1, 2. Se a te mea e manako a Ieova ke maua ne kāiga?

KO IEOVA te Atua ne fai ne ia te fakaipoipoga muamua. E fai mai te Tusi Tapu me ne faite ne ia te fafine muamua kae “aumai ne ia te fafine ki te tagata.” Ne fiafia malosi a Atamu tenā ne fai aka ei tou tagata: “Tenei eiloa fatoa maua se ivi mai oku ivi mo ‵kano mai oku ‵kano.” (Kenese 2:22, 23) E fakaasi mai i te mea tenei me e manako a Ieova ke fia‵fia a tino a‵vaga.

² Se mea fakafanoanoa, me e tokouke a tino e seki ola aka loa i loto i se kāiga fiafia. Kae e maua i te Tusi Tapu a fakatakitakiga e uke kolā ka fesoasoani atu ki tino o te kāiga ke maua ne latou se kāiga fia‵fia kae ke fia‵fia foki o ‵kau fakatasi.—Luka 11:28.

3, 4. (a) E ‵tau o pefea a faifaiga a te tagata avaga ki tena avaga? (e) Kaia e tāua ei ke fakatau fakamagalo ne te tauavaga a lāua eiloa?

³ E fai mai te Tusi Tapu me e ‵tau mo te tagata avaga o alofa kae āva ki tena avaga. Fakamolemole faitau te Efeso 5:25-29. Ka fai faeloa ne te tagata avaga a faifaiga alofa ki tena avaga. Ka puipui ne ia tou fafine, tausi atu ki ei, kae e se fakalogo‵mae eiloa ne ia.

⁴ Kae ne a mea e ‵tau o fai ne se tagata avaga māfai ko fai ne tena avaga se mea ‵se? E fai mai penei ki tāgata a‵vaga: “Ke a‵lofa faeloa ki otou avaga kae ke mo a ma tō kaitāua malosi ki a latou.” (Kolose 3:19) Tāgata a‵vaga, masaua me fai foki ne koutou a mea ‵se. Kae kafai e manako koe ke  fakamagalo koe ne te Atua, e ‵tau mo koe o fakamagalo tau avaga. (Mataio 6:12, 14, 15) Kafai e toka te tauavaga o fakatau fakamagalo a lāua, ka fesoasoani atu te mea tenā ke maua ne lāua se kāiga fiafia.

5. Kaia e ‵tau ei o fakaaloalo a te tagata avaga ki tena avaga?

⁵ E manako a Ieova ko te tagata avaga ke fakaaloalo ki tena avaga. E ‵tau o mafaufau faka‵lei te tagata avaga ki manakoga o tena avaga. A te mea tenei se mea tāua ‵ki. Kafai e se fai faka‵lei ne te tagata avaga a tena avaga, e mafai o se fakalogologo mai a Ieova ki ana ‵talo. (1 Petelu 3:7) E tāua ‵ki ki a Ieova a tino kolā e a‵lofa ki a ia. E se fakatāua atu ne ia a tāgata i lō fāfine.

6. Se a te uiga o te fai o te tagata mo te fafine mo “foitino e tasi”?

⁶ Ne fakamatala mai ne Iesu me i te tagata mo te fafine “ko se tokolua . . . lāua kae ko fai lāua mo foitino e tasi.” (Mataio 19:6) E fakamaoni te suā tino ki te suā tino kae e se ‵tau o fia‵fai lāua ki nisi tino kae na ko lāua fua. (Faataoto 5:15-21; Epelu 13:4) E ‵tau mo te tauavaga o tausi atu mo te kaimalie ki lā manakoga fakatauavaga. (1 Kolinito 7:3-5) E ‵tau o masaua ne se tagata avaga me “e seai se tagata kai takalialia ki tena foitino eiloa, e fagai kae e fakapelepele ne ia.” Tela la, e ‵tau mo te tagata o alofa kae fakapelepele ne ia tena avaga. E sili i mea katoa, e manako a te fafine avaga ko tena avaga ke atafai kae alofa ki a ia.—Efeso 5:29.

7. Kaia e ‵tau ei o isi se ulu o te kāiga?

⁷ A kāiga katoa e ‵tau o isi se ulu o te kāiga i ei, se tino ke takitaki ne ia te kāiga ko te mea ke ga‵lue fakatasi latou. E fai mai te Tusi Tapu i te 1 Kolinito 11:3: “Te ulu o tāgata katoa  ko te Keliso; a te ulu o te fafine ko te tagata; a te ulu o te Keliso ko te Atua.”

8. E fakaasi atu pefea ne se fafine avaga a te āva malosi ki tena avaga?

⁸ E fai ne tāgata a‵vaga katoa a mea ‵se. Kae kafai e ‵lago te fafine ki te fakaikuga a tena avaga kae ga‵lue fakatasi mo ia mo te loto fiafia, ka maua ne te kāiga kātoa a mea aoga mai i ei. (1 Petelu 3:1-6) Muna a te Tusi Tapu: “A te fafine avaga e ‵tau o āva malosi ki tena avaga.” (Efeso 5:33) Kae pefea la māfai e ‵kese a te lotu a te tagata avaga mo tena avaga? E ‵tau mo te fafine o āva malosi ki a ia. Muna a te Tusi Tapu: “Koutou e fāfine a‵vaga, ke faka‵logo koutou ki otou avaga, ko te mea kafai e isi ne tino e se faka‵logo ki te muna, e mafai o tosina mai latou e aunoa mo se pati e auala i amioga a olotou avaga, me ko oti ne molimau ne latou ki olotou mata otou amioga ‵ma fakatasi mo te āva malosi.” (1 Petelu 3:1, 2) A te fakaakoakoga ‵lei a te avaga fafine e mafai o fesoasoani atu ki tena avaga ke malamalama kae āva ki talitonuga a tou fafine.

9. (a) Ne a mea e ‵tau o fai ne se fafine avaga māfai e se lotomalie a ia ki manatu o tena avaga? (e) Ne a pati fakatonutonu mō fafine a‵vaga e maua i te Tito 2:4, 5?

 ⁹ Ne a mea e mafai o fai ne se fafine avaga māfai ko se lotomalie a ia ki manatu o tena avaga? E ‵tau o fakaasi atu ne ia ana manatu i se auala āva. E pelā mo Sala, ne fai atu ne ia ne pati kolā ne seki fiafia ki ei a Apelaamo, kae ne fai atu a Ieova ki tou tagata: “Fakalogo ki a ia.” (Kenese 21:9-12) E tai faigata loa o fai ne se tagata avaga Kelisiano se fakaikuga telā e ‵teke ki te Tusi Tapu, tela la, e ‵tau eiloa mo te fafine o ‵lago atu ki a ia. (Galuega 5:29; Efeso 5:24) A te fafine avaga ‵lei ka tausi faka‵lei ki tena kāiga. (Faitau te Tito 2:4, 5.) Kafai e lavea mai ne tena avaga mo ana tama‵liki a tena galue malosi mō latou, ka a‵lofa kae āva malosi latou ki a ia.—Faataoto 31:10, 28.

10. Ne a pati a te Tusi Tapu e uiga ki te mavae mo te ‵talaga o avaga?

¹⁰ I nisi taimi e fakaiku fakavave aka ne nisi tauavaga ke mavae io me ‵tala olotou avaga. Kae e fai mai te Tusi Tapu me “e se ‵tau o mavae te fafine mo tena avaga” kae “e se ‵tau o tiaki ne te tagata tena avaga.” (1 Kolinito 7:10, 11) E isi ne tulaga faiga‵ta kolā e mafai o mavae ei se tauavaga, kae e ‵tau eiloa o fai faka‵lei te fakaikuga ki ei. Kae e pefea te ‵talaga o se avaga? E fai mai te Tusi Tapu me i te pogai fua e tasi e talia ei ke ‵tala se avaga, māfai ko ‵moe fakatauavaga se tagata avaga io me ko te fafine mo se isi tino telā e se ko tena avaga.—Mataio 19:9.

11. Se a te mea telā e ma‵nako malosi ki ei a tama‵liki i lō nisi mea aka?

¹¹ Mātua, fakaaoga a taimi e uke mo aulua tama‵liki. E ma‵nako aulua tama‵liki ki a koulua, kae sili atu i mea katoa, e ma‵nako latou ke akoako ne koulua a latou e uiga ki a Ieova.—Teutelonome 6:4-9.

12. Ne a mea e ‵tau o fai ne mātua ke puipui olotou tama‵liki?

 ¹² A te lalolagi a Satani ko gasolo aka loa o masei atu, kae e isi ne tino e ma‵nako o fakalogo‵mae ‵tou tama‵liki, ke oko foki ki te faiga o amioga fakatauavaga sē ‵tau ki a latou. E faigata ki nisi mātua ke sau‵tala ki te mataupu tenei. Kae e ‵tau mo mātua o fakailoa ne latou ki olotou tama‵liki a mea e uiga ki vaegā tino penā kae akoako latou ki te auala ke ‵kalo kea‵tea mai i ei. Mātua, e ‵tau mo koutou o puipui otou tama‵liki. *—1 Petelu 5:8.

13. E akoako atu pefea ne mātua olotou tama‵liki?

 ¹³ Ko te tiute eiloa o mātua ke akoako olotou tama‵liki ke ‵lei olotou amioga. E akoako pefea ne koe au tama‵liki? A tama‵liki e manakogina ke akoako, kae e se ‵tau o fakatonutonu latou i se auala sē ‵lei io me masei. (Ielemia 30:11) Tela la, ke mo a ma fakatonutonu ne koe au tama‵liki māfai koe e kaitaua. E se manako koe ko au pati ke ‵pau pelā mo “te ‵suki o se pelu” kae fakalogo‵mae atu ki a latou. (Faataoto 12:18) Akoako au tama‵liki ke malamalama latou i te pogai e ‵tau ei mo latou o faka‵logo.—Efeso 6:4; Epelu 12:9-11; onoono ki te Fakamatalaga Fakaopoopo i te 30.

14, 15. Kaia e ‵tau ei o faka‵logo a tama‵liki ki olotou mātua?

¹⁴ Ne fakalogo faeloa a Iesu ki tena Tamana, ke oko foki eiloa ki taimi kolā e se faigofie ei ke fai penā. (Luka 22:42; Ioane 8:28, 29) E manako foki a Ieova ke faka‵logo a tama‵liki ki olotou mātua.—Efeso 6:1-3.

¹⁵ Tama‵liki, kafai foki loa e faigata ki a koutou ke faka‵logo ki otou mātua, ke masaua me kafai e faka‵logo koutou, ka fia‵fia eiloa a Ieova mo otou mātua ki a koutou. *—Faataoto 1:8; 6:20; 23:22-25.

16. (a) E tofotofo aka pefea ne Satani a talavou ke fai a mea ma‵sei? (e) Kaia e tāua ei ke filifili a taugasoa kolā e a‵lofa ki a Ieova?

¹⁶ E mafai o fakaaoga ne te Tiapolo ou taugasoa mo nisi talavou ke tofotofo aka ei koe ke fai a mea ma‵sei. E iloa ne ia me faigata ‵ki ke ‵teke atu ki tofotofoga penei. E pelā mo Tina te tamaliki fafine a Iakopo, ne fai taugasoa a ia mo tino kolā e se a‵lofa ki a Ieova. Ne iku atu te mea tenei ki fakalavelave e uke o ia mo tena kāiga. (Kenese 34:1, 2) Kafai ou taugasoa e se a‵lofa ki a Ieova, e mafai o tofotofo ne latou koe ke fai se mea telā e takalialia a Ieova ki ei, kae iku  atu ei ki te mauaga ne koe o logo‵maega e uke pelā foki mo tou kāiga mo te Atua. (Faataoto 17:21, 25) Tenā te pogai e tāua ‵ki ei ke ‵sala koe ki taugasoa kolā e a‵lofa ki a Ieova.—1 Kolinito 15:33.

17. Ne a tiute e maua ne tino taki tokotasi i te kāiga?

¹⁷ Kafai e tau‵tali a tino o se kāiga ki tulafono a te Atua, e ‵kalo kea‵tea ei latou mai mea fakalogo‵mae mo fakalavelave e uke. Tela la, kafai koe se tagata avaga, alofa ki tau avaga, kae atafai faka‵lei ki a ia. Kafai koe se fafine avaga, āva kae fakalogo ki tau avaga kae fakaakoako ki te fafine avaga telā e fakamatala mai i te Faataoto 31:10-31. Kafai koe se mātua, akoako au tama‵liki ke a‵lofa ki te Atua. (Faataoto 22:6) Kafai koe se tamana, takitaki tou kāiga “i se auala ‵lei.” (1 Timoteo 3:4, 5; 5:8) Kae ko tama‵liki, faka‵logo ki otou mātua. (Kolose 3:20) Masaua me mafai ne tino taki tokotasi i te kāiga o fai a mea ‵se, tela la, ke loto maulalo kae fakamolemole atu ki nisi tino ke fakamagalo koe. Ao, e maua i te Tusi Tapu a fakatakitakiga a Ieova mō tino taki tokotasi i te kāiga.