1. Mɛ̌ ka ɖó na ɖɔ lee é jɛxa ɖɔ è ni sɛ̀n Mawu gbɔn é nú mǐ?

SINSƐN lɛ bǐ wɛ nɔ ɖɔ ɖɔ emi nɔ kplɔ́n nugbǒ ɔ mɛ dó Mawu wu. Amɔ̌, enɛ sixu nyɔ́ bló ǎ, ɖó nǔ vovo lɛ wɛ sinsɛn lɛ nɔ kplɔ́n mɛ dó mɛ e Mawu nyí é kpo lee è ɖó na sɛ̀n ɛ gbɔn é kpo wu. Nɛ̌ mǐ ka sixu tuùn lee é jɛxa ɖɔ è ni sɛ̀n Mawu gbɔn é gbɔn? Jehovah ɖokponɔ géé wɛ sixu ɖɔ lee mǐ ɖó na sɛ̀n ɛ gbɔn é nú mǐ.

2. Nɛ̌ a ka sixu tuùn lee é jɛxa ɖɔ è ni sɛ̀n Mawu gbɔn é gbɔn?

² Jehovah na mǐ Biblu ɔ bonu mǐ na dó sixu kplɔ́n lee é jɛxa ɖɔ è ni sɛ̀n ɛ gbɔn é. Enɛ wu ɔ, kplɔ́n Biblu ɔ, enɛ ɔ, Jehovah na d’alɔ we bɔ a na ɖu nùkplɔnmɛ tɔn lɛ sín vivǐ, ɖó é ɖò nukún kpé dó wǔ we wɛ tawun.​—Ezayíi 48:17.

3. Etɛ Mawu ka ba ɖɔ mǐ ni wà?

³ Mɛɖé lɛ nɔ ɖɔ ɖɔ sinsɛn lɛ bǐ nɔ nyɔ́ Mawu nukúnmɛ, amɔ̌, nǔ e Jezu kplɔ́n mǐ é nɛ ǎ. É ɖɔ: “Mɛ e nɔ ɖò ylɔylɔ mì wɛ ɖɔ: ‘Aklunɔ, Aklunɔ’ lɛ ɔ, ye bǐ ɖò axɔsuɖuto [jixwé] tɔn mɛ na byɔ wɛ ǎ; loɔ, mɛ e nɔ wà jlǒ Tɔ́ ce e ɖò [jixwé] ɔ tɔn lɛ kɛɖɛ wɛ na byɔ mɛ.” Enɛ wu ɔ, é ɖò dandan ɖɔ mǐ ni kplɔ́n nǔ e nyí jlǒ Mawu tɔn é bo bló ɖ’eji. Mǐ ɖó na sɔ́ nǔ enɛ dó d’ayihun na ǎ, ɖó Jezu jlɛ́ mɛ e ma nɔ setónú nú Mawu ǎ lɛ é dó danuwatɔ́ lɛ wu, é ylɔ ye ɖɔ “nǔnyanyawatɔ́ lɛ.”​—Matie 7:21-23.

4. Etɛ Jezu ka ɖɔ dó jlǒ Mawu tɔn wiwa wu?

⁴ Jezu gb’akpá nú mǐ ɖɔ enyi mǐ jló bo na wà jlǒ Mawu tɔn ɔ, mǐ na mɔ tagba gègě. É ɖɔ: “Mi gbɔn hɔn kpɛví ɔ nu; ɖó fí e è nɔ gbɔn, bo yì dɔn ɔ, hɔn tɔn d’agba, bɔ ali  tɔn gbló, bo vɛ́ gbɔn ǎ; mɛ gègě wɛ nɔ gbɔn finɛ. Loɔ, hɔn e nu è nɔ gbɔn, bo nɔ yì gbɛ̀ mavɔmavɔ mɛ ɔ hwe, bɔ ali e è nɔ gbɔn yì ɔ sobwé, bo vɛ́ gbɔn, bɔ mɛ kpɛɖé jɛn nɔ ba mɔ.” (Matie 7:13, 14) Ali e sobwé é, é wɛ nyí ɖɔ lee é jɛxa ɖɔ è ni sɛ̀n Mawu gbɔn é nɔ kplá mɛ yì gbɛ̀ mavɔmavɔ mɛ. Ali e gbló é, é wɛ nyí ɖɔ lee é ma jɛxa ɖɔ è ni sɛ̀n Mawu gbɔn ǎ é nɔ kplá mɛ yì kú. Amɔ̌, Jehovah jló ɖɔ mɛɖebǔ ni dɔn ǎ. É hun ali nú mɛ bǐ bonu mɛ ɖokpo ɖokpo na kplɔ́n nǔ dó wǔ tɔn.​—2 Piyɛ́ɛ 3:9.

5. Nɛ̌ a ka sixu tuùn mɛ ɖěɖee ɖò Mawu sɛ̀n wɛ lee é jɛxa gbɔn é gbɔn?

⁵ Jezu ɖɔ ɖɔ mǐ hɛn ɔ mǐ na tuùn mɛ ɖěɖee ɖò Mawu sɛ̀n wɛ lee é jɛxa gbɔn é. Mǐ sixu tuùn ye gbɔn nǔ e ye ɖi nǔ na lɛ é kpo nǔwiwa yetɔn lɛ kpo gbígbéjé kpɔ́n gblamɛ. Jezu ɖɔ: “Nǔwiwa yetɔn wɛ na zɔ́n bɔ mi na tuùn nǔ e ye nyí ɔ.” É ɖɔ gɔ́ na ɖɔ: “Atín ɖagbe ɔ, sínsɛ́n ɖagbe wɛ é nɔ na.” (Matie 7:16, 17) Ðiɖɔ wɛ é ɖè ɖɔ mɛ ɖěɖee nɔ sɛ̀n Mawu lee é jɛxa gbɔn é kún ɖó blɔ̌ ó ǎ. Amɔ̌, Mawu sɛntɔ́ lɛ nɔ tɛnkpɔn bo nɔ wà nǔ e sɔgbe é hwebǐnu. Dìn ɔ, mǐ na ɖɔ xó dó nǔ e na d’alɔ mǐ bɔ mǐ na tuùn mɛ ɖěɖee ɖò Mawu sɛ̀n wɛ lee é jɛxa gbɔn é jí.

6, 7. Etɛwu sinsɛn-biblo nugbǒ ɔ ka jinjɔn Biblu jí? Etɛ kpɔ́ndéwú Jezu tɔn ka kplɔ́n mǐ?

⁶ Nùkplɔnmɛ mǐtɔn lɛ ɖó na nɔ jinjɔn Biblu jí. Biblu ɖɔ: “Nǔ e è wlan dó Mawuxówema ɔ mɛ ɔ, Mawu wɛ sɔ́ bǐ dó ayi mɛ nú mɛ lɛ; é nyɔ́ nú è na sɔ́ dó kplɔ́n nǔ mɛ, bo na dó ɖè mɛ dó ali jí, bo na dó ɖè nùwanyido lɛ xlɛ́, lobo na dó kplɔ́n lee è na zán gbɛ̀ ɖagbe gbɔn ɔ mɛ, bonu mɛ e nyí Mawu tɔn ɔ na ɖò gbesisɔmɛ titewungbe, bɔ nǔ e é na dó wà nǔ ɖagbe bǐ na ɔ bǐ na ɖò así tɔn.”  (2 Timɔtée 3:16, 17) Mɛsɛ́dó Pɔlu wlan sɛ́dó Klisanwun lɛ ɖɔ: “Hwenu e mǐ jla Mawuxó ɔ mi ɔ, mi sè lobo yí dó ayi mɛ; mi ka yí dó yí gbɛtɔ́ xó ǎ; loɔ mi yí dó yí Mawuxó na; Mawuxó ɔ wɛ é ka nyí nugbǒ.” (1 Tɛsalonikinu lɛ 2:13) Xó Mawu Tɔn Biblu ɔ kɛɖɛ jí wɛ sinsɛn-biblo nugbǒ ɔ nɔ jinjɔn. Enyi linlin gbɛtɔ́ tɔn lɛ, aca gbɛtɔ́ tɔn lɛ, alǒ nǔ ɖevo ɖebǔ jí wɛ é nɔ jinjɔn ǎ.

⁷ Nǔ e Jezu kplɔ́n mɛ lɛ é bǐ wɛ jinjɔn Xó Mawu Tɔn jí. (Xà Jaan 17:17.) É nɔ ɖè xó sín Mawuxówema ɔ mɛ hwɛhwɛ. (Matie 4:4, 7, 10) Mawu sɛntɔ́ nugbǒ lɛ nɔ xwedó kpɔ́ndéwú Jezu tɔn bo nɔ sɔ́ nǔ e ye nɔ kplɔ́n mɛ lɛ é bǐ jinjɔn Biblu jí.

8. Etɛ Jezu ka kplɔ́n mǐ dó Jehovah sinsɛn wu?

⁸ Mǐ ɖó na nɔ sɛ̀n Jehovah kɛɖɛ. Ðɛhan 83:19 ɖɔ: “Hwiɖokponɔ géé sín nyikɔ wɛ nyí Mawu Mavɔmavɔ [‘Jehovah,’ NWT], hwi wɛ nyí Mawu Ajalɔnlɔn ɖo ayikúngban ɔ bǐ jí.” Jezu jló ɖɔ mɛ lɛ ni tuùn mɛ e Mawu nugbǒ ɔ nyí é ganji, bɔ é kplɔ́n nyikɔ Mawu tɔn mɛ lɛ. (Xà Jaan 17:6, NWT) Jezu ɖɔ: “Aklunɔ Mawu towe wɛ a na ɖèkɔ́ na, lobo sɛ̀n éɖokponɔ géé.” (Matie 4:10) Enɛ wu ɔ, ɖó mǐ nyí Mawu sɛntɔ́ lɛ wutu ɔ, mǐ nɔ xwedó kpɔ́ndéwú Jezu tɔn. Mǐ nɔ sɛ̀n Jehovah kɛɖɛ, mǐ nɔ zán nyikɔ tɔn, bo nɔ kplɔ́n Mawu sín nyikɔ kpo nǔ e é na wà nú mǐ é kpo mɛ ɖevo lɛ.

9, 10. Nɛ̌ mǐ ka nɔ ɖè wanyiyi xlɛ́ mǐɖée gbɔn?

⁹ Mǐ ɖó na nɔ ɖó wanyiyi jɔ wanyiyi nú gbɛtɔ́ lɛ. Jezu kplɔ́n ahwanvu tɔn lɛ ɖɔ ye ni yí wǎn nú yeɖée. (Xà Jaan 13:35.) Fí e nu mǐ nyí é, akɔ mǐtɔn, alǒ mǐ nyí dɔkunnɔ kpo mǐ gbɔ kpo wɛ mǐ na kpɔ́n ǎ. Wǎn e mǐ yí nú mǐɖée é ɖó na kɔn mǐ ɖó kpɔ́ nɔví nɔví ɖɔhun. (Kolosinu lɛ 3:14) Enɛ wu ɔ, mǐ nɔ yì ahwan bo nɔ hu mɛ ǎ. Biblu ɖɔ: “Mɛ e nyí Mawu ví lɛ kpo mɛ e nyí awovi ví lɛ kpo ɔ, nǔ e nɔ zɔ́n bɔ è nɔ tuùn ɖě ɖò ɖě mɛ céɖécéɖé ɔ ɖíe: mɛ e ma nɔ wà  nǔ jlɔjlɔ ǎ é ɖebǔ nyí Mawu ví ǎ; mɛ e ma yí wǎn nú nɔví tɔn ǎ é ɖebǔ nyí Mawu ví ǎ.” É lɛ́ ɖɔ gɔ́ na ɖɔ: “Mǐ ɖó na yí wǎn nú mǐɖée. Mǐ ɖó na cí Kanyɛ́ɛ ɖɔhun ǎ, ɖó mɛ nyanya ɔ tɔn wɛ éyɛ ko nyí, bo hu nɔví tɔn.”—1 Jaan 3:10-12; 4:20, 21.

¹⁰ Mǐ nɔ zán hwenu mǐtɔn, hlɔnhlɔn mǐtɔn kpo nǔɖokan mǐtɔn lɛ kpo dó d’alɔ mǐɖée bo nɔ lɛ́ zán dó dó wusyɛn lanmɛ nú mǐɖée. (Eblée lɛ 10:24, 25) Mǐ nɔ ‘wà nǔ ɖagbe nú mɛ bǐ.’​—Galatinu lɛ 6:10.

11. Etɛwu mǐ ka ɖi nǔ ɖɔ Jezu wɛ nyí ali e yì Mawu gɔ́n é?

¹¹ Mǐ ɖó na nɔ setónú nú Jezu ɖó é wɛ nyí ali e yì Mawu gɔ́n é. Biblu ɖɔ: “Éɖokponɔ géé jɛn sixu hwlɛn mɛ gán; ɖó, gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ ɔ, Mawu sɔ́ na mɛ ɖevo gbɛtɔ́ lɛ ɖò fí ɖebǔ bɔ mǐ na mɔ hwlɛngán gbɔn jǐ tɔn ǎ.” (Mɛsɛ́dó 4:12) Ðò Wemata 5gɔ́ wema elɔ tɔn mɛ ɔ, mǐ kplɔ́n ɖɔ Jehovah sɛ́ Jezu dó bɔ é sɔ́ gbɛ̀ tɔn jó dó xɔ gbɛ̀ nú gbɛtɔ́ tónúsétɔ́ lɛ. (Matie 20:28) Jehovah ko sɔ́ Jezu b’ɛ na nyí Axɔsu bo kp’acɛ dó ayikúngban ɔ jí. Enɛ wu wɛ Biblu ɖɔ nú mǐ ɖɔ mǐ ɖó na setónú nú Jezu, enyi mǐ jló na nɔ gbɛ̀ kaka sɔyi ɔ nɛ.​—Xà Jaan 3:36.

12. Etɛwu mǐ ma ka nɔ ɖó nu ɖò toxóɖiɖɔ mɛ ǎ?

¹² Mǐ ɖó na nɔ ɖó nu ɖò toxóɖiɖɔ mɛ ǎ. Jezu ɖó nu ɖò toxóɖiɖɔ mɛ ǎ. Hwenu e é ɖò hwɛ nukɔn é ɔ, é ɖɔ nú tokpɔngán Hlɔma Tɔn Pilatu ɖɔ: “Axɔsuɖuɖu ce nyí gbɛmɛ fí tɔn ǎ.” (Xà Jaan 18:36.) Ði Jezu ɖɔhun ɔ, mǐ nɔ nɔ gbeji nú Axɔsuɖuto Mawu Tɔn jixwé tɔn ɔ; enɛ wu ɔ, enyi mǐ na bo tlɛ nɔ nɔ fí ɖebǔ ɔ, mǐ nɔ ɖó nu ɖò toxóɖiɖɔ mɛ ǎ. É ɖò mɔ̌ có, Biblu ɖegbe nú mǐ ɖɔ mǐ ni setónú nú “acɛkpikpa e ɖò tò ɔ nu lɛ” é. (Hlɔmanu lɛ 13:1) Mǐ nɔ setónú nú sɛ́n tò e mɛ mǐ ɖè é tɔn lɛ. Enyi sɛ́n ɖé ka t’afɔ Mawu sɛ́n lɛ jí ɔ, mǐ nɔ wà nǔ mɛsɛ́dó lɛ ɖɔhun, yedɛɛ lɛ ɖɔ:  “È ɖó na setónú nú Mawu; é nyɔ́ hú è setónú nú gbɛtɔ́.”​—Mɛsɛ́dó 5:29; Maki 12:17.

13. Etɛ mǐ ka nɔ jla dó Axɔsuɖuto Mawu Tɔn wu?

¹³ Mǐ ɖi nǔ ɖɔ Axɔsuɖuto Mawu Tɔn ɖokponɔ géé wɛ na ɖeɖɛ tagba gbɛ̀ ɔ tɔn lɛ. Jezu ɖɔ ɖɔ è na jla “axɔsuɖuɖu Mawu tɔn sín wɛnɖagbe” gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ. (Xà Matie 24:14.) Acɛkpikpa gbɛtɔ́ lɛ tɔn ɖebǔ sixu wà nǔ e Axɔsuɖuto Mawu Tɔn na wà nú mǐ é ǎ. (Ðɛhan 146:3) Jezu kplɔ́n mǐ ɖɔ mǐ ni nɔ xoɖɛ bo byɔ Axɔsuɖuto Mawu Tɔn bo ɖɔ: “Axɔsuɖuɖu towe ni wá; jlǒ towe ni nyí wiwa ɖò ayikúngban jí fí, lee é nɔ nyí wiwa ɖò [jixwé] ɔ ɖɔhun.” (Matie 6:10) Biblu ɖɔ nú mǐ ɖɔ Axɔsuɖuto Mawu Tɔn na sú kún dó nú acɛkpikpa gbɛtɔ́ tɔn lɛ bɔ “éyɛ na nɔte kaka sɔyi.”​—Daniyɛli 2:44.

14. Mɛ̌ mɛ̌ e ka nɔ sɛ̀n Mawu lee é jɛxa gbɔn é bɔ a lin?

¹⁴ Dìn e a kplɔ́n nǔ taji enɛ lɛ gudo é ɔ, kanbyɔ hwiɖée ɖɔ: ‘Mɛ̌ mɛ̌ e ka nɔ sɔ́ nùkplɔnmɛ yetɔn lɛ jinjɔn Biblu jí? Mɛ̌ mɛ̌ e ka nɔ kplɔ́n nyikɔ Mawu tɔn mɛ ɖevo lɛ? Mɛ̌ mɛ̌ e ka ɖó wanyiyi jɔ wanyiyi nú yeɖée lɛ lobo ɖi nǔ ɖɔ Mawu sɛ́ Jezu dó b’ɛ wá hwlɛn mǐ gán? Mɛ̌ mɛ̌ e ma ka nɔ ɖó nu ɖò toxóɖiɖɔ mɛ ǎ? Mɛ̌ mɛ̌ e ka nɔ jla ɖɔ Axɔsuɖuto Mawu Tɔn ɖokponɔ géé wɛ na ɖeɖɛ tagba mǐtɔn lɛ?’ Kúnnuɖetɔ́ Jehovah Tɔn lɛ kɛɖɛ wɛ.​—Ezayíi 43:10-12.

15. Enyi mǐ jló ɖɔ Mawu ni yí gbè nú sinsɛn-biblo mǐtɔn ɔ, etɛ mǐ ka ɖó na wà?

¹⁵ Nùɖiɖi ɖiɖó ɖɔ Mawu tíìn kpowun ko kpé ǎ. Awovi lɛ lɔ tlɛ ɖi nǔ ɖɔ Mawu tíìn, amɔ̌, ye nɔ setónú n’i ǎ. (Jaki 2:19) Enyi mǐ jló ɖɔ Mawu ni yí gbè nú sinsɛn-biblo mǐtɔn ɔ, nǔ kɛɖɛ wɛ mǐ ɖó na ɖi ɖɔ é tíìn ǎ, loɔ, mǐ ɖó na nɔ lɛ́ bló nǔ e é ɖɔ lɛ é ɖ’eji.

16. Etɛwu mǐ ka ɖó na nyì alɔ nú sinsɛn nùvú?

 ¹⁶ Nú Mawu na yí gbè nú sinsɛn-biblo mǐtɔn ɔ, mǐ ɖó na nyì alɔ nú sinsɛn nùvú. Gbeyiɖɔ Ezayíi wlan ɖɔ: “Mi hɛn miɖée ɖó mimɛ̌ jí bo tɔ́n sín fí.” (Ezayíi 52:11; 2 Kɔlɛntinu lɛ 6:17) Enɛ wu wɛ mǐ ɖó na nyì alɔ nú nǔ ɖebǔ e cá kàn xá sinsɛn nùvú é.

17, 18. Etɛ ka nyí “Babilɔnu ɖaxó ɔ”? Aniwu è ka ɖó na yawu tɔ́n sín mɛ?

¹⁷ Etɛ ka nyí sinsɛn nùvú? Sinsɛn ɖebǔ e nɔ kplɔ́n mɛ ɖɔ è ni sɛ̀n Mawu lee Xó tɔn ma yí gbè na gbɔn ǎ é wɛ. Biblu ylɔ kplékplé sinsɛn nùvú lɛ bǐ tɔn ɖɔ “Babilɔnu ɖaxó ɔ.” (Nǔɖexlɛ́mɛ 17:5) Etɛwu? Ðò Sìnvɔgbɛ Nɔwée hwenu tɔn gudo ɔ, nùkplɔnmɛ sinsɛn nùvú tɔn lɛ gègě bɛ́ ɖò toxo Babilɔnu tɔn mɛ. Adingban-núkplɔnmɛ enɛ lɛ gbakpé ayikúngban ɔ bǐ jí. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, Babilɔnunu lɛ nɔ sɛ̀n vodun atɔnɖobǔ lɛ. Égbé ɖesu ɔ, sinsɛn gègě nɔ kplɔ́n mɛ ɖɔ Mawu nyí Atɔnɖobǔ, amɔ̌, Biblu kplɔ́n mɛ céɖécéɖé ɖɔ Mawu nugbǒ ɖokpo géé wɛ tíìn, é wɛ nyí Jehovah, lobɔ Jezu nyí Vǐ tɔn. (Jaan 17:3) Babilɔnunu lɛ lɛ́vɔ ɖi nǔ ɖɔ enyi è kú ɔ, nùɖé nɔ tɔ́n sín mɛ lanmɛ bo nɔ yì nɔ gbɛ̀ ɖò fí ɖevo, bɔ nǔ enɛ sixu jiya ɖò zomɛ̀. Adingban sésé wɛ nyí enɛ.​—Kpɔ́n Tinmɛ E Ðò Vivɔnu É 14gɔ́ ɔ, 17gɔ́ ɔ kpo 18gɔ́ ɔ kpo.

¹⁸ Mawu ko ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ zaanɖé dìn ɔ, è na sú kún dó nú sinsɛn nùvú lɛ bǐ. (Nǔɖexlɛ́mɛ 18:8) A mɔ nukúnnú jɛ nǔ e wu a ɖó na yawu tɔ́n sín sinsɛn nùvú mɛ é mɛ à? Jehovah Mawu jló ɖɔ a ni wà mɔ̌ cobonu ganmɛ ni yì.​—Nǔɖexlɛ́mɛ 18:4.

19. Enyi a ɖɔ ɖɔ emi na sɛ̀n Jehovah ɔ, nɛ̌ é ka na kpé nukún dó wǔ towe gbɔn?

¹⁹ Enyi a ɖɔ ɖɔ emi na tɔ́n sín sinsɛn nùvú mɛ bo na sɛ̀n Jehovah ɔ, xɔ́ntɔn alǒ hɛnnumɔ towe ɖé lɛ sixu nɔ ma  mɔ nukúnnú jɛ mɛ, bo tlɛ sixu doya nú we. Amɔ̌, Jehovah na jó we dó ǎ. A na huzu ɖokpo ɖò gbɛtɔ́ livi mɔkpan e gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ bo nɔ ɖó wanyiyi nú yeɖée lɛ nugbǒ nugbǒ é mɛ, bo na lɛ́ ɖó nukúnɖiɖo ɖɔ emi na nɔ gbɛ̀ kaka sɔyi ɖò gbɛ̀ yɔyɔ̌ Mawu tɔn mɛ. (Maki 10:28-30) Vlafo xɔ́ntɔn alǒ hɛnnumɔ towe e ko klán gbè xá we, ɖó a ɖɔ ɖɔ emi na sɛ̀n Jehovah wutu é ɖé lɛ sixu wá jɛ Biblu kplɔ́n jí ɖò nukɔnmɛ.

20. Etɛwu é ka ɖò taji ɖɔ è ni sɛ̀n Mawu lee é jɛxa gbɔn é?

²⁰ Ðò malin-malin mɛ ɔ, Mawu na sú kún dó nú nǔnyanyawiwa bǐ bɔ Axɔsuɖuto tɔn na kp’acɛ dó ayikúngban ɔ jí. (2 Piyɛ́ɛ 3:9, 13) Hwe enɛ nu na nyɔ́ tawun mɛ! Mɛ bǐ na sɛ̀n Jehovah lee é jló ɖɔ mǐ ni bló gbɔn é. Enɛ wu ɔ, é ɖò taji ɖɔ a ni ɖè afɔ e jɛ lɛ é dìn bo sɛ̀n Mawu lee é jɛxa gbɔn é.