1, 2. Tera te titiraki ae ko na titirakiniko iai, ao e aera ngkai e kakawaki?

I NANON am tai n reirei n te Baibara, ao ko reiakinna bwa a bati aomata aika taku bwa a taromauria te Atua ma a bon reirei ke a kakaraoi baika e ribai te Atua. (2 I-Korinto 6:17) Anne bukina ae e tua iai Iehova bwa ti na otinako man Aaro aika kewe ae “Baburon ae Kakannato.” (Te Kaotioti 18:2, 4) Tera ae ko na karaoia? Ti riai ni karaoa ara motinnano n tatabemanira nako, ao ti na titirakinira ni kangai, ‘I kan taromauria te Atua n te aro ae boraoi ma nanona, ke I kan taromauria n aron are I taneiai ni kakaraoia?’

² Ngkana ko a tia ni kitana te Aro ae kewe ke ngkana ko a tia ni buuta aram mai iai, ao e raoiroi anne. Ma e kona naba n iai tabeua waakin ke katein te Aro ae kewe aika ko teimatoa ni kani kakaraoi. Ti na rinanoi ngkai tabeua mai buakoni waaki ao katei akanne, ao ti na noria bwa e aera ngkai e rangi ni kakawaki bwa ti na iangoi n aron iangoaia iroun Iehova.

3. (a) E aera ngkai e kangaanga irouia tabeman katokani kabonganaani bouannanti n aia taromauri? (b) Tera ae taekinaki n te Baibara ni kaineti ma kabonganaani bouannanti n taromauria iai te Atua?

³ A kakabonganai bouannanti aomata tabeman ke aia tabo n taromauri ni mwengaia n taromauria iai te Atua i nanon ririki aika bati. Ngkana anne naba arom, ao ko bae n iangoia bwa e kamimi ke e boni kairua taromaurian te Atua n akeani baikai. Ma uringnga bwa bon Iehova ae reireinira arora n taromauria. Ao e katerea te Baibara nakoira bwa Iehova e aki tangiria bwa ti na kabonganai bouannanti  n ara taromauri.—Wareka Te Otinako 20:4, 5; Taian Areru 115:4-8; Itaia 42:8; 1 Ioane 5:21.

4. (a) E aera ngkai ti aki riai n taromauria ara bakatibu? (b) E aera Iehova ngke e tuangia ana aomata bwa a na aki kataia n taetae ma maate?

⁴ A kona tabeman aomata ni kabanea aia tai ae bati ao korakoraia ni kani kakukureiia aia bakatibu ake a a tia ni mate. A kona naba n taromauria. Ma ti a tia n reiakinna ae a aki kona ni buokira ke ni kammarakira aomata ake a a tia ni mate. A aki maiu n te tabo teuana. E boni karuanikai ngkana ti kataia n reitaki ma ngaiia, bwa rongorongo ake aongkoa a roko mairouia ara koraki ake a a tia ni mate, a bon roko mairouia taimonio. Anne bukina ae e tua iai Iehova nakoia I-Iteraera bwa a na aki kataia n taetae ma maate ke ni kairekerekeia ma waaki n tabunea.—Te Tua-Kaua 18:10-12; nora Kabwarabwaraana 26 ao 31.

5. Tera ae kona ni buokiko ni katoka kabonganaani bouannanti n taromaurian te Atua, ao ni katoka taromauriaia am bakatibu?

⁵ Tera ae e kona ni buokiko ni katoka kabonganaani bouannanti n am taromauri, ke ni katoka taromauriaia am bakatibu? Ko riai ni wareka te Baibara ao iangoa raoi aron Iehova n iangoi baikanne. E iangoi bwa a “riribaaki” ke a kamwara. (Te Tua-Kaua 27:15) Katoabong n tataro nakon Iehova bwa e na buokiko n iangoi baikai n aron ae boraoi ma ana iango, ao ni buokiko n taromauria n aron ae e tangiria. (Itaia 55:9) Ko kona ni kakoauaa ae e na bon anganiko Iehova te korakora ae ko kainnanoia ni kanakoi mani maium baika irekereke ma te taromauri ae kewe.

6. E aera ngkai e rineaki Ritembwa 25 bwa te bong ae e na bukamaruaki iai bungiakin Iesu?

⁶ Ni katobibia te aonnaba, te Kiritimati bon teuana mai buakoni boong ni motirawa aika rangi n ataaki, ao angia aomata a iangoia bwa boni bukamaruani bungiakin Iesu.  Ma e bon irekereke te Kiritimati ma te taromauri ae kewe. E kabwarabwaraaki n te encyclopedia teuana bwa kaain Rom aika beekan a bubukamarua ana bong ni bung taai n Ritembwa 25. A tangiria taani kairiri n te Aro bwa a na bati riki beekan aika a na riki bwa Kristian, ngaia are e ngae ngke e aki bungiaki Iesu n Ritembwa 25, ma a baireia bwa e na bubukamaruaki moani bungiakin Iesu n te bongi n namwakaina anne. (Ruka 2:8-12) A aki bukamarua te Kiritimati taan rimwin Iesu. E taekinaki n te boki teuana bwa 200 te ririki imwini bungiakin Iesu, “ao bon akea temanna ae ataa raoi te tai are e bungiaki iai, ao a karako naba ake a tabe iai.” (Sacred Origins of Profound Things) E moanaki bukamaruan te Kiritimati bubua ma bubua te ririki imwini menan Iesu n te aonnaba.

7. E aera ngkai a aki bukamarua te Kiritimati Kristian ni koaua?

⁷ A bati aomata ake a ataia ae e moan riki mairouia beekan te Kiritimati ma kateina nako, n aron te botaki ni kukurei ao te anga batia. N te katoto, e a tia ngkoa ni katabuakaki i aon Engiran ao aban Amerika tabeua, bukamaruan te Kiritimati kioina ngke e moan riki mairouia beekan. E kakatuuaaeaki ane e bukamaruia. Ma imwin tabeua te tai ao a a manga moana naba bukamaruan te Kiritimati aomata. E aera ngkai a aki bukamarua te Kiritimati Kristian ni koaua? Ibukina bwa a kani kakukureia te Atua ni bwaai ni kabane ake a karaoi.

8, 9. A aera Kristian rimoa ngkai a aki bukamarui rekenibong?

⁸ Te bukamaru naba teuana ae rangi n ataaki irouia aomata aika bati bon aia rekenibong. A riai Kristian ni bukamarui rekenibong? Bukamaruan rekenibong ake a taekinaki n te Baibara a boni karaoaki irouia aomata aika aki taromauria Iehova. (Karikani Bwaai 40:20; Mareko 6:21) A kakaraoaki ngkoa bukamaruan rekenibong ibukini karineaia  atua aika kewe. Anne bukina ae Kristian rimoa “a iangoa bukamaruan ana rekenibong temanna bwa te katei ni beekan.”—The World Book Encyclopedia.

⁹ A kakoauaa I-Rom ao I-Kuriiti ae iai te anti ae kaokaoti n taini bungiakin te aomata, ao te anti anne e na kawakina te aomata anne i nanoni maiuna. E kabwarabwaraaki n te boki ae The Lore of Birthdays bwa “te anti aei iai reitakina ma te atua are ana rekenibong e bwakara raoi te bong are e bungiaki iai te aomata anne.”

10. E aera ngkai a aki riai Kristian ni bukamarui rekenibong ni boong aikai?

¹⁰ N am iango e kukurei Iehova ni bukamaru aika irekereke ma te Aro ae kewe? (Itaia 65:11, 12) E bon aki. Anne bukina ae ti aki naba bukamarui rekenibong ke boong ni motirawa ao boongi n toa nako aika irekereke ma te Aro ae kewe.

11. E aera ngkai a bukamarui boong ni motirawa tabeman aomata? Tera ae riai n rangi ni kakawaki riki iroum?

¹¹ A ataia tabeman ae e moan riki mairouia beekan te Kiritimati ke boong ni motirawa riki tabeua, ma a boni bubukamarui naba. A iangoia bwa boong ni motirawa aikai e reke iai aia tai ma aia utu. Anne naba am namakin? Akea buren tangiran am tai ma am utu. E karika te utu Iehova, ao e tangiria bwa ti na karekea ara reitaki ae nakoraoi ma kaain ara utu. (I-Ebeto 3:14, 15) Ma ti riai ni kaatuua riki iangoan reken ara reitaki ae nakoraoi ma Iehova nakoni kakukureiaia ara koraki n arora ni bukamarui aia bong ni motirawa Aaro aika kewe. Anne bukina ngke e kangai te abotoro Bauro: “Teimatoa n tuoa bwa tera ae e kukurei iai te Uea.”—I-Ebeto 5:10.

12. Tera ae karika aki butimwaean te bong ni motirawa teuana iroun Iehova?

¹² A bati aomata aika iangoia bwa e aki kakawaki moan  rikin te bong ni motirawa teuana, ma tiaki anne ae e iangoia Iehova. E aki kukurei ni boong ni motirawa aika riki man te taromauri ae kewe ke boong ni motirawa ake a karietataaki iai aomata ke bwaai aika tei ibukin te aba. N te katoto, a bati aia bukamaru I-Aikubita ibukia atuaia aika kewe. Imwini birinakoia I-Iteraera mai Aikubita, a katotonga aia katei beekan teuana ao a aranna bwa “te toa nakon Iehova.” Ma e katuuaaeia Iehova ngke a bukamaruia. (Te Otinako 32:2-10) N aron are e taku te burabeti are Itaia, ti aki riai n “ringa te bwai ae kamwara!”—Wareka Itaia 52:11.

13. Baikara am titiraki aika kona n rio ngkana ko a motinnanoa katokani bukamaruani boong ni motirawa?

¹³ Ngkana ko motinnanoia bwa ko na katoka bukamaruani boong ni motirawa aikai, a kona n rio am titiraki aika bati. N te katoto: Tera ae I riai ni karaoia ngkana a titiraki raou ni mwakuri bwa e aera ngkai I aki bukamarua te Kiritimati ma ngaiia? Tera ae I riai ni karaoia ngkana iai ae e anganai ana bwaintangira ni Kakiritimati? Tera ae I riai ni karaoia ngkana e kantaningaia buu bwa N na bukamarua te bong ni motirawa teuana? N na kangaa ni buokiia natiu bwa a na aki nanokawaki ngkana ti aki bukamarua te bong ni motirawa teuana ke aia rekenibong?

14, 15. Tera ae ko kona ni karaoia ngkana iai ae e katekeraoiko n te bong ni motirawa teuana ke e bwaintangiraiko?

¹⁴ E kakawaki kabonganaan ara iango n taai nako ngkana ti na bairea te bwai ae ti na taekinna ke ni karaoia. N te katoto, ngkana a katekeraoiko aomata n te bong ni motirawa teuana, ko aki riai ni kakeai bongaia. Ko kona n tii kangai, “Kam rabwa.” Ma ngkana iai ae e kan ota riki, ko kona ni kabwarabwaraa bwa e aera ngkai ko aki bukamarua te bong ni motirawa teuana. Ma kaotiota n taai nako te akoi, ataan te riai, ao te karinerine. E taku te Baibara: “A na  raonaki n taai nako ami taeka n te atataiaomata ao n taoronaki, bwa kam aonga n ataa aromi ni kaeka ae riai nakoia aomata n tatabemania nako.” (I-Korote 4:6) Tao ko kona ni kabwarabwaraa bwa ko kani kakabanea naba am tai ma tabemwaang ao n anga bwaintangira, ma e na akea irekerekena ma boong ni motirawa aikai.

¹⁵ Tera ae ko riai ni karaoia ngkana iai ae e bwaintangiraiko? E aki karinani tuua te Baibara, ma e taekinna bwa ti riai ni kateimatoa itiakini mataniwin nanora. (1 Timoteo 1:18, 19) Tao e aki ataia te aomata are bwaintangiraiko ae ko aki bubukamarua te bong ni motirawa anne. Ke e kona ni kangai, “I ataia ae ko aki bubukamarua te bong ni motirawa aei, ma I boni kan anganiko naba te baei.” N itera aikai, ko kona ni motinnanoia bwa ko na butimwaea te bwaintangira ke ko na aki. Ma n aki ongeia bwa tera am motinnano, taraia raoi bwa e na teimatoa n itiaki mataniwin nanom. Ti bon aki kani karaoa te bwai teuana ae e na rotakibuaka iai ara iraorao ma Iehova.

16. Tera ae ko riai ni karaoia ngkana a kani bukamarui boong ni motirawa am utu?

¹⁶ Tera ae ko riai ni karaoia ngkana a kani bukamarua te bong ni motirawa teuana am utu? Ko aki riai ni kauntaeka ma ngaiia. Uringnga are a bon inaomata ni bairea te bwai ae a kani karaoia. Kaotiota te akoi ao te karinerine nakon aia motinnano, n aron naba ae ko tangiria bwa a na karaoia nakoim. (Wareka Mataio 7:12.) Ma tera ae ko riai ni karaoia ngkana a tangiria am utu bwa ko na raonia n tain te bong ni motirawa anne? Imwain ae ko motikia bwa tera ae ko na karaoia, tataro moa nakon Iehova bwa e na buokiko ni karaoa te motinnano ae eti. Iangoa raoi taekan te bwai anne ao karaoa am kakaae i aona. Uringnga are ko kani kakukureia Iehova n taai nako.

17. Tera ae ko na karaoia ni buokiia iai natim bwa a na aki nanokawaki ngkai a aki ira buakoni bukamaruani boong ni motirawa irouia tabemwaang?

 ¹⁷ Tera ae ko kona ni karaoia ni buokiia iai natim ngkana a noriia tabemwaang ni bukamarui boong ni motirawa? Tao ko kona ni kakarekea am tai ni karaoa te bwai ae okoro ibukia. Ko kona naba ni kakubanakoia ni bwaintangiraiia. Ao teuana naba te bwaintangira ae te kabanea n raoiroi ae ko kona n angania natim, bon am tai ao am tangira.

18. E aera ngkai ti riai ni kaakaei botaki ni Kristian?

¹⁸ Ngkana ti na kakukureia Iehova ti riai ni kitana te Aro ae kewe n ikotaki ma kateina ao boong ni motirawa ake a irekereke ma ngaia. Ma ti riai naba ni kakaraoa te taromauri ae koaua. N te aro raa? Te anga teuana boni kaakaeani botaki ni Kristian. (Wareka Ebera 10:24, 25.) Taiani bobotaki bon iteran te taromauri ae koaua ae rangi ni kakawaki. (Taian Areru 22:22; 122:1) Ti kona n ikaungaunga i marenara ni bobotakira.—I-Rom 1:12.

19. E aera ngkai e kakawaki tataekinani baika ko reiakini man te Baibara nakoia tabemwaang?

¹⁹ Te anga riki teuana ae ko kaotia iai bwa ko rinea te taromauri ae koaua, bon tataekinani baike ko reiakin n te Baibara nakoia tabemwaang. A bati aomata aika karawawataaki ni baika bubuaka aika riki n te aonnaba. Tao iai aika ko ataiia aika namakina naba anne. Taekina nakoia am kantaninga ae tamaroa ibukin taai aika a na roko. Ngkai ko kaakaei botaki ni Kristian ao n tataekina te koaua man te Baibara nakoia tabemwaang, ane ko na noria ae ko nang aki kan irekereke ma te Aro ae kewe ao kateina. Ko kona ni kakoauaa ae ko na boni kukurei, ao e na rangi ni kakabwaiaa am kakorakora Iehova, ngkai ko motinnanoia bwa ko na taromauria n te aro ae boraoi ma nanona.—Maraki 3:10.