1, 2. Gwɛ̃ tɛ Yehova na ndo andasewa la nɛ?

YEHOVA la lindó kɔli na wali ti uzu, lo bombi la ka libala. Ngbangɔ tɛnɛ ya, lo lindó wali ti uzu la lo “ga na lo hɛ̃ kɔli.” Adamu mandó dengɔ bɛ mawoma, la lo tɛnɛ ya: “Olo du bio ti abio tɛ mbi nga mi ti mi tɛ mbi.” (Ebandeli 2:22, 23) Ni fa na e ya, gwɛ̃ tɛ Yehova du ya, azi mɛ ali libala adu na dengɔ bɛ ka ndasewa tɛ la.

² Na vundu zu, azi gba mɛ ali libala ko, ta ala ndo du na dengɔ bɛ ka ndasewa tɛ la ma. Kanda Ngbangɔ na awangɔ mɛ alengbi ti zangɔ azi zu ti ndasewa ya ala du na dengɔ bɛ.​—Luka 11:28.

3, 4. (a) Kɔli li kpale tɛrɛ ya lo ngasia? (b) Na lo nɛ la ayɔ ya, kɔli na ya lo aka lɛ la na ndo siɔ kpale tɛ la nɛ?

³ Ngbangɔ tɛnɛ ya, ale kɔli ye ya lo wa lo hɛ̃ nga lo ndima. Di Efɛzɛ 5:25-29. Ayɔ ya kɔli li kpale tɛrɛ ya lo na songo, lo bata lo wa lo li nga gwɛ̃ tɛ ya lo. Ta lo lengbi ti lingɔ ya lo siɔni ma.

⁴ Ye mɛ kɔli li na ngoi mɛ ya lo yundo nɛ? Ngbangɔ tɛnɛ hɛ̃ akɔli ya: [“Ĩ ngbã lá kwɛ, NWT] ti yengɔ awe ĩ, ta ĩ li ngɔnzɔ hɛ̃ la ma.” (Kɔlɔsɛ 3:19) Se mɔ du kɔ wali, ta bɛ mɔ li na ni ma yako, mɔ ndo mɔ yu nga ndo. Se mɔ du na gwɛ̃ ya Nzapa ka lɛ lo ndo siɔ kpale  tɛ mɔ ko, ayɔ nga ya mɔ ka nga lɛ mɔ ndo siɔ kpale tɛ ya mɔ. (Matie 6:12, 14, 15) Ti nɛngɔ ya kɔli na wali mɛ ala dungbi adu na dengɔ bɛ ko, ayɔ ya zo kɔi kɔi aka lɛ lo na ndo siɔ kpale tɛ fɔ̃ lo.

5. Nda mɛ ayɔ ya kɔli ahɛ̃ ya lo ndima nɛ?

⁵ Yehova yɔ ka ti akɔ awe ya, ala hɛ̃ ndima hɛ̃ awe la. Kɔli lengbi ti lingɔ kpengbani ya lo hĩnga gwɛ̃ tɛ ya lo. Ni du ngbondoni nvɛ̃ni. Se du ya kɔli ndo li ma kpale tɛrɛ ya lo na seni ma ko, Yehova lengbi ti kɛ̃ngɔ mangɔ sambela tɛ lo. (1 Petro 3:7) Ka tɛ Yehova, ta kɔli ɔ wali ma, lo ndo ye wali nga ma se mɛ lo ndo ye na kɔli. Ye mɛ ngbondoni ka tɛ Yehova adu songo mɛ zo na ni ka tɛ lo.

6. Kɔli na wali adu “zo kɔi.” Alengbi na nɛ?

⁶ Yezo kambisandó ya kɔli na wali “ta ala ti dɛ azi sɛ ma, kanda ala ti bo zo kɔi.” (Matie 19:6) Ale ala du mbilimbili kɔi ka tɛ fɔ̃ lo. (Masese 5:15-21; Aebreo 13:4) Ayɔ ya kɔli gi lingɔ gwɛ̃ tɛ ya lo na omɛ aba bombingɔ tɛrɛ, ayɔ nga ya wali li ngaso ka tɛ kɔ lo. (1 Kɔrinto 7:3-5) Ta bɛ kɔli lengbi ti lingɔ na ni ma yako, “ta zo ndokɛ̃ tɛrɛ lo nvɛ̃ni ma; zo ndokã tɛrɛ lo na tɛ.” Ni la, kɔli lengbi ti yengɔ ya lo, kãngɔ nga lo na seni. Ye mɛ wali ndo ye gba, adu ya ale kɔ lo afa songo ka mbage tɛ lo wa lo ye nga lo.​—Efɛzɛ 5:29.

7. Nda mɛ ndasewa na gwɛ̃ tɛ gbia nɛ?

⁷ Ndasewa kɔi kɔi na gwɛ̃ tɛ zo kɔi ya lo du gbia ni, lo dɔ la na nɔ, ti nɛngɔ ya ndasewa ni du na mangbi. Kaya 1 Kɔrinto 11:3, e di nga so: “Yezo Kristo lo Gbia ti ndo akɔli zu; kɔli gbia ti ndo ya lo; ko Nzapa tɛ lo Gbia ti ndo Yezo Kristo.”

8. Wali fa ngasia ya lo ndo tɔndɔ kɔ lo mawoma nɛ?

 ⁸ Akɔ awe zu ndo yu ndo. Ngoi mɛ wali du nyɔ̃ lo kɔi na kɔ lo, se lo du nga na mangbi na kɔ lo ko, ni lengbi ti hɛ̃ngɔ nzɔ̃ du ka ndasewa tɛ la. (1 Petro 3:1-6) Ngbangɔ tɛnɛ ya: “Ale ya kɔli atɔndɔ kɔ lo.” (Efɛzɛ 5:33) Wa se ta kɔli na wali ndo sambela ndoni kɔi ma mɛ? Ayɔ ya wali du bo na zungɔ na tɛrɛ kpengbani ka tɛ kɔ lo. Ngbangɔ tɛnɛ ya: “Ĩ awe kɔli, ĩ́ bi nga tɛrɛ ĩ hɛ̃ akɔ ĩ, wadila akɔ ĩ ko la kɛ̃ tɛnɛ tɛ Nzapa aye lo ni, na lo ti se li ye tɛ ĩ. Ko bɛ se ta ĩ tɛnɛ tɛnɛ tɛ Nzapa kɔi hɛ̃ la ma ko, ala na yengɔ lo tɛ lo. Ta sanga ma ala na hũngɔ ya se li ye tɛ ĩ adu mbiri mbiri, ĩ ndotɔndɔ nga la.” (1 Petro 3:1, 2) Aseliye ti nzɔ̃ni tɛ wali, alengbi ti zangɔ kɔ lo ya, lo gbɔ̃ nda mbilimbili ti ya Ngbangɔ, ato nga lo ya lo tɔndɔ sambela tɛ ya lo.

9. (a) Se du ya ta wali ye tɛnɛ mɛ kɔ lo tɛnɛ ma, ye mɛ lo li nɛ? (b) Wangɔ mɛ aba awe e lua kaya Tito 2:4, 5 nɛ?

⁹ Wa se du ya ta wali ye tɛnɛ mɛ kɔ lo tɛnɛ ma mɛ? Lo na tɛnɛngɔ hɛ̃ kɔ lo dangɔ bɛ tɛ lo na zungɔ na tɛrɛ lo. E ba lɛlo tɛ Sara. Lo tɛnɛndó la kɔi hɛ̃ kɔ lo  Abrahama ye mɛndó ta de na bɛ lo ma. La Yehova tɛnɛ hɛ̃ Abrahama ya: “Ma legɔ̃ lo.” (Ebandeli 21:9-12) Adu kpengbani ya kɔli mɛ wakristo li aye, bere lo tɛnɛ tɛnɛ mɛ aɔngbi na Ngbangɔ. Wali lengbi ti hɛ̃ngɔ ti ngoi zu hɛ̃ kɔ lo. (Awa Pangɔ Kwa 5:29; Efɛzɛ 5:24) Wali mɛ na ndara, ndo li zu ya ndasewa tɛ lo adu nzɔ̃ni. (Di Tito 2:4, 5.) Se kɔ lo na ayangambi tɛ lo hũ se mɛ lo ndo lo ho tɛrɛ lo na lo tɛ la ko, ala na yengɔ lo, ala nga na tɔndɔngɔ lo gba.​—Masese 31:10, 28.

10. Tɛnɛ mɛ Ngbangɔ tɛnɛ na ndo kangbingɔ bere hongɔ libala tɛ kɔli na wali nɛ?

¹⁰ Ngoi mɛndɛ̃, kɔli na wali mɛ adungbi, ala ndo kangbi bere ala ndo ho libala zangangɔ bingangɔ li la. Kanda Ngbangɔ tɛnɛ ya: “Ale ta wali mɛ adu na kɔli azia kɔ lo ma.” Adi tɛnɛ nga ya “ale ta kɔli mɛ adu na wali azia nga ya lo ma.” (1 Kɔrinto 7:10, 11) Na ya alo mɛndɛ̃ ti kpengbani, kɔli na wali mɛ dungbi ala lengbi ti kangbingɔ. Ta ni du ye ti wele ma, ayɔ ya ala gbɔ̃ li la na seni uzu ti la kangbingɔ. Wa tɛnɛ mɛ Ngbangɔ tɛnɛ na ndo hongɔ libala nɛ? Ngbangɔ hɛ̃ lége ti hongɔ libala bo na ndo lo kɔi: se du ya kɔli bere wali mɛ ala dungbi, kɔi ka popo tɛrɛ la bombi tɛrɛ lo na zo mɛndɛ̃ mɛ ta du ya lo bere kɔ lo ma.​—Matie 19:9.

11. Ye mɛ ayangambi ndo du na gwɛ̃ ni gba nɛ?

¹¹ Se mɔ du na ayangambi, mu ngoi gba mɔ du ndoni kɔi na ala. Ayati mɔ na gwɛ̃ tɛ mɔ. Ala na gwɛ̃ ya, mɔ ha ani na hĩngangɔ Yehova.​—Kolimbola Mibeko 6:4-9.

12. Ye mɛ awadũngɔ ayangambi alengbi ti lingɔ ti batangɔ na ayangambi tɛ la nɛ?

¹² Gegi mɛ tɛ Satana ndo ti siɔni bi zu. Ngoi mɛndɛ̃, azi mɛndɛ̃ na gingɔ ya ani li ayati mɔ siɔni, bere  gbɛ̃ngɔ la na lége ti bombingɔ tɛrɛ na ala na ngunu. Ka tɛ awa dũngɔ ayangambi mɛndɛ̃, tɛnɛngɔ tɛnɛ mɛ aba bombingɔ tɛrɛ na ayangambi na ngunu adu ye ti kamɛnɛ. Kanda ale ala kambisa hɛ̃ ayati la lo ni ko uzu ti nɛngɔ ya, ala bata tɛrɛ la na azi mɛ lengbi ti gbɛ̃ngɔ la. Se mɔ du na ayangambi ko, bata la nzɔ̃ni. *​—1 Petro 5:8.

13. Awadũngɔ ayangambi alengbi ti hangɔ ayati la na ye ngasia?

¹³ Awadũngɔ ayangambi na kumba ti hangɔ ayangambi tɛ la ya ala du na aseliye ti nzɔ̃ni. Mɔ ha  ayangambi tɛ mɔ na ye ngasia? Ayanganbi na gwɛ̃ ya aha ani na ye, se ngoi mɛ ayɔ ya mɔ fa ala na lége ko, ta ayɔ ya mɔ li ni na ngɔnzɔ bere na kakulu lo ma. (Yirimia 30:11) Ta mɔ hɛ̃ nyingambi tumbu ngoi mɛ mɔ na ngɔnzɔ ma. Ta ĩ tɛnɛ tɛnɛ mɛ alengbi ti hɛ̃ngɔ la kã ka bɛ la ma “mabere zãma.” (Masese 12:18) Kambisa hɛ̃ la nda mɛ ala lengbi ti dungɔ na tɔndɔngɔ.​—Efɛzɛ 6:4; Aebreo 12:9-11; ba Nɔti ti 30.

14, 15. Ndombali nɛ la ayɔ ya ayangambi atɔndɔ awa dũngɔ la nɛ?

¹⁴ Yezo ndo tɔndɔndó to lo ngoi zu bɛse du ya ni dundó kpengbani na lo tɛ lo. (Luka 22:42; Yoanɛ 8:28, 29) Ndenge kɔi, ayangambi lengbi ti tɔndɔngɔ awadũngɔ la, na lo mɛ ya, ye mɛ Yehova ye la.​—Efɛzɛ 6:1-3.

¹⁵ Se mɔ du nyingambi, mɔ lengbi ti hũngɔ ya adu kpengbani ti tɔndɔngɔ awadũngɔ mɔ. Kanda ta bɛ mɔ li na ni ma: bɛ Yehova na awadũngɔ mɔ ndo de ngoi mɛ mɔ ndo du na tɔndɔngɔ. *​—Masese 1:8; 6:20; 23:22-25.

16. (a) Satana ndo to apalanga ya ala li siɔ ye ngasia? (b) Nda mɛ adu ngbondoni ya mɔ du na akwa mɛ ndo ye Yehova nɛ?

¹⁶ Satana lengbi ti tongɔ mɔ ya mɔ li ye ti siɔni na lége tɛ akwa mɔ bere afɔ̃ mɔ apalanga mɛndɛ̃. Lo hĩnga ya, ando du kpengbani kɛ̃ngɔ lo hɛ̃ngɔ afɔ̃ mɔ. E ba ye mɛndó asi na Dina, nyi Yakobo. Londó na akwa lo mɛ ta ndo yendó tɛrɛ Yehova ma. Na lo ni ko, ahɛ̃ndó lo na azi ti ndasewa tɛ lo pɛnɔ. (Ebandeli 34:1, 2) Se du ya, ta akwa mɔ ndo ye Yehova ma ko, ngoi mɛndɛ̃ ala na tongɔ mɔ ya mɔ li ye mɛ bɛ Yehova kɛ̃.  Se mɔ li ye ti siɔni ko, na hɛ̃ngɔ pɛnɔ hɛ̃ azi ti ndasewa nga na Yehova, ni nga na hɛ̃ngɔ mɔ nvɛ̃ni pɛnɔ. (Masese 17:21, 25) Ndani la adu ngbondoni ya mɔ du na akwa mɛ ndo ye Yehova.​—1 Kɔrinto 15:33.

17. Ye mɛ Yehova yɔ ka ti zo kɔi kɔi ti ndasewa nɛ?

¹⁷ Se zo kɔi kɔi mɛ ka ndasewa li kpengbani lo tɔndɔ andia mɛ Nzapa hɛ̃ lo ko, ta azi ti ndasewa na tengbingɔ na kpengba lo gba ma. Se mɔ du kɔli ye ya mɔ, wa li nga kpale tɛrɛ lo na songo. Se mɔ du wali tɔndɔ kɔ mɔ, dunga na zungɔ na tɛrɛ ka tɛ lo. Landa pa gɛrɛ wali mɛ atɛnɛ tɛnɛ tɛ lo kaya mbeti ti Masese 31:10-31. Se mɔ du to bere ta, ha na ayati mɔ yengɔ Nzapa. (Masese 22:6) Se mɔ du to fa ndasewa tɛ mɔ na lége ti “nzɔ̃ni nvɛ̃ni.” (1 Timɔte 3:4, 5; 5:8) Se mɔ du nyingambi, tɔndɔ awadũngɔ mɔ. (Kɔlɔsɛ 3:20) Ta bɛ mɔ li na ni ma: ezu e ndo e yundo. Elengbi e zu na tɛrɛ e, wa e yɔ ka ti afɔ̃ e ya ala limbisa e. Zo kɔi kɔi, ti ndasewa lengbi ti tãngɔ wangɔ mɛ Yehova hɛ̃ lo kaya Ngbangɔ.