1, 2. ¿Ti tsojkëp nwinmäˈäyëm niduˈuk niduˈuk?

NUˈUN kujk xyˈëxpëkyë Biiblyë, të xynyijawë ko mayë jäˈäy jyënäˈändë ko tˈawdattë Dios, per yëˈë tukniˈˈijxëdëp ets tyuundëp diˈibë Dios yˈaxëkˈijxypy (2 Korintʉ 6:17). Päätyë Jyobaa xytyukˈanaˈamëm ets ndukpëtsëˈëmdutëmë relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty, diˈib yajtijp mëj “Babilonyë” (Diˈibʉ Jatanʉp o Apocalipsis 18:2, 4). Niduˈuk niduˈuk mbäät nwinmäˈäyëm ti ndunäˈänëm, pën nmëdunäˈänëmë Dios extëmë yëˈë ttsoky o pën nmëdunäˈänëm extëm këˈëm nwinmäˈäyëm.

² ¿Të mijts xytyukpëtsëëmduˈutyë relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty? Pën të, oy ko duˈun të xytyuny. Per mbäät ja mˈääw mjot yˈakjënäˈäny ti ttunäˈäny o xyˈakmëdatyë kostumbrë diˈib tsoˈomp mä relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty. Min nˈokˈijxëm extëm tijatyëty ets tiko jyëjpˈamëty xyˈixët extëmë Jyobaa tˈixy.

3. 1) ¿Tiko näägë jäˈäy mbäät tsyiptakxëty ets kyaj tnekyyajtunëdë awinax mä Diosˈawdaty? 2) ¿Wiˈixë Biiblyë jyënaˈany ko jäˈäy dyajtundë awinax mä Diosˈawdattë?

³ Näägë jäˈäy jëmëjtˈam kujk tmëdattë santë o awinax jyënoty tyëgoty parë Diosˈawdattë. Pën jaa xymyëdaty, mbäät naa tëgatsy mnayjyawëty ko kyaj xynyekyyajtunët mä Dios xyˈawdaty o mwinmayët ko kyaj yˈoyëty duˈunyë mDiosˈawdatët. Per jamyats ko Jyobaa yëˈë diˈib xyˈanmäˈäyëm wiˈix ttsoky nˈawdäjtëm, ets mä Biiblyë yajxon jyënaˈany  ko kyaj tkupëky ets nyajtuˈunëmë awinax ko nˈawdäjtëm (käjpxë Apostʉlʉty 17:29, 30; Salmo 115:4-8; Isaías 42:8; 1 Fwank 5:21).

4. 1) ¿Tiko kyaj yˈoyëty nigäjpxtakëmë oˈkpë anmë? 2) ¿Tiko Jyobaa ojts tˈanëëmë ja israelitëty ets kyaj myaytyäˈäktët mët ja oˈkpëty?

⁴ Näägë jäˈäy yajtuundëbë xyëëw tiempë, jyot myëjääw etsë myeeny syentääbë mä ttuunëdë kyostumbrë oˈkpë anmë, extëm ko tnigäjpxtäägëdë. Waˈan wyinmaytyë ko yajjotkujkˈatandëp ja oˈkpë ets yˈamdoowdëbë naybyudëkë. Per të nnijäˈäwëm ko kyaj yˈoyëty duˈun nduˈunëm, pesë oˈkpë kyaj mbäät xypyudëjkëm ets nan kyaj mbäät xyˈaxëktuˈunëm. Nan kyaj wiinktsoo jyukyˈäjtˈadëˈëtsy. Ets nan kujotmay ko jäˈäy myaytyaˈaky mëdë oˈkpë, pes mbäät tmëdoowgajpxy o tˈixy ja jyiiky mëguˈuk diˈib të yˈoˈknë, per yëˈë kaˈoybyëty diˈib duˈun nayajnäjxëdëp. Päätyë Jyobaa ojts tˈanëëmë ja israelitëty ets kyaj pën myaytyäˈägët mëdë oˈkpë ets tjëjpkudijëdët tukëˈëyë diˈib tsoˈomp mä kaˈoybyëty (Deuteronomio 18:10-12; ixë notë 24 etsë 29).

5. ¿Ti mbäät mbudëkëty parë kyaj xynyekyyajtunëdë awinax mä Dios xyˈawdaty ets parë kyaj xynyekytyunëdë kostumbrë diˈib mä oˈkpë anmë?

⁵ ¿Ti mbäät mbudëkëty parë kyaj xynyekyyajtunëdë awinax mä mDiosˈawdaty ets parë kyaj xynyekytyunëdë kostumbrë diˈib mä oˈkpë anmë? Ko xykyäjpxëdë Biiblyë ets xypyawinmayët wiˈixë Jyobaa tˈixy, pes yëˈë mëk tˈaxëkˈixyë tyäˈädë tuˈunën (Deuteronomio 27:15). Mmënuˈkxtäˈäk jabom jabomë Jyobaa parë mbudëkëdët ets xytyunët diˈib yëˈë tsyojkypy, ets xyˈixët tijaty extëm yëˈë tˈixy (Isaías 55:9). Mbäät mˈity seguurë ko Jyobaa mbudëkëyanëp parë xymyastuˈudët tukëˈëyë diˈib tsoˈomp mä relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty.

6. ¿Tiko yajtuuntsondakyë Diosˈuˈunk xëëw 25 äämbë disiembrë?

⁶ Diosˈuˈunk Xëëw o Nabidad, yëˈë tuˈugë xëëw diˈib mayë  jäˈäy myëjtuundëp ets wyinmaytyë ko yëˈë jyamyajtstëp mä Jesus myaxuˈunkˈäjty. Perë Nabidad tsyoony mä relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty. Tuˈugë liibrë tnimaytyaˈaky ko ja jäˈäyëty diˈib Roma diˈib kyaj tpanëjkxtë Kristë, ja ijty tnixëëwdundë ko Xëëw myaxuˈunkˈaty 25 äämbë disiembrë. Ets kom ja diˈib nyiwintsënˈäjttë relijyonk tsyojktë ets niˈigyë jäˈäy tmëbëktëdë Jesus, pääty ttuuntsondaktë Diosˈuˈunk xëëw 25 äämbë disiembrë, perë Jesus kyaj ja ojts myaxuˈunkˈaty (Lukʉs 2:8-12). Ja Jesusë yˈëxpëjkpëty kyaj ijty tmëjtundë Nabidad. Pes tuˈugë liibrë jyënany ko nuˈun nyajxy 200 jëmëjt mä Jesus myaxuˈunkˈäjty, “kyaj pën tnijäˈäwë ets ni tkamëjpëjtaktë näˈädën meerë Jesus myaxuˈunkˈäjty” (Los orígenes sagrados de las cosas profundas). Jaanëmë jäˈäy ttuuntsondaktë Nabidad ko nety të nyäjxnë 300 jëmëjt mä Jesus yˈoˈky.

7. ¿Tiko Dios mëduumbëty kyaj tmëjtundë Diosˈuˈunk Xëëw?

⁷ Mayë jäˈäy nyijäˈäwëdëp ko Diosˈuˈunk Xëëw ets ja kostumbrë diˈib tyuundëp, yëˈë tyuuntsondaktë jäˈäy diˈib kyaj tmëbëktë Kristë, extëm ko tuk familyë tyuˈukmuktë parë kyay yˈuuktë ets nyaymyoˈoyëdë regalë. Pes axtë yajkubojktë tuk tiempë jap Inglaterra ets mä näägë lugäär diˈib Estados Unidos. Ko ijty pën tmëjtunyë Nabidad, yajtukumëdoop. Per ok, ta jatëgok ttuuntsondaktë tyäˈädë xëëw. ¿Tiko Dios mëduumbëty kyaj tmëjtundë Diosˈuˈunk Xëëw? Mët ko yëˈë tyunandëp diˈibë Dios tyukjotkëdakypy.

8, 9. Pënaty tim jawyiin ojts tpanëjkxtë Kristë, ¿tiko kyaj tmëjtuundë kumpleˈanyë?

⁸ Jatuˈugë xëëw diˈibë jäˈäy myëjtuundëp, yëˈë kumpleˈanyë. Per, ¿oyëdaa ko Dios mëduumbëty ttundët? Biiblyë jeˈeyë tmaytyaˈaky nimajtskë jäˈäy diˈib tyuundë kyumpleˈanyë, per yëˈë diˈib kyaj tmëduundë Jyobaa (Génesis 40:20;  Markʉs 6:21). Ko ijtyë jäˈäy ttundë kumpleˈanyë, ta dyajmëjpëtsëmdë ja diosëty diˈib yˈawdäjttëp. Pääty pënaty tim jawyiin pyanëjkxtë Jesus kyaj ttuundë tyäˈädë xëëw, duˈun tˈijxtë ko “yëˈë nyastuˈunëdë ja jäˈäyëty diˈib yˈawdäjttëp kanäägë dios” (Las cosas nuestras de cada día).

⁹ Ja jäˈäy diˈib ijty tsënääytyëp Grecia ets Roma tmëbëktë ko ja xëëw mä tuˈugë jäˈäy myaxuˈunkˈaty, nan jaa ijty dyaˈˈabetyë xyëëw jyëmëjt tuˈugë dios ets ko yëˈë kuentˈäjtëp nuˈun jyukyˈaty. Pënaty kyaj ojts tpanëjkxtë Kristë, myëjtuundëp ijtyë kumpleˈanyë mët ko wyinmaytyë ko duˈun ja diosëty tkuwäˈänët ja jäˈäy diˈib yaˈˈabejtypy ja xyëëw jyëmëjt.

10. ¿Tiko tyamë Dios mëduumbëty kyaj tmëjtundë kumpleˈanyë?

¹⁰ Wiˈix mˈokwinmay: “¿Kyupëjkypyëdaa Jyobaa xëëw diˈib tsoˈomp mä relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty?” (Isaías 65:11, 12). Kyaj tkupëky. Pääty tyamë Dios mëduumbëty kyaj tmëjtundë kumpleˈanyë ets ni diˈibë xëëw diˈib tsoˈomp mä relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty.

11. 1) ¿Tiko näägë jäˈäy tmëjtundë xëëw? 2) ¿Tixyëp diˈib mas jëjpˈam mbäät xypyëjtaˈaky?

¹¹ Näägë jäˈäy duˈunyëm tmëjtundë Nabidad etsë wiinkpë xëëw, oy tjanijawëdë ko yëˈë yajtsondaktë pënaty kyaj ojts tpanëjkxtë Kristë. Wyinmaytyë ko pääty tyuˈukmuktë parë yajpäädäˈändë mëdë jyiiky myëguˈuk. ¿Nanduˈun mijts mwinmay? Kyaj yˈaxëëgëty ko myajpäädäˈäny mëdë mfamilyë. Pesë Jyobaa yëˈë ojts tpëjtaˈagyë familyë ets tsyojkypy parë oy mˈittët mëdë mjiiky mëguˈuk. Per diˈib mas jëjpˈam mbäät nbëjtakëm, yëˈë ko oy nˈijtëm mëdë Jyobaa ets kyaj dyuˈunëty ko ja familyë nyajjotkujkˈäjtëm ko nduˈunëmë xëëw diˈib tsoˈomp mä relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty. Päätyë apostëlë Pablo jyënany: “Tun meets  ja mayˈäjt jets xˈejxtët xnëjawëdët midiˈibë dëˈën ja Dios tsyojkpy” (Efesios 5:10, ØXN).

12. ¿Diˈibë xëëw kyaj ttukjotkëdaˈagyë Jyobaa?

¹² Mayë jäˈäy wyinmaytyë ko kyaj tyim jëjpˈamëty nnijäˈäwëm mä tsyonëˈky tsyondaky tuˈugë xëëw. Perë Jyobaa kyaj duˈun wyinmay. Yëˈë kyaj ttukjotkëdaˈagyë xëëw diˈib tsoˈomp mä relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty mä yajmëjtunyë naxwinyëdë jäˈäy o tuˈugë paˈis. Extëm nˈokpëjtakëm, ja Egipto jäˈäyëty nëgoo ijty tˈoknixëduunëdë ja diosëty. Ets ko ja israelitëty pyëtsëëmdë Egipto, ta ttuundë tuˈugë xëëw extëm ja Egipto jäˈäy xyëwdundë, ets ojts jyënäˈändë ko yëˈë netyë Jyobaa nyixëduundëp, perë Jyobaa ojts tyukumëdowëdë ko duˈun yˈadëtstë (Éxodo 32:2-10). Ëtsäjtëm tsojkëp nduˈunëm extëm ja kugajpxy Isaías tkujäˈäyë: “Këdii ti axëkˈäjtën xytyondë” (käjpxë Isaías 52:11).

13. Ko kyaj xynyekymyëjtunëdë xëëw diˈibë jäˈäy tyuundëp, ¿tijaty mbäät mnayajtëyëty?

¹³ Ko kyaj xynyekymyëjtunëdë xëëw diˈibë jäˈäy tyuundëp, mbäädë net mnayajtëyëty: “¿Wiˈixëts nˈatsowët kots pën xyyajtëwët tikots kyaj nmëjtunyë Diosˈuˈunk xëëw? ¿Tits ndunëp kots pën xynyamoˈoyëdë regalë mätsë ngumpleˈanyë? O ¿tits ndunëp kotsë nmëmëjjäˈäy o ngudëjkëts xytyuktunäˈänëdëtsë xëëw diˈibë Dios kyaj tkupëky? ¿Tits mbäät nduny parëtsë nˈuˈunk nˈënäˈk kyaj axëëk nyayjyawëdët ko tkatundë tuˈugë xëëw o kyumpleˈanyë?”.

14, 15. ¿Ti mbäät xytyuny ko pën myajtëwëdë ti ndunaampy mä tuˈugë xëëw o ko mmoˈoyëdët tuˈugë regalë?

¹⁴ Tsojkëp nyajˈyoˈoyëmë jot winmäˈäny ti ndunäˈänëm ko nbatëm tuˈuk tuˈuk ja jotmay. Extëm nˈokpëjtakëm, ko pën myajtëwëdë ti ndunaampy mä jemy jëmëjt o Nabidad, mbäät jeˈeyë xyˈatsoy ko kyaj ti xytyunäˈäny. Per pën ja jäˈäy yˈaknijawëyaampy, mbäät xytyukmëtmaytyaˈaky tiko  kyaj xytyunyë tadë xëëw. Oy ko xyˈëxtäˈäyëdë winmäˈäny wiˈix xytyukmëtmaytyäˈägët tsuj yajxon ets wintsëˈkën myëët. Biiblyë jyënaˈany: “Waˈanë mgäjx maytyakën duˈunyëm yˈity tsujtiˈknë, es mjatëp wiˈix miits xyˈatsowdët niduˈuk niduˈuk” (Kolosʉ 4:6). Mbäät xytyukmëtmaytyaˈaky ko myajkypyë regalë ets ko mduˈukmujkp mëdë mjiiky mëguˈuk, per kyaj jyaaty mä tuˈugë xëëw.

¹⁵ ¿Ti mdunëp ko pën mnamoˈoyëdët tuˈugë regalë? Mä Biiblyë kyaj myiny tuˈugë listë ti yajtunëp, per nyigajpxypy tijaty mbäät nduˈunëm extëm ja jot winmäˈäny kyaj wiˈix njäˈäwëm (1 Timotee 1:18, 19). Waˈan ja jäˈäy diˈib mmooyëbë regalë kyaj tnijawë ko mijts kyaj xyˈoktuunë tadë xëëw. O waˈan mˈanëˈëmxëdët: “Nnijäˈäwëbëts ko kyaj xymyëjtunyë tyäˈädë xëëw, per nmoˈoyaambyë tyäˈädë regalë”. Këˈëm mbäät mijts xywyinmay pën mˈaxäjëyaampy o kyaj. Per duˈun mbäät xytyuny extëm ja mjot mwinmäˈäny xyjawët wäˈäts Dios windum. Pes nitii ngatunäˈänëm diˈib mbäät xytyukmëjagamgakëmë Jyobaa.

16. ¿Ti mbäät xytyuny pën ja mjiiky mëguˈuk tyunaampy tuˈugë xëëw?

¹⁶ ¿Ti mbäät xytyuny pën ja mjiiky mëguˈuk tyunaampy tuˈugë xëëw? Kyaj tiko mëët xyajtsiptäˈäktët, jamyats ko myëdäjttëbë madakën parë ttunët ti tyunandëp. It ajiiky amëguˈuk ets wingutsëˈëgë tijaty tyunandëp, duˈun extëm mijts xytsyoky yajwingutsëˈëgët tijaty mduumpy (käjpxë Matewʉ 7:12). ¿Ets pën ja mfamilyë mwoowëp ets mnëjkxët mä xyëwdunäˈändë? Mä xykyaˈˈanëëmënëm pën mnëjkxäämp o kyaj, mënuˈkxtäˈägë Jyobaa parë mbudëkëdët ets xytyunët diˈib oy. Winmay wiˈixë Dios tˈixyë tadë xëëw, ets payoˈoy mä ëxpëjkpajn ets mä wiinkpë liibrë mä tsyonëˈky tsyondaky. Jamyats ko yëˈë mdunaampy diˈibë Jyobaa tyukjotkëdakypy.

17. ¿Ti mbäät xytyuny parë mˈuˈunk mˈënäˈk kyaj axëëk nyayjyawëdët ko tkamëjtundë xëëw diˈibë jäˈäy tyuundëp?

 ¹⁷ ¿Ti mbäät xytyuny parë mˈuˈunk mˈënäˈk kyaj axëëk nyayjyawëdët ko tkamëjtundë xëëw diˈibë jäˈäy tyuundëp? Ko näˈäganäˈäty tii xytyuknibëjtäägëdët parë ja mˈuˈunk mˈënäˈk ets nan mbäät ajotkumonë xymyoˈoytyë ryegalë. Per tuˈugë regalë mas oybyë diˈib mbäät xymyoˈoytyë, yëˈë ko xytsyoktët ets xyjuuttëdë tiempë parë mëët myajpäättët.

18. ¿Tiko jyëjpˈamëty nëjkxëm reunyonk?

¹⁸ Pën ntsojkëm etsë Jyobaa xytyukjotkëdakëm, jëjpˈam ets ndukpëtsëˈëmdutëm ja relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty ets kyaj nekytyuˈunëm ja kostumbrë ets ja xëëw diˈib tyuundëp. Per nan tsojkëp nbaduˈunëm ja relijyonk diˈib tëyˈäjtën. ¿Wiˈix? Tuk pëky, ko kyaj ndëgoyˈäjtëmë reunyonk sëmään sëmään (käjpxë Ebreeʉsʉty 10:24, 25). Pes ko nduˈukmujkëm, duˈun ja tuk pëky nˈawdäjtëmë Dios extëm ttukjotkëdaˈaky (Salmo 22:22; 122:1). Ets jap mä nnaymyëjämoˈoyëm nixim niyam (Romanʉs 1:12).

19. ¿Tiko jyëjpˈamëty xynyimaytyäˈägët tijaty të xynyijawë mä Biiblyë?

¹⁹ Ja tuk pëky wiˈix mbäät nbaduˈunëmë relijyonk diˈib tëyˈäjtën, yëˈë ko xytyukmëtmaytyäˈägëdë jäˈäy diˈib të xynyijawë mä Biiblyë. May tyamë jäˈäy diˈib moon tujkp mët ko jyaˈˈatyë axëkˈäjtën yä naxwiiny. Waˈan jam pën xyˈixyˈaty diˈib duˈumbë jotmay pyatypy. Pën duˈun, tukmëtmaytyäˈäk ja jotkujkˈäjtën diˈib mˈawijxypy mä tiempë myiny kyëdaˈaky. Ko xëmë mnëjkxët mä tuˈukmujkën ets ko xytyukmëtmaytyäˈägëdë jäˈäy wiˈixë Biiblyë jyënaˈany, ta xypyëkäˈänyë kuentë ko kyaj xyˈoktukˈitëyanë ja relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty ets ko nan kyaj xyˈoktunanë ja kostumbrë diˈib tyuundëp. Mbäät mˈity seguurë ko jotkujk nëjkx mjukyˈaty ets ko Jyobaa mgunuˈkxanëp pën mmëduumpy extëm ttukjotkëdaˈaky (Malaquías 3:10).