ون التىنشى تاراۋ
قۇدايعا ۇنامدى تۇردە عيبادات ەتىڭىز
1، 2. ٵربىرىمىز قانداي شەشىم قابىلداۋىمىز كەرەك؟
كيەلى كىتاپتى زەرتتەگەننىڭ ارقاسىندا قۇدايعا سەنەمىز دەيتىندەردىڭ كوبى ول جەك كورەتىن نارسەلەرمەن اينالىساتىنىن جانە باسقالاردى دا سوعان ۇيرەتەتىنىن بىلدىك (قورىنتتىقتارعا 2-حات 6:17). سوندىقتان دا ەحوبا بىزگە جالعان دىننەن، ياعني «ۇلى بابىلدان» شىعۋدى بۇيىرىپ وتىر (ايان 18:2، 4). ٵرقايسىسىمىز قۇدايعا ول قالاعانداي قۇلشىلىق ەتەمىز بە، الدە ٶزىمىز ۇيرەنىپ قالعان جولمەن عيبادات ەتەمىز بە، سونى شەشۋىمىز قاجەت.
2 ەگەر ٴسىز جالعان دىننەن باس تارتقان بولساڭىز، وندا دۇرىس ىستەدىڭىز. الايدا جالعان ٴدىننىڭ سالت-جورالارىن ۇستانىپ، مەيرامدارىنا ٵلى دە قاتىسقىڭىز كەلەتىن شىعار. قازىر كەيبىر سالت-جورالار مەن مەيرامدار تۋرالى جانە قۇدايدىڭ ولارعا قالاي قارايتىنى تۋرالى بىلەمىز.
سۋرەتتەر مەن مۇسىندەرگە جانە اتا-بابا ارۋاعىنا سيىنۋ
3. ا) كەيبىرەۋلەر ٷشىن قۇدايعا مۇسىندەرسىز سيىنۋ نەگە قيىن بولۋى مۇمكىن؟ ٵ) عيبادات ەتكەندە مۇسىندەردى قولدانۋعا قاتىستى كيەلى كىتاپتا نە ايتىلعان؟
3 كەيبىرەۋلەر قۇدايعا سيىنۋ ٷشىن سۋرەتتەر مەن مۇسىندەردى جىلدار بويى قولدانىپ كەلگەن. ٴسىز دە وسىلاي ەتكەن بولساڭىز، قۇدايعا مۇسىندەرسىز سيىنۋ سىزگە ٴبىرتۇرلى، ٴتىپتى دۇرىس ەمەستەي كورىنەر. ٴبىراق ەحوبا وزىنە قالاي سيىنۋىمىز كەرەكتىگىن ۇيرەتىپ جاتىر. ول عيبادات ەتكەنىمىزدە مۇسىندەردى قولدانعانىمىزدى قالامايدى. بۇل كيەلى كىتاپتا انىق جازىلعان (مۇسانىڭ 2-جازباسى 20:4، 5 وقىڭىز؛ ٴزابۇر 115:4—8؛ يشايا 42:8؛ جوحاننىڭ 1-حاتى 5:21).
4. ا) اتا-بابا ارۋاعىنا نەگە تابىنباۋىمىز كەرەك؟ ٵ) ەحوبا يسرايل حالقىنا ولگەندەرمەن سويلەسۋگە نە ٷشىن تيىم سالدى؟
4 وزگە ادامدار بولسا اتا-بابا ارۋاعىن رازى ەتۋ ٷشىن كوپ ۋاقىت، كۇش پەن قارجى جۇمسايدى. ولار ٴتىپتى ارۋاقتارعا تابىنا باستاۋى مۇمكىن. ٴبىراق ٴبىز ولگەندەردىڭ بىزگە كومەكتەسە دە، زيان كەلتىرە دە المايتىنىن بىلدىك. ولار باسقا ٴبىر جەردە ٶمىر ٴسۇرىپ جاتقان جوق. ولگەندەرمەن بايلانىسۋ وتە قاۋىپتى، ويتكەنى مارقۇم تۋىسىمىزدان كەلگەندەي كورىنگەن حابار شىن مانىندە جىن-پەرىلەردەن. سوندىقتان ەحوبا يسرايلدىكتەرگە ولگەندەرمەن سويلەسۋ سياقتى جىن-پەرىلەرمەن بايلانىسۋدىڭ كەز كەلگەن تۇرىنەن اۋلاق بولۋدى بۇيىرعان (مۇسانىڭ 5-جازباسى 18:10—12؛ 26، 31-تۇسىندىرمەلەردى قاراڭىز).
5. قۇدايعا سيىنعاندا مۇسىندەردى قولدانباۋعا جانە اتا-بابا ارۋاعىنا تابىنباۋعا نە كومەكتەسەدى؟
5 قۇدايعا سيىنعاندا مۇسىندەردى قولدانىپ نە ارۋاقتارعا تابىنىپ ۇيرەنىپ قالساڭىز، سىزگە نە كومەكتەسەدى؟ بۇل ٷشىن كيەلى كىتاپتى وقىپ، وسى ەكى نارسەگە ەحوبانىڭ قالاي قارايتىنى جايلى مۇقيات ويلانىڭىز. ەحوبا ٷشىن ولار جەركەنىشتى (مۇسانىڭ 5-جازباسى 27:15). ٵر كۇنى ەحوباعا جالبارىنىپ، ول جەك كورەتىن نارسەلەردى جەك كورۋگە، وعان ۇنامدى جولمەن عيبادات ەتۋگە كومەكتەسۋىن سۇراڭىز (يشايا 55:9). ەحوبا سىزگە جالعان دىنمەن بايلانىستى كەز كەلگەن نارسەدەن ارىلۋ ٷشىن قاجەتتى كۇش بەرەدى.
جاڭا جىل مەن ناۋرىز مەيرامدارى
6. جاڭا جىل مەيرامى قايدان باستاۋ العان؟
6 كيەلى كىتاپ جاڭا جىل مەيرامىن تويلاۋدى قۇپتامايدى، سەبەبى ول پۇتقا تابىنۋشىلىقتان باستاۋ العان. بۇل مەيرامنىڭ شىعۋ تاريحى جايىندا ٴبىر ەڭبەكتە بىلاي دەلىنگەن: «ريم بيلەۋشىسى يۋليي سەزار ب.ز.ب. 46-جىلى 1-قاڭتاردى جاڭا جىل كۇنى رەتىندە بەلگىلەگەن. ريمدىكتەر بۇل كۇندى يانۋس تاڭىرىنە باعىشتاپ، قاڭتار [يانۆار] ايىن سونىڭ قۇرمەتىنە اتاعان. ولار جاڭا جىل كۇنىن تويلاساق، بۇكىل جىل باقىتقا تولى بولادى دەپ سەنگەن» («ۋورلد بۋك» ەنسيكلوپەدياسى).
7. ا) ناۋرىز مەيرامىنىڭ شىعۋ تاريحى قانداي؟ ٵ) قۇدايدىڭ شىنايى قىزمەتشىلەرى جاڭا جىل مەن ناۋرىز مەيرامدارىن نە ٷشىن تويلامايدى؟
7 كوكتەمدە تويلاناتىن ناۋرىز مەيرامى جايىندا نە دەۋگە بولادى؟ كەي زەرتتەۋشىلەردىڭ ايتۋىنشا، بۇل مەيرام ەجەلگى مەسوپوتاميا وڭىرىنەن شىققان ٵرى تابيعات كۇشتەرىنە سيىنۋعا نەگىزدەلگەن. كەيىن ونى وتقا تابىنۋشىلىقتى (زورواستريزم) ۇستاناتىن ادامدار تويلايتىن بولعان. وتقا تابىنۋشىلىقتىڭ نەگىزگى مەيرامىنا اينالعان ناۋرىز مەيرامى قىسپەن قوشتاسىپ، كوكتەمدى قارسى الۋمەن جانە اتا-بابا ارۋاعىن ەستە ۇستاۋمەن بايلانىستى بولعان (ە. ا. دوروشەنكو، «Зороастрийцы в Иране»). قۇدايدىڭ قىزمەتشىلەرى بارلىق جاعدايدا وعان ۇنامدى بولۋدى قالاعاندىقتان، جاڭا جىل مەن ناۋرىز مەيرامدارىن تويلامايدى.
تۋعان كۇن
8، 9. ٴماسىحتىڭ ەرتەدەگى ٸزباسارلارى تۋعان كۇندى نەگە تويلاماعان؟
8 بۇگىندە تۋعان كۇندى تويلاۋ كەڭىنەن تاراعان. ەحوبا كۋاگەرلەرى تۋعان كۇندەرىن اتاپ وتە مە؟ كيەلى كىتاپتا تۋعان كۇندى ەحوباعا قىزمەت ەتپەيتىن ادامدار عانا تويلاعانى ايتىلعان (مۇسانىڭ 1-جازباسى 40:20؛ مارقا 6:21). تۋعان كۇن مەرەكەسى جالعان تاڭىرلەردى ماداقتاۋ ٷشىن تويلاناتىن بولعان. سوندىقتان ٴماسىحتىڭ ەرتە كەزدەگى ٸزباسارلارى «تۋعان كۇن تويلاۋدى پۇتقا تابىنۋشىلىق دەپ ەسەپتەگەن» («ۋورلد بۋك» ەنسيكلوپەدياسى).
9 ەجەلدە ريمدىكتەر مەن گرەكتەر ٵر ادامنىڭ تۋعان كۇنى قانداي دا ٴبىر تاڭىردىڭ تۋعان كۇنىنە ساي كەلەدى دەپ سەنگەن. ولار ادام تۋىلعاندا، ونىڭ قاسىندا سول تاڭىرمەن بايلانىسى بار رۋح پايدا بولادى دەپ ويلاعان. رۋح ونى ٶمىر بويى قورعاپ ٴجۇرۋى ٷشىن، ول تۋعان كۇنىن تويلاپ تۇرۋى كەرەك بولعان.
10. ٴبىز تۋعان كۇندى نەگە تويلامايمىز؟
10 ەحوبا جالعان دىنمەن بايلانىسى بار مەيرامداردى تويلاۋدى قۇپتامايدى (يشايا 65:11، 12). سوندىقتان ٴبىز تۋعان كۇندى جانە جالعان عيباداتپەن بايلانىسى بار كەز كەلگەن مەيرامدى اتاپ وتپەيمىز.
مەيرامداردىڭ شىعۋ تاريحى ماڭىزدى ما؟
11. كەيبىر ادامدار مەيرامداردى نەگە تويلاي بەرەدى؟ ٴسىز ٷشىن بارىنەن دە نە ماڭىزدى بولۋ كەرەك؟
11 كەيبىر ادامدار جاڭا جىلدىڭ جانە باسقا دا مەيرامداردىڭ جالعان دىننەن شىققانىن بىلسە دە، ولاردى تويلاي بەرەدى. ولار مەيرامداردى وتباسىمەن باس قوسۋدىڭ مۇمكىندىگى دەپ قاراستىرادى. ٴسىز دە وسىلاي ويلايسىز با؟ ارينە، وتباسىمەن بىرگە ۋاقىت وتكىزۋدە تۇرعان ەشتەڭە جوق. وتباسىنىڭ نەگىزىن قالاعان ەحوبا تۋىستارىمىزبەن جاقسى قارىم-قاتىناستا بولعانىمىزدى قالايدى (ەفەستىكتەرگە 3:14، 15). الايدا جالعان ٴدىننىڭ مەيرامدارىن اتاپ ٶتىپ، تۋعان-تۋىستاردىڭ كوڭىلىنەن شىعۋدان گورى ەحوبانىڭ كوڭىلىنەن شىعۋ الدەقايدا ماڭىزدى. سوندىقتان ەلشى پاۋىل: «يەمىزگە نە ۇنايتىنىنا ٵردايىم كوز جەتكىزىپ وتىرىڭدار»،— دەگەن (ەفەستىكتەرگە 5:10).
12. ەحوبا قانداي مەيرامداردى قۇپتامايدى؟
12 كوپ ادام مەيرامداردىڭ قايدان شىققانى ماڭىزدى ەمەس دەپ ەسەپتەيدى، ٴبىراق ەحوبا ٷشىن بۇل وتە ماڭىزدى. ول جالعان دىننەن شىققان، ادامداردى دارىپتەيتىن جانە پاتريوتتىق مەيرامداردى ەش قۇپتامايدى. مىسالى، ەجەلدە مىسىرلىقتار جالعان قۇدايلاردىڭ قۇرمەتىنە كوپ مەيرامدار وتكىزگەن. يسرايلدىكتەر مىسىردان شىققاندا، سول مەيرامداردىڭ ٴبىرىن تويلاپ، ونى ٴتىپتى «ەحوباعا ارنالعان مەيرام» دەپ اتاعان. ٴبىراق بۇل ٷشىن ەحوبا ولاردى جازالادى (مۇسانىڭ 2-جازباسى 32:2—10). سوندىقتان يشايا پايعامبار ٴبىزدى: «ارام نارسەگە جولاماڭدار!»— دەپ ەسكەرتەدى (يشايا 52:11 وقىڭىز).
باسقالاردىڭ كوزقاراسىن قۇرمەتتەڭىز
13. مەيرامداردى تويلاماۋدى شەشكەندە، قانداي سۇراقتار تۋىنداۋى مۇمكىن؟
13 مەيرامداردى تويلاماۋدى شەشكەندە، سىزدە مىنانداي سۇراقتار تۋىندايتىن شىعار: ارىپتەستەرىم جاڭا جىلدى نە ٷشىن تويلامايتىنىمدى سۇراسا، نە دەپ جاۋاپ بەرەمىن؟ بىرەۋ جاڭا جىلمەن قۇتتىقتاپ، سيلىق بەرسە شە؟ جۇبايىم مەيرامدى تويلاعانىمدى قالاسا، نە ىستەيمىن؟ بالالارىمنىڭ تۋعان كۇندى نە باسقا مەيرامدى تويلاماعاندارىنا كوڭىلى تۇسپەس ٷشىن، نە ىستەسەم بولادى؟
14، 15. بىرەۋ مەيراممەن قۇتتىقتاسا نە سيلىق بەرسە، نە ىستەۋگە بولادى؟
14 ادامدارعا قالاي جاۋاپ بەرەتىنىمىز جاعدايعا بايلانىستى بولعاندىقتان، بىزگە پاراساتتىلىق قاجەت. مىسالى، بىرەۋ سىزگە «مەيرامىڭمەن!» دەسە، راقمەت ايتا سالۋ جەتكىلىكتى بولار. ال بىلگىسى كەلگەن ادامعا مەيرامدى نە سەبەپتى تويلامايتىنىڭىزدى ٴتۇسىندىرىپ بەرسەڭىز بولادى. جاۋاپ بەرگەندە ىزەتپەن ٵرى قۇرمەتپەن سويلەگەنىڭىز ماڭىزدى. كيەلى كىتاپتا: «سوزدەرىڭ ٵرقاشان جاعىمدى دا ٴدامدى بولسىن. سوندا اركىمگە قالاي جاۋاپ بەرۋ كەرەكتىگىن بىلەسىڭدەر»،— دەلىنگەن (قولوستىقتارعا 4:6). مىسالى، جاقىندارىڭىزبەن بىرگە ۋاقىت وتكىزۋ، ولارعا سيلىق بەرۋ سىزگە ۇنايتىنىن، ٴبىراق مۇنى مەيرامدى اتاپ ٶتۋ ٷشىن ىستەگىڭىز كەلمەيتىنىن تۇسىندىرسەڭىز بولادى.
15 ال بىرەۋ سيلىق بەرگەن جاعدايدا نە ىستەيسىز؟ كيەلى كىتاپتا ٵر جاعدايعا بايلانىستى ەرەجەلەر ٴتىزىمى بەرىلمەگەن. ٴبىراق وندا ار-ۇجدانىمىزدى تازا ساقتاۋىمىز كەرەكتىگى ايتىلعان (تىموتەگە 1-حات 1:18، 19). سىزگە سيلىق بەرگەن ادام مەيرامدى تويلامايتىنىڭىزدى بىلمەۋى مۇمكىن. نەمەسە: «مەيرامدى تويلامايتىنىڭدى بىلەمىن، ٴبىراق ساعان سيلىق جاساعىم كەلدى»،— دەۋى مۇمكىن. مۇنداي جاعدايلاردا سيلىقتى الا ما، جوق پا، اركىم ٶزى شەشەدى. ەڭ باستىسى — ار-ۇجدانىمىزدىڭ تازا ساقتالۋى. ٴبىز ەحوبامەن قارىم-قاتىناسىمىزعا سىزات تۇسىرەتىن كەز كەلگەن ارەكەتتەن اۋلاق بولعىمىز كەلەدى.
ٴسىز جانە وتباسىڭىز
ەحوباعا قىزمەت ەتەتىندەر باقىتتى جاندار
16. وتباسىڭىز مەيرامدى تويلاعىسى كەلسە، نە ىستەيسىز؟
16 وتباسىڭىز مەيرامدى تويلاۋدى قالاسا، نە ىستەيسىز؟ ولارمەن داۋلاسۋدىڭ قاجەتى جوق. نە ىستەيتىندەرىن وزدەرى شەشۋگە ەرىكتى ەكەنىن ۇمىتپاڭىز. وتباسىڭىز ٴسىزدىڭ شەشىمىڭىزدى سيلاعانىن قالاساڭىز، ٴسىز دە ولاردىڭ شەشىمىنە قۇرمەتپەن قاراڭىز (ماتاي 7:12 وقىڭىز). ال ەگەر ولار مەيرامدا ٴسىزدىڭ دە بولعانىڭىزدى قالاسا شە؟ الدىمەن ەحوبادان دۇرىس شەشىم قابىلداۋعا كومەكتەسۋىن سۇراپ دۇعا ايتىڭىز. مەيرامنىڭ شىعۋ تاريحى جايىندا ىزدەنىپ كورىڭىز جانە مەيرام كەزىندە قانداي جاعداي بولاتىنى تۋرالى ويلانىڭىز. ەڭ باستىسى، ەحوباعا ۇنامدى بولىپ قالۋ ەكەنىن ۇمىتپاڭىز.
17. بالالارىڭىزدىڭ مەيرام تويلامايتىنىنا كوڭىلى تۇسپەس ٷشىن، نە ىستەسەڭىز بولادى؟
17 باسقالاردىڭ مەيرام تويلاپ جاتقانىن كورىپ، بالالارىڭىز وزدەرىن ٴبىر نارسەدەن قۇر قالعانداي سەزىنبەس ٷشىن، نە ىستەسەڭىز بولادى؟ ولار ٷشىن قىزىقتى باسقوسۋلار ۇيىمداستىرىپ تۇرىڭىز. توسىن سيلىقتار جاساپ، قۋانتىپ قويساڭىز دا بولادى. ال ەڭ كەرەمەت سيلىقتاردىڭ ٴبىرى — ٴسىزدىڭ ولارعا ۋاقىت ٴبولىپ، سۇيىسپەنشىلىك كورسەتكەنىڭىز.
قۇدايعا ۇنامدى تۇردە عيبادات ەتىڭىز
18. ەحوبا كۋاگەرلەرىنىڭ جينالىستارىنا بارۋ نەلىكتەن ماڭىزدى؟
18 ٴبىز ەحوبانىڭ كوڭىلىنەن شىعۋ ٷشىن، جالعان ٴدىننەن جانە ونىمەن بايلانىسى بار سالت-جورالار مەن مەيرامداردان اۋلاق بولۋ كەرەكتىگىن بىلدىك. بىزدەن تالاپ ەتىلەتىن تاعى ٴبىر نارسە — قۇدايعا ۇنامدى تۇردە عيبادات ەتۋ. بۇل ٷشىن ەحوبا كۋاگەرلەرىنىڭ جينالىستارىنا ۇنەمى بارىپ تۇرۋ كەرەك (ەۆرەيلەرگە 10:24، 25 وقىڭىز). مۇنداي جينالىستار — عيباداتتىڭ وتە ماڭىزدى بولىگى (ٴزابۇر 22:22؛ 122:1). ول جەردە ٴبىز ٴبىر-بىرىمىزدەن كۇش-جىگەر الامىز (ريمدىكتەرگە 1:12).
19. كيەلى كىتاپتان بىلگەن شىندىق جايىندا باسقالارعا ايتۋ نە ٷشىن ماڭىزدى؟
19 قۇدايعا ۇنامدى عيبادات ەتۋدىڭ تاعى ٴبىر جولى — كيەلى كىتاپتان بىلگەنىمىزدى وزگەلەرگە ايتۋ. سەبەبى دۇنيەدەگى جاماندىقتاردى كورىپ قينالىپ جۇرگەن ادامدار كوپ. ٴسىز سولاردىڭ كەيبىرىن بىلەتىن دە شىعارسىز. ولارعا جارقىن بولاشاققا دەگەن ٷمىت جايىندا ايتىپ بەرىڭىز. ٴسىز ەحوبا كۋاگەرلەرىنىڭ جينالىستارىنا بارىپ، كيەلى كىتاپتان بىلگەندەرىڭىزدى باسقالارعا ايتا كەلە بۇدان بىلاي جالعان دىنمەن بايلانىسقىڭىز كەلمەيتىنىن تۇسىنەسىز. باقىتتى بولاتىنىڭىزعا جانە ەحوبا كۇش سالىپ جاتقانىڭىز ٷشىن مول باتاسىن بەرەتىنىنە سەنىمدى بولىڭىز. ويتكەنى ٴسىز وعان ۇنامدى تۇردە عيبادات ەتۋدى تاڭدادىڭىز! (مالاحي 3:10).
