1, 2. Le i kipangujo’ka kyofwaninwe kwiipangula ne mwanda waka kidi na mvubu?

KUPITYILA ku byowefunda mu Bible, ubayuka’mba bantu bavule betelanga’mba batōtanga Leza, inoko abo bafundija ne kulonga bintu bishikilwe Leza. (2 Kodinda 6:17) O mwanda Yehova i mwitusoñanye tutambe mu bipwilo bya bubela, ke mu “Babiloni Mukatampe” kadi. (Kusokwelwa 18:2, 4) Le abe usa kulonga’po namani? Muntu ne muntu ufwaninwe kwitongela, kadi ufwaninwe kwiipangula’mba, ‘Le nsaka kutōta Leza mu muswelo wasaka’ni, nansha nsaka kumutōta enka momutōtelanga nyeke?’

² Shi kodi muleke kipwilo kya bubela ne kodi mutambe’mo, nankyo i biyampe. Inoko padi munda mobe mukidi bilongwa ne bisela bya mu bipwilo bya bubela byoukisenswe. Nanshi leka twisambile’ko bidi pa bilongwa ne bisela bimobimo tumone mwanda waka i kya mvubu twibimone enka mwibimwena Yehova.

3. (a) Mwanda waka bamo babwanya kumona’mba i bikomo kutōta pampikwa bankishi? (b) Bible unena bika shi muntu wingidija bankishi pa kutōta Leza?

³ Pa kutōta Leza, bantu bamo ke balonge myaka mivule bengidija bankishi ne bifuko bikola. Shi nobe uloñanga namino, padi ukamona amba i kyeni kutōta Leza kwa kubulwa bino bintu. Ino vuluka’mba, Yehova ye mwine witufundija muswelo wa kumutōta. Bible nandi witulombola patōkelela’mba Yehova ketusakilangapo tumutōte  na kwingidija bankishi.​—Tanga Divilu 20:4, 5; Ñimbo ya Mitōto 115:4-8; Isaya 42:8; 1 Yoano 5:21.

4. (a) Mwanda waka ketufwaninwepo kutōta bankambo? (b) Mwanda waka Yehova wānenene bantu bandi baleke kukimba kwisamba na bafwe?

⁴ Bantu bamo bajimijanga kitatyi ne bukomo bwabo na kukimba kusangaja bankambo babo bafwile. Babwanya’nka ne kwibatōta. Inoko twafundile amba boba bafwile kebabwanyapo kwitukwasha nansha kwitusanshija kwine. Ke bōmipo ku kifuko kikwabo. Bine, kutompa kwisamba nabo i kubi, mwanda nansha shi misapu imwekanga bu itamba ku bafwile, inoko na bubine i ku bandemona koitambanga. O mwanda Yehova wāsoñenye bene Isalela baleke kukimba kwisamba na bafwe ne kuleka kwiela mu bilongwa byonso bya bundemona.​—Kupituluka 18:10-12; tala Bilembwa bya ku Mfulo 26 ne 31.

5. I bika bibwanya kukukwasha uleke kutōta Leza na kwingidija bankishi kadi uleke ne kutōta bankambo?

⁵ I bika bikakukwasha uleke kutōta Leza na kwingidija bankishi kadi uleke ne kutōta bankambo bobe? Ufwaninwe kutanga Bible ne kulangulukila bininge pa muswelo umona Yehova bino bintu. Wibimwene bu ‘bya munyanji,’ nansha bu bya disubi. (Kupituluka 27:15) Lomba Yehova difuku ne difuku akukwashe umone bintu mwaebimwena kadi akukwashe umutōte mu muswelo wasaka. (Isaya 55:9) Kulupila’mba Yehova ukakupa bukomo bosakilwa amba ubwanye kufundula mu būmi bobe kintu kyonso kya mu butōtyi bwa bubela.

6. Mwanda waka bantu bātongele difuku dya 25 Kweji 12 bu difuku dya kuvuluka kubutulwa kwa Yesu?

⁶ Noele i fetyi mitumbe bininge ntanda yonso, kadi bantu bavule balañanga’mba i fetyi ya kuvuluka kubutulwa  kwa Yesu. Ino na bubine, Noele i mitambe ku butōtyi bwa bubela. Kitabo kimo kishintulula’mba bantu kebādipo batōta Leza ba mu Loma bādi bafeta kubutulwa kwa dyuba mu mafuku 25 Kweji 12. Bendeji ba bipwilo bādi basaka bantu bavule kebādipo batōta Leza bekale ke bene Kidishitu, o mwanda bākwete butyibi bwa kufeta kubutulwa kwa Yesu mu mafuku 25 Kweji 12, nansha Yesu byakābutwilwepo mu dino difuku. (Luka 2:8-12) Bana ba bwanga ba Yesu kebādipo bafeta Noele. Kitabo Ñanjilo Ikola ya Bintu bya Mushike kya mu Angele, kishintulula’mba mu bula bwa myaka 200 na pābutwilwe Yesu, “i kutupu wādi uyukile kitatyi kinekine kya kubutulwa kwandi, kadi i bantu batyetye kete bādi batele mutyima ku kitatyi kya kubutulwa kwandi.” Fetyi ya Noele yaānjile papo ke papite myaka tutwa na tutwa na pāile Yesu pano pa ntanda.

7. Mwanda waka bene Kidishitu ba bine kebafetangapo Noele?

⁷ Bantu bavule bayukile amba Noele ne bisela byayo bine, pamo bwa bisela bya kudya ne kutoma ne kwipa byabuntu, i bitambe ku bantu kebadipo batōta Leza. Kimfwa, kudi kitatyi kimo kyobapeleje kufeta Noele mu Angeletele ne mu bifuko bikwabo bya mu Amerika, amba mwanda i mitambe ku bantu kebatōtapo Leza. Muntu ense wādi ufeta’yo wādi upebwa mfuto. Ino mwenda mafuku, bantu bāshilula monka kufeta Noele. Mwanda waka bene Kidishitu ba bine kebafetangapo Noele? I mwanda basakanga kusangaja Leza mu byonso byobalonga difuku ne difuku.

8, 9. Mwanda waka bene Kidishitu babajinji kebādipo bafeta mafuku a kubutulwa?

⁸ Fetyi mikwabo mitumbe ifetanga bantu bavule i ya kuvuluka difuku dya kubutulwa. Le bene Kidishitu bafwaninwe  kufeta mafuku a kubutulwa? Mafetyi a kuvuluka difuku dya kubutulwa atelelwe mu Bible i enka a bantu kebādipo batōta Yehova. (Ngalwilo 40:20; Mako 6:21) Mafetyi a kuvula difuku dya kubutulwa ādi afetwa mwanda wa kulēmeka baleza ba bubela. O mwanda bene Kidishitu babajinji “bādi bamona kufeta kubutulwa kwa muntu bu kisela kya bantu kebatōtapo Leza.”​—The World Book Encyclopedia.

⁹ Bene Loma ne Bangidiki ba pa kala bādi bakulupile amba kitatyi kibutulwa muntu kwikalanga mushipiditu utanwanga’po, mwine wa kumulama mu būmi bwandi bonso. Kitabo Nsulo ya Mafuku a Kubutulwa kya mu Angele, kinena’mba, “Uno mushipiditu wadi mu kipwano kya majende na leza, wabutwilwe mu difuku dyabutwilwe’mo muntu’wa.”

10. Mwanda waka dyalelo bene Kidishitu kebafwaninwepo kufeta mafetyi a kuvuluka mafuku a kubutulwa?

¹⁰ Le ulanga’mba Yehova ubwanya kwitabija mafetyi atambile ku bipwilo bya bubela? (Isaya 65:11, 12) Mhm, kebibwanikapo. O mwanda mwine ketufetengapo mafetyi a kuvuluka mafuku a kubutulwa nansha fetyi yo-yonso itambile ku bipwilo bya bubela.

11. Mwanda waka bantu bamo bafetanga mafetyi a mu bipwilo? I kintu’ka kifwaninwe kwikala kya mvubu mpata kodi?

¹¹ Bantu bamo bayukile amba Noele ne mafetyi makwabo i bitambe ku bantu kebatōtapo Leza, inoko bakyendelela kufeta’o. Balañanga’mba ano mafetyi i mukenga muyampe wa kwitana’tu pamo na kisaka. Le nobe ye molangila? Ke bibipo kusangela pamo na kisaka kyenu. Yehova ye wāpangile kisaka, kadi usakanga tupwane biyampe na ba mu kisaka. (Efisesa 3:14, 15) Inoko, tufwaninwe kuta mutyima bininge ku kipwano kyetu na Yehova pa kyaba kya kukimba kusangaja babutule betu  na kufeta mafetyi a mu bipwilo bya bubela. O mwanda mutumibwa Polo wānenene amba: “Tadijai’nka kutadija byobya bitabijibwa na Mfumwetu.”​—Efisesa 5:10.

12. I kika kibwanya kulengeja fetyi ileke kwitabijibwa na Yehova?

¹² Bantu bavule balañanga’mba kokwa kutambile fetyi kekudipo na mwanda, ino i bishile na mulangila Yehova. Ketabijangapo mafetyi atambile ku butōtyi bwa bubela nansha oa atumbija bantu nansha mizo. Kimfwa, bene Edipito bādi bafeta mafetyi mavule a babo baleza ba bubela. Bene Isalela pa kunyongololwa mu Edipito, bāiwile’ko fetyi imo ya bantu kebādipo batōta Leza kebeitela’mba i “masobo a Yehova.” Ino Yehova wēbapele mfuto pa kino kilongwa. (Divilu 32:2-10) Monka mwānenene’kyo mupolofeto Isaya, ketufwaninwepo kutenga “kintu kya disubi!”​—Tanga Isaya 52:11.

13. I bipangujo’ka byobwanya padi kwiipangula shi ubakwata butyibi bwa kuleka kufeta mafetyi a bipwilo?

¹³ Shi ubakwata butyibi bwa kuleka kufeta mafetyi a bipwilo, ubwanya padi kwiipangula bipangujo bivule. Kimfwa’mba: Nkalondolola namani shi botwingila nabo abangipangula’mba mwanda waka nkifetengapo nabo Noele? Le nkalonga namani shi muntu waumpe kyabuntu kya pa Noele? Lelo nkalonga namani shi mwinē pami ukimba nkafete Noele? Le nkakwasha namani bami bana baleke kufītwa shi tubaleka kufeta fetyi ya bipwilo nansha fetyi ya kubutulwa?

14, 15. Le ukalonga namani shi muntu wakwimuna lwimu lwa pa fetyi nansha kukupa kyabuntu?

¹⁴ I biyampe kwingidija tunangu pa kuyuka bya kulondolola mu mwanda ne mwanda. Kimfwa, shi bantu abakwimuna lwimu lwa pa fetyi, kokebasūla. Ubwanya’tu kunena’mba, “Wafwa’ko.” Inoko kitatyi kimo shi muntu usaka kuyukila’ko bivule, nabya ubwanya kumushintulwila  mwanda waka kufetengapo fetyi’ya. Inoko, ikala nyeke biyampe, na bunwa, ne na bulēme. Bible unena’mba: “Binenwa byenu bikale kyaba kyonso bilumbuluke, byelwe’mo mwepo, amba muyuke mwa kulondolwela muntu ne muntu.” (Kolose 4:6) Padi ubwanya kushintulula’mba usenswe kusangela pamo na bantu bakwabo ne kupāna byabuntu, inoko ubapele kupāna’byo pano mwanda wa ino fetyi.

¹⁵ Le ukalonga namani shi muntu wakupe kyabuntu? Bible ketupelepo mulongo wa bijila, inoko unena’mba tufwaninwe kwikala nyeke na mutyima wa mundamunda muyampe. (1 Temote 1:18, 19) Padi muntu ukupa kyabuntu kayukilepo amba kufetengapo ino fetyi. Padi muntu ubwanya kukunena’mba, “Ndyukile amba kufetengapo ino fetyi, ino nsaka’tu kukupa kino kyabuntu.” Mu myanda na ino, i abe mwine wa kukwata butyibi shi uketabija’kyo nansha kupela’kyo. Inoko vuluka kukwata butyibi bukulengeja ushale na mutyima wa mundamunda muyampe. Ketufwaninwepo kulonga kintu nansha kimo kyona kipwano kyetu na Yehova.

16. Le ukalonga namani shi ba mu kyenu kisaka bakimba ufete nabo?

¹⁶ Le ukalonga namani shi ba mu kyenu kisaka bakimba ufete nabo? Ke biyampepo kwipotomeja nabo. Vuluka’mba, badi na bwanapabo bwa kutonga kyobasaka kulonga. Abe ikala biyampe kadi wibalēmekele butongi bwabo monka mosakila bakulēmekele butongi bobe. (Tanga Mateo 7:12.) Le ukalonga namani shi ba mu kyenu kisaka basaka musangele nabo pamo pa fetyi? Kumeso kwa kuyuka bya kulonga, lomba Yehova akukwashe ukwate butyibi buyampe. Tala mwikadile mwanda, kadi longela’po ne bukimbi. Vuluka’mba kyosaka nyeke i kusangaja Yehova.

17. Le ukalonga bika pa kukwasha bobe bana pobamona bantu bakwabo bafeta?

 ¹⁷ Le ukalonga bika pa kukwasha bobe bana pobamona bantu bakwabo bafeta? I biyampe kwibateakenya’ko tubintu twa pa bula kitatyi ne kitatyi. Ubwanya ne kwibapa byabuntu bya mu kitulumukila. Kadi kyabuntu kilumbuluke kyobwanya kupa bobe bana i kushikata nabo kyaba ne kyaba ne kwibasanswa.

18. Mwanda waka tufwaninwe kutanwa ku kupwila kwa bene Kidishitu?

¹⁸ Pa kusaka’mba tusangaje Yehova, tufwaninwe kutamba mu bipwilo bya bubela ne kuleka bisela ne mafetyi abyo. Inoko kadi tufwaninwe ne kutōta Leza na kulonga byasaka. Muswelo’ka? Muswelo umo bidi i na kupwila kitatyi ne kitatyi na bene Kidishitu. (Tanga Bahebelu 10:24, 25.) Kupwila kudi na mvubu mpata mu butōtyi bwa bine. (Ñimbo ya Mitōto 22:22; 122:1) Kitatyi kyotupwidila pamo, twikankamikanga batwe bene na bene.​—Loma 1:12.

19. Mwanda waka i biyampe usapwile bantu bubine bofundile mu Bible?

¹⁹ Kintu kikwabo kya kulonga mu mutōtelo wa bine i kusapwila bantu byobya byofundile mu Bible. Bantu bavule i bavutakanibwe ñeni na bintu bibi bilongeka mu ino ntanda. Padi nobe uyukile’ko bamo badi namino. Wibasapwile bintu bilumbuluke bya kumeso byokulupile. Shi utanwa ku kupwila ne kusapwila bantu bakwabo bubine bwa mu Bible, ukamona’mba kukekalapo monka na mutyima wa kwikala mu kipwilo kya bubela nansha kusangela bisela bidi’mo. Kulupila’mba shi ubapu kukwata butyibi bwa kutōta Yehova mu muswelo muyampe, ukekala na nsangaji kadi aye nandi ukakwesela bininge pa bukomo bolonga.—Malaki 3:10.