1, 2. Onọ vẹ u fo nọ whọ rẹ nọ omara, kọ fikieme onọ yena u ro wuzou?

FIKINỌ who bi wuhrẹ Ebaibol, who vuhumu no inọ ahwo buobu nọ a be ta nọ a be gọ Ọghẹnẹ na, a bi wuhrẹ je ru eware nọ e rẹ dha Ọghẹnẹ eva. (2 Ahwo Kọrint 6:17) Oyejabọ nọ Jihova ọ rọ ta kẹ omai nọ ma no egagọ erue no, onọ a se “Babilọn Ologbo na.” (Eviavia 18:2, 4) Kọ eme who ti ru? Ohwo kpobi ọ rẹ jiroro na kẹ omobọ riẹ, rekọ ma rẹ nọ omamai nọ, ‘Kọ mẹ gwọlọ gọ Ọghẹnẹ evaọ edhere nọ ọ gwọlọ nọ mẹ rọ gọe, manikọ edhere nọ mẹ be rọ gọe anwẹdẹ na mẹ te talamu?’

² Otẹrọnọ who no egagọ ọrue no, hayo whọ vuẹ rai nọ a si odẹ ra no usu rai no, yọ u woma gaga. Rekọ evaọ obeva ra, o sae jọnọ eware jọ nọ egagọ erue i re ru e gbẹ be were owhẹ. Joma ta kpahe eware itieye jọ, re ma wuhrẹ oware nọ o jẹ roja gaga re ma rri rai oghẹrẹ nọ Jihova o bi rri rai.

3. (a) Fikieme o rẹ sae rọ jọ bẹbẹ re ohwo ọ siọ emema ba eroruiruo evaọ egagọ riẹ? (b) Eme Ebaibol na ọ ta kpahe emema nọ a rẹ rọ gọ Ọghẹnẹ?

³ Ahwo jọ a rehọ emema gọ Ọghẹnẹ ikpe buobu no. Efa i kpohọ ọzaa hayo aruẹri nyae gọ Ọghẹnẹ te ikpe buobu no re. Otẹrọnọ ere whọ be hai ru, o rẹ sae jọ owhẹ oma oghẹrẹ jọ re whọ gọ Ọghẹnẹ ababọ rai, yọ whọ sai tube roro nọ o thọ dede re a gọ Ọghẹnẹ ababọ eware yena. Rekọ kareghẹhọ nọ Jihova o bi wuhrẹ omai epanọ u fo nọ ma rẹ gọe. Yọ Ebaibol na ọ vuẹ omai  vevẹ nọ Jihova ọ gwọlọ nọ ma rehọ emema gọe he.​—Se Ọnyano 20:4, 5; Olezi 115:4-8; Aizaya 42:8; 1 Jọn 5:21.

4. (a) Fikieme u gbe fo re ma gọ esemọ họ? (b) Fikieme Jihova ọ rọ ta kẹ ahwo riẹ nọ a dawo iẹe ta ẹme kugbe ahwo nọ a whu no ho?

⁴ Ahwo jọ a rẹ sae raha oke buobu je ru eware sa-sa re a sai ru eva were esemọ nọ i whu no. A rẹ sae tubẹ gọ ae dede. Rekọ ma wuhrẹ nọ ahwo nọ a whu no a rẹ sai fiobọhọ kẹ omai hayo nwa omai oma ha. A be rria oria ovuovo ho. Uzẹme riẹ họ, oware uyoma o rẹ sai noi ze nọ ma tẹ be daoma re ma ta ẹme kugbe ahwo nọ a whu no keme ẹme kpobi nọ o wọhọ nọ o no obọ omoni mai jọ nọ o whu no ze yọ ẹme nọ o no obọ idhivẹri ze. Oyejabọ nọ Jihova o ro jie uzi kẹ ahwo Izrẹl nọ a dawo iẹe ta ẹme kugbe ahwo nọ a whu no ho, yọ a re dhomahọ oware ovuovo nọ u wobọ kugbe idhivẹri hi.​—Iziewariẹ 18:10-12; rri Ẹme-Oruvẹ 26 avọ 31.

5. Eme u re fiobọhọ kẹ owhẹ siọ emema hayo iwoho ba ẹrọ gọ Ọghẹnẹ, jẹ siọ egagọ esemọ ba?

⁵ Eme u re fiobọhọ kẹ owhẹ siọ emema hayo iwoho ba ẹrọ gọ Ọghẹnẹ, jẹ siọ egagọ esemọ ba? Who re se Ebaibol na jẹ romatotọ roro kpahe oghẹrẹ nọ Jihova o rri eware yena. Eware yena e “rẹ tọtọ Jihova oma.” (Iziewariẹ 27:15) Hae lẹ se Jihova kẹdẹ kẹdẹ inọ o fiobọhọ kẹ owhẹ rri eware oghẹrẹ nọ o bi rri rai je fiobọhọ kẹ owhẹ gọe evaọ edhere nọ ọ gwọlọ. (Aizaya 55:9) Jọ u mu owhẹ ẹro nọ Jihova ọ te kẹ owhẹ ẹgba nọ who re ro si oware kpobi nọ u wobọ kugbe egagọ erue no uzuazọ ra no.

6. Fikieme a rọ salọ edẹ udhegbisoi Akpegbivẹ inọ a rẹ rehọ iẹe ru ehaa ẹdẹ-eyẹ Jesu?

⁶ Evaọ akpọ na soso, Kresimesi yọ edẹ eriosehọ jọ nọ ahwo a riẹ gaga, yọ ibuobu a roro nọ yọ ehaa ẹdẹ-eyẹ  Jesu. Rekọ uzẹme riẹ họ, Kresimesi o wobọ kugbe egagọ erue. Obe jọ nọ o rẹ fa otọ eme je gbiku anwae o ta nọ egedhọ ahwo Rom a jẹ hai ru ehaa ẹdẹ-eyẹ ọre evaọ edẹ udhegbisoi amara Akpegbivẹ. Isu ichọche a gwọlọ nọ egedhọ buobu a kurẹriẹ ruọ egagọ Ileleikristi fikiere dede nọ a yẹ Jesu evaọ edẹ udhegbisoi Akpegbivẹ hẹ, a ta nọ a re ru ehaa ẹdẹ-eyẹ Jesu evaọ ẹdẹ yena. (Luk 2:8-12) Ilele Jesu a ru ehaa Kresimesi hi. Obe jọ o ta nọ evaọ ikpe egba ivẹ (200) soso nọ a yẹ Jesu no, “ohwo ọvo ọ riẹ ẹdẹ nọ a ro yẹ Jesu hu, yọ umutho ahwo jọ ọvo a daezọ nọ a rẹ riẹ uzedhe ẹdẹ na.” (Sacred Origins of Profound Things) Ehaa Kresimesi i muhọ nọ Jesu o zihe kpobọ odhiwu te ikpe egba buobu no.

7. Fikieme Ileleikristi uzẹme a gbe bi ru Kresimesi hi?

⁷ Ahwo buobu a riẹ nọ obọ egedhọ ehaa Kresimesi na i no ze, yọ a riẹ nọ eware wọhọ epati gbe ekẹ nọ a rẹ kẹ evaọ Kresimesi na yọ iruemu nọ egedhọ a jẹ hai ru evaọ ehaa rai re. Wọhọ oriruo, evaọ obọ England gbe eria efa evaọ obọ America, oke jọ o jọ nọ a fi uzi họ inọ ohwo ọvo o gbe ru Kresimesi hi keme yọ ehaa nọ egedhọ i muhọ. A ta nọ a rẹ kẹ ohwo kpobi nọ o ru rie uye. Rekọ uwhremu na ahwo a tẹ jẹ wariẹ mu ehaa na họ eruo. Fikieme Ileleikristi uzẹme a gbe bi ru Kresimesi hi? Keme a gwọlọ ru eva were Ọghẹnẹ evaọ oware kpobi.

8, 9. Fikieme Ileleikristi oke anwae a gbe je ru ehaa ẹdẹ-eyẹ hẹ?

⁸ Ehaa efa jọ nọ e viodẹ gaga nọ ahwo buobu a bi ru nẹnẹ họ ehaa ẹdẹ-eyẹ rai. Kọ u fo re Ileleikristi a ru ehaa ẹdẹ-eyẹ? Ehaa ẹdẹ-eyẹ nọ a fodẹ evaọ Ebaibol na kpobi yọ erọ ahwo nọ a jẹ gọ Jihova ha. (Emuhọ 40:20; Mak 6:21) A jẹ hai ru ehaa ẹdẹ-eyẹ rọ kẹ eghẹnẹ erue  adhẹẹ. Oyejabọ nọ Ileleikristi oke anwae a rọ rehọ iẹe nọ “ohwo kpobi nọ o ru ehaa ẹdẹ-eyẹ riẹ yọ uruemu egedhọ o ru na.”​—The World Book Encyclopedia.

⁹ Ahwo Rom gbe ahwo Griki anwae a rọwo nọ okenọ a te yẹ ohwo, ẹzi jọ ọ rẹ nyaze yọ ẹzi na ọ rẹ thọ ohwo na evaọ edẹ uzuazọ riẹ kpobi. Obe jọ o ta nọ: “Ẹzi nana o wo oghẹrẹ usu jọ nọ a rẹ sae wo otoriẹ riẹ hẹ kugbe ọghẹnẹ nọ ẹdẹ-eyẹ riẹ o kie fihọ ẹdẹ nọ a ro yẹ ohwo na.”​—The Lore of Birthdays.

10. Fikieme Ileleikristi nẹnẹ a gbe bi ru ehaa ẹdẹ-eyẹ hẹ?

¹⁰ Kọ who roro nọ Jihova ọ rẹ jẹ ehaa nọ i wobọ kugbe egagọ erue rehọ? (Aizaya 65:11, 12) Ijo, ọ rẹ jẹ ae rehọ họ. Oyejabọ nọ ma gbe bi ro ru ehaa ẹdẹ-eyẹ hayo ehaa eriosehọ efa nọ i wobọ kugbe egagọ erue he na.

11. Fikieme ahwo jọ a bi ro ru ehaa edẹ eriosehọ? Kọ eme u fo nọ o rẹ mae jọ owhẹ oja?

¹¹ Ahwo jọ a riẹ nọ ehaa Kresimesi gbe ehaa eriosehọ efa obọ egedhọ i muhọ no ze, rekọ a gbe bi ru ai ghele. A roro nọ ehaa eriosehọ yọ etoke nọ ohwo ọ rẹ rọ re omaweromẹ kugbe ahwo uviuwou riẹ. Kọ ere who roro re? O thọ họ re ohwo ọ re omaweromẹ kugbe ahwo uviuwou riẹ. Jihova họ ọnọ ọ tuọ uviuwou họ, yọ ọ gwọlọ nọ ahwo na kpobi a wo emamọ usu kugbe ohwohwo evaọ uwou na. (Ahwo Ẹfisọs 3:14, 15) Rekọ, o gwọlọ nọ ma tẹrovi oghẹrẹ nọ ma re ro wo emamọ usu kugbe Jihova viukpenọ ma rẹ daoma ru eva were imoni mai ẹkwoma ehaa edẹ eriosehọ egagọ erue nọ ma re lele ai ru. Oyejabọ nọ Pọl ukọ na ọ rọ ta nọ: “Wha hae daoma ruẹ nọ onọ Olori na ọ jẹrehọ wha bi ru.”​—Ahwo Ẹfisọs 5:10.

12. Eme o rẹ whae ze nọ Jihova ọ gbẹ rọ jẹ ẹdẹ eriosehọ jọ rehọ họ?

 ¹² Ahwo buobu a roro nọ oria nọ ẹdẹ eriosehọ jọ o muhọ no ze u muẹme he, rekọ ere Jihova ọ rehọ e riẹ hẹ. Edẹ eriosehọ nọ i no egagọ erue ze hayo nọ a be rọ kẹ ahwo hayo orẹwho ọghọ ologbo, gbe edẹ eriosehọ nọ a re jo yere eflage e rẹ were iẹe he. Wọhọ oriruo, ahwo Ijipti a wo ehaa buobu nọ a jẹ hai ru kẹ eghẹnẹ rai. Nọ ahwo Izrẹl a no igbo Ijipti no, a te je ru ehaa ahwo Ijipti jọ nọ a se “ehaa kẹ Jihova.” Rekọ Jihova o kpe rai fiki onana. (Ọnyano 32:2-10) Wọhọ epanọ ọruẹaro na Aizaya ọ ta, ma re “dhobọte oware ugbegbe ovo ho.”​—Se Aizaya 52:11.

13. Enọ vẹ e rẹ sae ziọ owhẹ iroro nọ whọ tẹ gbaemu no nọ whọ rẹ siọ ehaa edẹ eriosehọ ba eru?

¹³ Nọ whọ tẹ gbaemu no nọ whọ rẹ siọ ehaa edẹ eriosehọ ba, enọ buobu e sae ziọ owhẹ iroro. Wọhọ oriruo: Eme me re ru otẹrọnọ ahwo nọ me bi lele ruiruo a nọ omẹ oware nọ me gbe bi ru Kresimesi hi? Eme me ru nọ ohwo jọ ọ tẹ kẹ omẹ okẹ Kresimesi? Eme me re ru nọ ọzae mẹ hayo aye mẹ ọ tẹ gwọlọ nọ me re ru ehaa ẹdẹ eriosehọ na? Ẹvẹ mẹ sai ro fiobọhọ kẹ emọ mẹ re o gbẹ dae he inọ a bi ru ehaa ẹdẹ eriosehọ jọ hayo ẹdẹ-eyẹ rai hi?

14, 15. Eme whọ rẹ ta kẹ ohwo nọ o yere owhẹ uyere ẹdẹ eriosehọ hayo nọ ọ kẹ owhẹ okẹ?

¹⁴ U wuzou re whọ rọ areghẹ roro oware nọ whọ rẹ ta gbe onọ who re ru evaọ uyero kpobi nọ o romavia. Wọhọ oriruo, ahwo a te yere owhẹ uyere ẹdẹ eriosehọ na, o nwane gwọlọ nọ who re vu ai wa ha. Whọ sae rọ oghẹrẹ ofa yere ohwo na zihe inọ, “Me yere owhẹ hayo whẹ kobiruo.” Rekọ otẹrọnọ ohwo jọ ọ gwọlọ riẹ oware nọ who gbe bi ru ehaa na ha, whọ rẹ sai roro iei sọ u fo nọ whọ ta kẹe oware nọ who gbe bi ru ei hi. Rekọ  rehọ udhedhẹ, areghẹ, gbe adhẹẹ tae. Ebaibol na ọ ta nọ: “Jọ eme rai e hae jọ wowou ẹsikpobi, wọhọ ẹsenọ a fi uwhei họ ae, re wha riẹ epanọ wha rẹ rọ kẹ ohwo kpobi uyo.” (Ahwo Kọlọsi 4:6) Otiẹsejọ whọ sae ta kẹe nọ who re lele ahwo ru eware jẹ kẹ ahwo ekẹ rekọ whọ gwọlọ ru ere evaọ oke ehaa eriosehọ nana ha.

¹⁵ Eme who re ru otẹrọnọ ohwo jọ ọ kẹ owhẹ okẹ? Ebaibol na ọ vuẹ omai oware kpobi nọ ma re ru gbiae he, rekọ o ta nọ ma rẹ daoma wo emamọ obruoziẹ-iroro. (1 Timoti 1:18, 19) Ẹsejọhọ ohwo nọ ọ be kẹ owhẹ okẹ na ọ riẹ hẹ inọ who re ru ehaa ẹdẹ eriosehọ na ha. Hayo ohwo ọ sae tubẹ ta kẹ owhẹ nọ, “Mẹ riẹ nọ who re ru ehaa ẹdẹ eriosehọ na ha, rekọ mẹ gwọlọ kẹ owhẹ okẹ nana ghele.” Oghẹrẹ kpobi nọ o rrọ, whẹ ọvo whọ rẹ jiroro na sọ who re mi okẹ na hayo who re mi hi. Rekọ iroro kpobi nọ whọ be te jẹ, jọ o jọ onọ o rẹ lẹliẹ obruoziẹ iroro ra brukpe owhẹ hẹ. U fo re ma ru oware ovuovo nọ o rẹ raha usu mai kugbe Jihova ha.

16. Eme who re ru otẹrọnọ ahwo uwou ra a gwọlọ nọ who ru ehaa edẹ eriosehọ?

¹⁶ Eme who re ru nọ ahwo uwou ra a tẹ gwọlọ nọ who lele ai ru ehaa ẹdẹ eriosehọ jọ? U du gwọlọ nọ who re lele ai whọ họ. Kareghẹhọ nọ a wo udu nọ a rẹ rọ salọ oware nọ a gwọlọ ru. Fikiere rọ udhedhẹ yerikugbe ai jẹ kẹ ae uvẹ re a ru oware nọ a gwọlọ wọhọ epanọ whọ gwọlọ nọ a ru kẹ owhẹ na. (Se Matiu 7:12.) Rekọ otẹrọnọ ahwo uwou ra a gwọlọ nọ whọ jọ kugbe ai evaọ etoke ehaa eriosehọ na, eme who re ru? Taure whọ tẹ te jiroro oware nọ who re ru, lẹ se Jihova re o fiobọhọ kẹ owhẹ jiroro nọ e gba. Roro kpahe oware  na, re whọ jẹ kiẹ kpahe iẹe. Kareghẹhọ nọ u fo nọ who re ru eva were Jihova ẹsikpobi.

17. Eme whọ rẹ sai ru kẹ emọ ra re o gbẹ dae he okenọ a tẹ ruẹ amọfa nọ a be re omaweromẹ ehaa edẹ eriosehọ?

¹⁷ Eme whọ rẹ sai ru ro fiobọhọ kẹ emọ ra nọ a tẹ be ruẹ amọfa nọ a bi ru ehaa edẹ eriosehọ? Hai ru ọruẹrẹfihotọ no oke te oke nọ wha re ro kpohọ oria arozaha omawere. Whọ rẹ sae jẹ kẹ ae ekẹ nọ a rẹro riẹ hẹ. Okẹ jọ nọ u woma gaga nọ whọ rẹ sae kẹ emọ ra họ uvẹ nọ who re ru fihọ re whọ jọ kugbe ai je dhesẹ kẹ ae nọ who you rai.

18. Fikieme ma re ro kpohọ iwuhrẹ Ileleikristi?

¹⁸ Re ma sai ru eva were Jihova o gwọlọ nọ ma rẹ nyasiọ egagọ erue ba, te iruẹru gbe edẹ eriosehọ rai kpobi. O tẹ jẹ gwọlọ nọ ma re kuomagbe egagọ uzẹme. Evaọ edhere vẹ? Edhere jọ họ whọ rẹ hai kpohọ iwuhrẹ Ileleikristi kẹse kẹse. (Se Ahwo Hibru 10:24, 25.) Iwuhrẹ nana i wuzou gaga evaọ egagọ uzẹme. (Olezi 22:22; 122:1) Ma rẹ sae tuduhọ ohwohwo awọ nọ ma te kokohọ.​—Ahwo Rom 1:12.

19. Fikieme u ro wuzou nọ whọ rẹ ta eware nọ who wuhrẹ no Ebaibol ze kẹ amọfa?

¹⁹ Oware ofa nọ ma re ru nọ u re dhesẹ nọ ma kuomagbe egagọ uzẹme no họ, ma rẹ ta eware nọ ma wuhrẹ no Ebaibol ze kẹ amọfa. Eware iyoma nọ e be via evaọ akpọ na e be kẹ ahwo buobu uye. Ẹsejọhọ whọ riẹ ahwo jọ nọ eware itieye na e bẹ kẹ uye. Vuẹ ae kpahe ẹruore obọdẹ nọ who wo inọ obaro na o ti woma. Nọ who bi kpohọ iwuhrẹ Ileleikristi jẹ ta eware nọ who wuhrẹ no Ebaibol ze kẹ amọfa na, egagọ erue gbe iruemu rai e gbẹ te were owhẹ hẹ. Jọ u mu owhẹ ẹro nọ eva e te were owhẹ, yọ Jihova ọ te ghale owhẹ gaga nọ whọ be daoma re whọ gọe evaọ edhere nọ u fo na.​—Malakae 3:10.