1. -Mɔ bhɛnɩ bhä ɔ -kaɲɩ sɛ -a kää -a ˈkä Lagɔ bʋbɔ sʋlʋnɩ ˈnɩ?

LAGƆGLIGBÏ a -bɛ -tɔnɩ yɩbhlɩ nɩɩ, ˈsaa yɩ ˈcɩa Lagɔ a dɛ mii ˈkää gbëaa ˈmö. Maa ɛˈɛ -bhö mii. Ɛˈɛ -bhö ɲɩasɛ, maa ˈsaa yɩ ˈcɩa Lagɔ a dɛ ˈn sɛ wa ˈkɔˈɛ bʋbɔ ˈnɩɛ ˈwlʋnɩ. Sɛ -a kää -a ˈkä Lagɔ bʋbɔ, sɛ -a ˈkä ɔ -sɩbhä yɩbhlɩnɩ ˈnɩ? Zoova a ˈyize mɔɔ bhɛnɩɛ ɔ -kaɲɩ sɛɛ -a ˈkɔɔ bʋbɔ sʋlʋnɩ.

2. ˈSaa -kamö bhä kwänɩ -n ˈkä sɛɛ -n kää -n ˈkä Lagɔ bʋbɔ yɩbhlɩnɩ ˈnɩ?

² -Mä Biblë ˈmö, -mä Zoova sʋlʋnɩɲɩɛ sɛɛ -a kää -a ˈkɔ bʋbɔ. Zaa, ˈcɩɛ Biblë nzɩ Zoova -kamö kwänɩ -n ˈkä -mä ɛ ˈcɩɛcɩʋ ˈmö -li a -lii ghlɩnɩ. Ɛˈɛ -bhö ɲɩasɛ, maa mɔ ˈzʋnɩɲɩɛ ˈyli.—Isaïe 48:17.

3. ˈSaa Lagɔ yɩbhä bhä -a nɩ nʋ ˈnɩ?

³ Nɩkpa a -bɛ lɛ nɩɩ, lagɔgligbï ˈwuë nɛnɩ Lagɔ dlɩ yɔwʋ. Maa -sɩbhä Zezwii ˈnɩɛ gbä. Ɔ lɛ nɩɩ: “Nɩkpa -wa dɩɩɩɛ ˈfʋ ˈŋlɩ wa nʋä ˈkwädlɩ: -Alowli, -Alowli, mʋa ˈnaa ˈkä -mä Lagɔ ˈa ˈpɩwʋlelea ˈwʋ ˈbhle ghlɩ. Maa na dɩba Lagɔ -ɔ -wʋ -mä ghäyɩ ˈwʋ, nɩkpaa -wa nʋä ˈsaa ɔ yɩbhää, wa ˈyize mʋa ˈkää -mä ˈbhle ghlɩ.” Zaa, -a ˈkä ˈsaa Lagɔ yɩbhää yɩbhlɩnɩ nzɩ -a ˈkɩ nʋ, mii kää dɛsɛ. Ɛˈɛ -bhö ɲɩasɛ, maa nɩkpa -waa ˈzʋä Lagɔ ˈklʋkpamöö, ˈmö Zezwii pälɩɛ jɛzlʋwaa ˈwʋ, nɩkpa a -muë ‘nʋä ˈsaa ˈnɩɛ Lagɔ dlɩ yɔwʋ nɛnɩ.’—Matie 7:21-23.

4. -A ˈkä ˈsaa Lagɔ yɩbhää nʋ a dɔˈwʋ, sɛɛ Zezwii gbä a-a bhä ˈnɩ?

⁴ Zezwii nʋ a-a nɩɩ, -a -kä -a ˈkä ˈsaa Lagɔ yɩbhää nʋʋ, -a yi ˈklɩ a -bɛ ˈyɩ. Ɔ lɛ nɩɩ: “ˈYioo -wʋ möä -mä -kosu ˈmöö [ ˈyli bhɩɛ -bɛyɩ], ˈklʋ wʋ ˈghïliɛ. Nɩkpa -wa bhïluä waˈaa muënɩ. ˈYio ˈla -n ˈkʋ plɛnɩ -n ˈkʋ bhlimö a dɔˈwʋ,  yɩˈɩɛ ˈmö ˈtɛɛ. Maa ˈyioo -wʋ möä -mä Lagɔ ˈa ˈpɩwʋlelea ˈwʋʋ, wʋˈʋä ˈklʋ ˈghïli ˈlɩlɩlɩ. Nɩkpa -wa bhïluä, waˈaa -zu. ˈYio ˈla, -n ˈkʋ plɛnɩ -n ˈkʋ bhli a dɔˈwʋ, ˈmö yɩ ˈtɛɛ teɲii. Zaa, a ˈtɛɛmanɩa ˈyli yɔwʋ, a ˈkʋa plɛnɩ.” (Matie 7:13, 14) Wa -kä ˈyioo -wʋä ˈklʋ ˈghïli nʋʋ, sɛ -a kää -a ˈkä Lagɔ bʋbɔɔ ˈmö wa gaa. ˈYio ˈla, -mä Lagɔ ˈa ˈpɩwʋlelea ˈwʋ -mä ˈwʋ möä. ˈYioo -wʋ ˈghïliɛ ˈklʋ, -wa bʋbɔɔ Lagɔ sɛ ɔˈɔ ˈyɩbhä ˈmö wa gaa. ˈYio ˈla muu kwää nɩkpɛ -mä ˈkwie ˈmö. Maa Zoova ˈnɩɛ yɩbhä nɩɩ nɩkpa nɩ bhɩɛ ˈyli. Ɔ ɲɩaɲɩ bhʋlʋbhlʋ ˈtɛɲɩ nzɩ -a ˈkɔ yɩbhlɩnɩ.—2 Piɛlɩ 3:9.

5. Sɛɛ -n ˈkä ɔ -tiamö a lagɔbʋbɔwaa yɩbhlɩnɩ ˈnɩ?

⁵ Zezwii lɛ nɩɩ -wa bʋbɔ sasɛ Lagɔ, -a bhɛnɩ -a ˈkʋa yɩbhlɩnɩ. ˈWa ˈsaa wa kää dlɩ ˈwʋ -ɲɛ ˈwa nʋnʋlii ˈsɔ, ˈmö -a ˈkʋa ˈmö yɩbhlɩnɩ. Zezwii lɛ naa: “ˈWa nʋnʋlii mö a ˈkää ˈwʋ yɩlɩ, a ˈkʋä -tiamö yɩbhlɩnɩ.” ˈN ɔ yiˈɛ nɩɩ: “Su a su ˈnɩ tlʋ ˈbhïzoku.” (Matie 7:16, 17) Mii ˈnɩɛ zɛmö -sɛ nɩɩ, nɩkpa -wa bʋbɔɔ Lagɔ ˈnɩɛ ˈɲiɲloli ˈmö -kä. Maa -wa bʋbɔ -tiamö Lagɔ, ˈyli yɔwʋ wa ˈtɛmanɩ ˈn wa nʋä ˈkwädlɩ ˈsaa nɛnɔɔ dlɩ yɔwʋ. ˈSaa -kaɲɩɛ kwänɩ nzɩ -a ˈkä -tiamö a lagɔbʋbɔwaa yɩbhlɩnɩ, ˈmö -a ˈkäa -sɩkaa ˈylɩmö.

6, 7. -Yɩ kä ɔ ˈŋlɩ ˈn -tiamö a lagɔbʋbɔbʋ -glɛ ɔ Biblë ˈwʋ ˈnɩ? ˈSaa Zezwii ˈa nʋnʋlii ˈcɩaɲɩ ɔ ˈnɩ?

⁶ Sɛɛ Biblë gbää, -sɩbhä -a kää -a ˈkä Lagɔ bʋbɔ. Biblë lɛ nɩɩ: “Lagɔ ˈa ˈbɔgʋʋ ˈmö a wɛlɩɩ ˈwuë, ɔˈbhë mɔɔ bhïlaniiɛ ˈɔ nɩkpa ˈmö ˈn wa yiɛ ˈcɛlɩ. Yɩ ˈwuë libho a -libho yɩ nʋä: ˈSaa -wʋä gbëaa ˈmö, ˈmö yɩ sʋlʋnɩɛ nɩkpɛ, -waa nɛmöä lagɔsɛɛ, ˈwa ˈɲiɲlolii ˈmö yɩ pää ˈpɩwʋ, nɩkpa yɩ zlɔmanɩɛ ˈmö, ˈsaa nɛnɩɛ Lagɔ dlɩ yɔwʋ ˈmö yɩ sʋlʋnɩɛ nɩkpa. Mɩɩ ˈkää ˈŋlɩ -kä, wa ˈkä -tiamö a lagɔnɩkpa ˈzʋ, ˈwa ˈkä -li a -li a kii ˈwuë nʋ.” (2 Timotee 3:16, 17) Zezwii ˈa tietieɲɔɔ Pɔlʋʋ, sɛˈɛ ɔ ˈcɛlɩ a-a Klɩtɩɛwa ˈwʋ nɩɩ:  “Lagɔwɛlɩɩ -a ˈɲaɲɩɛ, a ˈniɛ nɩkpɛ a ˈwlumösɛwɛlɩ ˈmö ˈwʋ ˈlibhï, maa sɛ yɩ glɩnɩɛ -tiamö Lagɔ ˈa wɛlɩɩ -sɩbhä a ˈlibhiɛ ˈwʋ ˈn a yiɛ ˈwʋ ŋlu.” (1 Tesaloniikö 2:13) -Tiamö a lagɔbʋbɔbʋ, -mä Lagɔ ˈa wɛlɩɩ a ˈyize ˈmö -mä wʋ ˈbhöönɩɛ. Maa nɩkpɛ a ˈwlumösɛwɛlɩ, wɛlɩ -aa dɩbawa a dɩbawa tɩɩɲɩɛ yɔwʋ ˈn -lii -mimii, ˈmö -tiamö a lagɔbʋbɔbʋbʋ ˈnɩɛ ˈwʋ -glɛ.

⁷ Wɛlɩɩ ˈwuë Zezwii bhïla a-a, Lagɔ ˈa wɛlɩɩ ˈmö yɩ -glɛ a-a ˈwʋ. (Zɛlɩ Zaah 17:17 ˈmö.) Ɔ bhïlawɛlɩɩ, -mä Lagɔ ˈa wɛlɩɩ ˈmö -mä ɔ sɩɩɛ. (Matie 4:4, 7, 10) -Tiamö a lagɔbʋbɔwa, Zezwii ˈa gbäpöö ˈmö wa -gänɩɛ. Zaa Biblë ˈmö a wɛlɩɩ a ˈyize ˈmö wa ˈcɩa nɩkpa.

8. Zoova a bʋbɔbʋbʋ a dɔˈwʋ, ˈsaa Zezwii ˈcɩaɲɩ ɔ ˈnɩ?

⁸ Zoova a ˈyize ˈmö -a kää -a ˈkä bʋbɔ. Psaume 83:18 lɛ naa: “-Nmö -ɔɲɩ ŋlɩɩ -lɛ Zoova, -na ˈyize, -nmö -lɛ Lagɔtapɛ. Mäˈä dʋdʋ ˈwʋ a -lii ˈwuë a dɔˈwʋ -nmö zie ˈwʋ.” Zezwii yɩbhä a-a nɩɩ, nɩkpa nɩ yɩbhlɩnɩ -mɔ -lɛ -tiamö a Lagɔ nza ɔ sʋlʋnʋa Lagɔ ˈa ŋlɩɩ. (Zɛlɩ Zaah 17:6 ˈmö.) Zezwii lɛ naa: ‘Nɩkpɛ nɩ tɩ käbölu bʋbɔ, ˈn ɛ ˈnɩ -bhö ɔ -lowli Zoova mɔ. Ɔ ˈyize -kpöö ˈmö ɔ nɩ -wʋ ˈyli ɔ ˈkɔ bʋbɔ.’ (Matie 4:10) Zaa, -abhʋa Lagɔ a bʋbɔbʋbɔwaa, Zezwii ˈa gbäpöö ˈmö -a -gänɩɛ. Zoova a ˈyize ˈmö -a bʋbɔɔ, -a -kä ɔ wɛlɩɩ bhïla dɔˈwʋ -wʋ, ŋlɩɩ -a dɔɔ, -a sʋlʋniɛ nɩkpa ˈwuë ˈn -a ˈcʋa ˈsaa ɔ ˈkää zɩkö nʋ -aa za.

9, 10. Sɛɛ -a kä bhä tula nɩɩ, -a -wawanɩ ˈnɩ?

⁹ -A kä -a ˈkä -tiamö nɩkpa -wa. Zezwii ˈɲɛ a-a ˈɔ ˈwʋ-bhlinɩwaa ˈdɩ nɩɩ, wa nɩ -wawanɩ. (Zɛlɩ Zaah 13:35 ˈmö.) Mää -a -kä ˈbhöönɩ oo, -a yi ˈpʋawa glɩnɩ oo, -a yi lɩkäwa glɩnɩ oo, mɩɩ ˈnɩɛ dɛsɛ -kä. -Aˈa -wawʋ muu kää ˈŋlɩ ˈn -a -wʋnɩɛ ˈwʋ, -daayuë a sɛ. (Kɔlɔɔsɩ 3:14) -Sɩbhä a za, -aa gwɩ tʋ ˈn -aa ˈlɩbhä ˈku. Biblë lɛ naa: “Nɩkpɛ a -mɔ nʋä ˈkwädlɩ ˈsaa ˈnɩɛ Lagɔ dlɩ yɔwʋ nɛnɩ, -ɔɔɔ ɔ ˈli -waa,  ɔˈɔ -bhö Lagɔ a -nɔ. Saˈa -sɩbhä wa ˈkää Lagɔ ˈa yuëa -ɲɛ zuzukuzoku a ˈkifii a -nʋa ˈsɔ yɩbhlɩnɩ.” ˈN ɔ yiˈɛ nɩɩ: “-A kä -a ˈkä -wawanɩ. Nɩkpɛɛ wa laa Kayɛɛ, sɛ ɔ -wʋ a-a, -a nɩ tɩ -sɩbhä -wʋ. Maa nɩkpɛ ˈla, zuzukuzoku a ˈkifii a -nɔ ɔ glɩnɩ a-a, ˈn ɔ yi a-a ɔ -daayu ˈlɩbhä ˈn ɔ yi a-a ˈku.”—1 Zaah 3:10-12; 4:20, 21.

¹⁰ -Aˈa ˈtɛɲɩ, -aˈa ˈmötɛɛnɔɔ, ˈn -aˈa ˈsaa -a kää, mö -a libhïä ˈwʋ ˈn -a kwänɩkwänɩɛ ˈn -a ˈpäpänɩɛ swɩ ɲɛmʋ ˈmö. (Ebleewaa 10:24, 25) Nɩkpa ˈwuë ˈmö -a nʋä “-li a -lii ˈwlu.”—Galatii 6:10.

11. ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn -a kɩ ɔ dlɩ ˈwʋ nɩɩ, Zezwii ˈa ˈyize a ˈŋlɩ ˈmö -a ˈkää ˈpʋpʋɛ ghlɩ ˈnɩ?

¹¹ A kɩ dlɩ ˈwʋ nɩɩ, Zezwii ˈa ˈyize a ˈŋlɩ ˈmö a ˈkää ˈpʋpʋɛ ghlɩ. Biblë lɛ naa: “Käböpuëɲɔ ˈnɩɛ -bhölɩ ˈn ɛ ˈnɩ -bhö Zezwii mɔɔ. Nɩkpɛ a -mɔ -ɔɲɩ ŋlɩ -a ˈkää ˈmö ˈpʋnɩɩ, Lagɔ ˈnɔɔ mäˈä ˈylʋ zɛmö -sɛ, ˈn ɛ ˈnɩ -bhö Zezwii mɔɔ.” (Tietiewaa 4:12) -Mä ˈbɔgʋʋ nɩ a ˈkïbhï 5 ˈmö, -mä -a ˈcɩɛ a-a nɩɩ, Zoova mɔɔ tiee Zezwii mäˈä dʋdʋ ˈwʋ, ɔ ˈkä ˈbhlɩbhë a ˈwlumö ˈku nzɩ nɩkpa -wa zʋä Lagɔ ˈa wɛlɩɩ ˈklʋkpamö ˈkäa ˈpʋpʋɛ ghlɩ. (Matie 20:28) Zezwii ˈmö Zoova -sɛ -lɛ ˈn ɔ yoo ˈKämanɩɲɔ ˈwʋ zʋa, ɔ ˈkä dʋdʋkpäta ˈwuë -gömö ˈkämanɩ. Nza Biblë gbää nɩɩ, -a -kä a ˈkä ˈkwädlɩnɩ -bhölɩɩ, -a nɩ ˈzʋ Zezwii ˈklʋkpamö.—Zɛlɩ Zaah 3:36 ˈmö.

12. -Yɩ kä ɔ ˈŋlɩ ˈn -aaa -bhɛ ɔ politikö ˈnɩ?

¹² -Aaa politikö a wɛlɩɩ -gänɩ. Zezwii ˈnɩ -bhɛ a-a politikö. Dɛɛ -wa -wʋ a-a Zezwii -zijle tunɩ dɔˈwʋ, sɛˈɛ ɔ ˈɲɛ a-a -gɔmla ˈkɔdɔɔ Pilaatɩ ˈdɩ nɩɩ: “ˈNa ˈkämanɔɔ, mäˈä dʋdʋ ˈwʋ a -nʋʋ a saa -sɩbhä wʋˈʋä -wʋ.” (Zɛlɩ Zaah 18:36 ˈmö.) Zezwii a sa, Lagɔ ˈa ˈKämanɔɔ -wʋ -wʋä -mä zlɩ ˈmö a ˈyize a -nʋa -a glɩnɩɛ. Zaa, dɛ -a yi -wʋ -kë, -aaa politikö a wɛlɩɩ ˈmö -wʋ. Maa, Biblë lɛ nɩɩ -a nɩ ˈzʋ  “-wa ˈkämanɩɛ bhlɩ -gömö” ˈklʋkpamö. (Ghlɔɔmö 13:1) Bhlɩɩ -ɛɲɩ ˈmö -a -wʋä, ɛ -lɔɔ ˈmö -a zʋä ˈklʋkpamö. Maa, yɩ -ɲɛ Zoova a -lɔɔ ˈnɩ yɔwʋ mönɩɩ, Zezwii ˈa tietiewaa ˈa gbäpöö ˈmö -a -gänɩɛ. Sɛˈɛ wa nʋ a-a nɩɩ: “Lagɔ -ɲɛ nɩkpa ˈsɔ a dɔˈwʋʋ, Lagɔ mö -a kää -a ˈkä ˈklʋkpamö zʋ.—Tietiewaa 5:29; Maakö 12:17.

13. Lagɔ ˈa ˈKämanɔɔ a dɔˈwʋ, ˈsaa -a ˈcɩa bhä nɩkpa ˈnɩ?

¹³ Lagɔ ˈa ˈKämanɔɔ muu ˈkää mäˈä ˈpɩwʋ a -lii ˈwuë ˈwlu gïganɩ, ˈmö -a kää dlɩ ˈwʋ. Zezwii nʋ a-a nɩɩ “Lagɔ ˈa ˈtɩtɩ a -tɩtɩɩ” yi -mä bhlɩɩ ˈwuë -gömö ghlɛ. (Zɛlɩ Matie 24:14 ˈmö.) -Lii ˈwuë Lagɔ ˈa ˈKämanɔɔ ˈkää -aa za nʋʋ, mäˈä ˈpɩwʋ a ˈkämanɩɲɔ -bhlʋ aˈbhë ˈnɩɛ bhɛnɩ ɔ ˈkɩ nʋ. (Psaume 146:3) Zezwii nʋ a-a nɩɩ, -a nɩ bhibhe Lagɔ ˈa ˈKämanɔɔ a za. Ɔ lɛ nɩɩ: “Gbä -naˈa ˈkämanɔɔ ˈkä nɩkpabhë a ˈyila ˈklʋ gbëadaŋuu bhli. Sɛ wa zʋä -mä ghäyɩ ˈwʋ sɛ -n yɩbhää ˈklʋkpamöö, gbä wa ˈkä mäˈä dʋdʋ ˈwʋ -sɩbhä ˈklʋkpamö zʋmö.” (Matie 6:10) Biblë lɛ nɩɩ, Lagɔ ˈa ˈKämanɔɔ yia -pa mäˈä dʋdʋ ˈwʋ a ˈkämanɔɔ a ki ˈwuë ˈyli bhɩa, nzɩ ɔ ˈkä -lɛ ɔɲɩgäsɛ a -nʋ “-wʋ ˈnaa kää ˈkwädlɩnɩ ˈyli bhɩɛ” zʋ.—Daniel 2:44.

14. -Na dɔˈwʋ, nɩkpa -muë bʋbɔ bhä -tiamö Lagɔ ˈnɩ?

¹⁴ -N yɛ a kïbhï nɩ ˈcɩɛ ˈwë. Zaa ˈyɩbhä a -naɲɩ nimï nɩɩ: ‘Nɩkpa -muëɲɩ ˈcɩacɩʋ ˈbhöönɩ ɔ -mä Biblë ˈmö ˈnɩ? -Wa sʋlʋnɩ ɔ Lagɔ ˈa ŋlɩɩ nɩkpa ˈwuë ˈnɩ? -Wa -wawanɩ ɔ -tiamö ˈn -wa ˈkɩ ɔ dlɩ ˈwʋ nɩɩ Zezwii mɔɔ -lɛ puëɲɔ Lagɔ tie mäˈä dʋdʋ ˈwʋ ˈnɩ? Nɩkpa -muë ˈnɩ -bhɛ ɔ politikö ˈnɩ? Sɛɛ Lagɔ ˈa ˈKämanɔɔ ˈkää zɩkö -lizoku ˈwuë ˈyli bhɩa a ˈtɩtɩɩ, -wa bii bhä ˈnɩ? Zoova ˈa Bhlɩnɩwaa a ˈyize mʋa.—Isaïe 43:10-12.

15. Lagɔ ˈkä -aˈa bʋbɔbʋbʋ ˈwʋ ŋlu a dɔˈwʋ, sɛɛ -a ˈkä ɔ ˈzʋ ˈnɩ?

¹⁵ -Aa kä -a ˈkɩ dlɩ ˈwʋ a ˈyize -kä nɩɩ, Lagɔ -bhölɩ. Ɛˈɛ  -bhö ɲɩasɛ, maa zuzukuzokuu aˈbhï kɩ dlɩ ˈwʋ nɩɩ Lagɔ -bhölɩɩ, maa yɩ ˈnɔɔ ˈklʋkpamö zʋ. (Zaakö 2:19) -A -kä yɩbhä nɩɩ, Lagɔ nɩ ŋlu -aˈa bʋbɔbʋbʋ ˈwʋ nʋʋ, -aa kä -a ˈkɩ dlɩ ˈwʋ a ˈyize -kä nɩɩ ɔ -bhölɩ. Maa -a kä -a ˈkä ˈɔ ˈdɩmözʋwɛlɩɩ -gänɩ.

16. ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn -a kä ɔ -a ˈkä ˈfʋ a lagɔgligbï gwë dionɩ ˈnɩ?

¹⁶ -A -kä nɩɩ Lagɔ ˈkä -aˈa bʋbɔbʋbʋ ˈwʋ ŋluu, -a nɩ ˈdionɩ ˈfʋ a lagɔgligbï gwë. Ezayii, lagɔnɩkpɛ Lagɔ bhïlanɩ a-a ˈmö, sɛˈɛ ɔ nʋ a-a nɩɩ: “Bhöö -mä wa jijoˈwʋ, -n tɩa -naɲɩ fɩ plaa.” (Isaïe 52:11; 2 Kɔlɛɛtɩ 6:17) Nza -lii ˈwuë -yɩ -glɛ ˈfʋ a lagɔbʋbɔbʋbʋ ˈwʋ, -a kä -a ˈkɩ -aɲɩ gwë dianɩ.

17, 18. ˈSaa wa laa ɔ “-Glɔ ˈkɔdʋʋ Babilɔɔnɩ” ˈnɩ? ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn -n ˈkʋ ɔ ˈwʋ -päpanɩsɛ ˈmö ˈwlʋ ˈnɩ?

¹⁷ ˈSaa wa laa ɔ ˈfʋ a lagɔgligbï ˈnɩ? Lagɔgligbï wuë -yɩɲɩ ˈcɩacɩʋ -ɲɛ Biblë ˈmö a -nɩɩ ˈnɩ mönɩɛ yɔwʋ, ˈmö wa gaa. ˈFʋ a lagɔgligbï ˈwuë ˈmö Biblë laa “-Glɔ ˈkʋdʋʋ Babilɔɔnɩ.” (ˈKlʋkälɩwɛlɩɩ 14:8) -Yɩ kä ɔ ˈŋlɩ ˈnɩ? Nowee a ˈtɛɲɩ ˈmö, ˈɲizakwë ˈkäda ˈplɩɛ ˈwë, -mä Babilɔɔnɩ a -glɔ ˈmö -mä ˈfʋ a lagɔgligbï a ˈcɩacɩʋ -ˈbhöönɩɛ ˈn yɩ yɩɛ zɩˈɛ dʋdʋ ˈwuë ˈwʋ mlɩmanɩ. A yɩɛ -ka. ˈFʋ a -lagwɩɩ a -zɩkpö a ˈki ta ˈmö Babilɔɔnɩ a -nʋa bʋbɔ a-a. Zɩˈɛ, lagɔgligbï a -bɛ ˈcɩaˈɛ nɩɩ, Lagɔ kä ˈmö ta. Maa sɛˈɛ Biblë gbää nɩɩ, Zoova a ˈyize mɔ -lɛ -tiamö a Lagɔ ˈn Zezwii -lɛ ɔ yowlii mɔ. (Zaah 17:3) Babilɔɔnɩ a -nʋa a dɔˈwʋ, nɩkpɛ -kä ˈku ˈwë, ɔ kä -lu ˈmö -wʋ möä käböbɛyɩ -bhölɩnɩɛ ˈn ɔ -kä ˈɲiɲlolii nʋʋ, ɔ bhɛnɩˈɛ ɔ ˈkä -kosu ˈmö mö. Yɩ ˈwuë, yiodɩɛ.—ˈYɩ -mä dlɩgömösɛsɛnɩkïbhï 14 ˈn 17 ˈmö ˈylɩmö.

¹⁸ Lagɔ lɛ nɩɩ, ɔ yia -pa ˈfʋ a lagɔgligbï ˈwuë ˈyli bhɩa. (ˈKlʋkälɩwɛlɩɩ 18:8) -Yɩ kää ˈŋlɩ ˈn -n kää -n ˈkä ˈwʋ -päpanɩ -n ˈkɩ ˈmö ˈwlʋʋ, -n kɩ ɔ ˈmö ˈnʋ -a? Ɛˈɛ -bhö ɲɩasɛ, maa Zoova yɩbhä nɩɩ -n nɩ ˈzʋ -sɩbhä -n tɩa ˈyli bhɩɛ a za.—ˈKlʋkälɩwɛlɩɩ 18:4.

19. ˈN -n -kä ˈwʋ ŋlu -n ˈkä Zoova bʋbɔɔ, sɛ ɔ -kamö ɔ ˈyli ˈzʋnɩ ˈnɩ?

¹⁹ -N -kä -n ˈkä -mä ˈfʋ a lagɔgligbï ˈmö ˈbhöö -n ˈkä Zoova bʋbɔ a za,  -na bhɛya ɛ ˈkäˈɛ -na -kosu yɔwʋ a -nʋa, ˈnaa -kamö ˈmö ˈnʋ, zaa wa -yimö -gblɩ. Maa Zoova ˈnaa -kamö ˈwʋ ylɛ. Zoova ˈa ˈwlugïganɩzɩkpa ˈmö a -nʋa -wa -bhliɛ nɩkpa a miniɲwɩ ˈn -wa -wawanɩɛ -tiamö, -n yi wa glaˈmö a -nɔ ˈzʋ. ˈN -n yiˈɛ zɩkö -mä Lagɔ ˈa ˈpɩwʋlelea ˈwʋ ˈkwädlɩnɩ -bhölɩnɩ. (Maakö 10:28-30) -Na bhɛya ˈn -na -kosu yɔwʋ a -nʋa -waa yɩbhä -n ˈkä Zoova bʋbɔɔ, wa yi -kamä ˈylɩ -bhlʋ ˈmö ˈwʋ ŋlu wa ˈkä Biblë ˈcɩɛmö.

20. Sɛɛ Lagɔ yɩbhää, -a ˈkɔ -sɩbhä bʋbɔ a dɔˈwʋ, -yɩ kä ɔ ˈŋlɩ ˈn yɩ kä ɔ dɛsɛ ˈnɩ?

²⁰ Lagɔ yia -pa -lizoku ˈyli bhɩa nzɩ ˈɔ ˈKämanɔɔ ˈkä dʋdʋkpäta ˈwuë -gömö ˈkämanɩ. (2 Piɛlɩ 3:9, 13) -Lɛ a ˈtɛɲɩ ˈla ˈmö, zɩkpa yi teɲii ˈmäna ˈwʋ -bhö! Sɛɛ Zoova yɩbhää, -sɩbhä nɩkpa ˈwuë ˈkɔɔ bʋbɔ. Zaa, -n kä -n ˈkä ˈyli yɔwʋ ˈtɛmanɩ nzɩ -n ˈkä Zoova, sɛɛ ɔ yɩbhää bʋbɔɔ.