1, 2. Tera ae e tangiria Iehova ibukia utu?

E KARAOA te moani mare Iehova ae te Atua. E tuangira te Baibara bwa e karika te moan aine ao “e kairia nakon teuarei.” E rangi ni kukurei Atam ao e taku: “Bon aei ngkai riin riiu ao irikon irikou.” (Karikani Bwaai 2:22, 23) Ti noria man aei bwa e tangiriia taanga ni mare Iehova bwa a na kukurei.

² E kananokawaki bwa a bati aomata aika tuai man rinanon te maiu n utu ae kakukurei. Ma iai booto n reirei aika bati n te Baibara aika kona ni buokaki iai kaain te utu ni kabane, bwa a na kanakoraoa aia utu ao ni kimwareirei n ikoikotaki iai.—Ruka 11:28.

3, 4. (a) Tera aron te buu te mwaane ae e riai ni karaoia nakoni buuna? (b) E aera ngkai e kakawaki bwa a na ikabwarabure taanga?

³ E taekinaki n te Baibara bwa te buu te mwaane ae raoiroi e riai ni kaotiota tangirani buuna ao karineana. Taiaoka wareka I-Ebeto 5:25-29. E riai te buu te mwaane n akoa buuna n taai nako. E na kamanoa naba, e na tararuaia, ao e na aki karaoa te bwai ae e na ruanikai iai.

⁴ Ma tera ae e riai ni karaoia te buu te mwaane ngkana e kairua buuna? A tuangaki ae kangai buumwaane: “Teimatoa n tangiriia buumi ao e na aki korakora unimi nakoia.” (I-Korote 3:19) Buumwaane, uringnga are kam kakairua naba. Ao ngkana e kani kabwaraaki ami bure iroun te Atua, kam riai ni kabwarai  aia bure buumi. (Mataio 6:12, 14, 15) Ngkana a uaia taanga n ikabwarabure, e na kona ngkanne ni kakukurei aia mare.

5. E aera ngkai e riai te buu te mwaane ni karinea buuna?

⁵ E kantaningaa te buu te mwaane Iehova bwa e na karinea buuna. E riai te buu te mwaane ni kaiangomwakaa ibukini kainnanoni buuna. Bon te bwai ae rangi ni kakawaki. Ngkana e aki akoa raoi buuna te mwaane, ao e kona Iehova n aki butimwaei ana tataro. (1 Betero 3:7) A rangi ni kakawaki iroun Iehova aomata aika tangiria. E aki tatangiriia riki mwaane nakoia aine.

6. Tera ae nanonaki n ae “tii te irikona” taanga?

⁶ E kabwarabwaraa Iesu bwa te buu te mwaane ao te buu te aine “ai tiaki ngkai uoman . . . bwa ai tii te irikona.” (Mataio 19:6) A uaia ni kaotiota te tangira ni koaua ao a kakaonimaki i marenaia. (Taeka N Rabakau 5:15-21; Ebera 13:4) A riai taanga ni mutiakina kainnanoia i marenaia ni kaineti ma te wene n taanga. (1 I-Korinto 7:3-5) E riai te buu te mwaane n uringnga are bon “akea te mwaane ae ribaa oin rabwatana, ma e wantongaia ma n nabeia.” Ngaia are e riai n tangira buuna ma n nabeia. Te bwai ae rangi n tangiria riki te buu te aine mairouni buuna, bon akoana ao tangirana.—I-Ebeto 5:29.

7. E aera ngkai e riai n iai atun te utu?

⁷ E riai n iai atun utu nako ae e na kairiia kaaina bwa a aonga n nakoraoi aroia i marenaia. E taekinaki ae kangai n te Baibara n 1 I-Korinto 11:3: “Atuia mwaane nako bon te Kristo, ao atun te aine te mwaane, ao atun te Kristo te Atua.”

8. E na kangaa te buu te aine ni kaota te karinerine ae bati nakoni buuna?

 ⁸ A bane buumwaane ni kona ni kairua. Ma ngkana e boutokai ana babaire buuna te buu te aine ao n nanoteuana ma ngaia, e na kakabwaiaaki iai te utu ae bwanin. (1 Betero 3:1-6) E kangai te Baibara: “E riai te buu te aine ni korakora karineani buuna irouna.” (I-Ebeto 5:33) Ma tera aron te buu te aine ngkana tiaki kaain te onimaki buuna? E bon riai naba ni korakora karineana irouna. E kangai te Baibara: “Ngkami aika buuaine, kam na aantaeka nakoia buumi, bwa ngkana a aki ongeaba buumi nakon te taeka, ao a na anaaki nanoia n aroaromi, e ngae ngke kam aki taetae, ibukina bwa a nori aroaromi aika itiaki ae raonaki n te karinerine ae bati.” (1 Betero 3:1, 2) Ana katoto ae raoiroi te buu te aine e kona ni buoka buuna bwa e na ota n ana onimaki ao ni karinea.

9. (a) Tera ae e riai ni karaoia te buu te aine ngkana e kauntaba n iango ma buuna? (b) Tera te taeka n reirei ibukia buuaine n Tito 2:4, 5?

⁹ Tera ae e kona ni karaoia te buu te aine ngkana e kauntaba n iango ma buuna? E riai ni kaotii ana iango  ma te karinerine. N te katoto, e taekina te bwai teuana Tara ae e aki kukurei iai Aberaam, ma e kangai Iehova nakon Aberaam: “Ongo irouna.” (Karikani Bwaai 21:9-12) E kuri kangaanga bwa e na karaoa ana kabanea ni babaire ae e na bobuaka ma te Baibara te buu te mwaane ae te Kristian, ngaia are e bon riai te buu te aine ni boutokaia. (Mwakuri 5:29; I-Ebeto 5:24) E na tabeakinia kaain ana utu te buu te aine ae raoiroi. (Wareka Tito 2:4, 5.) Ngkana e noraki irouni buuna ao natina bwa e mwakuri korakora ibukia, ao ane a na tangiria riki ma ni karinea naba.—Taeka N Rabakau 31:10, 28.

10. Tera ae taekinaki n te Baibara ibukin te raure ao te buuraure?

¹⁰ N tabetai ao a kona n ienikuria te raure ke te buuraure taanga. Ma e taekinaki n te Baibara bwa “e aki riai ni kitana buuna te aine” ao “e aki riai naba ni kitana buuna te mwaane.” (1 I-Korinto 7:10, 11) Ma iai kangaanga aika kakaiaki riki ake a kona iai taanga n raure, ma e kakawaki iaiangoana raoi. Tera aron te buuraure? E kaotaki n te Baibara bwa tii teuana te bwai ae kariaiakaki iai te buuraure, ae ngkana e wene n taanga te buu te mwaane ke te buu te aine ma ae tiaki buuna.—Mataio 19:9.

11. Tera ae a kainnanoia riki naati?

¹¹ Kaaro, kabanea ami tai ae bati ma natimi. A kainnanoingkami natimi, ao a kainnanoingkami riki bwa kam na reireinia taekan Iehova.—Te Tua-Kaua 6:4-9.

12. Tera ae a riai ni karaoia kaaro ibukini kamanoaia natiia?

¹² E a ririkirake riki ni buakaka ana aonnaba Tatan aei, ao a bae n iai tabeman aika a kani karuanikaiia natira ao n tangakoiia naba. E kangaanga irouia tabeman kaaro maroroakinan te itera aei. Ma a bon riai kaaro n  anga te kauring nakoia natiia ibukia aeka n aomata aikai, ao n reireinia bwa a na rarawa nakoia. Kaaro, kam riai ni kamanoia natimi. *—1 Betero 5:8.

13. Tera aroia kaaro n reireinia natiia?

¹³ Bon tabeia kaaro reireinaia natiia ataakin ae riai. Ko na kangaa n reireinia natim? A kainnanoa te reirei ni kataneiai natim, ma ko aki riai ni kaetietiia n te aro ae rangi n riao ke n iowawa. (Ieremia 30:11) Ngaia are tai anga am reirei ni kaetieti nakoia natim ngkana ko un.  Ko aki tangira am taeka bwa e na riki bwa kaanga “te ewa n te kabaang” ao e na kammarakiia. (Taeka N Rabakau 12:18) Reireinia natim bwa a na ataa kakawakin te ongeaba.—I-Ebeto 6:4; Ebera 12:9-11; nora Kabwarabwaraana 30.

14, 15. E aera ngkai a riai ataei n ongeaba irouia aia karo?

¹⁴ E ongeaba n taai nako Iesu iroun Tamana, e ngae naba ngkana e aki bebete. (Ruka 22:42; Ioane 8:28, 29) E kantaningaiia naba ataei Iehova bwa a na ongeaba irouia aia karo.—I-Ebeto 6:1-3.

¹⁵ Ataei, e ngae naba ngkana kam namakinna bwa e kangaanga te ongeaba irouia ami karo, ma uringnga are ngkana kam ongeaba, ao e na kukurei Iehova ao ami karo iroumi. *—Taeka N Rabakau 1:8; 6:20; 23:22-25.

16. (a) E kangaa Tatan ni kataia ni kariria ake a ataei riki nakoni karaoan ae buakaka? (b) E aera ngkai e kakawaki rineaia raoraom aika tangira Iehova?

¹⁶ E kona te Riaboro ni kabonganaia raoraom ao ataei naba tabeman bwa a na kaririko nakoni karaoan ae bure. E ataia bwa e kona ni kangaanga totokoan te kariri aei. N te katoto, iai raoraon natin Iakoba are Nei Rina aika a aki tangira Iehova. Man aei are e a reke iai te kangaanga ae bati nakoina ma ana utu. (Karikani Bwaai 34:1, 2) Ngkana a aki tangira Iehova raoraom, ao ane a na bae ni kaririko nakoni karaoan te bae e ribaia Iehova, ae e na kona ni karekea te maraki ae korakora nakoim, nakoia kaain am utu, ao nakon te Atua. (Taeka N Rabakau 17:21, 25) Anne bukina ae rangi ni kakawaki bwa ko  na karekeia raoraom aika tangira Iehova.—1 I-Korinto 15:33.

17. Tera tabeia kaain te utu n tatabemania nako?

¹⁷ Ngkana a kakairi kaain te utu n ana kaetieti te Atua, a na bon aki reke n te kabuanibwai ao te kangaanga ae bati. Ngaia are ngkana te buu te mwaane ngkoe, tangira buum ao akoia. Ngkana te buu te aine ngkoe, bwaina te karinerine ao te aantaeka nakoni buum, ao kakairi n ana katoto te buu te aine are taekinaki n Taeka N Rabakau 31:10-31. Ngkana te karo ngkoe, reireinia natim bwa a na tangira te Atua. (Taeka N Rabakau 22:6) Ngkana te tama ngkoe, kaira am utu “n te aro ae riai.” (1 Timoteo 3:4, 5; 5:8) Ao ngkami ataei, ongeaba irouia ami karo. (I-Korote 3:20) Uringnga are a kona naba ni kairua kaain te utu n tatabemania nako, ngaia are nanorinano ao bwaina te ikabwarabure. Eng, iai n te Baibara ana kaetieti Iehova ibukia kaain te utu n tatabemania nako.