1, 2. Jehova endaga famĩlĩ ikorũo na ũtũũro ũhaana atĩa?

JEHOVA NGAI nĩwe waambĩrĩirie kĩhiko. Bibilia ĩtwĩraga atĩ oombire mũtumia wa mbere, agĩcoka “akĩmũtwara kũrĩ mũndũrũme ũcio.” Adamu nĩ aakenire mũno nginya akiuga ũũ: “Ũyũ nĩwe ihĩndĩ rĩa mahĩndĩ makwa na nyama cia nyama ciakwa.” (Kĩambĩrĩria 2:22, 23) Ũndũ ũcio ũratuonia atĩ Jehova endaga andũ arĩa mahikanĩtie makorũo na gĩkeno.

² Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ, andũ aingĩ matirĩ makorũo na famĩlĩ irĩ na gĩkeno. O na kũrĩ ũguo, Bibilia nĩ ĩkoragwo na motaaro maingĩ mangĩteithia andũ othe thĩinĩ wa famĩlĩ kwagĩria ũtũũro wa famĩlĩ ciao na gũikarania hamwe marĩ na gĩkeno.—Luka 11:28.

3, 4. (a) Mũthuri agĩrĩirũo kũrũmbũiya mũtumia wake atĩa? (b) Nĩkĩ nĩ ũndũ wa bata mũthuri na mũtumia kuohanagĩra?

³ Bibilia yugaga atĩ mũthuri mwega agĩrĩirũo kũrũmbũiya mũtumia wake na njĩra ya wendo na gĩtĩo. Thoma Aefeso 5:25-29. Mũthuri agĩrĩirũo kwendaga mũtumia wake hingo ciothe. Ningĩ nĩ agĩrĩirũo kũmũgitagĩra, kũmũhingĩria mabataro, na kwaga kũmwĩka ũndũ o na ũmwe mũũru.

⁴ No hihi mũthuri agĩrĩirũo gwĩka atĩa rĩrĩa mũtumia wake ahĩtia? Athuri merĩtwo ũũ: “Thiĩi na mbere kwenda atumia anyu na mũtikamarakaragĩre mũrĩ na marũrũ.” (Akolosai 3:19) Athuri, ririkanai atĩ o na  inyuĩ nĩ mũhĩtagia. Angĩkorũo nĩ ũkwenda Ngai akuohere, no mũhaka wohagĩre mũtumia waku. (Mathayo 6:12, 14, 15) Mũthuri na mũtumia mangĩkorũo mehaarĩirie kuohanĩra, ũndũ ũcio nĩ ũrĩmateithagia makorũo na gĩkeno kĩhiko-inĩ kĩao.

5. Mũthuri agĩrĩirũo kũhe mũtumia wake gĩtĩo nĩkĩ?

⁵ Jehova erĩgagĩrĩra mũthuri aheage mũtumia wake gĩtĩo. Mũthuri nĩ agĩrĩirũo gwĩciria na njĩra ndikĩru ũhoro wa mabataro ma mũtumia wake. Ũcio nĩ ũndũ wagĩrĩirũo kuoywo na ũritũ mũno. Mũthuri angĩaga kũrũmbũiya mũtumia wake na njĩra njega, Jehova no age kũigua mahoya make. (1 Petero 3:7) Andũ arĩa metĩkĩrĩkaga nĩ Jehova nĩ arĩa mamwendete. Ndonaga athuri marĩ a bata gũkĩra atumia.

6. Mũthuri na mũtumia gũkorũo marĩ “mwĩrĩ ũmwe” nĩ kuuga atĩa?

⁶ Jesu aataarĩirie atĩ mũthuri na mũtumia “ti erĩ rĩngĩ, no nĩ mwĩrĩ ũmwe.” (Mathayo 19:6) O mũndũ agĩrĩirũo gũkorũo arĩ mwĩhokeku harĩ ũrĩa ũngĩ. (Thimo 5:15-21; Ahibirania 13:4) Mũthuri na mũtumia magĩrĩirũo kũhinganĩria mabataro mao megiĩ ngomanio matarĩ na mwĩyendo. (1 Akorintho 7:3-5) Mũthuri nĩ agĩrĩirũo kũririkana atĩ “gũtirĩ mũndũ o na ũrĩkũ ũthũire mwĩrĩ wake mwene, ĩndĩ aũheaga irio na akawenda.” Kwoguo nĩ agĩrĩirũo kwendaga mũtumia wake na kũmwĩkaga maũndũ mega. Ũndũ ũrĩa mũnene mũtumia endete nĩ gwĩkwo maũndũ mega na kuonagio wendo nĩ mũthuriwe.—Aefeso 5:29.

7. Famĩlĩ ĩbataraga mũndũ wa kũmĩtongoria nĩkĩ?

⁷ Famĩlĩ ciothe nĩ ibataraga mũndũ wa gũcitongoria nĩguo ihote gwĩka maũndũ irĩ na ũrũmwe. Bibilia  yugaga ũũ thĩinĩ wa 1 Akorintho 11:3: “Mũtwe wa mũndũrũme o wothe nĩ Kristo; na mũtwe wa mũtumia nĩ mũndũrũme; na mũtwe wa Kristo nĩ Ngai.”

8. Mũtumia angĩhe mũthuri wake gĩtĩo kĩnene na njĩra ĩrĩkũ?

⁸ Gũtirĩ mũthuri ũtahĩtagia. No rĩrĩa mũtumia anyita mbaru matua ma mũthuriwe na anyitanĩra nake eyendeire, famĩlĩ yothe nĩ ĩgunĩkaga. (1 Petero 3:1-6) Bibilia yugaga ũũ: “Mũtumia agĩrĩirũo kũheaga mũthuri wake gĩtĩo kĩnene.” (Aefeso 5:33) Ĩ angĩkorũo wĩtĩkio wa mũthuri nĩ ngũrani na wa mũtumia wake? O na hĩndĩ ĩyo mũtumia no agĩrĩirũo kũhe mũthuri wake gĩtĩo kĩnene. Bibilia yugaga ũũ: “Inyuĩ atumia, mwĩnyihagĩriei athuri anyu, nĩgetha angĩkorũo nĩ harĩ amwe ao matathĩkagĩra kiugo, magucĩrĩrio nĩ mĩthiĩre ya atumia ao o na hatarĩ kiugo, nĩ ũndũ wa kwĩyonera mĩthiĩre yanyu mĩtheru o hamwe na gĩtĩo kĩnene.” (1 Petero 3:1, 2) Kĩonereria kĩega kĩa mũtumia no gĩteithie mũthuri wake ataũkĩrũo na atĩe wĩtĩkio wake.

9. (a) Mũtumia agĩrĩirũo gwĩka atĩa angĩkorũo na mawoni ngũrani na ma mũthuriwe ũndũ-inĩ mũna? (b) Atumia maheetwo ũtaaro ũrĩkũ thĩinĩ wa Tito 2:4, 5?

 ⁹ Mũtumia agĩrĩirũo gwĩka atĩa angĩkorũo na mawoni ngũrani na ma mũthuriwe ũndũ-inĩ mũna? Agĩrĩirũo gũtaarĩria mawoni make na njĩra ya gĩtĩo. Kwa ngerekano, harĩ hĩndĩ Sara ooigire ũndũ ũtaakenirie Iburahimu, no Jehova akĩra Iburahimu ũũ: “Mũthikĩrĩrie.” (Kĩambĩrĩria 21:9-12) Ti kaingĩ mũthuri Mũkristiano angĩtua itua rĩroina watho wa Bibilia, kwoguo mũtumia wake agĩrĩirũo kũmũnyita mbaru. (Atũmwo 5:29; Aefeso 5:24) Mũtumia mwega nĩ arũmbũyagia famĩlĩ yake. (Thoma Tito 2:4, 5.) Rĩrĩa mũthuri wake na ciana mona ũrĩa erutanagĩria kũmarũmbũyia, nĩ marĩmwendaga na makamũhe gĩtĩo makĩria.—Thimo 31:10, 28.

10. Bibilia yugaga atĩa igũrũ rĩgiĩ kweheranĩra na ndigano?

¹⁰ Rĩmwe andũ arĩa mahikanĩtie nĩ mahiũhaga gũtua itua rĩa kweheranĩra kana gũtigana. Ĩndĩ Bibilia yugaga atĩ “mũtumia ndagĩrĩirũo kweherera mũthuriwe,” nake “mũthuri ndagĩrĩirũo gũtiga mũtumia wake.” (1 Akorintho 7:10, 11) Kũrĩ maũndũ maritũ mangĩtũma andũ mahikanĩtie meheranĩre, no rĩu nĩ itua iritũ. Ĩ nayo ndigano? Bibilia yonanagia atĩ gĩtũmi kĩrĩa tu kĩngĩtũma mũthuri na mũtumia matigane nĩ angĩkorũo ũmwe wao nĩ akomete na mũndũ ũngĩ nja ya kĩhiko.—Mathayo 19:9.

11. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ciana ibataraga mũno kuuma harĩ aciari?

¹¹ Aciari, hũthagĩrai mahinda maingĩ o ũrĩa kũngĩhoteka hamwe na ciana cianyu. Ciana cianyu nĩ imũbataraga, na ũndũ ũrĩa mũnene mũno ibataraga kuuma kũrĩ inyuĩ nĩ kũrutwo ũhoro wa Jehova.—Gũcokerithia Maathani 6:4-9.

12. Aciari magĩrĩirũo gwĩka atĩa nĩguo magitĩre ciana ciao?

 ¹² Thĩ ya Shaitani ĩrathiĩ o ĩthũkĩte, na nĩ kũrĩ andũ mangĩenda gwĩka ciana citũ ũũru o na kana maciingĩrie ngomanio-inĩ itagĩrĩire. Aciari amwe nĩ maiguaga hinya kwarĩrĩria ũndũ ũcio na ciana ciao. No aciari nĩ magĩrĩirũo kũhe ciana ciao mũkaana wĩgiĩ andũ ta acio na macirute ũrĩa cingĩhota kũmethema. Aciari, no mũhaka mũgitagĩre ciana cianyu. *—1 Petero 5:8.

13. Aciari magĩrĩirũo kũruta ciana ciao na njĩra ĩrĩkũ?

 ¹³ Aciari nĩo magĩrĩirũo kũruta ciana ciao mĩtugo mĩega. Ũngĩruta ciana ciaku atĩa? Ciana nĩ ibataraga kũmenyerio maũndũ, no itibatiĩ kũrũngwo na njĩra ya marakara kana ĩtarĩ na tha. (Jeremia 30:11) Nĩ ũndũ ũcio, ndũkanarũnge ciana ciaku rĩrĩa ũrakarĩte. Ndũkanareke ciugo ciaku ikorũo ihaana ta “gũthecanga na rũhiũ,” nĩguo ndũgacituurithie. (Thimo 12:18) Ruta ciana ciaku itaũkĩrũo nĩ bata wa gwathĩka.—Aefeso 6:4; Ahibirania 12:9-11; rora Kohoro ka 30 Mũico-inĩ wa Ibuku.

14, 15. Ciana ciagĩrĩirũo gwathĩkĩra aciari a cio nĩkĩ?

¹⁴ Jesu nĩ aathĩkagĩra Ithe nginya hĩndĩ ĩrĩa gwĩka ũguo gwakoragwo kũrĩ ũndũ mũritũ. (Luka 22:42; Johana 8:28, 29) O nake Jehova nĩ erĩgagĩrĩra ciana ciathĩkagĩre aciari a cio.—Aefeso 6:1-3.

¹⁵ Inyuĩ ciana, o na mũngĩigua ũrĩ ũndũ mũritũ gwathĩkĩra aciari anyu, ririkanai atĩ rĩrĩa mwathĩka, nĩ mũkenagia Jehova o hamwe na aciari anyu. *—Thimo 1:8; 6:20; 23:22-25.

16. (a) Shaitani ageragia atĩa gũtũma andũ ethĩ meke ũũru? (b) Nĩkĩ arĩ ũndũ wa bata gũthuura arata arĩa mendete Jehova?

¹⁶ Mũcukani no ahũthĩre arata aku kana andũ angĩ a riika rĩaku nĩguo matũme wĩke ũũru. Nĩ oĩ atĩ ti ũndũ mũhũthũ gũtooria hatĩka ta icio. Kwa ngerekano, Daina mwarĩ wa Jakubu aarĩ na arata mateendete Jehova. Ũndũ ũcio nĩ wamũreheire mathĩna manene we mwene o hamwe na famĩlĩ yao. (Kĩambĩrĩria 34:1, 2) Angĩkorũo arata aku matiendete Jehova, no matũme wĩke ũndũ Jehova athũire, na  ũndũ ũcio no ũkũrehere ruo rũingĩ wee mwene, famĩlĩ yanyu, o na Ngai. (Thimo 17:21, 25) Nĩkĩo arĩ ũndũ wa bata ũcarie arata arĩa mendete Jehova.—1 Akorintho 15:33.

17. O mũndũ thĩinĩ wa famĩlĩ arĩ na itemi rĩrĩkũ?

¹⁷ Rĩrĩa andũ thĩinĩ wa famĩlĩ maarũmĩrĩra morutani ma Ngai, nĩ methemaga mathĩna maingĩ. Kwoguo angĩkorũo wĩ mũthuri, endaga mũtumia waku na ũmũrũmbũyagie na njĩra ya wendo. Angĩkorũo wĩ mũtumia, heaga mũthuri waku gĩtĩo na ũmwĩnyihagĩrie, na wĩgerekanagie na mũtumia ũrĩa ũtaarĩirio thĩinĩ wa Thimo 31:10-31. Angĩkorũo wĩ mũciari, rutaga ciana ciaku kwenda Ngai. (Thimo 22:6) Angĩkorũo ũrĩ kĩongo kĩa famĩlĩ, mĩtongoragie na “njĩra njega.” (1 Timotheo 3:4, 5; 5:8) Na inyuĩ ciana, athĩkagĩrai aciari anyu. (Akolosai 3:20) Ririkana atĩ o mũndũ thĩinĩ wa famĩlĩ no ahĩtie, kwoguo nĩ wega o mũndũ enyihagie na akoria ũrĩa ũngĩ amuohere. Jehova aheete o mũndũ thĩinĩ wa famĩlĩ ũtongoria kũgerera Bibilia.