1. Anɩ pɩwɛɛ se eheyi-ɖʋ ɛzɩma pɩpɔzʋʋ se ɖɩsɛɛ Ɛsɔ yɔ?

ƐSƆ sɛtʋ agbaa sakɩyɛ yɔɔdʋʋ se awɩlɩɣ toovenim. Ɛlɛ Ɛsɔ sɛtʋ agbaa tɩŋa wɩlɩtʋ ɩɩpɩzɩɣ nɛ pɩkɛ toovenim mbʋ pʋyɔɔ yɔ, awɩlɩɣ tɔm ndɩ ndɩ Ɛsɔ nɛ ɛzɩma pɩpɔzʋʋ se ɖɩsɛɛ-ɩ yɔ pɩ-yɔɔ. Ye mbʋ, ɛbɛ pɩzɩɣ nɛ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩtɩlɩ ɛzɩma pɩpɔzʋʋ se ɖɩsɛɛ Ɛsɔ yɔ? Yehowa ɖeke pɩzɩɣna nɛ eheyi-ɖʋ ɛzɩma pɩpɔzʋʋ se ɖɩsɛɛ-ɩ yɔ.

2. Ɛbɛ pɩzɩɣ nɛ pɩsɩnɩ-ŋ nɛ ŋtɩlɩ ɛzɩma pɩwɛɛ se ŋsɛɛ Ɛsɔ yɔ?

² Yehowa ha-ɖʋ Bibl se kɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩtɩlɩ ɛzɩma pɩpɔzʋʋ se ɖɩsɛɛ-ɩ yɔ. Ye mbʋ, kpɛlɩkɩ-kʋ camɩyɛ. Ɛkaɣ kɩ-yɔɔ tɩŋnʋʋ nɛ ɛsɩnɩ-ŋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ, Bibl heyiɣ-ɖʋ se ɛmaɣzɩɣ ɖɔ-yɔɔ pɩdɩɩfɛyɩ.​—Izaayii 48:17.

3. Ɛbɛ Ɛsɔ sɔɔlaa se ɖɩla?

³ Ɛyaa nabɛyɛ yɔɔdʋʋ se Ɛsɔ sɛtʋ agbaa tɩŋa kɛdɩɣnɩ Ɛsɔ, ɛlɛ pɩtɩkɛ mbʋ Yesu ñaayɔɔdaa. Ɛyɔɔdaa se: “Pɩtɩkɛ ma-yaʋ yem se Kɩbaɣlʋ, Kɩbaɣlʋ, kaɣnɩ wonuu ɛsɔdaa Kewiyaɣ taa, ɛlɛ man-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ, ɛ-sɔɔlɩm yɔɔ labʋ.” Ɛ-tɔm tʋnɛ tɩwɩlɩɣ se pɩcɛyaa se ɖɩkpɛlɩkɩ nɛ ɖɩtɩlɩ Ɛsɔ sɔɔlɩm nɛ pʋwayɩ lɛ ɖɩñaɣ pana nɛ ɖe-wezuu caɣʋ la nɔɔ kʋyʋmaɣ nɛ ɛ-sɔɔlɩm mbʋ. Pɩtɩkɛ aleɣya tɔm, mbʋ pʋyɔɔ yɔ, mba paañaŋ Ɛsɔ paɣtʋ yɔ, Yesu kpaɣ-wɛ nɛ ɛmaɣzɩnɩ “kʋzɔɔtʋ laɖaa” pʋ-tɔbʋʋ lɛ se ɛyaa kɩdɛkɛdaa.​—Maatiyee 7:21-23.

4. Suwe Yesu yɔɔdaa nɛ pɩwɩlɩɣ se Ɛsɔ sɔɔlɩm labʋ fɛyɩ kɛlɛʋ?

⁴ Yesu heyi-ɖʋ se pɩɩkaɣ wɛʋ kɛlɛʋ se ɛyʋ ɛtɩlɩ Ɛsɔ sɔɔlɩm nɛ ɛlabɩ-pʋ. Ɛyɔɔdaa se: “Ɩsʋnɩ nɔnɔɔ ŋga kɛwɛ  kpɩyɩsaɣ yɔ, piyele nʋmɔʋ ŋgʋ kɩwalɩ yɛlɛlɛ yɔ, kɩ-taa ileki, nɛ sakɩyɛ tɩŋɩɣ ŋgʋ na. Ɛlɛ nɔnɔɔ kpɩyɩsaɣ ŋga nɛ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩwɛ sɔɖɩɩɩ yɔ, ŋgʋ kiwokinini ɛyaa wezuu ɖeɖe, nɛ mba panaɣ nɔnɔɔ ŋga nɛ nʋmɔʋ ŋgʋ yɔ, patɩɖɔɔ.” (Maatiyee 7:13, 14) Nʋmɔʋ ŋgʋ kɩwɛ sɔɖɩɩɩ yɔ, ŋgʋ kɛnɩ Ɛsɔ sɛtʋ nʋmɔʋ kɩbaŋʋ, nɛ kiwokini ɛyaa wezuu maatɛŋ taa. Piyele nɛ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩwalɩ yɛlɛlɛ yɔ, ŋgʋ lɛ, Ɛsɔ sɛtʋ nʋmɔʋ kɩdɛkɛdʋʋ, nɛ kiwokini ɛyaa sɩm taa. Ɛlɛ Yehowa tɩsɔɔlɩ se nɔɔyʋ ɛsɩ. Pʋyɔɔ ɛhaɣ paa weyi waɖɛ se ɛkpɛlɩkɩ Bibl nɛ pɩsa nɛ ɛtɩlɩ ɛzɩma pɩpɔzʋʋ se ɛsɛɛ-ɩ yɔ.​—2 Pɩyɛɛrɩ 3:9.

5. Ɛzɩma ŋpɩzɩɣ ŋla nɛ ŋtɩlɩ mba pɛsɛɣ Ɛsɔ camɩyɛ yɔ?

⁵ Yesu kaayɔɔdaa se ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɩlɩ ɛyaa mba pɛsɛɣ Ɛsɔ camɩyɛ yɔ. Ye ɖɩtazɩɣ pe-tisuu nɛ pa-lakasɩ taa yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɩlɩ-wɛ. Ɛyɔɔdaa se: “Ɩsɩŋ-wɛ nɛ pɛ-wɛtʋ taa.” Nɛ pʋwayɩ lɛ ɛtasɩ se: “Tɩŋ kɩbaŋʋ lʋlʋʋ pee kɩbana.” (Maatiyee 7:16, 17) Yesu tɔm tʋnɛ, tɩɩwɩlɩɣ se mba pɛsɛɣ Ɛsɔ camɩyɛ yɔ patalɩ pilim. Ɛlɛ Ɛsɔ sɛyaa toovenim ñɩma ñakɩ pana paa ɛzɩmtaa se pala mbʋ pɩtʋʋzɩ Ɛsɔ ɛzɩdaa yɔ. Lɛɛlɛɛyɔ, yele nɛ ɖɩyɔɔdɩ mbʋ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩtɩlɩ mba pɛsɛɣ Ɛsɔ camɩyɛ yɔ pɩ-tɔm.

6, 7. Ɛbɛ yɔɔ pɩwɛɛ se toovenim Ɛsɔ sɛtʋ wɩlɩtʋ ɛlɩɩnɩ Bibl taa? Ɛbɛ Yesu kɩɖaʋ kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ?

⁶ Pɩpɔzʋʋ se ɖa-wɩlɩtʋ tɩŋa ɩlɩɣnɩ Bibl taa. Bibl yɔɔdʋʋ se: “Takayaɣ kiɖeɖeɣa kpeekpe lɩnɩ Ɛsɔ cɔlɔ na, kawazɩɣ tɔm wɩlʋʋ nɛ kɛlɛnzʋʋ nɛ sɩnzʋʋ yiɣ yiɣ nɛ siɣsiɣ tɔm kpɛlɩkʋʋ; ɖɩnɛ ɛlɛ Ɛsɔ ɛyʋ pɩwa nɛ ɛcɛyɩ nɛ ɛtɩlɩ tʋma kɩbana kpeekpe labʋ.” (2 Timootee 3:16, 17) Apostoloo Pɔɔlɩ kaama takayaɣ Krɩstʋ ñɩma nɛ  eheyi-wɛ se: “Ɩmʋ Ɛsɔtɔm ndʋ ɖɩyɔɔdaa nɛ ɩnɩɩ yɔ lɛ, ɩmʋ-tʋ tɩ-maɣmaɣ tɩ-yɔɔ: Se tɩtɩkɛ ɛyaa tɔm, ɛlɛ Ɛsɔ maɣmaɣ tɔm.” (1 Tesalooniiki 2:13) Bibl taa ɖeke Ɛsɔ sɛtʋ Toovenim ñɩndʋ wɩlɩtʋ tɩŋa lɩɣna. Tɩɩlɩɣnɩ ɛyaa lɩmaɣza, pɔ-sɔnzɩ yaa nabʋyʋ yem cɔlɔ.

⁷ Yesu wɩlɩtʋ tɩŋa lɩnɩ Ɛsɔtɔm taa. (Kalɩ Yohanɛɛsɩ 17:17.) Ɛhɔŋaɣ ɛyaa lɩmaɣza nɛ ewokini Masɩ yɔɔ ɖoŋ ɖoŋ. (Maatiyee 4:4, 7, 10) Ɛsɔ sɛyaa toovenim ñɩma nɩɣzɩɣnɩ Yesu nɛ pa-wɩlɩtʋ tɩŋa lɩɣnɩ Bibl taa.

8. Suwe Yesu wɩlɩ-ɖʋ Yehowa sɛtʋ yɔɔ?

⁸ Pɩpɔzʋʋ se ɖɩsɛɛ Yehowa ɖeke. Ɛsɔ yɔɔdɩ Egipiti Lɩʋ 3:15 taa se: “Yahve (yaa Yehowa) . . . ma-hɩɖɛ lɛ mbʋ tam.” Yesu kaasɔɔlaa se ɛyaa ɩtɩlɩ weyi Ɛsɔ kɛnaa keekee yɔ, pʋyɔɔ ɛwɩlɩ-wɛ Ɛsɔ hɩɖɛ. (Kalɩ Yohanɛɛsɩ 17:6.) Yesu yɔɔdaa se: “Ŋŋluŋ [Yehowa] Ɛsɔ yeke tɛɛ nɛ ŋlaa e-yeke koŋ kɩlaʋ.” (Maatiyee 4:10) Pʋyɔɔ lɛ, ɖa mba ɖɩkɛ Ɛsɔ sɛyaa yɔ, ɖɩnɩɣzɩɣnɩ Yesu kɩɖaʋ. Pʋ-tɔbʋʋ lɛ se Yehowa ɖeke ɖɩsɛɣ. Ðɩlakɩnɩ tʋmɩyɛ ɛ-hɩɖɛ nɛ ɖɩwɩlɩɣ-ɖɩ ɖɔɖɔ lalaa nɛ ɖiheyiɣ-wɛ mbʋ Ɛsɔ kaɣ-wɛ labʋ cee wayɩ yɔ.

9, 10. Ɛzɩma ɖɩwɩlɩɣ ɖama sɔɔlɩm?

⁹ Pɩpɔzʋʋ se ɖɩsɔɔlɩ ɖama siŋŋ. Yesu kaawɩlɩ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa se pɔsɔɔlɩ ɖama. (Kalɩ Yohanɛɛsɩ 13:35.) Paa ɛjaɖɛ nɖɩ yaa paa sɔnzɩ nzɩ sɩ-taa ɖɩlɩnaa, paa ɖɩkɛ ñɩm tɩnaa yaa kʋñɔndɩnaa yɔ, ɖɩsɔɔlɩ ɖama siŋŋ. Ɛzɩma ɖɩsɔɔlɩ ɖama yɔ, piyeba nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ wɛɛ ɖɛ-hɛkʋ taa ɛzɩ hɔʋ kʋɖʋmʋʋ taa ñɩma yɔ. (Koloosi 3:14) Pʋyɔɔ lɛ, ɖiiwoki you. Bibl yɔɔdaa se: “Ɛzʋnɔ ɖɩsɩŋnɩ Ɛsɔ piya nɛ eleeu piya: Weyi ɛɛlakɩ siɣsiɣ tɔm yɔ, ɛtɩkɛ Ɛsɔ pɩɣa, nɛ weyi ɛɛsɔɔlʋʋ e-koobu yɔ, ɖɔɖɔ mbʋ.” Kɩtasɩ yɔɔdʋʋ ɖɔɖɔ se: “Ðɩsɔɔlɩ ɖama.  Ɩtaala ɛzɩ Kayɩnɩ yɔ, weyi ɛkɛ kɩdɛkɛdɩm tʋ pɩɣa nɛ ɛcɛ e-koobu liu tɛɛ yɔ.”​—1 Yohanɛɛsɩ 3:10-12; 4:20, 21.

¹⁰ Ðɩkpakɩɣ ɖa-alɩwaatʋ, ɖo-ɖoŋ nɛ ɖa-ñɩm nɛ ɖɩsɩɣnɩ ɖama nɛ ɖɩkpazɩɣ ɖama ɖoŋ. (Ebree 10:24, 25) Toovenim taa lɛ, “ɖɩlakɩ camɩyɛ ɛyaa kpeekpe.”​—Galaatɩ 6:10.

11. Ɛbɛ yɔɔ pɩwɛɛ se ɖitisi se Yesu ɖeke yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtɩŋna nɛ ɖihiɣ ñʋʋ yabʋ?

¹¹ Pɩpɔzʋʋ se ɖitisi se Yesu ɖeke yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtɩŋna nɛ ɖihiɣ ñʋʋ yabʋ. Bibl yɔɔdaa se: “Ɛ-wayɩ lɛ, ñʋʋ yaɖʋ nɔɔyʋ fɛyɩ ɖoli, mbʋ pʋyɔɔ yɔ Yesu hɩɖɛ wayɩ lɛ, naɖɩyɛ fɛyɩ tataa cɩnɛ se ɖɩya ɛyaa ñʋŋ.” (Tʋma Labʋ 4:12) Ðɩɩkpɛlɩkɩ takayaɣ kanɛ ka-ñʋʋ 5 taa se Yehowa tiyi Yesu tɛtʋ yɔɔ se ɛlaa e-wezuu ɖɔ-yɔɔ nɛ ɛya ɛyaa mba pɛwɛ siɣsiɣ yɔ pa-ñʋʋ. (Maatiyee 20:28) Pɩtasɩ lɛ, Yehowa lɩzɩ Yesu se ɛkɛ tɛtʋ kpeekpe Wiyaʋ. Pʋyɔɔ Bibl heyiɣ-ɖʋ se ye ɖɩsɔɔlaa se ɖɩcaɣ wezuu maatɛŋ yɔ, pɩpɔzʋʋ se ɖiwelisini Yesu.​—Kalɩ Yohanɛɛsɩ 3:36.

12. Ɛbɛ yɔɔ ɖɩɩɖʋʋ ɖɔ-nɔsɩ politiki tɔm taa?

¹² Pɩtɩpɔzɩ se ɖɩɖʋ ɖɔ-nɔsɩ politiki tɔm taa. Yesu taaɖʋ ɛ-nɔɔ politiki tɔm taa. Alɩwaatʋ ndʋ ɛɛwɛ nazɩm taa yɔ, eheyi Roma wiyaʋ lone taa caɣʋ Pilaatɩ se: “Men-kewiyaɣ tɩlɩnɩ ɛjaɖɛ yɔɔ cɩnɛ.” (Kalɩ Yohanɛɛsɩ 18:36.) Ɛzɩ Yesu yɔ, Ɛsɔ Kewiyaɣ hɔɔlʋʋ yɔɔ ɖɩwɛɛ, nɛ pʋyɔɔ lɛ, paa ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa ɖɩwɛɛ yɔ, ɖɩɩɖʋʋ ɖɔ-nɔsɩ politiki tɔm taa. Ɛlɛ Bibl ɖʋ-ɖʋ paɣtʋ se ɖa-taa “paa weyi ɛña ñʋndɩnaa.” Pʋ-tɔbʋʋ lɛ se ɖɩña kominawaa. (Roma 13:1) Pʋyɔɔ ɖɩñaŋ ajɛɛ wena a-taa ɖɩwɛɛ yɔ a-paɣtʋ. Ɛlɛ ye komina paɣtʋ natʋyʋ ɛkaɖɩɣnɩ Ɛsɔ ñɩndʋ yɔ, ɖɩmaɣzɩnɩ apostoloowaa mba paayɔɔdaa se  “pɩwɛɛ se paña Ɛsɔ nɛ pɩkɩlɩ ɛyaa” yɔ.​—Tʋma Labʋ 5:29; Maarkɩ 12:17.

13. Ɛsɔ Kewiyaɣ yɔɔ tɔm ndʋ ɖisusuu?

¹³ Pɩpɔzʋʋ se ɖitisi se Ɛsɔ Kewiyaɣ ɖeke kaɣnɩ yebu nɛ ɛjaɖɛ yɔɔ kʋñɔmɩŋ tɩŋa sɩɩ tɩnaɣ. Yesu yɔɔdaa se pakaɣ “Kewiyaɣ tɔm kɩbandʋ” susuu ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ. (Kalɩ Maatiyee 24:14.) Ɛjaɖɛ yɔɔ komina nakʋyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ kɩla mbʋ Ɛsɔ Kewiyaɣ kaɣ labʋ yɔ. (Keɣa 145:3) Yesu wɩlɩ-ɖʋ se ɖɩtɩmɩ nɛ Ɛsɔ Kewiyaɣ kɔɔ. Ɛyɔɔdaa se ɖɩtɩmɩ se: “Ñe-kewiyaɣ ɛkɔɔ, ñɔ-sɔɔlɩm ɛla tataa ɛzɩ ɛsɔdaa yɔ.” (Maatiyee 6:10) Bibl yɔɔdaa se Ɛsɔ Kewiyaɣ kaɣ ɖɩzʋʋ ɛjaɖɛ yɔɔ kominawaa kpeekpe nɛ ke-ɖeke kakaɣnɩ “wɛʋ tam.”​—Danɩyɛɛlɩ 2:44.

14. Ŋmaɣzɩɣ se mba sɛɣ Ɛsɔ ɛzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ?

¹⁴ Ðɩtazʋʋ hɔɔlɩŋ loɖo ɛnɛ ɩ-taa nɛ pɩtɛ yɔ, pɔzɩ ña-tɩ se: ‘Mba wɩlɩtʋ tɩŋa lɩnɩ Bibl taa? Mba wɩlɩɣ lalaa Ɛsɔ hɩɖɛ? Mba lɩzɩɣ sɔɔlɩm siŋŋ nɛ pawɩlɩɣ ɖama nɛ petisiɣ se Ɛsɔ tiyini Yesu se ɛkɔɔ nɛ ɛya ɖa-ñʋʋ? Mba ɩɩɖʋʋ pɔ-nɔsɩ politiki tɔm taa? Mba susuu se Ɛsɔ kewiyaɣ ɖeke kaɣnɩ yebu nɛ ɛjaɖɛ yɔɔ kʋñɔmɩŋ tɩŋa sɩɩ tɩnaɣ? Ndɛŋgbɛzaɣ fɛyɩ se Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa ɖeke lakɩnɩ mbʋ.​—Izaayii 43:10-12.

15. Ye ɖɩsɔɔlaa se ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ ɛkɛdɩnɩ Ɛsɔ yɔ, ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖɩla?

¹⁵ Paa ŋwɛnɩ tisuu se Ɛsɔ wɛɛ yɔ, taamaɣzɩ se pɩmaɣ mbʋ. Halɩ aleewaa maɣmaɣ tisiɣ se Ɛsɔ wɛɛ, ɛlɛ paañaŋɩ-ɩ. (Yakubu 2:19) Ye ɖɩsɔɔlaa se ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ ɛkɛdɩnɩ Ɛsɔ yɔ, pɩtasɩnɩ tisuu lɛ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩla ɛ-sɔɔlɩm.

16. Ɛbɛ yɔɔ pɩpɔzʋʋ se ɖɩlɩɩ cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ agbaa taa?

¹⁶ Pɩtasɩ lɛ, pʋcɔ nɛ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ kɛdɩnɩ Ɛsɔ lɛ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩlɩɩ cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ agbaa taa. Nayʋ Izaayii  mawa se: “Ilɩɩ mba yɔ pɛ-hɛkʋ taa nɛ ɩsɩŋ kɩjaʋ. Itaatukuni azuluma pʋyʋ.” (Izaayii 52:11; 2 Kɔrɛntɩ 6:17) Pʋyɔɔ pɩcɛyaa se ɖise mbʋ payɩ pɩlɩnɩ cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ agbaa taa yɔ.

17, 18. Ɛbɛ payaɣ se “Babilooni Sɔsɔʋ”? Nɛ ɛbɛ yɔɔ pɩcɛyaa se ŋlɩɩ kɩ-taa kpɛdɛyɛ?

¹⁷ Agbaa wena payaɣ se cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ agbaa? Ana lɛ agbaa wena a-wɩlɩtʋ ɛɛlakɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ Bibl yɔ. Bibl kpɛndɩ cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ agbaa tɩŋa nɛ kɩyaɣ-yɛ se “Babilooni Sɔsɔʋ.” (Natʋ 17:5) Ɛbɛ yɔɔ Bibl yaɣ-yɛ mbʋ? Noa alɩwaatʋ taa Tɛʋ Sɔsɔʋ wayɩ lɛ, paama tɛtʋ natʋyʋ nɛ payaɣ-tʋ se Babilooni. Tɛtʋ ndʋ tɩ-taa cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ agbaa sakɩyɛ wɩlɩtʋ ñɔwa nɛ pʋwayɩ lɛ, cɛtɩm wɩlɩtʋ ndʋ tɩyɛlɩ tɛtʋ kpeekpe yɔɔ. Ɛyaa mba paawɛ Babilooni tɛtʋ ndʋ tɩ-taa yɔ, pɛkpɛndaɣ ɛsɔnaa naadozo naadozo nɛ pɛsɛɣ-wɛ. Sɔnɔ ɖɔɖɔ Ɛsɔ sɛtʋ agbaa sakɩyɛ wɩlɩɣ se Ɛsɔ kɛ Trinita, ɛlɛ Bibl ñawɩlɩɣ kpayɩ kpayɩ se Ɛsɔ toovenim tʋ kʋɖʋm ɖeke wɛna; ɛnʋ lɛ Yehowa nɛ ɛ-Pɩyalʋ lɛ Yesu Krɩstʋ. (Yohanɛɛsɩ 17:3) Ɛyaa mba paawɛ Babilooni tɛtʋ taa yɔ, petisaɣ ɖɔɖɔ se ɛyʋ sɩkɩ lɛ, pɩsakɩɣ ɛ-hɔɔlʋʋ nakʋyʋ. Nɛ hɔɔlʋʋ ŋgʋ papɩzɩɣ paɖʋ-kʋ miŋ maatɛŋ taa nɛ kɩla kʋñɔŋ peeɖe. Ɛlɛ tɔm tʋnɛ tɩkɛ cɛtɩm.​—Kalɩ Tɩnaɣ yɔɔ tɔm 14, 17 nɛ 18.

¹⁸ Ɛsɔ yɔɔdaa se pɩkazɩ pazɩ pakaɣ ɖɩzʋʋ cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ agbaa tɩŋa. (Natʋ 18:8) Pʋyɔɔ pɩcɛyaa se ŋlɩɩ cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ ɛgbɛyɛ taa kpɛdɛyɛ. Yehowa sɔɔlaa se ŋla mbʋ pʋcɔ nɛ agbaa ana a-ɖɩzʋʋ alɩwaatʋ talɩ.​—Natʋ 18:4.

19. Ye ŋtisaa se ŋsɛɣ Yehowa yɔ, ɛzɩma ɛkaɣ cɔnʋʋ ñɔ-yɔɔ?

¹⁹ Ye ŋkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se ŋlɩɣ cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ ɛgbɛyɛ  taa nɛ ŋsɛɛ Yehowa yɔ, pɩpɩzɩɣ pɩwɩzɩ ña-taabalaa nabɛyɛ nɛ ñɔ-hɔʋ taa ñɩma nabɛyɛ nɛ halɩ panazɩ-ŋ. Ɛlɛ Yehowa ɛɛkaɣ-ŋ lɔʋ kpa. Ŋkaɣ sʋʋ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ hɔʋ sɔsɔʋ nakʋyʋ taa. Ɛyaa miiliyɔɔwaa sakɩyɛ wɛnɩ hɔʋ ŋgʋ kɩ-taa, nɛ sɔɔlɩm siŋŋ wɛ pɛ-hɛkʋ taa. Pɩtasɩ lɛ, ŋkaɣ wɛnʋʋ lidaʋ se ŋcakɩ ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ taa. (Maarkɩ 10:28-30) Pɩtɩla, ña-taabalaa nɛ ñɔ-hɔʋ taa ñɩma mba paakaɖɩnɩ-ŋ alɩwaatʋ ndʋ ŋkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se ŋsɛɣ Yehowa yɔ, pa-taa nabɛyɛ kaɣ tisuu nɛ pɛkpɛlɩkɩ Bibl.

20. Ɛbɛ yɔɔ pɩcɛyaa se ŋsɛɛ Ɛsɔ ɛzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ?

²⁰ Pɩkazɩ pazɩ Ɛsɔ kaɣ ɖɩzʋʋ lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ tɩŋa nɛ e-Kewiyaɣ ɖiyi tɛtʋ kpeekpe. (2 Pɩyɛɛrɩ 3:9, 13) Pɩkaɣ kɛnʋʋ alɩwaatʋ kɩbandʋ kpem. Paa weyi ɛkaɣ sɛʋ Yehowa ɛzɩ Yehowa maɣmaɣ sɔɔlʋʋ se pɛsɛɣ-ɩ yɔ. Pʋyɔɔ pɩcɛyaa se ŋñaɣ pana lɛɛlɛɛyɔ nɛ ŋsɛɛ Ɛsɔ ɛzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ.