1, 2. Nso ke okpobụp idemfo, ndien ntak-a?

NTE osụk ekpepde Bible, omokụt ke ediwak mbon emi ẹdọhọde ke ikpono Abasi ẹsikpep se Abasi mîmaha ẹnyụn̄ ẹnam se enye asuade. (2 Corinth 6:17) Oro anam Jehovah ọdọhọ nnyịn iwọrọ ke nsunsu ido ukpono, m̀mê “Akwa Babylon.” (Ediyarade 18:2, 4) Ndi afo ayanam se enye ọdọhọde? Nnyịn owo kiet kiet idibiere m̀mê iyanam m̀mê idinamke, ndien ana ibụp idem nnyịn ite, ‘Ndi nyom ndikpono Abasi nte enye oyomde m̀mê nyom ndikpono enye nte nsisụk n̄kponode?’

² Edieke edide ọmọkpọn̄ nsunsu ido ukpono, amanam etieti. Edi ekeme ndidi ndusụk n̄kpọ emi ẹkesinamde do osụk ọdọdọn̄ fi. Ẹyak ineme ndusụk mmọ inyụn̄ ise ntak emi anade ida mmọ nte Jehovah adade.

3. (a) Ntak emi ekemede ndisọn̄ ndusụk owo nditre ndikama ndisọi mbiet n̄kpono Abasi? (b) Nso ke Bible etịn̄ aban̄a edikama ndisọi mbiet n̄kpono Abasi?

³ Ndusụk owo ẹnyene ndisọi mbiet emi mmọ ẹsidade ẹkpono Abasi m̀mê itie emi mmọ ẹsiwade n̄kpọ ẹnọ Abasi. Mmọ ẹnam emi ke ata ediwak isua. Edieke edide afo emesinam emi, imọdiọn̄ọ ke emekeme ndikere ke idiọkke ndida mme n̄kpọ emi n̄kpono Abasi, mîdịghe ekeme nditie fi ntre ntre edieke mûnamke mme n̄kpọ oro aba. Edi ti ke Jehovah etịn̄ nte ikpokponode imọ. Bible ọdọhọ ke Jehovah  iyomke ikama ndisọi mbiet ikpono imọ.—Kot Exodus 20:4, 5; Psalm 115:4-8; Isaiah 42:8; 1 John 5:21.

4. (a) Ntak emi nnyịn mîkpọbọn̄ke akam inọ mme akpan̄kpa? (b) Ntak emi Jehovah ọkọdọhọde nditọ Israel ete mmọ ẹkûdomo ndineme nneme ye mme akpan̄kpa?

⁴ Ndusụk owo ẹsibiat ini mmọ ẹnam enyọn̄ ye isọn̄ man esịt enem mbon mmọ emi ẹkekpade. Mmọ ẹsikam ẹbọn̄ akam ẹnọ mme akpan̄kpa emi ẹte ẹdin̄wam mmimọ. Edi ima ikpekpep ke mme akpan̄kpa ikemeke ndin̄wam nnyịn m̀mê ndinam nnyịn n̄kpọ. Inyeneke ebiet emi mmọ ẹkade ẹkedu uwem. Ifọnke owo odomo ndineme nneme ye mme akpan̄kpa, sia mme demon ẹsitịn̄ ikọ emi mme owo ẹsikerede ke owo mmọ emi akakpade etịn̄. Emi akanam Jehovah ọdọhọ nditọ Israel yak mmọ ẹkûdomo ndineme nneme ye mme akpan̄kpa m̀mê ndinam n̄kpọ ekededi emi edide n̄kpọ mme demon.—Deuteronomy 18:10-12; se Se Ẹwetde Ẹdian 26 ye 31.

5. Nso idin̄wam fi etre ndikama ndisọi mbiet n̄kpono Abasi m̀mê etre ndibọn̄ akam nnọ mbon mbufo emi ẹma ẹkekpa?

⁵ Nso idin̄wam fi etre ndikama ndisọi mbiet n̄kpono Abasi m̀mê etre ndibọn̄ akam nnọ mbon mbufo emi ẹma ẹkekpa? Kot Bible nyụn̄ nen̄ede tie kere nte Jehovah adade mme n̄kpọ emi. Mmọ ẹdi ata “mbubiam” n̄kpọ ke enyịn esie. (Deuteronomy 27:15) Bọn̄ akam nọ Jehovah kpukpru usen nyụn̄ dọhọ enye anam fi okụt ke mme n̄kpọ oro ifọnke, onyụn̄ an̄wam fi okpono enye nte enye oyomde. (Isaiah 55:9) Jehovah ayan̄wam fi abiat m̀mê etre n̄kpọ ekededi emi edide n̄kpọ nsunsu ido ukpono.

6. Ntak emi mme owo ẹketọn̄ọde ndinam usọrọ usen emana Jesus ke December 25?

⁶ Christmas esịne ke otu usọrọ emi ediwak owo ẹsidiade ke ofụri ererimbot. Ediwak owo ẹnyụn̄ ẹkere ke  enye edi usọrọ usen emana Jesus. Edi usọrọ mbon emi mîkokponoke ata Abasi ke ẹkedimen ẹkot Christmas. N̄wed kiet ọdọhọ ke mbon Rome emi ẹkesikponode ndem ẹkesinam usọrọ usen emana utịn ke December 25. Ntem ikpọ owo ufọkabasi emi ẹkeyomde ediwak mme okpono ndem ẹkabade ẹdi mme Christian ẹma ẹtọn̄ọ ndinam usọrọ usen emana Jesus ke December 25, kpa ye emi Jesus mîkamanake usen oro. (Luke 2:8-12) Mbet Jesus ikesidiaha Christmas. N̄wed en̄wen ọdọhọ ete ke n̄kpọ nte isua 200 ama ekebe tọn̄ọ Jesus akamana, ke owo ndomokiet ikọdiọn̄ọke usen emi Jesus akamanade, ke ibat ibat owo kpọt ẹkenyụn̄ ẹyom ndidiọn̄ọ usen emana esie. (Sacred Origins of Profound Things) Mme owo ẹketọn̄ọ ndidia Christmas ke ata ediwak isua ama ekebe tọn̄ọ Jesus akafiak ọnyọn̄ heaven.

7. Ntak emi ata mme Christian mîsidiaha Christmas?

⁷ Ediwak owo ẹdiọn̄ọ ke usọrọ mbon emi ẹkesikponode ndem ke ẹkedimen ẹkot Christmas, ẹnyụn̄ ẹdiọn̄ọ ke ndia ini Christmas ye enọ emi ẹsinọde ini oro ẹdi se mme okpono ndem ẹkesinamde. Ke uwụtn̄kpọ, enyene ini emi owo mîkayakke ẹdia Christmas ke England ye ke ndusụk itie ke America, ke ntak emi enye ekedide usọrọ mme okpono ndem. Ẹma ẹsinọ owo ekededi emi adiade Christmas ufen. Edi nte ini akade, mme owo ẹma ẹfiak ẹtọn̄ọ ndidia Christmas. Ntak emi ata mme Christian mîsidiaha Christmas? Sia mmọ ẹyom kpukpru se mmọ ẹnamde enem Jehovah esịt.

8, 9. Ntak emi akpa mme Christian mîkesinamke usọrọ usen emana?

⁸ Usọrọ efen emi ediwak owo ẹsinamde edi usọrọ usen emana. Ndi ọfọn mme Christian ẹnam usọrọ emi? Ẹsiak usọrọ usen emana iba kpọt ke Bible, ndien mbon emi mîkokponoke  Jehovah ẹkenam mmọ. (Genesis 40:20; Mark 6:21) Ẹkesinam usọrọ usen emana man ẹnem mme nsunsu abasi esịt. Emi akanam akpa mme Christian ẹda “usọrọ usen emana nte usọrọ mme okpono ndem.”—The World Book Encyclopedia.

⁹ Mbon Rome ye mbon Greece eset ẹma ẹnịm ke enyene spirit emi ẹkesidude ke ini owo amanade, ke spirit emi esikpeme owo oro ke ofụri eyo uwem esie. Mme okpono ndem ẹkesinam usọrọ usen emana sia mmọ ẹkekerede ke emi ayanam mme abasi mmimọ ẹkpeme eyen emi amanade.

10. Ntak emi mme ata Christian mfịn mîsinamke usọrọ usen emana?

¹⁰ Ndi emekere ke Jehovah ama mme owo ẹnam usọrọ emi enyenede ebuana ye ukpono ndem? (Isaiah 65:11, 12) Ihih, imaha! Ntak edi oro nnyịn mîsinamke usọrọ usen emana m̀mê usọrọ ekededi emi mîdịghe usọrọ mbon emi ẹkesikponode Abasi.

11. Ntak emi ndusụk owo ẹsinamde Christmas ye mme usọrọ ntre? Nso ikpedi ata akpan n̄kpọ inọ fi?

¹¹ Ndusụk owo ẹdiọn̄ọ ke Christmas ye mme usọrọ ntre ẹdi usọrọ mbon emi mîkokponoke Abasi, edi kpa ye oro mmọ itreke ndinam mme usọrọ emi. Mmọ ẹkere ke inyeneke se idiọkde do, ke onyụn̄ edi ini ndikop inemesịt ye ubon mmimọ. Ndi se afo ekerede edi oro? Idiọkke afo ye ubon mbufo ndikop inemesịt. Jehovah Abasi emi ọkọtọn̄ọde ubon oyom nnyịn inam ubon nnyịn ẹnem esịt. (Ephesus 3:14, 15) Edi kpa ye oro, ata akpan n̄kpọ edi ndinam se inemde Jehovah esịt, idịghe ndinam usọrọ mbon emi mîkokponoke Abasi man inem mbon nnyịn esịt. Emi akanam apostle Paul ọdọhọ ete: “Ẹka iso ẹdụn̄ọde ẹfiọk se Ọbọn̄ enyịmede.”—Ephesus 5:10.

12. Ntak emi Jehovah mîmaha ndusụk usọrọ?

 ¹² Ndusụk owo ẹdọhọ ke ibeheke mmimọ m̀mê usọrọ emi mmimọ isinamde ọkọtọn̄ọ didie, edi Jehovah ikereke ntre. Enye inyịmeke nnyịn inam usọrọ mbon emi mîkokponoke enye m̀mê usọrọ emi ẹdade ẹnọ mme owo m̀mê idụt ekededi ubọn̄. Ke uwụtn̄kpọ, nditọ Egypt ẹma ẹsinam nsio nsio usọrọ ẹnọ mme abasi mmọ. Ke nditọ Israel ẹma ẹkewọrọ ke Egypt, mmọ ẹma ẹnam usọrọ kiet emi nditọ Egypt ẹkesinamde ẹnyụn̄ ẹdọhọ ke inam ‘usọrọ inọ Jehovah.’ Jehovah ama ọnọ mmọ ufen ke se mmọ ẹkenamde oro. (Exodus 32:2-10) Ana ikop se prọfet Isaiah eketịn̄de. Enye ọkọdọhọ “[ikûtụk] n̄kpọ ndek baba kiet.”—Kot Isaiah 52:11.

13. Mme mbụme ewe ikeme ndifịna fi ke ntak emi etrede ndinam Christmas ye mme usọrọ ntre?

¹³ Ke ini etrede ndidia Christmas ye mme usọrọ ntre, emi ekeme ndinam fi ekere nsio nsio n̄kpọ. Ke uwụtn̄kpọ, emekeme ndikere: Nso ke nditịn̄ edieke mbon itieutom nnyịn ẹbụpde mi ntak emi mmentieneke ndia Christmas? Ndinam didie edieke owo ọnọde mi enọ ke ntak Christmas? Nso ke ndinam edieke ebe m̀mê n̄wan mi oyomde ntiene imọ ndia Christmas ye mme usọrọ ntre? Nso ke n̄kpanam man nditọ mi ẹkûkere ke n̄kpọ atak mmimọ sia mmimọ mînamke usọrọ usen emana m̀mê mme usọrọ ntre?

14, 15. Nso ke akpanam edieke owo ọkọmde fi ekọm, utọ nte eke ini Christmas, m̀mê ọnọde fi enọ ini oro?

¹⁴ Ọfọn ada mbufiọk ebiere se ekpetịn̄de ye se akpanamde ke mme ini usọrọ emi. Ke uwụtn̄kpọ, edieke owo ọkọmde fi ekọm ini Christmas m̀mê eke mme ini usọrọ ntre, kûdodop enye. Emekeme ndinyụn̄ ndọhọ enye, “Sọsọn̄ọ.” Edi edieke owo oro oyomde ndidiọn̄ọ ntak emi mûbọrọke imọ nte mme owo ẹsibọrọde, m̀mê ntak emi mûtieneke  unam usọrọ oro, emekeme nditịn̄ nnọ enye. Edi kpeme se etịn̄de, nyụn̄ tịn̄ ukpono ukpono. Bible ọdọhọ ete: “Ẹyak ikọ mbufo enyene inem kpukpru ini, nte n̄kpọ eke ẹsịnde inụn̄, man mbufo ẹfiọk nte ẹkpenọde owo kiet kiet ibọrọ.” (Colossae 4:6) Emekeme ndidọhọ enye ke imọ imesima nditiene mbon en̄wen n̄kop inemesịt nnyụn̄ nnọ mme owo n̄kpọ, edi ke imọ isinamke emi ke ini Christmas m̀mê mme usọrọ ntre.

¹⁵ Nso ke akpanam edieke owo ọnọde fi n̄kpọ ini oro? Bible inọhọ nnyịn ibet ke kpukpru n̄kpọ, edi ọdọhọ inam n̄kpọ emi esịt mîdimiaha nnyịn ufen. (1 Timothy 1:18, 19) Ekeme ndidi owo emi ọnọde fi n̄kpọ idiọn̄ọke ke usudiaha Christmas, ke usunyụn̄ unamke mme usọrọ ntre. Mîdịghe enye ọdọhọ ke imọ imọdiọn̄ọ ke usudiaha usọrọ oro, edi ke isụk iyom ndinọ fi n̄kpọ. M̀mê enye ọdiọn̄ọ m̀mê idiọn̄ọke, afo edibiere m̀mê ọyọbọ ọbọ n̄kpọ oro m̀mê udubọhọ. M̀mê ọmọbọ m̀mê ubọhọ, kụt ete ke unamke n̄kpọ emi esịt edimiade fi ufen. Nnyịn iyomke ndinam n̄kpọ emi edinamde Jehovah ayat esịt ye nnyịn.

16. Nso ke akpanam edieke mbon mbufo ẹyomde ndinam Christmas m̀mê usọrọ ntre?

¹⁶ Nso ke akpanam edieke mbon ubon mbufo ẹyomde ndinam Christmas m̀mê usọrọ ntre? Kûtọhọ ye mmọ. Ti ke kpukpru owo ẹnyene unen ndinam se mmọ ẹmade. Tịn̄ ikọ ye mmọ ukpono ukpono nyụn̄ yak mmọ ẹnam se mmọ ẹmade, kpa nte oyomde mmọ ẹnam ye afo. (Kot Matthew 7:12.) Edi edieke mbon mbufo ẹyomde fi odu ye mmimọ ke ini usọrọ oro, nso ke akpanam? Mbemiso ebierede se edinamde, bọn̄ akam dọhọ Jehovah an̄wam fi anam nnennen n̄kpọ. Tie kere n̄kpọ emi nyụn̄ nam ndụn̄ọde. Ti ke ana anam n̄kpọ emi edinemde Jehovah esịt kpukpru ini.

17. Nso ke akpanam man nditọ fo ẹkûkere ke n̄kpọ atak mmimọ ke ini Christmas m̀mê ke mme ini usọrọ ntre?

 ¹⁷ Nso ke akpanam man nditọ fo ẹkûkere ke n̄kpọ atak mmimọ sia mmimọ mînamke Christmas m̀mê mme usọrọ ntre? Ke ini ke ini, nam ekpri usọrọ nọ mmọ. Emekeme n̄ko ndinọ mmọ enọ ke ini mmọ mîkodorike enyịn. Ata eti n̄kpọ emi afo ekemede ndinam nnọ nditọ fo edi ndisidu ye mmọ nnyụn̄ mma mmọ.

18. Ntak emi anade isidụk mboho ata mme Christian?

¹⁸ Edieke iyomde esịt enem Jehovah, ana ikpọn̄ nsunsu ido ukpono, se mmọ ẹsinamde, ye mme usọrọ mbon emi mîkokponoke Abasi. Ana ikpono Abasi n̄ko nte enye oyomde. Didie ke idinam emi? Usụn̄ kiet edi ndidụk mboho ata mme Christian kpukpru ini. (Kot Mme Hebrew 10:24, 25.) Ata akpan n̄kpọ kiet emi anade mbon emi ẹyomde ndikpono ata Abasi ẹnam edi emi. (Psalm 22:22; 122:1) Imesisịn udọn̄ inọ kiet eken m̀mê isọn̄ọ kiet eken idem ke ini isopde idem ye nditọete nnyịn.—Rome 1:12.

19. Ntak emi anade etịn̄ se afo ekpepde ke Bible ọnọ mbon en̄wen?

¹⁹ N̄kpọ en̄wen emi anade mbon emi ẹyomde ndikpono ata Abasi ẹnam edi nditịn̄ se mmọ ẹkpepde ke Bible nnọ mbon en̄wen. Ndiọi n̄kpọ emi ẹtịbede ke ererimbot emi anam uwem odorode ediwak owo. (Ezekiel 9:4) Ekeme ndidi ọmọdiọn̄ọ ndusụk owo emi uwem etiede mmọ ntre. Nam mmọ ẹdiọn̄ọ nte uwem edinemde ke ini iso. Nte osụk odụkde mboho ata mme Christian onyụn̄ ekpepde mbon en̄wen se isịnede ke Bible, oyokụt ke ididọn̄ke fi aba ndifiak n̄ka nsunsu ufọkabasi m̀mê ndinam se mmọ ẹsinamde. Esịt eyenen̄ede enem fi, Jehovah oyonyụn̄ ọdiọn̄ fi ke ntak emi afo okponode enye nte enye oyomde.—Malachi 3:10.