1, 2. ¿Ja ga nee e Jehová ke ra mimi yo pjamilia?

E MIZHOKJIMI Jehová go dyⱥtrʼⱥ nu otrʼꞹ pjamilia kʼꞹ go mimi. Ne Biblia mama ke ma go dyⱥtrʼⱥ nu otrʼꞹ nrrinxu, “o simpʼi e bʼɇzo”. E Adán me ko mⱥjⱥ ba mama: “Ngeje in nzhodyegønu ñe ngeje in tsʼingegønu” (Génesis 2:22, 23). Nujyo nee ra mama ke e Jehová nee ke ra mⱥjⱥ yo ya chjꞹntꞹ.

² Bʼꞹbʼꞹ na punkjꞹ pjamilia ke dya mⱥji. Pe kja ne Biblia ba e̱je̱ na punkjꞹ jñaa kʼꞹ søø ra mbøsʼꞹ nzi naja yo bʼꞹbʼꞹ kja pjamilia ngekʼua ra mimiji na joo ñe me ra mⱥji rga nga̱ra̱ji texeji (Lucas 11:28).

3, 4. a) ¿Pje ni jyodʼꞹ ra tsjaa e bʼɇzo kʼꞹ ra jñetse ke sʼiya o suu? b) ¿Pjenga me na joo ke e bʼɇzo ñe nu suu ra potꞹ rga perdonaobi?

³ Kja ne Biblia mama ke nu bʼɇzo ni jyodʼꞹ ra sʼiya nu suu ñe ra respetao. Xørꞹ Efesios 5:25-29. E bʼɇzo ra jyodʼꞹ ra tsjaa yo na joo ngekʼua ra jñetse ke me sʼiya nu suu. E bʼɇzo ra mbøsʼꞹ nu suu, ra mbørꞹ ñe dya pje ra tsjapꞹ kʼꞹ ra søxi o mꞹbʼꞹ.

⁴ ¿Pje ra tsjaa e bʼɇzo ma dya ra tsjaa texe na joo nu suu? Ne Biblia xipji yo bʼɇzo sido ri “sʼiyageji kʼo in suji. Dya na sʼoo rgi guɇnchʼiji” (Colosenses 3:19). Dya ra jyombeñeji ke yo bʼɇzo dya xo kjaji texe na joo. Ma e bʼɇzo nee ke e Mizhokjimi ra perdonao, xo ra perdonao nu suu (Mateo 6:12, 14, 15). Ma e bʼɇzo ñe nu suu  ra potꞹ rga perdonaobi, ra mimibi na joo ñe me ra mⱥjⱥbi.

5. ¿Pjenga ra respetao e bʼɇzo nu suu?

⁵ E Jehová nee ke e bʼɇzo kʼꞹ ya chjꞹntꞹ ra respetao nu suu. E bʼɇzo ra nuu pje bʼɇzhi nu suu. Me na joo ra tsjaa ga kjanu. Ma e bʼɇzo dya ra respetao o suu, e Jehová dya ra dyⱥrⱥ ma pje kʼo ra dyøtꞹ o ma ra zopjꞹ (1 Pedro 3:7). Kʼꞹ kjapꞹ na mubi na ntee nge ma sʼiya e Jehová. Angeze dya mama ke xenrra na mubi e bʼɇzo ke nu nrrinxu.

6. ¿Pje nee ra mama ke e bʼɇzo ñe nu suu ngejebi “natjo o tsʼinge”?

⁶ E Jesús go mama ke “dya kja ri jeye, ya ri natrjo o tsʼingebi” ne bʼɇzo ñe e nrrinxu (Mateo 19:6). E bʼɇzo dya ra dyompu o suu ñe e nrrinxu dya ra dyompꞹ o xira (Proverbios 5:15-21; Hebreos 13:4). E bʼɇzo dya ra ngⱥnbⱥ o kuerpo o suu ñe e nrrinxu dya ra ngⱥnbⱥ o kuerpo o xira (1 Corintios 7:3-5). E bʼɇzo dya ra jyombeñe ke me ra sʼiya o suu xo ra “unꞹ pje ra zii ñe pje ra jyee. Nangeje natjo o kuerpobi ko nu suu”. E bʼɇzo me ra sʼiya nu suu ngekʼua ra mⱥjⱥ. E nrrinxu nee ke o xira ra tsjaa na jonte ñe ra sʼiya angeze, nge kʼo xenrra na joo ke ra tsjaa nu e bʼɇzo (Efesios 5:29).

7. ¿Pjenga ni jyodʼꞹ ra bʼꞹbʼꞹ na bʼɇzo kʼꞹ ra manda kja o pjamilia?

⁷ Nzi dʼaja pjamilia ni jyodʼꞹ ra bʼꞹbʼꞹ na bʼɇzo kʼꞹ ra manda, nge kʼꞹ mama pje ra tsjaji ñe ja rga pɇpjiji trʼexeji. Ne Biblia kja 1 Corintios 11:3 mama ga kjaba: “Mizhokjimi manda kja e Cristo. E Cristo manda kja e bʼɇzo. E bʼɇzo manda kja e ndinxu”.

8. ¿Pje ra tsjaa e nrrinxu ngekʼua ra jñetse ke me respetao o xira?

⁸ Bʼꞹma yo bʼɇzo dya ra tsjaji na joo. Pe ma e nrrinxu me mⱥjⱥ ga mbøsʼꞹ kʼo kjaa nu xira ñe kjaa kʼo xipji, trʼexe  o pjamilia ra mimiji na joo (1 Pedro 3:1-6). Ne Biblia mama ga kjaba: “Xo ñetsʼkʼeji i ndinxuji, ni jyodʼꞹ nzi najatsʼꞹji ri respetaoji kʼꞹ in xirageji” (Efesios 5:33). ¿Pje ra tsjaa e nrrinxu ma o xira dya ejme kʼo pa̱ra̱ angeze? Zø ri ngeje ga kjanu, pe e nrrinxu me ra respetao o xira. Ne Biblia mama ga kjaba: “Nutsʼkʼeji i ndinxuji, ri dyⱥtⱥji yo nin xiraji. Nu ma dya nee ra ñejme [o ra enchʼe o mꞹbʼꞹ] o jñaa Mizhokjimi kʼo nin xiraji, dya ri sido ri xipjiji ra ñejmeji. Ri sido ri dyⱥtⱥji angezeji. Akjanu, ra unꞹji nguenda i kjaji kʼo na joo, [bʼꞹma] xo ra [enchʼeji o mꞹbʼꞹ]. Nange angezeji ra nukʼꞹji jakʼo nzi gi su̱ji Mizhokjimi gi tsjaji kʼo na joo” (1 Pedro 3:1, 2). E nrrinxu ra tsjaa kʼo na joo, ga kjanu o xira ra unꞹ nguenrra ke na joo kʼo na pjechi ñe ra respetao kʼo kreo o suu.

9. a) ¿Pje ra tsjaa e nrrinxu ma dya nuu na joo kʼo kjaa o xira? b) ¿Pje mama kja Tito 2:4, 5 ke ra tsjaji yo nrrinxu yo ya chjꞹntꞹji?

⁹ ¿Pje ra tsjaa e nrrinxu ma dya nuu na joo kʼo kjaa o xira? Ra xipji nu xira kʼo mbeñe angeze, pe na joo rga  zopjꞹ. Nzakja na nu paa e Abrahán dya go nuu na joo ko bi mama e Sara, pe e Jehová go xipji e Abrahán: “Dyⱥrⱥ kʼo xitsʼi ni suge” (Génesis 21:9-12). Ne ndinxu kʼꞹ ñʼeje o xira kʼꞹ kjaa kʼo mama Mizhokjimi, ni jyodʼꞹ ra mbøsʼꞹ ma pje ra tsjaa nangeje kjaa ja nzi ga mama ne Biblia (Hechos 5:29; Efesios 5:24). E nrrinxu pjørꞹ na joo o pjamilia nangeje sʼiyakʼo (xørꞹ Tito 2:4, 5). Nu nrrinxu ke pɇpji na punkjꞹ ga mbørꞹ o pjamilia, ma nu xira ñe o trʼii nujikʼo, ra respetaoji ñe me ra sʼiyaji (Proverbios 31:10, 28).

10. ¿Pje mama ne Biblia jingua søø ra jyambꞹbi yo ya chjꞹntꞹ?

¹⁰ Na punkjꞹ yo ya chjꞹntꞹ dya mezhe ga jyambꞹbi, ma jiyo zogꞹji o suu o nu xira. Pe ne Biblia mama “nutsʼkʼeji ya i chjꞹntꞹji, dya ri kʼuenbeji nin xiraji” ñe “nutsʼkʼeji i bʼɇzoji, dya ri pɇzgeji nin suji” (1 Corintios 7:10, 11). Bʼꞹbʼꞹ ma ra kjogꞹ yo me na sʼoo ngekʼua yo ya chjꞹntꞹ søø ra jyambꞹbi, pe ra mbeñebi na joo kʼo ra tsjabi. ¿Jingua søø ra jyambꞹbi yo ya chjꞹntꞹ? Ne Biblia mama ke søø ra jyambꞹbi, pe ngextrjo ma ra dyompꞹ nu suu o nu xira (Mateo 19:9).

11. ¿Pje ra jichi yo tata ñe yo nana yo o trʼii?

¹¹ Yo tata ñe yo nana me jodʼꞹbi ja rga bʼꞹnkʼui na nrrajme yo o trʼii. Ni jyodʼꞹ ra mbøsʼꞹbi o trʼii ñe ra jichibi o Jñaa e Jehová, me na joo ma ra tsjabi ga kjanu (Deuteronomio 6:4-9).

12. ¿Pje pɇski ra tsjaa yo tata ñe yo nana ngekʼua ra mbørꞹbi o tsʼitrʼibi ñe o tsʼixuntrʼibi?

¹² E Satanás nge kʼꞹ manda kja ne xoñijomꞹ, ngekʼua ni maa ga jñusʼꞹ yo na sʼoo kʼꞹ kjaa yo ntee. Na punkjꞹ ntee jodʼꞹji pje ra tsjapꞹji in chʼigøji, xo biolaji yo tsʼitrʼi ñe yo tsʼixutrʼi. Bʼꞹbʼꞹ yo tata ñe yo nana ke dya pa̱ra̱ji  pje ra xipjiji o trʼii ngekʼua ra mbørꞹtsjɇji. Yo tata ñe yo nana ni jyodʼꞹ ra jichiji o tsʼitrʼi ngekʼua ra mbørꞹtsjɇji, ga kjanu dya pje ra tsjapꞹji. Nutsʼkʼe tata ñe nutsʼkʼe nana, pɇski ri pjørꞹbi in tsʼitrʼibi ñe in tsʼixuntrʼibi (1 Pedro 5:8). *

13. ¿Ja rga jichi yo tata o trʼiji?

¹³ Yo tata ñe yo nana nge yo ra jichiji o trʼiji ja rga minji. ¿Ja rga jichigøji in chʼiji? In chʼigøji neji ke ra jichiji na joo pje ra tsjaji, pe ma ra zopjꞹji dya ra tsjapꞹji  ra søxiji (Jeremías 30:11). Dya ri mbɇkuɇji ma ri guɇnchʼiji in chʼiji. Nutsʼkʼeji dya gi neji ke ma ri ñaji ri nge nzakja ma ri “dyokʼꞹji ko na trjedyi” (Proverbios 12:18). Jichi in chʼigeji ra meyaji pjenga na joo ra dyⱥrⱥji (Efesios 6:4; Hebreos 12:9-11, NTD; jñanrra nu nota 30 kja nu página 223).

14, 15. ¿Pjenga na joo ke yo trʼii ñe yo xuntrʼi ra dyⱥtⱥji o tataji ñe o nanaji?

¹⁴ E Jesús mi ⱥtⱥ o Tata, zø mi bʼꞹbʼꞹ paa kʼꞹ ma sʼɇzhi ro tsjaa, pe angeze dya go jyɇzi go tsjaa kʼo mi mama o Tata (Lucas 22:42; Juan 8:28, 29). E Jehová nee ke yo trʼii ra dyⱥtⱥji o tataji ñe o nanaji (Efesios 6:1-3).

¹⁵ Ra bʼꞹbʼꞹ paa ma nutsʼkʼeji i trʼiji ra tsjakʼꞹji na sʼɇzhi ri dyⱥtⱥji ni tata ñe ni nana, pe dya ri jyombeñeji ke ma ri dyⱥtⱥji ni tataji ñe ni nanaji ra mⱥjⱥ angezebi ñe e Jehová (Proverbios 1:8; 6:20; 23:22-25). *

16. a) ¿Pje kjaa e Satanás ngekʼua yo trʼii ra tsjaji yo na sʼoo? b) ¿Pjenga me na joo ke ri jogebi yo sʼiya e Jehová?

¹⁶ E Satanás kʼꞹ dya joo søø ra tsjaa ke yo ntee yo i jobi ñe yo dyaja trʼii ra xitsʼiji ri tsjage yo na sʼoo. Angeze pa̱ra̱ ke na sʼɇzhi ri tsjage yo na joo ma yo in jobi ra ngꞹkʼꞹ ri tsjaa na sʼoo. Nzakja e Jacob mi ñʼeje na xuntrʼi kʼꞹ mi chju̱u̱ Dina, angeze go mbꞹrꞹ go jobi kʼo ntee kʼo dya mi sʼiyaji e Jehová. Dya ga joo kʼo go tsjaa e Dina, nangeje angeze ñe o pjamilia go kjogꞹji nrrumꞹ (Génesis 34:1, 2). Ma gi jogebi yo dya sʼiya e Jehová, ra jyokʼꞹgeyo ngekʼua ri tsjage yo na sʼoo, nuʼma me ri nzhumꞹ ñe in pjamilia, xo ri tsjapꞹ ra sentio o mꞹbʼꞹ e Mizhokjimi  (Proverbios 17:21, 25). Ngekʼua ni jyodʼꞹ ri jogebi yo sʼiya e Jehová (1 Corintios 15:33).

17. ¿Pje ra tsjaa nzi naja yo bʼꞹbʼꞹ kja na pjamilia?

¹⁷ Ma texe yo bʼꞹbʼꞹ kja na pjamilia ra dyⱥtⱥji Mizhokjimi, dya ra mbɇsʼiji nrrumꞹ. Ma nutsʼkʼe bʼɇzo gi ñʼekje ni suge, ri sʼiyage angeze ñe ri respetao. Ma nutsʼkʼe nrrinxu gi ñʼekje ni xira, ri respetao ñe ri tsjapꞹ nguenrra kʼo ra xitsʼi. Ri tsjage nzakja kʼe nrrinxu kʼꞹ mama kja Proverbios 31:10-31. Nutsʼkʼe tata ñe nutsʼkʼe nana ri jichibi in chʼii ra sʼiyaji e Mizhokjimi (Proverbios 22:6). Ma ngetsʼkʼe na tata, ri “zopjꞹ na joo kʼo ri ka̱ra̱” kja in nzunge (1 Timoteo 3:4, 5; 5:8). Yo tsʼitrʼi ñe yo tsʼixutrʼi ra dyⱥtⱥji o tata ñe o nana (Colosenses 3:20). Dya ra jyombeñeji ke dya bʼꞹbʼꞹ na pjamilia kʼꞹ ri kjaa texe na joo, ngekʼua dya ra chalaji ñe ma dya ro kjaji texe na joo ra potꞹ rga perdonaoji. Ja̱a̱, e Jehová jitsʼkøji kja ne Biblia pje ra kjaji kja in pjamilia.