Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

ESURA Y’ERIKUMININI

Eka Yawu Yangana Tsema

Eka Yawu Yangana Tsema

1, 2. Yehova anzire amaka iniabya athi?

YEHOVA Nyamuhanga yuwatsukisaya obutheke. E Biblia yikabugha yithi mwahangika omukali w’erimbere neryo ‘mwamuthwalira omulhume.’ Adamu mwatsema kutsibu neryo amabugha athi: “Eri ni kuha ly’amakuha waghe, n’omunyoku w’omunyoku waghe.” (Enzuko 2:22, 23) Eki kikathukanganaya ngoku Yehova anzire abathahenie ibatsema.

2 Eky’obulighe, abanene sibali bathabya n’obutheke obutsemire. Aliriryo, omwa Biblia mune emisingyi mingyi eyanga wathikya abosi abali omw’eka eribya ibanatsemire n’eritsemera eribya haghuma.​—Luka 11:28.

EKYA NYAMUHANGA ANZIRE ABALHUME IBAKOLHA

3, 4. (a) Omulhume atholere iniathwalha mukali wiwe yathi? (b) Busana naki ni kikulhu omulhume n’omukali erighanyirana?

3 E Biblia yikabugha yithi omulhume atholere inianza mukali wiwe n’erimuha ekitsumbi. Soma Abanya Efeso 5:25-29. Omulhume atholere iniakolangana na mukali wiwe omwa lhwanzo. Kandi atholere iniamutheya, iniamutsomene, n’erithendi kolha ekindu kyosi-kyosi ekyanga muhithania.

4 Aliwe, omulhume atholere iniakolhaki mukali wiwe amasobya? Abalhume bakabwirawa indi: “Mwanze abakali benyu, simukale kubo.” (Abanya Kolosai 3:19) Abalhume, muminye ngoku nenyu mukanasobaya. Kandi mwamanza Nyamuhanga abaghanyire, mutholere imwaghanyira bakali benyu. (Matayo 6:12, 14, 15) Omulhume n’omukali abosi bamabya bakaghanyirana, ikikendi leka obutheke bwabu ibwatsema.

5. Busana naki omulhume atholere iniaha mukali wiwe y’ekitsumbi?

5 Yehova anzire omulhume iniaha mukali wiwe y’ekitsumbi. Omulhume atholere inialengekania ndeke okwa biyithawa bya mukali wiwe. Oyu si mwatsi w’amasatha. Omulhume amathendi thwalha mukali wiwe ya ndeke, Yehova iniangana ghana eriowa emisabe yiwe. (1 Petero 3:7) Abandu erianza Yehova ly’erikaleka ibalhangirwa mw’ab’omughaso embere siwe. Butsira ambu Yehova anzire abalhume kwilhaba abakali.

6. Omulhume na mukali wiwe eribya “mubiri mughuma” kikamanyisayaki?

6 Yesu mwabugha athi omulhume na mukali wiwe ‘sibakiri babiri, nikwa mubiri mughuma.’ (Matayo 19:6) Owundi akabya muthaleghulha okwa wundi kandi sibanga kolerana omwa bughobya. (Emisyo 5:15-21; Abaebrania 13:4) Omo lhwanzo, abalhume na bakali babu, abosi batholere ibalhangira bathi owundi akaberereraya ekiyithawa ky’owundi eky’emyatsi y’engyingo. (1 Abanya Korinto 7:3-5) Omulhume atholere iniaminya ngoku ‘sihali omundu na kera oyukakwa omubiri wiwe w’obusu, nikwa akahagho akalyo n’erisughagho.’ Neryo kwesi atholere inianza n’erisugha mukali wiwe. Ekya mukali akanza kutsibu okwa mwira wiwe, lhw’olhukeri n’olhwanzo.​—Abanya Efeso 5:29.

EKYA NYAMUHANGA ANZIRE ABAKALI IBAKOLHA

7. Busana naki eka yikayithagha omukulhu?

7 Obuli eka yikayithagha omukulhu, oyuwanga basondolha nuku bakole ndeke omwa bughuma. Omwa 1 Abanya Korinto 11:3: “Kristo ni mukulhu w’obuli mundu, n’omulhume ni mukulhu w’omukali wiwe, kandi Nyamuhanga ni mukulhu wa Kristo.”

8. Omukali angakangania athi kwa sikirye mwira wiwe?

8 Obuli mulhume akasobaya. Aliwe omukali amasighika erithwamu lya mwira wiwe n’erikolangana nayu ndeke, eka yosi yikaghasirawa. (1 Petero 3:1-6) E Biblia yikabugha yithi: “Omukali akenge iba wiwe.” (Abanya Efeso 5:33) Kandi ibbwa omulhume amabya isi Mwema wa Yehova? Omukali atholere iniabya iniana musikirye ndeke. E Biblia yikabugha yithi: “Inywe bakali, mwowe abiba wenyu, neryo abathiowa ekinywe kya Nyamuhanga bathoke erisingwa n’erikirirya busana n’emighendere y’abakali babu, isibethabwirwa ekinywe n’ekighuma.” (1 Petero 3:1, 2) Eky’erileberyako kibuya eky’omukali kyangana leka mwira wiwe iniakenga n’erisikya enyikirirya yiwe.

9. (a) Omukali angakolhaki hamabya erithendi yitheghererania na mwira wiwe? (b) Ni habulha lyahi eriri omu Tito 2:4, 5 okwa bakali abathahibwa?

9 Omukali angakolhaki hamabya erithendi yitheghererania na mwira wiwe? Atholere iniaha ebirengekanio biwe omw’isikya. Ng’eky’erileberyako, Sara mwabugha ekya Abrahamu abya isyanzire, aliwe Yehova mwamubwira athi: “Wuhulikirire omulenge wiwe.” (Enzuko 21:9-12) Mughulhu mungyi erithwamu ery’omulhume Omukristayo likabya irinahambangene n’ebya e Biblia yikabugha, busana n’ekyo mukali wiwe atholere iniamusighika. (Emibiri 5:29; Abanya Efeso 5:24) Omukali w’amenge akatsomana eka yiwe. (Soma Tito 2:4, 5.) Mwira wiwe n’abaana biwe bakabya bakalhangira ngoku akakolha kutsibu busana nabo, bakamwanza n’erimusikya kutsibu.​—Emisyo 31:10, 28.

Sara ni ky’erileberyako kibuya athi okwa bakali bathahibwa?

10. E Biblia yikabugha yithiki okw’ighabulhana n’erithwa embeta?

10 Okwa bundi buthuku abathahenie bakanakwama kya thwamu lhuba-lhuba erighabulhana kutse erithwa embeta. Aliwe e Biblia yikabugha yithi “omukali syalhue okw’iba wiwe” kandi yithi “omulhume syahighe mukali wiwe.” (1 Abanya Korinto 7:10, 11) Hane emibere mirebe eyikalire eyangana leka abathahenie ibaghabulhana, aliwe oyu ni mwatsi w’erilengekaniako kutsibu. Kandi ibbwa erithwa embeta? E Biblia yikakanganaya enzumwa nguma nyisa eyangaleka abathahenie ibathwa embeta, mw’omughulhu omughuma w’okw’ibo akasingira.​—Matayo 19:9.

EKYA NYAMUHANGA ANZIRE ABABUTHI IBAKOLHA

Yesu ni ky’erileberyako kibuya okwa buli mundu omw’eka?

11. Ni kyahi ekya baana bakayithagha kutsibu?

11 Ababuthi, mubane obuthuku obw’eribya n’abaana benyu. Abaana benyu bakabayithagha, kandi kutsibu-tsibu bakabayithaghako eribakangirirya oku Yehova.​—Eryibuka Ebihano 6:4-9.

12. Ni kyahi ekya babuthi batholere ibakolha eritheya abaana babu?

12 Ekihugho kya Sitani kikayongera eritsandira ighuma, kandi mune n’abakanza eritsandya abaana bethu, nibya n’eribakolha kw’eby’obusingiri. Abandi babuthi kikabakalira erikania oko mwatsi oyu. Aliwe ababuthi batholere ibakunga abaana babu okwa bandu ng’abo, n’eribakangirirya ngoku banga yihighulha okw’ibo. Ababuthi, mutholere imwatheya abaana benyu. *​—1 Petero 5:8.

13. Ababuthi batholere ibakangirirya bathi abaana babu?

13 Ababuthi bawithe olhukwamirwa olhw’erikangirirya abaana babu ngoku bangabya n’esyongeso mbuya. Wanga kangirirya wuthi abaana bawu? Abaana bawu bakayithagha erikangiriribwa, aliriryo siwutholere wukabahabulha iwunatsurumire. (Yeremia 30:11) Neryo kwesi, isiwahabulha abaana bawu iwunahithene. Ebinywe byawu isi byabya “ng’eritsimitha ly’omuyali” neryo wukabahithania. (Emisyo 12:18) Kangiriraya abaana bawu eriminya ekyangaleka ibabya bowa.​—Abanya Efeso 6:4; Abaebrania 12:9-11; lebaya Endomeko 30.

EKYA NYAMUHANGA ANZIRE ABAANA IBAKOLHA

14, 15. Busana naki abaana batholere ibowa ababuthi babu?

14 Yesu abya akowa Thatha wiwe, nibya n’omughulhu kyabya kikalire. (Luka 22:42; Yoane 8:28, 29) Yehova anzire abaana nabu ibowa ababuthi babu.​—Abanya Efeso 6:1-3.

15 Abaana, nomumwangayowa nga kibakalire eriowa ababuthi benyu, mukiminye ngoku omughulhu mukabya bowa, kikaleka Yehova n’ababuthi benyu ibatsema. *​—Emisyo 1:8; 6:20; 23:22-25.

Ni kyahi ekyanga wathikya abalere erisighalha ibane bathaleghulha omughulhu bakalengawako erikolha ekithahikire?

16. (a) Sitani akalengaho athi erilenga okwa balere erikolha ebithahikire? (b) Busana naki ni kikulhu erisombolha abanywani abanzire Yehova?

16 Sitani angana kolesya abanywani bawu n’abandi abalere erikulengako nuku wukole ebithahikire. Anakyasi ngoku kyangana kukalira erisingura akahathikano ak’abanywani bawu. Ng’eky’erileberyako, mwali wa Yakobo iya Dina aby’awithe abanywani abathabya banzire Yehova. Eki mukyaleka iyo na b’eka yabu ibabana ebitsibu bingyi. (Enzuko 34:1, 2) Banywani bawu bamabya isibanzire Yehova, ibangana leka iwakolha ekindu ekya Yehova aponire, ekyanga letha obulighe okw’iwe, okw’eka yenyu, n’oku Nyamuhanga. (Emisyo 17:21, 25) Ky’ekikaleka ikyabya kikulhu kutsibu erisondekania abanywani abanzire Yehova.​—1 Abanya Korinto 15:33.

EKA YAWU YANGANA TSEMA

17. Ni lhukwamirwa lhwahi olhwa buli mundu omw’eka awithe?

17 Abali omw’eka bamaghendera okwa busondoli bwa Nyamuhanga, bangana yitheya okwa bitsibu bingyi. Wamabya iwuthahirye, anza mukali wawu n’erikolangana nayu omo lhwanzo. Wamabya iwuli mukali muthahibwa, sikaya n’erighondera mwira wawu n’erigherererya eky’erileberyako ky’omukali oyukanibweko mwa kitabu ky’Emisyo 31:10-31. Wamabya iwuli mubuthi, kangiriraya abaana bawu erianza Nyamuhanga. (Emisyo 22:6) Wamabya iwuli thatha, “thegheka ndeke eka yawu.” (1 Timoteo 3:4, 5; 5:8) N’abaana, mwowe ababuthi benyu. (Abanya Kolosai 3:20) Wuminye ngoku obuli mundu omw’eka angana sobya, neryo kwesi muyikehaye n’erisabana ekighanyiro. Omwa Biblia mune obusondoli bwa Yehova obwa buli mundu omw’eka angaghenderako.

^ enu. 12 Wangana bana omwatsi mungyi ngoku mwanga theya abaana benyu omwa sura 32 ey’ekitabu Ighira Okwa Mukangirirya Mukulhu, ekya hulhukibawa n’Abema ba Yehova.

^ enu. 15 Omwana syatholere akowa ababuthi biwe bamabugha bathi athwe ekihano kya Nyamuhanga.​—Emibiri 5:29.