1, 2. Yeova endaa mĩsyĩ yĩthĩwe yĩilyĩ ata?

YEOVA NGAI nĩwe wambĩĩisye mũtwaano wa mbee. Mbivilia yaasyaa kana oombie mũndũ mũka wa mbee na “amũtwaĩa” Atamu. Atamu atanie mũno na nĩkyo kĩtumi waisye atĩĩ: “Ũũ yu nĩ ĩvĩndĩ ya mavĩndĩ makwa, na nyama ya mwĩĩ wakwa.” (Mwambĩlĩlyo 2:22, 23) Ũu wĩonany’a kana Yeova endaa ala matwaanĩte mekalae me atanu.

² Ĩndĩ ũndũ ũla wa kũmakya nĩ kana mĩsyĩ mbingĩ ndĩthĩawa na ũtanu. O na vailyĩ ũu, Mbivilia yĩ na myolooto mingĩ ĩtonya kũtetheesya onthe nthĩnĩ wa mũsyĩ mekalany’e nesa na mayĩthĩwa na ũtanu.—Luka 11:28.

3, 4. (a) Mũndũũme aĩle kwĩkalany’a na kĩveti kyake ata? (b) Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata ala matwaanĩte maekeanĩae?

³ Mbivilia yaasyaa kana mũũme mũseo aĩle kwenda kĩveti kyake na aikĩnenga ndaĩa. Soma Aeveso 5:25-29. Mavinda onthe, mũndũũme aĩle kwĩka maũndũ mekwonany’a kana nĩwendete kĩveti kyake. O na nĩwaĩle kũkĩsũvĩa, na ayĩvathana na kwĩka ũndũ o na wĩva ũtonya kũkĩũmĩsya.

⁴ Ĩndĩ mũndũũme aĩle kwĩka ata ĩla mũka wavĩtya? Mbivilia ĩnengete aũme ũtao ũũ: “Endai iveti syenyu, na mũikasyĩw’ĩe woo.” (Akolosai 3:19) Inyw’ĩ aũme, lilikanai kana o nenyu nĩmũvĩtasya. Kwoou nĩ kana Ngai  amũekee, o nenyu no nginya mũekee iveti syenyu. (Mathayo 6:12, 14, 15) Mũtwaano ũkeethĩwa na ũtanu ethĩwa mũndũ na mũka nĩmeyũmbanĩtye kũekeanĩaa.

5. Nĩkĩ mũndũũme waĩle kũnenga mũka ndaĩa?

⁵ Yeova endaa mũndũũme anenge mũka ndaĩa. Mũndũũme nĩwaĩle kũsũanĩĩa nesa mavata ma kĩveti kyake. Na ũsu nĩ ũndũ mũito mũno nũndũ ethĩwa mũndũũme nĩwalea kwĩkalany’a na kĩveti kyake ũndũ vaĩle, Yeova no alee kwĩthukĩĩsya mboya syake. (1 Vetelo 3:7) Kwĩthĩwa tũmwendete Yeova nĩ kw’o kũtumaa twĩthĩwa twĩ ma vata methonĩ make. Yeova ndonaa aũme me ma vata kwĩ aka.

6. Mbivilia yĩthĩawa ĩyonany’a ata ĩla ĩkwasya kana mũũme na mũka maĩle kwĩthĩwa “mwĩĩ ũmwe”?

⁶ Yesũ aisye kana mũndũ na mũka ‘ti elĩ ĩngĩ, ĩndĩ nĩ mwĩĩ ũmwe.’ (Mathayo 19:6) Maĩle kwĩkala malũmanĩtye na maĩkĩĩanĩte. (Nthimo 5:15-21; Aevelania 13:4) Kĩla ũmwe woo aĩle kũthĩnĩkĩa mavata ma ũla ũngĩ ma kũmanyana kĩ-mwĩĩ kwa nzĩa ya wendo. (1 Akolintho 7:3-5) Mũndũũme aĩle kũlilikana kana ‘vai mũndũ waamena mwĩĩ wake o na ĩndĩĩ; ĩndĩ nĩwũnengae lĩu na kũũsũvĩa.’ Kwoou aĩle kwenda na kwonaa kĩveti kyake kĩ kya vata. O na ĩngĩ, ũndũ ũla wa vata vyũ mũndũ mũka wendaa mũũme amwĩke nĩ kũmwony’a ũseo na kwĩthĩwa amwendete.—Aeveso 5:29.

7. Nĩkĩ mũsyĩ wendaa mũndũ wa kũũtongoesya?

⁷ Kĩla mũsyĩ nĩwendaa kwĩthĩwa na mũndũ wa kũũtongoesya nĩ kana andũ meke maũndũ nesa me vamwe. Mbivilia yaĩtye ũũ ĩandĩkonĩ ya 1 Akolintho 11:3: “Mũtwe wa kĩla mũndũ mũũme nĩ Klĩsto; na mũtwe wa mũndũ mũka nĩ mũũme; na mũtwe wa Klĩsto nĩ Ngai.”

8. Kĩveti kĩtonya kũnenga mũũme ndaĩa ata?

 ⁸ Vai mũndũũme ũtavĩtasya. Ĩndĩ ĩla kĩveti kyeetĩkĩlana na ũtwi wa mũũme kĩte kũlasimĩthw’a, mũsyĩ w’onthe nũtethekaa. (1 Vetelo 3:1-6) Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Kĩveti nĩkĩmũkĩe mũũme.” (Aeveso 5:33) Nao nata ethĩwa mũĩkĩĩo wa mũũme wĩ kĩvathũkany’o na wakyo? O na vakethĩwa vailyĩ ũu, nĩkyaĩle kũmũnenga mũũme ndaĩa. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: ‘Inyw’ĩ iveti, ĩnyivĩsyei aũme menyu; nĩ kana ethĩwa ve amwe mate ewi ma ĩla ndeto, matonye kwonw’a nĩ mwĩkalĩle wa iveti syoo vate ĩla ndeto; makyona mwĩkalĩle wenyu mũtheu wĩ na w’ĩa [kana, ndaĩa].’ (1 Vetelo 3:1, 2) Ngelekany’o nzeo ya kĩveti no ĩtume mũũme aelewa mũĩkĩĩo wakyo na aiũnenga ndaĩa.

9. (a) Kĩveti kyaĩle kwĩka ata ethĩwa mũũme eeka ũtwi ũteũkyendeesya? (b) Iveti inengetwe ũtao wĩva ĩandĩkonĩ ya Tito 2:4, 5?

⁹ Kĩveti kĩtonya kwĩka ata ĩla mũũme weeka ũtwi ũteũkyendeesya? Kyaĩle kumya mawoni makyo kwa ndaĩa. Kwa ngelekany’o, ĩvinda yĩmwe Sala nĩwaneenie ũndũ ũtaamwendeesya Avalaamu, ĩndĩ Yeova  amwĩie Avalaamu atĩĩ: “Wĩthukĩĩsye wasya wake.” (Mwambĩlĩlyo 21:9-12) Ĩla mũndũũme weeka ũtwi ũtaleanĩte na Mbivilia, kĩveti nĩkyaĩle kwĩtĩkĩlana nake. (Meko ma Atũmwa 5:29; Aeveso 5:24) Kĩveti kĩseo nĩkĩsũvĩaa mũsyĩ wakyo. (Soma Tito 2:4, 5.) Ĩla mũndũũme woona ũndũ kĩveti kĩthũkũmaa na kĩthito, nũkyendaa na kũkĩnenga ndaĩa mũnango. O nasyo syana nitanaa syoona inyia e na kĩthito na iimũnenga ndaĩa.—Nthimo 31:10, 28.

10. Mbivilia ĩmanyĩasya ata ĩũlũ wa kũtaanĩsya na kũthasya mũtwaano?

¹⁰ Mavinda amwe, ala matwaanĩte no matw’e kũtaanĩsya kana kũthasya mũtwaano matambĩte kũsũanĩa ũndũ ũsu. Ĩndĩ Mbivilia yaĩtye kana “mũndũ mũka ndakamũlee mũũme” na “mũũme ndakamũlee mũka wake.” (1 Akolintho 7:10, 11) Ve maũndũ maito matonya kũtuma ala matwaanĩte mataanĩsya, ĩndĩ ũsu nĩ ũtwi mũito mũno. Nao nata ĩũlũ wa kũthasya mũtwaano? Kwosana na Mbivilia, kĩtumi kĩla kyaĩle kya kũthasya mũtwaano no ĩla ũmwe wamanyana kĩ-mwĩĩ na mũndũ ũngĩ eka ũla matwaanĩte.—Mathayo 19:9.

11. Nĩ ũndũ wĩva wa vata vyũ syana syendaa kwĩkwa nĩ asyai masyo?

¹¹ Asyai, nĩmwaĩle kũtũmĩa ĩvinda yingĩ ũndũ vatonyeka vamwe na syana syenyu. Syana nĩsyendete kũtindany’a nenyu, na ũndũ ũla wa vata vyũ nĩ kana nĩsyendaa asyai maimanyĩsye ĩũlũ wa Yeova.—Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 6:4-9.

12. Asyai maĩle kwĩka ata nĩ kana masũvĩe syana syoo?

¹² Nthĩ ĩno ya Satani ĩendeee na kũthũkĩĩa, na kwoou ve andũ matonya kũũmĩsya syana sitũ, o na kwa kũivukya. Asyai amwe nĩmew’aa ne ũndũ wĩ vinya kũneena  na syana syoo maũndũ makonetye kũmanyana kĩ-mwĩĩ. Ĩndĩ asyai nĩmaĩle kũkany’a syana syoo ĩũlũ wa andũ ma mũthemba ũsu na mayĩimanyĩsya ũndũ itonya kwĩvathana namo. Asyai, no nginya mũsũvĩe syana syenyu. *—1 Vetelo 5:8.

13. Asyai maĩle kũtũmĩa nzĩa syĩva kũmanyĩsya syana syoo?

¹³ Asyai nĩmo me na kĩanda kya kũmanyĩsya syana syoo ũndũ itonya kwĩthĩwa na mwĩkalĩle mũseo. Nĩ nzĩa yĩva ũtonya kũtũmĩa kũtetheesya syana syaku  syĩthĩwe na mwĩkalĩle mũseo? Nĩsyaĩle kũkanw’a, ĩndĩ ndwaĩle kũikany’a kwa nzĩa ĩtonya kũsiũmĩsya. (Yelemia 30:11) Kwoou, ndũkaaĩse kũkany’a syana syaku ĩla ũthatĩte. Ndeto syaku iikethĩwe iilyĩ ta “kũtonyanga kwa ũvyũ” na syĩ sya kũũmĩsya syana. (Nthimo 12:18) Manyĩsya syana syaku vata wa kwĩthĩwa syĩ mbĩwi.—Aeveso 6:4; Aevelania 12:9-11; soma Maelesyo ma Mũthya namba 30.

14, 15. Nĩkĩ syana syaĩle kwĩw’a asyai masyo?

¹⁴ Mavinda onthe Yesũ nĩwamwĩw’aa Ĩthe wake, o na ĩla ũndũ ũsu ũtaĩ laisi. (Luka 22:42; Yoana 8:28, 29) O na Yeova nĩwendaa syana syĩthĩwe syĩ mbĩwi kwa asyai masyo.—Aeveso 6:1-3.

¹⁵ Inyw’ĩ syana, o na kau ve mavinda mũtonya kwĩw’a ve vinya kwĩw’a asyai menyu, lilikanai kana ĩla mweethĩwa mwĩ ewi, Yeova na asyai menyu nĩmatanaa. *—Nthimo 1:8; 6:20; 23:22-25.

16. (a) Satani atataa ata andũ ma mũika meke ũthũku? (b) Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata kũnyuva anyanya ala mamwendete Yeova?

¹⁶ Ndevili no atũmĩe anyanyau kana andũ angĩ ma mũika nĩ kana aũtate wĩke ũndũ ũtaĩle. Ndevili nĩwĩsĩ kana ti laisi kũleana na ũndũ anyanya maku meũkũthing’ĩĩsya wĩke. Kwa ngelekany’o, mwĩĩtu wa Yakovo weetawa Ndina aĩ na anyanya matamwendete Yeova. Na ũndũ ũsu nĩwamũlikilye thĩnanĩ na waũmĩsya andũ ma mũsyĩ wake. (Mwambĩlĩlyo 34:1, 2) Ethĩwa anyanyau maimwendete Yeova, no maũtate wĩke ũndũ Yeova ũmenete, na kwĩka ũu no kũtume ũũmĩa, kũkaũmĩsya andũ ma mũsyĩ, na Ngai. (Nthimo 17:21, 25)  Na nĩkyo kĩtumi wĩthĩawa wĩ ũndũ wa vata mũno kũmantha anyanya ala mamwendete Yeova.—1 Akolintho 15:33.

17. Kĩla mũndũ nthĩnĩ wa mũsyĩ aĩle kwĩanĩsya maũndũ meva?

¹⁷ Ĩla kĩla ũmwe nthĩnĩ wa mũsyĩ waatĩĩa ũtao wa Ngai, mũsyĩ ndwĩthĩawa na mathĩna maingĩ. Kwoou ethĩwa wĩ mũndũũme, enda kĩveti kyaku na ũikĩkaa maũndũ maseo. Ethĩwa wĩ mũtwae, nenga mũemeu ndaĩa na ũyĩthĩwa wĩnyivĩtye, atĩĩa ngelekany’o ya ũla mũndũ mũka ũwetetwe ĩvukunĩ ya Nthimo 31:10-31. Ethĩwa wĩ mũsyai, manyĩsya syana syaku kũmwenda Ngai. (Nthimo 22:6) Ethĩwa nũtwaanĩte, ‘ũngamĩa nyũmba yaku nesa.’ (1 Timotheo 3:4, 5; 5:8) Nenyu syana, mew’ei asyai menyu. (Akolosai 3:20) Lilikanai kana kĩla mũndũ nthĩnĩ wa mũsyĩ nũvĩtasya, kwoou ĩthĩwai na wĩnyivyo na mũyĩekeanĩaa. Kwa w’o, Mbivilia yĩ na myolooto ĩtonya kũtethya kĩla mũndũ nthĩnĩ wa mũsyĩ.