1, 2. ˈKïbhë -ma -n ˈkä ɔ -naɲɩ ˈwʋ ˈyɩbhänɩ ˈnɩ? -Yɩ kä ɔ ˈŋlɩ ˈn yɩ kä ɔ dɛsɛ ˈnɩ?

-MÄ -NAˈA Biblë a ˈcɩɛcɩʋ ˈmö, -n ˈcɩɛ a-a nɩɩ, zɩˈɛ a nɩkpa a -bɛ -wa gbää Lagɔ ˈmö wa bʋbɔ, ˈsaa Lagɔ ˈnɩɛ ˈyɩbhä ˈmö wa ˈcɩaa ˈn wa nwiɛ. (2 Kɔlɛɛtɩ 6:17) Nza Zoova nʋä nɩɩ, -a nɩ ˈwlʋ -mä ˈfʋ a lagɔgligbï ˈmö, wa laa “-Glɔ ˈkɔdʋʋ Babilɔɔnɩ.” (ˈKlʋkälɩwɛlɩɩ 18:2, 4) Sɛɛ -n ˈkä ɔ ˈzʋ ˈnɩ? -A kä -a ˈkɩ bhʋlʋbhlʋ dlɩ ˈwʋ ˈpä. Zaa -a nɩ ˈyɩbhä -aɲɩ nimï, ‘Sɛɛ Lagɔ yɩbhää, -sɩbhä n bʋbɔ bhä -a? ˈNa ˈkwädlɩ a bʋbɔbʋbɔsaa ˈmö n ˈkä ɔ -bhlɛ -gänɩ ˈyize -a?’

² ˈN -n ˈnɩˈaa -mä ˈfʋ a lagɔgligbï ˈmö -wʋ, yɩ nɛnɩ teɲii. Maa -n yɛ -mä a nʋnʋlii ˈmö ˈcɩɛ ˈwë zaa, ˈwa ˈzʋzʋsaa -yimö -kamä -bhlɛ dlɩ yɔwʋ nɛnɩ ˈyize. -A nɩ yɩlɩɛ -ka ˈwa nʋnʋlii yɔwʋ nzɩ -yɩ kää ˈŋlɩ ˈn yɩ kää dɛsɛ -a ˈkä sɛɛ Zoova pää yɩ dɔˈwʋ dlɩ -gänɩ, -a ˈkä -sɩbhä ˈylɩmö.

3. (a) -Wa ghlɛnɩɛ tɛlɩtɛlɩlii ˈmö ˈn wa bʋbɔɔ Lagɔ, -yɩ kä ɔ ˈŋlɩ ˈn yɩ kɛˈmösɛsʋ ˈtɛɛnuë ɔ kɛˈmö ˈnɩ? (b) ˈWa ˈzʋzʋsaa a dɔˈwʋ, sɛɛ Biblë gbä ɔ ˈnɩ?

³ Nɩkpa -mumuë kä -glɛkwlɩɩ ˈn tɛlɩtɛlɩlii -mimii wa ghlɛnɩɛ ˈmö ˈn wa bʋbɔɔ Lagɔ zila ˈwuë ˈmö. ˈN -n -kä -kamä -sɩbhä ˈzʋmöö, -n -tɔnɩ nɩɩ -lii ˈla a ˈyize ˈmö nɩkpa ˈwuë kää wa ˈkä ˈmö ghlɛnɩ wa ˈkä Lagɔ bʋbɔ. Maa -a nɩ ligba nɩɩ, Zoova sʋlʋnɩɲɩ sɛɛ -a kää -a ˈkɔ bʋbɔ. ˈN Biblë ɲɩanɩˈɛ ˈgämö ˈdɩ nɩɩ, Zoova ˈnɩɛ ˈyɩbhä -a ˈkä tɛlɩtɛlɩlii ˈmö  ghlɛnɩ nzɩ -a ˈkɔ bʋbɔ.—Zɛlɩ Exode 20:4, 5 ˈmö; Psaume 115:4-8; Isaïe 42:8; 1 Zaah 5:21.

4. (a) ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn -aa bhä -kä -a ˈkä -aa -lowluwa -wa yɛɛ ˈku ˈwë bʋbɔ ˈnɩ? (b) -Yɩ kä ɔ ˈŋlɩ ˈn Zoova ˈnɩ ɔ ˈyɩbhä nɩɩ ɔ -nʋa -ɲɛ ˈkuduwa ˈkä bhïla ˈnɩ?

⁴ Nɩkpa -mumuë ˈwa ˈtɛɲɩ, ˈwa ˈmötɛɛnɔɔ, -ɲɛ ˈwa monii ˈsɔ ˈmö wa libhïä ˈwʋ wa ˈkäa wa -lowluwa -wa yɛɛ ˈku ˈwë ˈmäna ˈmö -pla a za. -Sɩbhä a za, bʋbɔ wa bʋbʋa. Maa -a ˈcɩɛ a-a nɩɩ, -wa yɛɛ ˈku ˈwë ˈnɩɛ bhɛnɩ wa -kaɲɩ kwänɩ, wa -kaɲɩˈɛ -lizoku ˈwlu nʋ. Waˈaa käböbɛyɩ -bhölɩnɩ. Zaa -aa -kä -a -ɲʋa ˈkä bhïla. Ɛˈɛ -bhö ɲɩasɛ, maa zuzukuzoku mii dula nɩkpa ˈn wa -tɔnɩɛ nɩɩ, wa -ɲɛ wa -lowluwa -wa yɛɛ ˈku ˈwë ˈsɔ ˈn wa bhïla. Nza, Zoova ˈɲɛ a-a Yizlaɛlɩ a -nʋa ˈdɩ nɩɩ, wa -ɲɛ ˈkuduwa nɩ tɩ bhïla, wa nɩ tɩˈɛ zuzukuzoku a -lii -gänɩ ˈlɩlɩlɩ.—Deutéronome 18:10-12; ˈyɩ -mä dlɩgömösɛsɛnɩkïbhï 25 ˈn 30 ˈmö ˈylɩmö.

5. ˈSaa -kamö ɔ kwänɩ -n ˈkä tɛlɩtɛlɩlii -ɲɛ ˈkuduwa ˈsɔ a bʋbɔbʋbʋ ˈbhlenɩ ˈnɩ?

⁵ ˈSaa -kamö ɔ kwänɩ -n ˈkä tɛlɩtɛlɩlii -ɲɛ ˈkuduwa ˈsɔ a bʋbɔbʋbʋ ˈbhlenɩ ˈnɩ? -N kä -n ˈkä Biblë ˈmö zɛlɩ nzɩ sɛɛ Zoova pää -miˈla ˈwuë a dɔˈwʋ dlɩɩ, -n ˈkɩ sasɛ dlɩ kɛ ˈpänɩ. -Sɩbhä a -lii ˈla “dlɩ yɔwʋ yɩ ɲoo teɲii,” -ɲɛnɩ ˈwʋ yɩ -bhɔɔ. (Deutéronome 27:15) Bhibhe Zoova zila ˈwuë ˈmö, ɔ -kamö kwänɩ ˈn ˈkä sɛ ɔ pää -sɩbhä a -lii a dɔˈwʋ dlɩ, -n ˈkä -sɩbhä dlɩ pämö ˈn sɛɛ ɔ yɩbhä wa nɩ bʋbɔɔ, -n ˈkɔ -sɩbhä bʋbɔ. (Isaïe 55:9) Kɩ dlɩ ˈwʋ nɩɩ, Zoova -yimö kwänɩ -n ˈkä -lii -yɩ -glɛɛ ˈfʋ a -lagwɩɩ ˈwʋ kɛˈmö -sɛ.

6. ˈSaa kä bhä ˈŋlɩ ˈn wa nʋ bhä nɩɩ, Zezwii, Desablɩ a ˈylɩ 25 ˈmö wa gwälɔɔ ˈnɩ?

⁶ Zɩˈɛ, Nowɛlɩ a ˈfɛtɩ ˈmö nɩkpa a -bɛ -sɛɛ -mä bhlɩɩ ˈwuë -gömö. Wa dɔˈwʋ, Nowɛlɩ a ylɩɩ ˈmö wa gwälɩɛ Zezwii.  Maa, -mä ˈfʋ a lagɔgligbï ˈmö -mä ɛ ˈbhöönɩɛ. ˈBɔgʋ -bhlʋ muu nʋä nɩɩ, Ghlɔɔmö a -nʋa -wa bʋbɔ a-a ˈfʋ a -lagwɩɩ, Desablɩ a ˈylɩ 25 ˈmö, ylʋʋ ˈa gwälɩzlɩ a ˈwʋbhlizlɩ a ˈfɛtɩ ˈmö wa -sɛ a-a. Lagɔgligbï a ˈkifia, wa -yi a-a sɛ nɩɩ, Desablɩ a ˈylɩ 25 ˈmö, -lɩbhä waˈaa Zezwii gwälɩnɩ. Maa wa yɩbhä a-a nɩɩ nɩkpa -wa bʋbɔ ˈfʋ a -lagwɩɩ nɩ ˈzʋ Klɩtɩɛwa nza wa gbää nɩɩ Zezwii ˈa gwälɩzlɩ, Desablɩ a ˈylɩ 25 ˈmö ɛ bhliɛ ˈwʋ. (Lwiikö 2:8-12) Maa, Zezwii a ˈwʋ-bhlinɩwaa wabhlɩ, waˈaa -zɩ Nowɛlɩ a ˈfɛtɩ -sɛ. ˈBɔgʋ -mumuu nʋˈɛ nɩɩ, wa gwälɩɛ Zezwii ˈwë, ˈylʋbö a 200 ˈplɩɛ, “ˈɔ zlɩ ɔ -gwälɩɛ ˈmö, nɩkpɛ ˈnɛ a-a -yi. Nɩkpa a -bɛ aˈbhë ˈnɩ bhïla a-a ɛ gbʋ.” (Sacred Origins of Profound Things) Zezwii ˈkuä ˈwë, ˈylʋbö a gwlɩ ngbï ngbï a ˈki a -bɛ yɛ ˈplɩ ˈwë ˈn nɩkpa yia bhäla Nowɛlɩ a ˈfɛtɩ a ˈbhlibhïle tɛɛ.

7. -Yɩ kä ɔ ˈŋlɩ ˈn -tiamö a Klɩtɩɛwa ˈnɩ -sɛmö ɔ Nowɛlɩ a ˈfɛtɩ ˈnɩ?

⁷ Nɩkpa a -bɛ -yi sɛ nɩɩ, Nowɛlɩ a ˈfɛtɩ ˈn nʋnʋlii ˈwuë -yɩ -glɛɛ ˈfɛtɩ ˈla ˈwʋ ˈn sɛɛ wa bhliɛ ˈn wa ˈɲɛɲɛnɩɛ -lii, -mä ˈfʋ a lagɔgligbï ˈmö, -mä yɩ ˈbhöönɩɛ. A yɩɛ -ka. -Mä Agletɛlɩ ˈn Amelikö a pɩɩ -mimii ˈyli, sɛˈɛ wa gbä a-a nɩɩ nɩkpa nɩ tɩ -mä Nowɛlɩ a ˈfɛtɩ -sɛ. Sɛɛ ɛ ˈbhöönɩɛ -mä ˈfʋ a lagɔgligbï ˈmö a za. Nɩkpɛ a -mɔ -kɛɛ -sɛ, wa yo yɩ ˈylimö a ˈpɛna ˈɲɛ. Bhäla nɩkpa yiˈɛ Nowɛlɩ a ˈfɛtɩ a -sɛsʋ tɛɛ. ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn -tiamö a Klɩtɩɛwa ˈnɩ -sɛmö ɔ Nowɛlɩ a ˈfɛtɩ ˈnɩ? Ɛˈɛ -bhö ɲɩasɛ, maa wa yɩbhä wa ˈkä -mä ˈwa nʋnʋlii ˈwuë ˈmö Lagɔ dlɩ yɔwʋ nɛnɩ nza-a.

8, 9. ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn tɛkäklɩtɩɛwaa ˈnɩ ˈbhli a-a bha ˈwa gwälɩzlɩ ˈwʋ ˈnɩ?

⁸ Zɩˈɛ, nɩkpa a -bɛ ˈwa gwälɩzlɩ a ˈwʋbhlizlɩ a ˈfɛtɩ ˈmö wa sɛɛ. Klɩtɩɛwaa kä bhä wa ˈkä ˈwa gwälɩzlɩ a ˈwʋbhlizlɩ a ˈfɛtɩ -sɛ -a? -Mä Biblë ˈmö a nɩkpa -wa ˈbhli a-a ˈwa gwälɩzlɩ ˈwʋ ˈnɩ -bhö a-a Zoova a bʋbɔbʋbɔwa. (Genèse  40:20; Maakö 6:21) Gwälɩzlɩ a ˈwʋbhlizlɩ, ˈfʋ a -lagwɩɩ a bʋbɔbʋbʋä. -Sɩbhä a za, tɛkaklɩtɩɛwaa a dɔˈwʋ “ˈfɛtiea ˈla a -sɛsʋ, nɩkpa -waa Lagɔ -yi a -nɩɩɛ.”—The World Book Encyclopedia.

⁹ Bhlaˈmö a Ghlʋmɛɛwaa -ɲɛ Glɛköwaa ˈsɔ a dɔˈwʋ, dɛɛ wa gwälɩnɩɛ nɩkpɛ, zuzukwë -wʋ a-a -lɛ. -Mä ˈɔ zɩpkaa ˈwuë ˈmö, ma-a ˈkɔɔ ˈwʋ -kʋ. -Lɛ a ˈtɛɲɩ ˈla ˈmö a -nʋa -waa Klɩtɩɛwa glɩnɩ, ˈwa gwälɩzlɩ ˈmö wa bhli a-a ˈwʋ. Ɛˈɛ -bhö ɲɩasɛ, maa wa dɔˈwʋ wa -kä -sɩbhä ˈzʋʋ, wa -lagwɩɩ yʋa ˈwʋ -kʋ.

10. -Yɩ kä ɔ ˈŋlɩ ˈn zɩˈɛ a Klɩtɩɛwaa ˈnɩ ˈbhli ɔ ˈwa gwälɩzlɩ ˈwʋ ˈnɩ?

¹⁰ -N ˈpä ɔ dlɩ nɩɩ, ˈfɛtiea -yɩ -glɛ ˈfʋ a -lagwɩɩ a bʋbɔbʋbʋ ˈwʋ nɛnɩ Zoova dlɩ yɔwʋ -a? (Isaïe 65:11, 12; 1 Kɔlɛɛtɩ 10:20) Nˈnn, yɩ ˈnɔɔ dlɩ yɔwʋ nɛnɩ ˈlɩlɩlɩ. Nza -aa ˈbhliɛ -aˈa gwälɩzlɩ ˈwʋ, ˈn -aa -sɛ ˈfɛtiea -yɩ -glɛ ˈfʋ a -lagwɩɩ ˈwʋ.

11. ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn nɩkpa a -bɛ sɛ ɔ ˈfɛtiea ˈnɩ? ˈSaa ˈkä ɔ -na dɔˈwʋ dɛsɛ -kä ˈteɲii ˈnɩ?

¹¹ Nɩkpa a -bɛ -yi sɛ nɩɩ, Nowɛlɩ a ˈfɛtɩ -ɲɛ -mimii a -bɛ ˈsɔ, ˈfʋ a -lagwɩɩ yɩ -glɛ ˈwʋ, maa wa sɩɩ -bhlɛ ˈyize. Wa dɔˈwʋ, -sɩbhä a ˈfɛtiea ˈla glɩnɩ -lii a -mii wa ghlɛnɩɛ ˈmö ˈn wa -ɲɛ ˈwa ˈligbë ˈmö a -nʋa ˈsɔ ˈbhlinɩɛ ˈgämö. -Sɩbhä -n ˈpämö ɔ dlɩ -a? -N -ɲɛ -naˈa ˈligbë ˈmö a -nʋa ˈsɔ -kä ˈgämö ˈbhlinɩɩ, ɛˈɛ -bhö -lizoku. Zoova ˈkää ˈligbï ˈwuë ˈwälaa, ɔ yɩbhä a-a nɩɩ, yɩ ˈmö a -nʋa nɩ -glɛglɛnɩ ˈwʋ. (Ɛfɛɛzɩ 3:14, 15) Maa -a -ɲɛ Zoova ˈsɔ ˈkä -wanɩ mii kää teɲii dɛsɛ. Zaa -a nɩ tɩ ˈfɛtiea -yɩ -glɛ ˈfʋ a –lagwɩɩ ˈwʋ -sɛ -a -ɲɛ -aˈa ˈligbë ˈmö a -nʋa ˈkäa ˈwʋ -glɛglɛnɩ a za. Nza Pɔɔlʋ nʋä nɩɩ: “-Mä ˈa nɛmönɛmösaa ˈwuë ˈmö, ˈsaa nɛnɩɛ Lagɔ dlɩ yɔwʋ ˈmö a nɩ tɛlɩ sɛ.”—Ɛfɛɛzɩ 5:10.

12. ˈFɛtiea -mii ˈnɩɔ Zoova dlɩ yɔwʋ nɛnɩ ˈlɩlɩlɩ ˈnɩ?

 ¹² Nɩkpa a -bɛ pä dlɩ nɩɩ, ˈfɛtiea a ˈbhöönɩda ˈnɩɛ dɛsɛ -kä. Maa -sɩbhä Zoova ˈnɩɛ ɔbhlɩ dlɩ ˈpä. ˈFɛtiea -yɩ ˈbhöönɩɛ -mä ˈfʋ a -lagwɩɩ ˈmö ɛ -käˈɛ ˈfɛtiea -yɩɲɩ ˈmö wa ˈghlimanɩɛ nɩkpa ɛ -käˈɛ bhlɩɩ ˈa ŋlɩɩ, Zoova ˈnɩɛ -wa ˈlɩlɩlɩ. A yɩɛ -ka. Ezipötɩ a -nʋa sɛ a-a ˈfɛtiea a -bɛ ˈwa ˈfʋ a -lagwɩɩ a za. Dɛɛ Yizlaɛlɩ a -nʋa ˈbhööä -mä Ezipötɩ, -mä a -nʋa ˈa ˈfʋ a -lagwɩɩ a ˈfɛtiea a glaˈmö a -nɛ -bhlʋ, ˈmö wa ˈbhli a-a, ˈn wa nʋ a-a nɩɩ “Zoova ˈa ˈfɛtɩɛ.” Maa ˈsaa wa nʋä daˈa a za, Zoova ˈɲʋa ˈwa ˈpɛna. (Exode 32:2-10) Nza Ezayii lagɔnɩkpɛ Lagɔ bhïlanɩ a-a ˈmö nʋ a-a nɩɩ, -aa kä -a ˈkä “-lii a -mii ˈnɩɛ ˈwlɩlɩ -wʋ kɛ zɩ!”—Zɛlɩ Isaïe 52:11 ˈmö.

13. -N -kä -n ˈkä ˈfɛtiea a ˈbhlibhïle ˈbhlenɩ nʋʋ, ˈkïbhï -mi -n ˈkä ɔ -naɲɩ ˈwʋ ˈyɩbhänɩ ˈnɩ?

¹³ -N -kä -n ˈkä fɛtiea a ˈbhlibhïle ˈbhlenɩ a dɔˈwʋ, -n yi -naɲɩ ˈkïbhï a -bɛ ˈwʋ ˈyɩbhänɩ. -N yi -kamä -naɲɩ nimï ˈyɩbhä nɩɩ: -Muë n -ɲɛ nʋnɩɛ ˈgämö libho -kaa nimï ˈyɩbhä nɩɩ, ˈsaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn nn ˈbhli ɔ Nowɛlɩ a ˈfɛtɩ, sɛɛ n ˈkä ɔ gbä ˈnɩ? Nɩkpɛ -kaa Nowɛlɩ a ˈfɛtɩ ˈmö -lu ˈɲɛɛ, sɛɛ n ˈkä ɔ ˈzʋ ˈnɩ? Na -lɛglɩɲɔ -kä nɩɩ n nɩ -sɛmö ˈfɛtɩ ˈla, sɛɛ n ˈkä bhä ˈzʋ ˈnɩ? ˈFɛtiea ˈla ˈwuë -aa -sɛmöä a za, swɩ -kä yuëa yɔwʋ ˈkunɩɩ, sɛɛ n ˈkʋa ɔ swɩ ɲɛmʋ ˈmö ˈpä ˈnɩ?

14, 15. Nɩkpɛ -kamö ˈylʋbalele a ˈnɩslɛ ˈwʋ ˈpä, ɔ -kamöˈɛ -lu ˈɲɛ, sɛ -n ˈkä ɔ ˈzʋ ˈnɩ?

¹⁴ -Lii ˈwuë ˈmö a dɔˈwʋ, ˈsaa -n ˈkää nʋ ˈn sɛɛ -n ˈkää -mumuë plʋnɩ, dɛsɛ yɩ kää. A yɩɛ -ka. Nɩkpɛ -kamö ˈylʋbalele a ˈnɩslɛ ˈwʋ ˈpää, -nn-ä kä -n ˈkɔ ˈwʋ -gɔ. Maa -n bhɛnɩ -n ˈkä nɩɩ, “-Aoo -ayo -këë.” Maa nɩkpɛ -kamö nimï ˈyɩbhä nɩɩ ˈsaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn -n ˈnɩ -sɛmöä ˈfɛtiea, -n bhɛnɩ -n ˈkɔ dlɩ -gömö -sɛsɛnɩ. Yɩ ˈwuë ˈmö a dɔˈwʋ, nɛnɩ dlɩ zɛmö, yɩbhlɩnɩ ˈmö -sɛnɩ sɛ, kä ɔ ˈklʋpa. Biblë lɛ nɩɩ: “ˈA ŋli  a wɛlɩ nɩ -wʋ ˈkwädlɩ -pälɛpälɛ. Yɩ ˈwuë yɩ nɩ kä dɛsɛ, -sɩbhä a dɔˈwʋ, nɩkpɛ -kaaɲɩ wɛlɩkïbhë ˈwʋ ˈyɩbhänɩɩ, -a yi sasɛ a pʋlʋnɩsɛ yɩbhlɩnɩ.” (Kɔlɔɔsɩ 4:6) -N bhɛnɩ -n ˈkɔ ˈdɩ ˈɲɛ nɩɩ, -n ˈkä ˈbhli -n ˈkä ˈɲɛɲɛlii dlinɩ nɛnɩ ˈmö dlɩ yɔwʋ teɲii. Maa, -lii -yɩ -glɛɛ ˈfɛtiea ˈlɛ ˈwʋ -n ˈniɛ nʋmö.

¹⁵ Nɩkpɛ -kamö -lu ˈɲɛɛ, sɛɛ -n ˈkä bhä ˈzʋ ˈnɩ? -Lii ˈwuë ˈmö a dɔˈwʋ, sɛ -a ˈkää ˈmö nɛmönɛmönɩ mii ˈnɩɛ -mä Biblë ˈmö -wʋ. Maa ɛ lɛ nɩɩ sɛɛ -aˈa ˈmlɩwʋnuëyii ɲɩaɲɩɛ ˈdɩ, -sɩbhä -a nɩ nɛmö. (1 Timotee 1:18, 19) Nɩkpɛ a -mɔ ˈnɩɛ sɛ -yi nɩɩ -nn -sɛ ˈfɛtɩ -yimö -kamä -lu ˈɲɛ. Ɔ yi -kamä nɩɩ: “N -yi sɛ nɩɩ -nn -sɛ ˈfɛtɩ, maa n yɩbhä n -kamö -lu nɩ ˈɲɛ.” ˈLɩlɩlɩ a dɔˈwʋ, -n ˈkä -lu ˈla ˈwʋ ˈlibhï ɛ -käˈɛ -n ˈkʋ nimï -sɛ, -nmö yɩ -wʋä kaˈmö. Maa, yɩ ˈwuë ˈmö a dɔˈwʋ, sɛɛ -naˈa ˈmlɩwʋnuëyii ˈnaa -kamöä gbʋ köbhaa -sɩbhä -n nɩ ˈzʋ. -Lii -yɩ ˈkää ˈŋlɩ -kä ˈn -a -ɲɛ Zoova ˈsɔ a ˈwʋ -wʋnɛ ˈkää ɲimo, -a ˈniɛ nʋ.

16. -Naˈa ˈligbë ˈmö a -nʋa -kä wa ˈkä ˈfɛtɩ ˈbhlii, sɛ -n kä ɔ ˈzʋ ˈnɩ?

¹⁶ -Naˈa ˈligbë ˈmö a -nʋa -kä wa ˈkä ˈfɛtɩ ˈbhlii, sɛ -n ˈkä ɔ ˈzʋ ˈnɩ? -Nn-ä -kä -n -ɲʋa ˈkä gwɩ. Tɩ dlʋ nɩɩ, waɲɩgäsɛ a ˈsaa wa -sɛ -lɛ -mä ˈwa zɩkpa ˈmö, wa bhɛnɩ wa ˈkɩ nʋ. Nɛnɩ dlɩ zɛmö ˈn ˈsaa wa -sɛ -lɛ zwi ˈklʋpkamö -lɛ a dɔˈwʋ wa yi -na -nɩɩ ˈklʋkpamö ˈzʋmö. (Zɛlɩ Matie 7:12 ˈmö.) Maa -naˈa ˈligbë ˈmö a -nʋa -kä ˈfɛtɩ -sɛɛ yi ˈn wa -kä nɩɩ -wʋmö -lɛ nʋʋ, sɛɛ -n kä ɔ ˈzʋ ˈnɩ? ˈSaa -n ˈkää nʋ a dɔˈwʋ, bhibhe Zoova ɔ -kamö kwanɩ nzɩ ˈsaa -n ˈkää nʋ ˈkɔa dlɩ yɔwʋ nɛnɩ. Wɛlɩ wa ɲɩamöä ˈpäni dlɩ kɛ ˈn ˈsaa -kämöä kwänɩ, tɛlii -mä Biblë ɛ -käˈɛ -mä lagɔbɔgwɩ ˈmö -sɛ. Ligba nɩɩ -lii ˈwuë ˈmö a dɔˈwʋ, Zoova ˈmö -n kää -n ˈkä dlɩ yɔwʋ nɛnɩ.

17. Nɩkpa -mumuë -kä ˈfɛtiea -sɛ dɔˈwʋ -wʋ, sɛɛ -n ˈkä ɔ -naˈa yuëa kwänɩ ˈwa dila tɩa -mä ˈplɩnɩ ˈnɩ?

 ¹⁷ -Naˈa yuëa -kä -mumuë ˈylɩmö wa -kä ˈfɛtiea -sɛ dɔˈwʋ -wʋ, sɛɛ -n ˈkʋa ɔ kwänɩ ˈnɩ? Zila -mimii ˈmö a -kä -lɛ glɩɩ, -n -ɲʋa nɩ ˈbhli. -N bhɛnɩˈɛ -n ˈkʋa zɛmövusɛ -lii ˈɲɛ. ˈLibhï ˈtɛɲɩ ˈwʋ -n -ɲɛ -naˈa yuea ˈsɔ ˈkä ˈdɩ -sɛ. -Lu a -mu kää teɲii dɛsɛ -n bhɛnɩˈɛ -n ˈkʋa ˈɲɛ muä nɩɩ, -n ˈkʋa ˈylimö tulanɩ nɩɩ -n kä wa -wawʋ dlɩ zɛmö.

18. ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn -a kä ɔ -a ˈkä ˈwluyɩbhäyɩbhɩɩ ˈwʋ mö ˈnɩ?

¹⁸ -A ˈkä Zoova dlɩ yɔwʋ nɛnɩ a dɔˈwʋ, -a kä -a ˈkä ˈfʋ a lagɔgligbï ˈmö ˈwlʋ. Yɩ ˈfɛtiea -ɲɛ yɩ -bhɛbhɛlii ˈwuë ˈsɔ, -a nɩ -sɩɩ kɛˈmö. -A käˈɛ -a ˈkä -tiamö a bʋbɔbʋbʋʋ -gänɩ. Maa sɛ -a ˈkä ɔ ˈzʋ ˈnɩ? -A nɩ -wʋmö ˈkwädlɩ ˈwluyɩbhäyɩbhɩɩ ˈwʋ. (Zɛlɩ Ebleewaa 10:24, 25 ˈmö.) -A ˈkä ˈkwädlɩ -lɛ ˈwluyɩbhäda ˈwʋ, dɛsɛ yɩ kää teɲii. Ɛˈɛ -bhö ɲɩasɛ, maa -a -kä -sɩbhä ˈzʋʋ, -tiamö a bʋbɔbʋbʋʋ ˈmö -a -gänɩɛ daˈa. (Psaume 22:22; 122:1) -Mä ˈwluyɩbhäyɩbhɩɩ ˈla ˈwʋ -mä -a ˈpäpänɩɛ swɩ ɲɛmʋ ˈmö.—Ghlɔɔmö 1:12.

19. -N ˈkä -mumuë -mä Biblë ˈmö a gbëawɛlɩɩ -n ˈcɩɛ sʋlʋnɩ, ˈsaa kä ɔ ŋlɩ ˈn yɩ kä ɔ dɛsɛ ˈnɩ?

¹⁹ -A -kä -mumuë ˈsaa -a ˈcɩɛ -mä Biblë ˈmö sʋlʋnɩ, mii tulaˈɛ nɩɩ -a -gänɩ -tiamö a bʋbɔbʋbʋ. -Lizoku -yɩ ghlɩɛ mäˈä dʋdʋ nɩkpa kä ŋlɩ ˈn swɩ ˈkunɩɛ -mumuë yɔwʋ. (Ézéchiel 9:4) -N -yi -kamä -sɩbhä a -nʋa -mumuë. Zaa, -li a -lii -yɩ ˈkää zɩkö ˈyli ˈwlʋnɩ, ˈn -yɩ ˈtɛmanɩmöä dlɩ ˈwʋ, ˈɲʋɔ yɩ wɛlɩ. -N -kä -lɛ ˈwluyɩbhäda -wʋmö, -n -kä -mumuë ˈsaa -n cɩɛɛ -mä Biblë ˈmö a gbëawɛlɩɩ ˈɲɛɛ, -n yi ˈylɩmö nɩɩ, -n yɛ -naɲɩ ˈfʋ a lagɔgligbï -ɲɛ yɩ nʋnʋli ˈsɔ gwë ˈdianɩ ˈwë. -N yi ˈmäna ˈmö -bhölɩnɩ ˈn Zoova -yimöˈɛ teɲii ˈɲu ˈpa -naˈa sɛ -n ˈtɛmanɩɛ ˈyli yɔwʋ ˈn -n yiɛ ˈwʋ ŋlu -n ˈkä Lagɔ sɛɛ ɔ yɩbhää bʋbɔ a za.—Malachie 3:10.