1. Mée ní ea é kọ́ nèi kà lèlà sĩ́deè ge fã̀àmà Bàrì e?

GBELE tõ̀ò bõ̀ònaló fã̀ ólò kọọ̀ baala gé noòmàè kà kà bel ea kil ló Bàrì. Sõò níì kà kà nì, boo béè kọọ̀ gã́bug bõ̀ònaló fã̀ náa nóòmà kà kà bel ea kuu nen e Bàrì dú nè sĩ́deè bé ea bọ́ló kọ é fã̀e naa. Mósĩ́ deè ní e beele é láá nyimá kà lèlà sĩ́deè ge fã̀àmà Bàrì e? Áá Jìhóvà ní ea é láá kọ́ bé eé neè fã̀ ẹlẹ naa ẽ́.

2. Mósĩ́ deè ní e olo é láá nyimá kà lèlà sĩ́deè ge fã̀àmà Bàrì e?

² Jìhóvà a néi Kpá Káí kọbé è láá nyimá kà lèlà sĩ́deè ge neemàè fã̀ ẹlẹ. Vó à naa, nó Kpá Káí mè Jìhóvà é nveè bá nèni kọ ó ié dọ̀ bélè lọl ló gbò a nòòmà nù boo béè kọọ̀ ẹlẹ palàge ẹ̀b nú ea kil ní ló.—Àìzáíà 48:17.

3. Éé ní e Bàrì gbĩ́ kọ é naa ẽ́?

³ Sìgà gbò nen kọọ̀ Bàrì ténmà dénè bõ̀ònaló fã̀, sõò níá níì nú e Jíízọ̀s beè noòmài ẽ́ nì. Ẹlẹ beè kọọ̀: “Níì dénè nen e a kólí ‘Nà Dõò, nà Dõò!’ ní e a é dí zẹ̀ẹ̀ gbò e Bàrì é lẹẹlà bel ló é nì, sõò áá gbò e bà náa bùlà nà Tẹ̀ e a di káála.” Vó à naa, à dú bíi kọ é nó nú e bùlà Bàrì dú vaá è gbóó naá ẽ. Belí agabá boo béè kọọ̀ Jíízọ̀s beè tú gbò e bà náa gbantṍ ló Bàrì doolé ló gbò zib, e bà dú “gbò sì pọ́lọ́ tóm!”—Máátìù 7:21-23.

4. Éé ní e Jíízọ̀s beè kọ́ kilma ló gè naa bùlà Bàrì e?

⁴ Jíízọ̀s beè kọ́ nèi kọọ̀ èé kpeesĩ́ ló ẹ̀bmà tṍó e gbĩ́ì ge naa bùlà Bàrì. Ẹlẹ beè kọọ̀: “Tenií bìbìì gbàn sĩ́á bãmai, boo bée kọ tààla gbàn sĩ́, e èèlè e a baalà dọ ló ọ́ọ́gá booá, é tú nen tẹlẹ ke tõ̀ò kyọ̀à sĩ́, vaá gbò e bà gé  téní boo bọọ gã́ bug, sõò gbàn sĩ́ e nen é téní bã m dùm náa taalà, vaá èèlè e a baalà dọ ló à tavàlà ge tení boo, vaá gbálà ńkem gbò e bà gbĩ́e mòn.” (Máátìù 7:13, 14) Èèlè ea dú bìbììí, àbèè lèlà sĩ́deè ge fã̀àmà Bàrì, é túlè nen nvee mm̀ dùm e bè náa tá. Èèlè ea ọ́ọ́gá booá, àbèè lọ̀ sĩ́deè ge fã̀àmà Bàrì, é tú nen tẹlẹ ketõ̀ò kyọ̀à sĩ́. Sõò Jìhóvà náa gbĩ́ kọọ̀ tọ́ọ̀ nen á ù. À tú nèà deè ge nó nú ea kuú ẹlẹ nè kọ̀láá nen.—2 Pítà 3:9.

5. Mósĩ́ deè ní e olo é láá nyimá ló gbò e bà gé fã Bàrì mm̀ lèlà sĩ́deè e?

⁵ Jíízọ̀s beè kọọ̀ èé láá nyimá ló gbò e bà gé fã Bàrì mm̀ lèlà sĩ́deè. È ólò naa níí tení dú ló gè dò ẹ̀b nú e bà ólò ziga ló nè nú e bà ólò naa. Ẹlẹ beè kọọ̀: “Ò é nyímaíva ló tení dú ló ba láb.” À kpáá kọ nágé kọọ̀: “Pálá pálá ló té ólò mumí lé ból súú.” (Máátìù 7:16, 17) Níí náa tõó dọ̀ kọọ̀ gbò e bà gé fã Bàrì gbõoma. Sõò gbò gyóòlo Bàrì é íè ge pììga boo gè naa nú ea dú lé. Èé gé mòn nú ea é nveè bá nèi kọ é nyimá ló gbò e bà gé fã Bàrì mm̀ lèlà sĩ́deè.

6, 7. Éé ní ea náa vaá kà kà fã̀ à dẹ̀ẹ̀a boo Kpá Káí é? Éé ní e nu dòòmà bá Jíízọ̀s nóòmài ẽ́?

⁶ Bẹẹ fã̀ é dẹẹ̀a boo Kpá Káí. Kpá Káí kọ́ọ̀: “Kọ̀láá kà nu e ba è emí m Kpá Káí téní aa m bug e Bàrì nè, vaá à dú lé ló gè noomà kà kà bel, ge kọmá bel ló lọ̀ nu, ge lele dee bá nen, nè ge noomà bé e nen é tõo lèlà naa, kọ bé nen tóm Bàrì palà ge mmá vaá ié nu e a é gbõomáe ló ge simá kọ̀láá kà lé tóm.” (2 Tímotì 3:16, 17) Neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè emí má gbò e bà géè nyoone nvéè Kráìst kọọ̀: “Tṍó e o dã́ì mon bel Bàrì e beele ló nèi, mè nóo túì kolmai mon bel nen, tãa vó, ò túì kolmai mon  bel Bàrì, dì belí bé e a dú kà kà naa.” (1 Tẹ̀sàlónaikà 2:13) Kà kà gbò e bà gé ne fã̀ Bàrì ólò dẹ̀ẹ̀a boo áá moǹ bel Bàrì, ea dú Kpá Káí. Bà náa ólò dẹ̀ẹ̀a boo bug gbò nen, nàànù kunukẽ̀, àbèè dõona íb nu.

⁷ Kọ̀láá kà nú e Jíízọ̀s beè noòmà beè dẹ̀ẹ̀a boo Kpá Káí. (Bugi Jọ́ọ̀n 17:17.) A beè olòó bọọgẹ̀ kolí gbò ketõ̀ò ea di mm̀ Kpá Káí. (Máátìù 4:4, 7, 10) Kà kà gbò e bà gé sí tóm nè Bàrì ólò nyoone nvéè nu dòòmà bá Jíízọ̀s vaá naa kọọ̀ kọ̀láá kà ba nòòmà nù á dẹ̀ẹ̀a boo Kpá Káí.

8. Éé ní e Jíízọ̀s beè noòmài kilma ló gè fã̀ Jìhóvà e?

⁸ Áá Jìhóvà ní eé fãé. Psalm 83:18 kọ́ọ̀: “Olo, eo bée kọlà Jìhóvà, áá olo ní eo Bọọ̀ Lọ̀l Vaá à Lee boo zivèkà bàlà booí é.” Jíízọ̀s beè gbĩ́ kọọ̀ gbò nen á nyimá ló kà lèlà nen e kà kà Bàrìa dú, vaá a beè noòmà gbò nen kọ bàá nyimá béè Bàrì. (Bugi Jọ́ọ̀n 17:6.) Jíízọ̀s beè kọọ̀: “Kumí sĩ́ kẽ nè áá Dõò, e a dú o Bàrì, vaá ò tãagànà gé ló áá ẹlẹ!” (Máátìù 4:10) Vó à naa, dì belí gbò gyóòlo Bàrì, èé nyoone nu dòòmà bá Jíízọ̀s. Áá Jìhóvà ní eé fãé, èé tú a bée siimá tóm, vaá è nóòmà dõona gbò kà lèlà béè Bàrì nè gbò nú ea é náa nèi.

9, 10. Mósĩ́ deè ní e ólò vùlè ene ẽ́?

⁹ À dú bíi kọ é ié kàà vulè kilma ló gbò nen. Jíízọ̀s beè noòmà pá a gbò nyòòǹe nvée kọ bàá vùlè ene. (Bugi Jọ́ọ̀n 13:35.) Náa dẹẹ̀a boo kiẽ́e e aà dù, bé bẹẹ nàànù kunukẽ̀ meà naa, kalìbèè è dúù méné àbèè tãa. Bẹẹ vulè e íè ló ene á gbái dì belí pá vígà págbálà nè pábia. (Kọ́lọsì 3:14) Vó ólò naa kọ é gá sí ól bé gé fẹ́ dõona gbò. Kpá Káí kọ́ọ̀: “Nee kele e a di zẹ̀ẹ̀ pá nvín Bàrì nè pá nvín zọí: Tọ́ọ̀ nen e bè náa náa nu e a léémá Bàrì à bè ge vùlè a vígà, níì nvín Bàrì nì.” À kpáá tẹlẹ ló  kọọ̀: “É vulè ene, vaá . . . é gá belí Kéìn, e a beè dú nvín Pọ́lọ́ Nená, vaá à fẹ́ a vígà.”—1 Jọ́ọ̀n 3:10-12; 4:20, 21.

¹⁰ È ólò tú bẹẹ tṍó, kói, nè gyọ́ nvèèmà bá mm̀ ge siè kpóó ló ene. (Híbrù 10:24, 25) È ólò “tú kọ̀láá kà foga deè e e íè naamá nu e a é léé ló kọ̀láá nen.”—Gàlésìà 6:10.

11. Éé ní ea náa è zìgà kọọ̀ Jíízọ̀s níà èèlè ea íná ló Bàrì e?

¹¹ À dú bíi kọ é gbàntṍ ló Jíízọ̀s boo béè kọ́ọ̀ ẹlẹ ní ea dú é èèlè ea íná ló Bàrì e. Kpá Káí kọ́ọ̀: “Áá ẹlẹ ní e a é láá dùùlài é, náa iéna dõòna nen e a kpáá dì e Bàrì beè nè m zivè kà bàlà booí kọ á dùùlài.” (Tóm 4:12) E beè nó mm̀ 5 Togó kpáí kọọ̀ Jìhóvà beè lẹ̀ẹ̀là Jíízọ̀s kọ á dù gé tú a dùm aamá gbò nen e bà gbanée tṍ ló. (Máátìù 20:28) Jìhóvà a sa Jíízọ̀s kọ á dú Méné boo zivèkà kunukẽ̀í. Níà nú ea náa Kpá Káí à kọọ̀ kọbé è láá tõó dùm dọ̀ dè-dè, èé íè ge gbàntṍ ló Jíízọ̀s e.—Bugi Jọ́ọn 3:36.

12. Éé ní ea náa vaá née ólò tú bẹẹ lóó nvee mm̀ pìgà-pìgà bẹbẹ̀l ẹ?

¹² Náa bọ́ló kọ é tú bẹẹ lóó nvee mm̀ pìgà-pìgà bẹbẹ̀l. Jíízọ̀s náa beè zìgà ge tú a lóó nvee mm̀ pìgà-pìgà bẹbẹ̀l. Tṍó e ba beè dòe ẹ̀b, a beè kọ́ nè nen ea géè bẹ̀l Róm̀ ea kọlà Páílẹ̀t kọọ̀: “Nà ge dú Méné e a gé bẹl náa aa bàlà booí.” (Bugi Jọ́ọ̀n 18:36.) Dì belí Jíízọ̀s, è nveè sãa kúm Boǹ Méné Bàrì, níà nu ea náa vaá kọ̀láá kiẽ́e e dì, née ólò tú bẹẹ lóó nvee mm̀ pìgà-pìgà bẹbẹ̀l ẹ. Kọ̀láá bé ea dì naa, Kpá Káí néi log kọ é gbàntṍ ló “gbò e bà gé bẹl,” ea dú kpóó lẹ̀ẹ̀là bel. (Róm̀ 13:1) È ólò gbàntṍ ló log ea gé bẹl dó e dì. Mm̀ kà kà, tṍó ea íé log ea bé uú boo log Bàrì, èé nó gbò tóm, e ba beè kọọ̀: “Beele é íè ge gban tṍ ló Bàrì èlmà nen.”—Tóm 5:29; Máàk 12:17.

13. Éé ní e ólò kọ̀ ea kuu Boǹ Méné Bàrì e?

 ¹³ Beéle zigà kọọ̀ áá Boǹ Méné Bàrì ní ea é láá nvèè kùbmà ló dénè tã̀àgã̀ ea di mm̀ nakà bàlà booí é. Jíízọ̀s beè kọọ̀ “Bà é vee Lé Kpẹ̀a e a kil ló [Boǹ Méné Bàrì] nvee dénè ke tõ̀ò e a di bàlà booí.” (Bugi Máátìù 24:14.) Tọ́ọ̀ kà bẹbẹ̀l gbò nen náa gé láá naa nú e Boǹ Méné Bàrì é náa nèi. (Psalm 146:3) Jíízọ̀s beè noòmài kọ é bàn nú ea kuu Boǹ Ménéí tṍó ea kọ́ọ̀: “È banì kọ [o Boǹ Méné Bàrì á dù], nè ge kọ é láá naa o bùlà boo bàlà booí belí bé e gbò e bà di káála gé náa naa.” (Máátìù 6:10) Kpá Káí kọ́ nèi kọọ̀ Boǹ Méné Bàrì é kyọsĩ́ bẹbẹ̀l gbò nen “vaá áá níí é gbóó dì dọ̀ dè-dè.”—Dányẹ̀l 2:44.

14. Bà mée ní e olo bulà kọọ̀ bà gé fã Bàrì mm̀ lèlà sĩ́deè e?

¹⁴ Tṍó eo ni nó na gbò gáí lọ̀l, bĩiná o bá kọọ̀: ‘Bà mée ní e ba nòòmà nù ólò dẹ̀ẹ̀a boo Kpá Káí é? Bà mée ní e bà ólò kọ́ nú ea kuu béè Bàrì nè dõona gbò e? Bà mée ní e bà ólò ié kàà vulè kilma ló ene ẽ́, nè ge zìgà kọọ̀ Bàrì beè lẹ̀ẹ̀là Jíízọ̀s domá kọ á dù gé dùùlài é? Bà mée ní e bà náa ólò bã mm̀ pìgà-pìgà bẹbẹ̀l ẹ? Bà mée ní e bà ólò vee kọọ̀ áá Boǹ Méné Bàrì ní ea é nveè kùbmà ló bẹẹ tã̀àgã̀ ẽ?’ Níà áá Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà.—Àìzáíà 43:10-12.

15. Éé ní eé náa beè gbĩ́ kọọ̀ Bàrì á tenmà bẹẹ fã̀e?

¹⁵ Áá ge zìgà kọọ̀ Bàrì dì náa gbõoma. Kalìbèè gbò zọ zigà kọọ̀ Bàrì dì, sõò bà náa gbanée tṍ ló. (Jém̀z 2:19) Beè gbĩ́ kọ Bàrì á tenmà bẹẹ fã̀, néé ziga ló áá gè kọọ̀ ẹlẹ dì sõò èé íè ge náa kọ̀láá kà nú e ẹlẹ kọ́.

16. Éé ní ea náa vaá èé kin kyáá fã̀e?

¹⁶ Kọbé Bàrì tenmà bẹẹ fã̀, èé íè ge kìn kyáá fã̀. Neǹ  kọ́ọ̀ bùlà Bàrì Àìzáíà beè emí kọọ̀: “Tenii aalííé m, vaá ò dií õ̀òa.” (Àìzáíà 52:11; 2 Kọ́rìnt 6:17) Níà nú ea náa vaá à dú bíi kọ é kpòòlà lóó lọl ló kọ̀láá kà nú ea kuu kyáá fã̀e.

17, 18. Éé ní ea dú “Gbele Bábilọ̀n” e, vaá éé ní ea náa à bọọgẹ̀ gbalá ge kpòòlà lóó lọ̀lẹ́ẹ́ ló é?

¹⁷ Éé ní ea dú bõ̀ònaló kyáá fã̀ ẽ? Níà bõ̀ònaló ea nóòmà kọ é fã̀ Bàrì mm̀ sĩ́deè ea úúá boo a Moǹ Bel. Kpá Káí kólí dénè kyáá bõ̀ònaló fã̀ “Gbele Bábilọ̀n.” (Kùùà Nù 17:5) Ló éé? Tṍó e Tù Múú deè Nóàa ni nááá lọ̀l, gbele tõ̀ò kyáá nòòmà nù beè gbóó dàà togó mm̀ pọ̀b boǹ Bábilọ̀n. Gbò kyáá-kyáá nòòmà nùí beè gbóó zààlà beeá ló zivèkà bàlà booí. Dì belí nu dòòmà bá, gbo e ba beè di Bábilọ̀n beè olòó fã̀ taà kà kele kele ńbàlì. Deè nieí, gbele tõ̀ò bõ̀ònaló fã̀ ólò noomà kọọ̀ Bàrì dú Taà Kà Mm̀ Tẽ̀ènè Kà, sõò Kpá Káí nóòmà kọọ̀ áá tẽ̀ènè kà, kà kà Bàrì ea dì, ea dú Jíhóvà vaá Jíízọ̀s níà a Sã́áná. (Jọ́ọ̀n 17:3) Gbò e ba beè di Bábilọ̀n beè zìgà nàgé kọọ̀ à íe kiẽ́e ea di ló nen ea ólò tõó dùm tṍó e nen ni ú lọ̀l vaá kĩé e bè náa úá gé gbóó láá mòn tã̀àgã̀ gbẹá dáà sã́ bẹẹ nu. Níá níì kà kà nì.—Ẹ̀b Ní Ea Égè 14, 17, nè 18 Kpò Émì Nu Ea Di Dee Deè Nvéè Kpáí.

¹⁸ Bàrì beè kọ́ gbẹẹ́ kẽ kọọ̀ gbálà ńkem̀ tṍó, kyọ̀à sĩ́ é dọ́ boo kyáá bõ̀ònaló fã̀. (Kùùà Nù 18:8) É kọọ̀ ò dã́à gé tẽ́ ló nú ea náa à dú bíi kọ ó tú gbala-gbala ààma mm̀ kyáá fã̀a? Jìhóvà Bàrì gbĩ́ kọọ̀ ó naa vó besĩ́ à kálá dú kpẹ̀ nvée.—Kùùà Nù 18:4.

19. Tṍó eo béèlàfùl ge fã̀ Jìhóvà, mósĩ́ deè ní e ẹlẹ é ẹb nú ea kil ní ló é?

¹⁹ Tṍó eo ni bééláfùl ge aa mm̀ kyáá bõ̀ònaló fã̀ vaá  dù gé fã̀ Jìhóvà, sìgà pá o kóò àbèè pá bọọ tọ náa gé láá dã́tẽ́ ló o béèlàfùl vaá bàé gbóó láá naa kọọ̀ dùm á tàvàlà ní ló. Sõò Jìhóvà náa gé sọ́ ni bá gbẹẹ́ kẽ. Òó gbóó dũunà gã gãà pá tọ gbò nen ea di zivèkà bàlà booí e bà aa deè vùlè ene, vaá òó gbóó ié ẹ̀b dẽe sĩ́ gè tõó dùm e bè náa tá mm̀ ãa bàlà boo. (Máàk 10:28-30) Be à sẹlẹ sìgà pá o kóò nè pá o tọ e ba beè bé uú ní boo, boo béè o béèlàfùl ge fã̀ Jìhóvà, é beè láá fẹgẹ̀ló beeláfùl ge nó Kpá Káí.

20. Éé ní ea náa à palàge dú bíi gè fã̀ Bàrì mm̀ lèlà sĩ́deè e?

²⁰ Pọ́ì ńkem̀ tṍó àla, Bàrì é kyọsĩ́ dénè gbò gbóò togó, vaá ńlẹ́ẹ̀ Boǹ Méné é gbóó bẹ̀l boo zivèkà bàlà booí. (2 Pítà 3:9, 13) Níá é dú kà dũ̀ùnè tṍó! Kọ̀láá nen é ne fã̀ Jìhóvà mm̀ sĩ́deè e ẹlẹ gbĩ́. Vó à naa, à palàge dú bíi kọọ̀ ó tú kátogóí fã̀àmà Bàrì mm̀ lèlà sĩ́deè.