1, 2. ¿Familiakuna imanö kawakuyänantataq Jehoväqa munan?

JUK ollquwan juk warmi casakuyänampaqqa kikin Jehovä Diosmi patsätsirqan. Pëmi punta warmita rurarqan y Adanman apapurqan. Y Adanqa alläpa kushikurmi kënö nirqan: “Pëqa tullüpita rurashqa tulluyoqmi, y ëtsäpita rurashqa ëtsayoqmi” (Genesis 2:22, 23). Awmi, Jehoväqa casakushqakuna kushishqa kawakuyänantam munan.

² Peru mëtsika familiakunam mana alli kawakuyan. Tsëqa, ¿mëchötaq familiakunata yanapaq consëjukunata tarishwan? Bibliachömi. Tsëchö consëjukunaqa casädukunata, teytakunata y wamrakunatam yanapan familiankunawan shumaq tratanakuyänampaq y kushishqa kawakuyänampaq (Lücas 11:28).

3, 4. (1) ¿Imanötaq juk casädu ollquqa warminta tratanman? (2) ¿Imanirtaq casädukunaqa perdonanakïta yachayänan?

³ Casädu ollqukunataqa warminkunata shumaq tratayänampaq y respetayänampaqmi Jehovä Diosqa Palabran Bibliachö mandan (leyi Efesius 5:25-29). Juk casädu nunaqa warminta imëpis kuyanqantam rikätsinan. Jinamampis shumaqmi cuidanan, y manam ni imanöpapis mana allipaqa tratanantsu.

⁴ ¿Imatataq juk casädu ollquqa ruranman imallachöpis warmin pantariptinqa? Bibliachöqa kënömi  nin: “Warmikikunata kuyarnin sïguiyë y ama pëkunawan chipyëpa piñakuyëtsu” (Colosensis 3:19). Casädu ollqukunaqa yarpäyänanmi kikinkunapis höraqa pantariyanqanta. Jinamampis, Diosnintsik perdonananta munarqa, kikinkunapis warminkunatam perdonayänan (Mateu 6:12, 14, 15). Awmi, ishkampis shonqupita patsë imëpis perdonanakurqa, mas kushishqam kawakuyanqa.

5. ¿Imanirtaq juk casädu ollquqa warminta respëtuwan tratanman?

⁵ Casädu ollqukunataqa warminkunata respëtuwan tratayänampaqmi Jehoväqa mandan. Juk ollquqa, warmimpa sentimientunta y necesitanqankunatam imëpis cuentaman churanan. Y tsënö rurananqa alläpam precisan. Porqui sitsun warminta mana allipa tratanqa, tsëqa Jehoväman mañakunqampis manam ni imapaq sirwinqatsu, porqui Jehoväqa manam wiyanqatsu (1 Pëdru 3:7). Jehoväpa rikënimpaqqa ollqupis warmipis igual-llam kayan. Pëqa manam ollqu kaqkunallatatsu mas precisaqpaq churan, sinöqa llapan kuyaqnin kaqkunatam igualpa rikan.

6. ¿Imanötaq casädukunaqa rikätsikuyan ‘juk ëtsallana’ kayanqanta?

⁶ Jesucristu ninqannöpis, casädukunaqa manam “ishkaqnatsu kayan, sinöqa juk ëtsallanam” (Mateu 19:6). Tsëmi casädukunaqa majankunata jukwan engañayanmantsu, antis ishkanmi respetanakuyänan (Proverbius 5:15-21; Hebrëus 13:4). Jina oqllanakïchöpis ollqu kaqqa warmimpa munëninmanmi pensanan, y warmi kaqnam qowampa munëninman pensanan, y manam ni mëqampis kikinllamanqa pensanantsu (1 Corintius 7:3-5). Casädu ollqukunaqa Bibliachö kënö ninqantam yarpäyänan: “Manam ni pipis ni imëpis  cuerpuntaqa chikishqatsu, tsëpa rantinqa atiendinmi y kuyanmi”. Tsëmi ollqukunaqa warminkunata kuyëpa tratayänan. Jinamampis warmikunaqa qowankuna (runankuna) shumaq tratayänanta y kuyëllapa parlapäyänantam masqa munayan (Efesius 5:29).

7. ¿Imanirtaq familiachöqa juk dirigeqnin kanan precisan?

⁷ Juk familiachöqa juk dirigeqnin kananmi precisan, porqui pëmi familianta diriginan rurayänampaq kaqta llapankuna cumpliyänampaq. Tsëmi Bibliaqa 1 Corintius 11:3 textuchö kënö nin: “Llapan ollqu kaqkunapa dirigeqninqa Cristum; y warmi kaqkunapa dirigeqninqa ollqum; y Cristupa dirigeqninqa Diosmi”.

8. ¿Imanötaq juk casäda warmiqa qowanta respetanqanta rikätsikunman?

⁸ Llapan casädu ollqukunam höraqa imallachöpis pantariyan. Peru tsënö kaptimpis, ollqu kaq decidinqankunata warmin respetaptinqa y shumaq yanapaptinqa mas allim familiachö kawakuyanqa (1 Pëdru  3:1-6). Tsëmi Bibliachöqa kënö nin: “Warminam, qowanta shonqupita patsë respetanan” (Efesius 5:33). Y, ¿imatataq juk casäda warmiqa ruranman Jehoväta qowan mana sirwiptinqa? Tsë cäsuchöpis alläpa respëtuwanmi qowanta tratanan. Tsëmi Bibliachöqa kënö nin: “Warmikuna, qowëkikunata respetar cäsukuyë, tsënöpam Diospa palabranta mana wiyakoq qowa karqa, warmin tsëkunapaq ni imata mana parlapëkaptimpis, imanö portakunqanta rikar Diospa palabranta wiyakoq tikranqa, alli y shonqupita patsë respëtuwan portakunqanta kikin rikashqa karnin” (1 Pëdru 3:1, 2). Awmi, Jehoväta mana sirweq ollquqa, warmin alli portakunqanta rikarmi warmimpa creenciankunata entiendinqa y respetanqa.

9. (1) ¿Imatataq juk casäda warmiqa ruranman qowan decidinqanwan mana acuerdu karqa? (2) ¿Ima consëjukunataq casäda warmikunapaq kan Tïtu 2:4, 5 textuchö?

⁹ Y, ¿imatataq juk casäda warmiqa ruranman imallachöpis qowanwan mana acuerdu karqa? Tsë cäsuchöqa respëtuwanmi qowanta ninan imachö mana acuerdu kanqanta. Tsënömi Diospa sirweqnin Särapis rurarqan. Qowan Abrahantam nirqan juk asuntuchö mana acuerdu kanqanta. Tsëmi Jehoväqa Abrahanta kënö nirqan: “[Sära] nishunqëkita wiyë” nishpa (Genesis 21:9-12). Y, ¿imatataq juk casäda warmiqa ruranman Biblia yachatsikunqampa contran imatapis qowan decidiptinqa? Tsë cäsuchöqa manam qowan decidinqanta ruranantsu (Hëchus 5:29; Efesius 5:24). Jina casäda warmikunaqa wayichö rurëninkunatam shumaq cumpliyänan (leyi Tïtu 2:4, 5). Familianrëkur imëkata ruranqanta rikarmi qowampis y wamrankunapis mas kuyayanqa y respetayanqa (Proverbius 31:10, 28).

10. ¿Bibliachöqa ima nintaq rakikëpaq y divorciakïpaq?

 ¹⁰ Wakin casädukunaqa rasllam rakikëman o divorciakïman chäriyan. Peru Bibliachöqa alleq clärum nin “warmiqa qowampita mana rakikäkurinampaq”. Y ollqu kaqpaqqa, “manam warminta jaqirinmantsu” ninmi (1 Corintius 7:10, 11). Tsënö kaptimpis, wakin grävi cäsukunachöqa puëdiyanmi rakikäkurita, peru tsëtaqa manam llutallatsu decidiyänan. * Y divorciakïpaqqa, ¿ima nintaq Biblia? ¿Ima cäsullachötaq divorciakïta puëdiyan? Bibliachöqa alleq clärum nin majan  jukwan engañashqa kaptinlla pipis divorciakïta puëdinqanta (Mateu 19:9).

11. ¿Teytakuna imata rurayänantaq imëkapitapis masqa precisan?

¹¹ Teytakunaqa wamrankunawan mas tiempu kayänampaqmi tiempunkunata rakiyänan, porqui wamrakunaqa tsëtam wanayan. Peru imëkapitapis masqa precisan, wamrankunata Jehovä Diospita yachatsiyänanmi (Deuteronomiu 6:4-9).

12. ¿Imanötaq teytakunaqa wamrankunata cuidayanman?

¹² Kë Patsata Diablu gobernaptinmi kanan witsanqa imëka mana alli rurëkuna kan. Tsëmi wakin mana alli nunakunaqa hasta wamrakunatapis imëka mana allikunata rurayan. Wakinqa hasta violayanmi. Tsëmi teytakunaqa wamrankunata yachatsiyänan tsënö mana alli nunakunapita imanö cuidakuyänampaq kaqta. Wakin teytakunapaqqa manam fäciltsu tsënö cösaskunapita wamrankunata parlapäyänan. Peru precisanmi parlapäyänan, porqui teytakunaqa imëka mana allikunapitam wamrankunata cuidayänan (1 Pëdru 5:8). *

13. ¿Imanötaq teytakunaqa wamrankunata corrigiyanman?

¹³ Teytakunaqa alli portakuyänampaqmi wamrankunata yachatsiyänan. Y, ¿imanötaq tsëtaqa rurayanman? Wamrankunata shumaq corrigirmi. Peru corrigiyänan precisaptimpis, manam lluta maltratëpaqa corrigiyanmantsu (Jeremïas 30:11). Tsëmi piñashqa këkarqa corrigiyanmantsu. Jina manam allitsu kanman insultëpa qayaparnin y mana väleqtanö sientikatsirnin corrigiyanqanqa  (Proverbius 12:18). Tsëpa rantinqa, cäsukoq kayänan alläpa precisanqantam shumaq yachatsiyänan (Efesius 6:4; Hebrëus 12:9-11; rikäri 30 kaq nötata).

14, 15. ¿Imanirtaq wamrakunaqa teytankunata cäsukuyanman?

¹⁴ Teytan Jehovä mandanqantam Jesusqa imëpis cäsukurqan, mëläya sasa (aja) ruranan këkaptimpis (Lücas 22:42; Juan 8:28, 29). Jehoväqa munan, wamrakuna teytankunata cäsukuyänantam (Efesius 6:1-3).

¹⁵ Wamra kaptikiqa, itsachi höraqa fäciltsu kanqa teytëkikunata cäsukunëkipaq. Peru këtam yarpänëki: cäsukoq kaptikiqa Jehoväpis y teytëkikunapis alläpam kushikuyanqa (Proverbius 1:8; 6:20; 23:22-25). *

16. (1) ¿Imatataq Satanasqa ruran jövinkunata mana alliman ishkitsinampaq? (2) ¿Imanirtaq alläpa precisan Jehoväta rasumpa kuyaq amïgukunallawan juntakunëki?

¹⁶ Satanasqa jövin mayïkikunatam höraqa utilizanqa mana allikunaman ishkitsishunëkipaq. Satanasqa musyanmi atskaq inkitayäshuptikiqa tsarakunëkipaq  difïcilraq kanampaq kaqta. Tsënömi pasarqan Diospa sirweqnin Jacobpa wamran Dïnatapis. Dïnaqa Diosta mana sirweq amïgukunawanmi juntakurqan, tsënöpam jatun problëmaman charqan y familianta sufritsirqan (Genesis 34:1, 2). Jehoväta mana kuyaq amïgukunawan juntakuptikiqa, mana allikunata ruranëkipaqmi inkitayäshunki. Y pëkuna niyäshunqëkita rurarqa, jatun problëmakunamanmi chanki y alläpam sufrinki, peru manam qamllatsu, sinöqa familiëkiwan Jehoväpis sufriyanqam (Proverbius 17:21, 25). Tsëmi alläpa precisan, Jehoväta rasumpa kuyaq amïgukunallawan juntakunëki (1 Corintius 15:33).

17. ¿Ima consëjukunataq yanapakun familiachö kushishqa kawakunapaq?

¹⁷ Diospa consëjunkunata cäsukoq familiakunaqa kushishqam kawakuyan. Tsëmi precisan qampis Diospa consëjunkunata cäsukunëki. Casädu ollqu karqa warmikita kuyë y shumaq tratë. Casäda warmi karqa qowëkita (runaykita) respetë, decidinqankunachö yanapë y Proverbius 31:10-31 textu willakunqan warmipa ejemplunta qati. Wamrëkikuna kapushuptikiqa, Diosnintsikta kuyayänampaq yachatsi (Proverbius 22:6). Warmiyoq y wamrayoq karqa, familiëkita shumaq diriginëkipaq kallpachakï (1 Timoteu 3:4, 5; 5:8). Wamra karqa, teytëkikuna mandayäshunqëkita cäsukï (Colosensis 3:20). Jinamampis, llapantsikmi höraqa imallachöpis pantarintsik, tsëmi precisan humildi kanantsik y perdonta mañakïta yachakunantsik. Këyaq yachakunqantsiknöpis, Bibliachö këkaq consëjukunaqa llapantsiktam yanapamënintsikta puëdin.