Tolokeleni

Tolokeleni muye pa filukusangwamo

ICAPITALA 14

Icisoolo Cenu Cingaba Icisangalele

Icisoolo Cenu Cingaba Icisangalele

1, 2. BaYawe balafwaya ifisoolo ukuba shani?

BAYAWE e baufishe icupo cakutanga. Baibolo ilatubuula ati balilengele umwanakashi wa kutanga ne “kumuleta ku muntu.” Adama alisangalele ne kulabila ati: “Uyu cine lifupa lya mafupa anji, munefu wa munefu wanji.” (Ifyakutanga 2:22, 23) Ici cilatubuulishisha ati baYawe balafwaya abopene ukuba abasangalele.

2 Ku cakubombomanika, abantu abengi tababapo abasangalele mu cisoolo cabo. Nangabe’fyo, mu Baibolo muli ifyebo ifingi ifingabofwako ukuba abasangalele ne kulitemwesha pamo mu cisoolo.—Luku 11:28.

IFI BALESA BAFWAYA ABALUME UKUBA

3, 4. (a) Kani abalume balyelelwe ukulama shani abakashi babo? (b) Nindo cicindamine ku balume ne bakashi ukufitulukilana?

3 Baibolo ilalabila ati abalume abaweme balyelelwe ukulama abakashi babo mu nshila ya butemwe ne kubacindika. Mwane pendeni AbaEfesa 5:25-29. Abalume balyelelwe ukulama abakashi babo mu nshila ya butemwe. Kabili balyelelwe ukufwaila abakashi ifi balukupengela, ukubalama, ne kubula ukucita ifingabasomesha.

4 Kani abalume balyelelwe ukucita shani ili abakashi babo babiifya? Baibolo ililabile pa balume ati: Mwe balalume, kamutemwa abakashi benu; tekubafitilwa.” (AbaKolosai 3:19) Mwe balume, mulukwanuka ati na mwebo mulabifya. Kabili kani mulukufwaya baLesa ukumufitulukileni, mulyelelwe ukufitulukila abakashi benu. (Matayo 6:12, 14, 15) Ili abalume ne bakashi bonse balukulitemenwa ukufitulukilana, cikabofwako ukuba abasangalele mu cupo.

5. Nindo abalume belelwe ukucindikila abakashi?

5 BaYawe balafwaya abalume ukucindika abakashi babo. Abalume balyelelwe ukwalakanyapo makosa pali fyefyo abakashi babo bapengela. Uyu, mulandu uukulu makosa. Kani abalume tabalamapo bwino abakashi babo, baYawe cipale tekuti bakutikepo ku matembelo yabo. (1 Petilo 3:7) Ukutemwa baYawe e kulengesha abantu ukucindama kuli bo. BaYawe balitemenwe bonse lukoso, abalalume ne banakashi.

6. Kani amashiwi akweba ati abalume ne bakashi “munefu umo” alaalule’ndo?

6 BaYesu balibuulishishe ati abalume ne bakashi “tabali babili, sombi munefu umo.” (Matayo 19:6) Ba bucine ku mubyakwe kabili bakapitilisha ukuba aba bucine. (Ifisimpi 5:15-21; AbaEbeya 13:4) Abalume ne bakashi balyelelwe ukupeela umubyabo wa mu cupo icelelwe. (1 AbaKolinto 7:3-5) Abalume balyelelwe ukwanuka ati “tapalipo umuntu uwakufitilwa umunefu wakwe umwine; sombi alaulama ne kuulela.” Popele balyelelwe ukutemwa ne kulelesa abakashi babo. Ne ficilile pali fyefyo, abakashi balafwaya abalume ukuba aba nkumbu ne ku batemwa.—AbaEfesa 5:29.

IFI BALESA BAFWAYA ABAKASHI UKUBA

7. Nindo icisoolo cipengela uwakucitangilila?

7 Icisoolo conse cilapengela uwa kucitangilila pakweba ati cilukupyungila pamo. Baibolo pali 1 AbaKolinto 11:3 ilalabila ati: “Umutwi wa balalume bonse ni baKlistu; kabili ati umutwi wa mwanakashi mwalalume; na kabili ati umutwi wa baKlistu ni baLesa.”

8. Kani abakashi bangalangisha shani ati balicindikile abalume?

8 Umulume uuli onse tawamininepo. Pano kani mu kulitemenwa umukashi alukofwelesha ukusalululapo kwa mulume wakwe, icisoolo conse cikabwenamo. (1 Petilo 3:1-6) Baibolo ilalabila ati: ‘Umukashi ngaalukutonda umulume wakwe.’ (AbaEfesa 5:33) Nga pano kani abalume tabasumiinepo muli fyefyo abakashi basumiine? Nangabe’fyo, abakashi balyelelwe ukucindika abalume babo. Baibolo ilalabila ati: “Fyopele’fyo, mwe banakashi, kamutumikwa ku balume benu mwe bene; ati bambi, nangaba ati tabomfwishe’shiwi, bakapokwe apakubule’shiwi ku kwikala kwa bakashi babo, pa kubona ukwikala kwenu ukuswetele ukwa kutonda.” (1 Petilo 3:1, 2) Icakubwenako iciweme ica bakashi cingofwako abalume ukumfwisha ne kucindika ificetekelemo abakashi.

9. (a) Kani findo umukashi elelwe ukucita kani talukusuminishapo ifilukulabila umulume wakwe? (b) Kani nikwisa ukufunda ukusangwa pali Tito 2:4, 5 ukungofwako abakashi?

9 Kani umukashi angacita shani kani talukusuminishapo ifilukulabila abalume? Alyelelwe ukubuulishisha mu buleme ifi alukulanguluka ku balume. Ku cakubwenako, Sala aalilabiile ifintu ifi Ablaamu taatemenwepo, pano baYawe balimubuulile Ablaamu ati: ‘Kutika ishiwi lyakwe.’ (Ifyakutanga 21:9-12) Talipo ni lyonse umulume wa buKlistu asalululapo ukucita ifi tafyelelwepo na fyefyo Baibolo ilabila, popele umukashi wakwe alyelelwe ukupyungila pamo naye. (Ifyacitilwe 5:29; AbaEfesa 5:24) Umukashi umuweme akalama bwino icisoolo cakwe. (Pendeni Tito 2:4, 5.) Ili abalume ne bana babona ifi alukubapyungila makosa, bakamutemwa makosa ne kumupeela ubuleme.—Ifisimpi 31:10, 28.

Kani Sala ali shani cakubwenako iciweme ku bakashi?

10. Kani findo Baibolo ilabilapo pa kulekana ne kushilisha icupo?

10 Impindi shimbi abopene balasalululapo bwangu ukulekana neli ukushilisha icupo. Nangabe’fyo, Baibolo ilalabila ati “Umukashi tekulekana ne mulume wakwe” kabili ati “Umulume tekukano’mukashi wakwe.” (1 AbaKolinto 7:10, 11) Kulaba ifintu ifikulu ifikatasha makosa ifingalengesha abopene ukulekana, pano uku, kusalululapo ukukosele makosa. Mba pano kani kushilisha icupo? Baibolo ilabuulishisha ati umulandu lukoso uwelelwe ukushilishishapo icupo ni lyelyo umulume neli umukashi acita ubucende.—Matayo 19:9.

IFI BALESA BAFWAYA ABAFYASHI UKUBA

BaYesu cakubwenako iciweme kuli umo umo mu cisoolo

11. Findo abana bapengela makosa?

11 Mwe bafyashi, mulukukwatako impindi iikulu iyakuba pamo ne bana benu. Abana balapengela ukuba na mwebo, kabili icicililepo, balapengela mwebo ukubasambisha pali baYawe.—Ndutelonomi 6:4-9.

12. Findo abafyashi belelwe ukucita pa kulama abana babo?

12 Icalo cakwe Satana cilukuya ili cibipilako makosa, kabili kuli abantu bambi abafwaya ukucita ifibipile ku bana ne kubapangilisha ukucita ubucencemeshi. Abafyashi bambi cilabakatasha ukulabila ku bana babo pali lili ilyashi. Pano abafyashi balyelelwe ukucenjesha abana babo pa bantu bakube’fyo kabili balyelelwe ukubasambisha ifya kutalamukako. Mwe bafyashi mulyelelwe ukulama abana benu. *1 Petilo 5:8.

13. Kani abafyashi balyelelwe ukusambisha shani abana babo?

13 Abafyashi balyelelwe ukusambisha abana babo ukuba ne mibelo iiweme. Mungasambisha shani abana benu? Abana benu balapengela ukusambishiwa, pano ili mulukubacenjesha mulyelelwe ukucite’fyo mu nshila iiweme ukwakubula ukubatongaala. (Jelemiya 30:11) Tekweshapo ukufunda neli ukucenjesha umwana mu bukali. Amashiwi yenu tayelelwepo ukuba “koti kutibala kwa mpoko” kabili ne kubasomesha. (Ifisimpi 12:18) Sambisheni abana benu ukwishiba umulandu belelwe ukubeela ne cumfwila.—AbaEfesa 6:4; AbaEbeya 12:9-11; boneni Ifyebo na Fimbi 30.

IFI BALESA BAFWAYA ABANA UKUBA

14, 15. Nindo abana belelwe ukumfwila abafyashi babo?

14 BaYesu lyonse baalukumfwila abafyashi babo, nangaba na lyelyo cakateshe. (Luku 22:42; Yoane 8:28, 29) BaYawe balafwaya abana ukulukumfwila abafyashi babo.—AbaEfesa 6:1-3.

15 Mwe bana, nangaba ati mulukubona ati cikateshe ukumfwila abafyashi benu, anukeni ati ili mwaumfwila, baYawe ne bafyashi benu balasangalala pakuti pali mwebo. *Ifisimpi 1:8; 6:20; 23:22-25.

Cindo icikofwako abacanice ukuba aba bucine kuli baLesa ili balukweshiwa?

16. (a) Kani Satana alesha shani ukutumpaika abacanice ukucita ifibipile? (b) Nindo cicindamine ukusalulula ifibusa ifitemenwe baYawe?

16 Umusenseshi angapyungisha ifibusa fyenu ne banice bambi pakweba ati mucite ifibipile. Satana aliishi ati cingakatasha kuli mwebo ukukaanina ifibusa. Ku cakubwenako, Dina umwana wakwe Yakobi alikwete ifibusa aba tabatemenwepo baYawe. Ici caliletele ubukatasho ubukulu kuli ye ne ba mu cisoolo cakwe. (Ifyakutanga 34:1, 2) Kani ababyenu tabatemenwepo baYawe, bangalengesha mwebo ukucita ifintu ifi baYawe bapatile, icingalengesha mwebo, icisoolo cenu, na baLesa ukusomenwa ukwakuti. (Ifisimpi 17:21, 25) E mulandu cicindamine ukuba ne fibusa ifitemenwe baYawe.—1 AbaKolinto 15:33.

ICISOOLO CENU CINGABA ICISANGALELE

17. Kani niwisa mulimo umuntu umo umo akwete mu cisoolo?

17 Ili aba mucisoolo balonda ifi baLesa balabila, mu cisoolo cabo tamubapo amakatasho. Kani muli balume, temweni abakashi benu kabili baleeleseni mu butemwe. Kani muli bakashi, mu buleme, mulukumfwila abalume benu kabili tuntululeni icakubwenako ca mukashi uulembelwe pa Ifisimpi 31:10-31. Kani muli bafyashi, sambisheni abana benu ukutemwa baLesa. (Ifisimpi 22:6) Kani ni mwe bawishi, ‘ikalikeni bwino’ aba mu cisoolo cenu. (1 Timote 3:4, 5; 5:8) Na mwebo mwe bana, umfwileni abafyashi benu. (AbaKolosai 3:20) Anukeni ati umo umo mu cisoolo angabifya, popele licefyeni ne kulomba ukufitulukilwa. Fya cine, muli Baibolo muli ukutangilila ukuweme ukungofwako umuntu umo umo mu cisoolo.

^ par. 12 Mungasangana ifyebo na fimbi pa kulama abana benu mu capitala 32 ice buuku lya Sambilileni Kuli Kasambilisha Mukalamba ilya mu Cibemba, ilitulishiwe na Bamboni sha BaYawe.

^ par. 15 Umwana telelwepo ukumfwila abafyashi bakwe kani balukufwaya ati elondapo ifunde lya baLesa.—Ifyacitilwe 5:29.