahˇ saˇ pawˇ maˬ ga ngeh, aˬ jeˬ jahˇ nya-eu nga? (b) Tiˇtuˆ 2:4, 5 miˬ zaˬ deuˬ-ahˇ aˬ jeˬ mehˬ-eu nga?

9 Miˬ zaˬ g’aˬ k’aˬ dzeˇ zaˬ neh noeˬ tsehˆ-euˬ jeˬ-ahˇ saˇ pawˇ maˬ ga ngeh, aˬ jeˬ jahˇ nya-eu nga? Yaw zeu baw-eu laꞈ k’oeˇ k’aˇ noeˬ-eu loꞈ-ehˇ ehˇ nehˬ nya-eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Saˬlaˇ Aˬbyaˬhaˬ-ahˇ tiˬ jeˬ paˬ ehˇ nehˬ ngeh Aˬbyaˬhaˬ saˇ pawˇ maˬ ga k’awꞈ, “Saˬlaˇ k’aˇ ehˇ-eu loꞈ-ehˇ geuꞈ-awˬ” lehˇ Yeˬhawˇbaˬ ehˇ nehˬ-euˬ meh. (Aˇdahˬbeh-eu 21:9-12) K’aˬ dzeˇ zaˬ neh noeˬ tsehˆ-euˬ jeˬ Jaˇliꞈ zahˇ-ahˇ maˬ bahˬ naˇ, miˬ zaˬ g’aˬ k’awꞈ ya ha geuꞈ meh. (G’aˬk’ehˇ 5:29; Eˇpeˇsu 5:24) Muiˬ-eu nymˇ sahˇ aˬ ma deuˬ-aˬ, yawˬ ha-euˬ nymˇ jiˇ-ahˇ bo saˆ meh. (Tiˇtuˆ 2:4, 5-ahˇ gui.) K’aˬ dzeˇ zaˬ hawˇ-eu zaˬ deuˬ, nawˇ aˬ yawꞈ maꞈ-euˬ g’aˇ duˬ leh jeh-awˇ mˇ luꞈ gaˇ ya mawˇ ngeh, nawˬ-ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ-awˇ yaw zeu baw dzehˬ laˇ-eu meh.—Dawˬdaˬ 31:10, 28.

Miˬ zaˬ deuˬ-euˬ g’aˇ duˬ, Saˬlaˇ yaw muiˬ jeˬ aˬ joˆ-ehˇ mˇ mawˇ nehˬ-euˬ nga?

10. G’awˬ-eu jeˬ hawˇ-eu k’oꞈ dzeh-eu jeˬ-ahˇ, Jaˇliꞈ aˬ jeˬ lehˇ ehˇ-eu nga?

10 Tiˬ deuˬ na jawˇ g’awˬ iˇ-eu maˬ ngeuˇ naˇ, k’oꞈ-eu lehˇ yaw kawˇ ma-ehˇ noeˬ tsehˆ-eu meh. Ehˇ k’awꞈ, Jaˇliꞈ-ahˇ “miˬ zaˬ tiˬ g’aˬ yawˬ ha-euˬ k’aˬ dzeˇ zaˬ-ahˇ maˬ ya g’awˬ-a” lehˇ ehˇ-awˇ, “k’aˬ dzeˇ zaˬ deuˬ k’awꞈ, miˬ zaˬ maˬ ya k’oꞈ-a” lehˇ paˇ ehˇ taˬ-euˬ meh. (1 Gawˇliˬtu 7:10, 11) Gaˇ kawˆ tiˬ jeˬ na-euˬ baˬ da neh nyiˬ g’aˬ yaw kaˬ jawˇ g’awˬ nya k’awꞈ, maˬ jawˇ g’awˬ mi naˆ-ehˇ, yaw muiˬ-ehˇ ya shaˇ noeˬ-eu meh. G’awˬ tsehˆ tsehˆ-eu jeˬ-ahˇ tawˇ neh, Jaˇliꞈ aˬ jeˬ lehˇ ehˇ-eu nga? Jaˇliꞈ-ahˇ aˬ cawˬ nehˬ-ehˇ dehꞈ bahˬ-iˇ-euˬ maˬ ngeuˇ taꞈ naˇ, maˬ g’awˬ tsehˆ tsehˆ nya-a lehˇ ehˇ taˬ-euˬ meh.—Maꞈtehˬ 19:9.

Miˬyehˇ aˬ da aˬ ma deuˬ-ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ mawꞈ-eu nga?

Yeˬsuˇ nymˇ jiˇ laꞈ k’oeˇ jawˇ-eu yawˬ g’aˬ na luꞈ-ahˇ muiˬ-eu jeˬ mˇ mawˇ nehˬ

11. Zaˬ deuˬ aˬ da aˬ ma-ahˇ aˬ joˆ-ehˇ bi g’eh mawꞈ-eu nga?

11 Aˬ da aˬ ma deuˬ k’aˇ g’eh nya-eu loꞈ-ehˇ zaˬ nehˬ-ehˇ ya jawˇ-eu meh. Zaˬ naw nyaꞈ nehˬ-ehˇ jawˇ mawꞈ-eu meh. Zaˬ deuˬ-euˬ g’aˇ duˬ aˇ yeˇ huiˬ-eu jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ-euˬ gaˇ kawˆ mehˬ nehˬ-eu jeˬ pyeuꞈ meh.—Dawˬmehˬmehˬ-eu 6:4-9.

12. Zaˬ-ahˇ haw piˇ-eu g’aˇ duˬ, aˬ da aˬ ma aˬ jeˬ ya jahˇ-eu nga?

12 Saˬdaˬ-euˬ miˇ tsaˬ tiˬ nah saˇ-i tiˬ nah haiˬ laˇ luꞈ meh. Tiˬ deuˬ na aˬ dui-euˬ zaˬ-ahˇ yaw doeˇ jahˇ mawꞈ-eu maˬ ngeuˇ naˇ, dawꞈ mawꞈ-eu deuˬ jiˇ jawˇ meh. Aˬ da aˬ ma tiˬ deuˬ na zaˬ-ahˇ gaˇ kawˆ heu ehˇ nehˬ-eu yaw shaˬ nya lehˇ noeˬ-eu meh. Ehˇ k’awꞈ, zaˬ deuˬ maˬ muiˬ-eu tsawˇ haˬ-euˬ laꞈ-ahˇ neh bi buˬ iˇ-eu g’aˇ duˬ, aˬ da aˬ ma deuˬ ya mehˬ gahˇ nehˬ-eu meh. Aˬ da aˬ ma pyeuꞈ-eu deuˬ yawˬ ha-euˬ zaˬ-ahˇ ya haw piˇ-eu meh. *1 Beˬtuˆluˆ 5:8.

13. Aˬ da aˬ ma deuˬ zaˬ-ahˇ aˬ joˆ-ehˇ ya mehˬ-eu nga?

13 Zaˬ muiˬ-eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ nya ni mehˬ-eu g’aˇ duˬ, aˬ da aˬ ma-ahˇ doˇ-eu meh. Zaˬ-ahˇ aˬ joˆ-ehˇ ya mehˬ-eu nga? Nawˇ zaˬ-ahˇ dzaw mehˬ nehˬ-eu loˬ meh. Ehˇ k’awꞈ, maˬ ya dehˬ-a, aˇ dzehˬ dzeuˇ ni maˬ ya g’eh-a. (Yeˬlaˬmiˇ 30:11) K’oeˇ naˇ, nawˇ nui ma pehˇ luꞈ ngeh, zaˬ-ahˇ maˬ ya dzaw-a. Nawˬ neh ngehˬ-euˬ dawˬ zaˬ-ahˇ “mi cehˇ” tsawˆ-euˬ loꞈ-ehˇ maˬ bi naˇ mawꞈ-eu maˬ ngeuˇ nya loˇ? (Dawˬdaˬ 12:18) Zaˬ deuˬ-ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ dawˬ ya naˇ haˬ-eu lehˇ, g’oˆ shaw leˇ ni ya mehˬ nehˬ-eu meh.—Eˇpeˇsu 6:4; Heˬbyehˇ 12:9-11; Dzaw lahˬ 30-ahˇ haw.

Miˬyehˇ zaˬ deuˬ-ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ mawꞈ-eu nga?

14, 15. Zaˬ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh aˬ da aˬ ma-euˬ ehˇ dawˬ ya naˇ haˬ-eu nga?

14 Yeˬsuˇ shaˬ dui dui-eu jeˬ-ahˇ ya tahˬ puˬ k’awꞈ, aˬ myah luꞈ aˬ yawꞈ-euˬ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ-euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ-eu meh. (Luˇkaꞈ 22:42; Yoˇhaˬ 8:28, 29) Teu gaˇ duˇ ni Yeˬhawˇbaˬ zaˬ deuˬ-ahˇ k’awꞈ, aˬ da aˬ ma-euˬ ehˇ dawˬ bi naˇ haˬ mawꞈ-eu meh.—Eˇpeˇsu 6:1-3.

15 Tiˬ poˆ na zaˬ deuˬ aˬ da aˬ ma ehˇ dawˬ-ahˇ naˇ haˬ-eu yaw shaˬ k’awꞈ naˇ haˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ-eu aˬ da aˬ ma deuˬ laˬ k’aˬ cehˇ meh lehˇ maˬ ya ngehˇ-a. *Dawˬdaˬ 1:8; 6:20; 23:22-25.

Zaˬ deuˬ-ahˇ yaw bahˬ jeˬ bi mˇ-eu lehˇ cawˬ laˇ ngeh, Miˬyehˇ-ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ nya ni aˬ jeˬ caw ba nehˬ-eu nga?

16. (a) Maˬ muiˬ-eu jeˬ mˇ ni, Saˬdaˬ aˬ joˆ-ehˇ jahˇ-eu nga? (b) Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ gaˬ-eu deuˬ nehˬ-ehˇ aˬ jeˬ miˇ neh ya cawˬ nga?

16 Saˬdaˬ nawˬ-euˬ cawˬ maˬ ngeuˇ naˇ, nui deuˬ-ahˇ zmˬ-awˇ nawˬ-ahˇ yaw lehˬ jeˬ bi mˇ nya-eu meh. Nawˬ-euˬ nui ma-ahˇ laˆ suˬ saˬ nehˬ naˇ, yaw muiˬ jeˬ maˬ paˇ mˇ meh lehˇ Saˬdaˬ siˬ nya-eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yaˬkoˆ-euˬ aˬ buˇ Diˇnaˆ Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ maˬ gaˬ-eu deuˬ nehˬ-ehˇ cawˬ iˇ-awˇ, aˬ yawꞈ hawˇ-eu aˬ yawꞈ pehˬ nymˇ jiˇ-ahˇ shaˬ zahˬ g’awˬ mya jeˬ bi doˆ laˇ-euˬ meh. (Aˇdahˬbeh-eu 34:1, 2) Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ maˬ gaˬ-eu deuˬ nehˬ-ehˇ cawˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ bye-eu jeˬ-ahˇ bi mˇ nya-awˇ, nawˇ hawˇ-eu nawˬ-euˬ nymˇ jiˇ tehꞈ-ehˇ maˬ g’aˬ ni, Miˬyehˇ-ahˇ k’awꞈ nui ma laˆ naˇ nya-eu meh. (Dawˬdaˬ 17:21, 25) Teu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ gaˬ-eu deuˬ nehˬ-ehˇ cawˬ-eu heu naˇ, aˇ yeˇ huiˬ dui dui-eu meh.—1 Gawˇliˬtu 15:33.

Nawˬ-euˬ nymˇ jiˇ k’awꞈ laˬ k’aˬ cehˇ nya

17. Nymˇ jiˇ laꞈ k’oeˇ jawˇ-eu deuˬ yawˬ g’aˬ na luꞈ, aˬ jeˬ ya jahˇ-eu nga?

17 Nymˇ jiˇ laꞈ k’oeˇ-euˬ deuˬ Miˬyehˇ-euˬ zahˇ dawˬ-ahˇ caw teh naˇ, laˬ k’aˬ cehˇ-awˇ shaˬ zahˬ g’awˬ mya jeˬ-ahˇ k’awꞈ buˬ iˇ nya-eu meh. Teu miˇ neh, nawˇ k’aˬ dzeˇ zaˬ g’aˬ pyeuꞈ naˇ, miˬ zaˬ-ahˇ gaˬ-awˇ k’ahˬ lahˇ-awˬ. Miˬ zaˬ g’aˬ pyeuꞈ naˇ k’awꞈ, k’aˬ dzeˇ zaˬ-ahˇ yaw zeu baw-eu laꞈ k’oeˇ aˬ yawꞈ-euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ-awˬ. K’oeˇ naˇ, Dawˬdaˬ 31:10-31 laꞈ k’oeˇ muiˬ-eu zaˬ miˬ zaˬ-ahˇ ehˇ keuˆ taˬ-euˬ gaˇ dzaw geuꞈ-awˬ. Aˬ da aˬ ma pyeuꞈ naˇ k’awꞈ, zaˬ Miˬyehˇ-ahˇ gaˬ ni mehˬ-awˬ. (Dawˬdaˬ 22:6) Nawˇ aˬ da g’aˬ pyeuꞈ naˇ, “yawˬ ha-euˬ nymˇ jiˇ-ahˇ yaw muiˬ paˬ-ehˇ” sheuˬ g’eh-awˬ. (1 Tiˆmoˇseˬ 3:4, 5; 5:8) Zaˬ deuˬ k’awꞈ aˬ da aˬ ma-euˬ dawˬ-ahˇ naˇ haˬ-awˬ. (Gawˇlawˇsehˇ 3:20) Yawˬ g’aˬ na luꞈ laˆ lehˬ nya-eu miˇ neh, mˇ bahˬ ngeh nahˬ yu ni taˬ aw-awˇ iˬ baˇ shaˇ pyehˬ-awˬ. Yeˬhawˇbaˬ neh nymˇ jiˇ laꞈ k’oeˇ jawˇ-eu yawˬ g’aˬ na luꞈ-ahˇ mehˬ nehˬ taˬ-euˬ jeˬ, Jaˇliꞈ laꞈ k’oeˇ ahˇ-eu meh.

^ Yaw zaˬ 12 Zaˬ-ahˇ haw piˇ-eu gaˇ kawˆ nehˬ-ehˇ taꞈ leˇ-awˇ heu naˆ maˬ tseˇ siˬ mawꞈ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ-euˬ Saˇ kiˇ neh jahˇ doˆ-euˬ, Huiˬ dui dui-eu saˬ laˬ-ahˇ dzaw geuꞈ lehˇ kuˇ-eu paˇ dmˬ, gaˇ kawˆ 32-ahˇ haw-awˬ.

^ Yaw zaˬ 15 Aˬ da aˬ ma neh mehˬ-eu jeˬ Miˬyehˇ-euˬ zahˇ nehˬ-ehˇ maˬ tsaˬ leˇ naˇ, zaˬ deuˬ maˬ naˇ haˬ ni k’awꞈ geuꞈ nya meh.—G’aˬk’ehˇ 5:29.