1, 2. ¿Te debe gi ñꞌanise̱ ꞌne por hanja?

JA NGU ya gä pädi, ndunthi yä jäꞌi enä ge kamfri Äjuä, pe nuꞌu̱ pe̱fi ndunthi yä tꞌo̱tꞌe nuꞌu̱ di u̱tsa Äjuä (2 Corintios 6:17). Hänge rä Zi Dada Jeoba mändagihu̱ gä po̱nihu̱ de «rä Dängä Babilonia» (Apocalipsis 18:2, 4). Xi nuꞌi, ¿te ma gi pe̱fi? Mähyoni gi ñꞌanise̱: «¿Ma gä pe̱päbi Äjuä ja ngu di mändaꞌä o ja ngu go di ne?».

² Xä ñhoꞌä mu̱ ya gä tsopu̱ näꞌä relijion habu̱ hingi udi näꞌä mäjuäni de Äjuä. Pe mähyoni gi ntso̱ꞌmi ꞌne gi ñꞌanise̱: «¿Mä koraso tobe di ho rꞌa de nuꞌu̱ yä ngo o yä nzäi bi ehe de yä hyate relijion?». Ma gä handihu̱ rꞌa de gehya ꞌne por hanja xa mähyoni gä u̱tsahu̱ ja ngu di u̱tsa Jeoba.

3. a) ¿Por hanja rꞌabu̱ dä za dä jaꞌi xä ñhei gi xo̱kämbeni Äjuä nsinke gi usa yä santo o yä imagen? b) ¿Te mää rä Biblia de yä imagen o yä santo?

³ Mu̱ nuꞌi xkä xo̱kämbeni yä santo o yä imagen po ndunthi yä je̱ya, o gi pe̱ꞌtsi ha ri nguu nꞌa rä capilla, zäi ge rꞌabu̱ di jaꞌi xä ñhei gi xo̱kämbeni Äjuä nsinke gi usa nuya yä kosa. Pe beni ge rä Zi Dada Jeoba go geꞌä ri ꞌñepäbi dä mää hanja di ho gä xo̱kämbenihu̱. Rä Biblia enä ge rä Zi Dada Jeoba hingi ne dä hyandi gä xo̱kämbenihu̱ yä imagen o yä santo (hñeti Éxodo 20:4, 5; Salmo 115:4-8; Isaías 42:8; 1 Juan 5:21).

4. a) ¿Por hanja hindi debe gä o̱tpäbihu̱ yä ngo nuꞌu̱ yä jäꞌi xä du, nixi gä honi gä ñäuihu̱? b) ¿Por hanja rä Zi Dada Jeoba bi proibibi yä israelita dä hyoni dä ñäui nuꞌu̱ xä du?

 ⁴ Rꞌa yä jäꞌi dedika ndunthi rä tiempo ꞌne gasta ndunthi yä bojä pa o̱tpäbi yä ngo nuꞌu̱ yä jäꞌi xä du. Pe ngu ya dä pädihu̱, nuꞌu̱ xä du hingi po̱ni yä alma o yä espiritu, ꞌne nuꞌu̱ ya hingi tsa dä maxkägihu̱ nixi te dä yꞌo̱tkägihu̱. ꞌNehe ya dä pädihu̱ ge yä u̱xjua hatꞌi yä jäꞌi, ꞌne japäbi dä gamfri ge nuꞌu̱ xä du tobe sigi te. ¡Xi nꞌa rä däta peligro toꞌo honi dä ñäui nuꞌu̱ yä jäꞌi xä du! Po geꞌä, rä Zi Dada Jeoba bi mändabi yä israelita ge mi debe dä ꞌuege de gatꞌho nuꞌu̱ yä ꞌme̱fi yä u̱xjua, ꞌne ge himi debe dä hyoni dä ñäui nuꞌu̱ yä jäꞌi xä du (Deuteronomio 18:10-12). (Hyandi rä nota 26, «Yä espiritismo ꞌne yä ntꞌete»; rä nota 31, «Yä u̱xjua»).

5. Mu̱ nuꞌi tobe gi xo̱kämbeni yä santo o gi o̱tpäbi yä ngo nuꞌu̱ xä du, ¿te ma dä maxꞌäꞌi pa gi yꞌo̱te Jeoba ko ngatꞌho ri koraso ꞌne gi hye̱gi nuꞌu̱ yä nzäiꞌu̱?

⁵ Mu̱ nuꞌi tobe gi xo̱kämbeni yä santo o gi o̱tpäbi yä ngo nuꞌu̱ xä du, ¿te ma dä maxꞌäꞌi pa gi yꞌo̱te Jeoba ko ngatꞌho ri koraso ꞌne gi hye̱gi nuꞌu̱ yä nzäiꞌu̱? Hñeti rä Biblia ꞌne hyandi hanja Jeoba xa di u̱tsa nuꞌu̱ yä nzäiꞌu̱ (Deuteronomio 27:15). Hyaxtho yꞌapäbi rä Zi Dada Jeoba ge dä maxꞌäꞌi gi u̱tsa näꞌä di u̱tsaꞌä ꞌne gi xo̱kämbeni ja ngu adiꞌä (Isaías 55:9). Beni ge rä Zi Dada Jeoba ma dä rꞌaꞌi näꞌä rä tsꞌe̱di gi honi pa gi hye̱pu̱ gatꞌho nuꞌu̱ yä nzäi bi ehe de nuꞌu̱ yä hyate relijion.

6. ¿Por hanja bi thahni rä 25 de disiembre pa dä feni näꞌä rä pa bi mꞌu̱i rä Hesu?

⁶ Po gatꞌho rä Xiꞌmhai yä jäꞌi o̱tꞌe rä Näbida. Ndunthi yä jäꞌi kamfri ge nunä ngo di tꞌo̱tꞌe pa dä feni näꞌä rä pa  bi mꞌu̱i rä Hesu. Pe nunä ngo bi ehe de nuꞌu̱ yä relijion hingi udi näꞌä mäjuäni de Äjuä. Nꞌa rä mfistꞌofo enä ge nuꞌu̱ yä me Roma himi kamfri rä Kristo, mi o̱tpäbi rä ngo rä Hyadi rä 25 de disiembre. Koꞌmu̱ nuꞌu̱ yä hyate kristianu mi gu̱tꞌi rä ꞌñuu ha yä nijä mi ne dä kadi märꞌa yä jäꞌi, nuꞌu̱ bi huahni ꞌnehe rä 25 de disiembre pa dä yꞌo̱tꞌe rä Näbida ꞌne bi pe̱hni ko näꞌä rä ngo mi o̱tꞌe nuꞌu̱ yä me Roma (Lucas 2:8-12). Yä apostol ꞌne märꞌa yä de̱ni rä Hesu nunka bi yꞌo̱tꞌe nunä ngo. Rä mfistꞌofo Los orígenes sagrados de las cosas profundas, enä ge hinto mi pädi te mä pa xki mꞌu̱i rä Hesu, ꞌne yä jäꞌi nixi mi mportabi dä bädi. Rä Näbida bi mu̱di bi tꞌo̱tꞌe ngu 300 yä je̱ya mꞌe̱fa de xki du rä Hesu.

7. ¿Por hanja nuꞌu̱ xa mäjuäni yä kristianu hingi o̱tꞌe rä Näbida?

⁷ Ndunthi yä jäꞌi pädi ge rä Näbida, yä regalo ꞌne nuꞌu̱ yä ñhuni di tꞌo̱tꞌe ha näꞌä paꞌä, bi ehe de nuꞌu̱ yä relijion nixi mi kamfri rä Kristo. Hänge mä mꞌe̱tꞌo, ha Inglaterra ꞌne ha rꞌa yä dähni de América mi ꞌmu̱i proibido dä tꞌo̱tꞌe rä Näbida ꞌne asta mri kastiga toꞌo mi o̱tꞌe nunä ngo. Pe ko rä tiempo yä jäꞌi bi mu̱di bi yꞌo̱tꞌe mänꞌaki rä Näbida. ¿Por hanja nuꞌu̱ xa mäjuäni yä kristianu hingi o̱tꞌe rä Näbida? Ngeꞌä änte de dä me̱fi nꞌa rä tꞌo̱tꞌe, handi mꞌe̱tꞌo mu̱ geꞌä di ho Äjuä o hinä.

8, 9. ¿Por hanja nuꞌu̱ yä mu̱di kristianu himi o̱tꞌe yä kumpleañu?

⁸ Yä jäꞌi ꞌnehe o̱tꞌe yä kumpleañu. ¿Por hanja nuꞌu̱ xa mäjuäni yä kristianu hingi o̱tꞌe yä kumpleañu? Rä Biblia no̱ni yoho yä jäꞌi nuꞌu̱ bi yꞌo̱tꞌe yä kumpleañu, pe nuꞌu̱ himi pe̱päbi Jeoba (Génesis 40:20; Marcos 6:21). Nuꞌu̱ yä mu̱di kristianu, himi o̱tꞌe yä kumpleañu ngeꞌä  mi pädi ge nuya yä ngo, «xpi ꞌñehe de nuꞌu̱ yä jäꞌi mi xo̱kämbeni yä hyate zidada» (Las cosas nuestras de cada día).

⁹ Mäyaꞌmu̱, yä griego ꞌne yä romano mi kamfri ge ora mi ꞌmu̱i nꞌa rä ꞌue̱ne, mi tso̱ho̱ nꞌa rä e̱nxe̱ näꞌä mi kompañä dende näꞌä oraꞌä ꞌne durante rä te, ꞌne ge «nunä e̱nxe̱, po mäde de rä mäjia mi ñäui nꞌa rä zidada näꞌä mi tagi ꞌnehe rä kumpleañu ha näꞌä rä pa xki mꞌu̱i näꞌä jäꞌiꞌä» (The Lore of Birthdays [Yä nzäi de yä kumpleañu]).

10. ¿Por hanja nuꞌu̱ xa mäjuäni yä kristianu hingi o̱tꞌe yä kumpleañu?

¹⁰ ¿Gi kamfri ge rä Zi Dada Jeoba di numäñho nuꞌu̱ yä ngo bi ehe de nuꞌu̱ yä hyate relijion? (Isaías 65:11, 12). ¡Hinä! Hänge nuꞌu̱ xa mäjuäni yä kristianu, hingi o̱tꞌe yä kumpleañu nixi nuꞌu̱ märꞌa yä ngo bi ehe de nuꞌu̱ yä relijion hingi udi näꞌä mäjuäni de Äjuä.

11. ¿Por hanja ndunthi yä jäꞌi sigi o̱tꞌe rä Näbida ꞌne märꞌa yä ngo mäske pädi ge bi ehe de yä hyate relijion?

¹¹ Ndunthi yä jäꞌi pädi ge tanto rä Näbida ngu nuꞌu̱ märꞌa yä ngo, bi ehe de yä hyate relijion. Mäske njabu̱ nuꞌu̱ sigi o̱tꞌe nuya yä ngo, ngeꞌä nuꞌu̱ enä ge nunä nꞌa rä oportunida pa dä kombibi ko yä familia. Xi nuꞌi, ¿gi mbeni njabu̱ ꞌnehe? Rä Zi Dada Jeoba go geꞌä bi hyoki rä familia ꞌne näꞌä di mändagihu̱ gä mädihu̱ mä familiahu̱ (Efesios 3:14, 15). Pe mäske di mädi mä familiahu̱, rä Zi Dada Jeoba ne ge mänꞌa gä tumämu̱ihu̱ po gä pe̱ꞌtsihu̱ nꞌa rä hogä ntsitsꞌi kongeꞌä ꞌne gä ꞌuegehu̱ de nuꞌu̱ yä ngo bi ehe de yä hyate relijion. Rä apostol Pablo bi ꞌñenä: «Ma gä o̱thu̱ rä tsꞌe̱di pa gä pähu̱ gä o̱thu̱ gatꞌho nuꞌä di ho Äjuä» (Efesios 5:10).

12. ¿Ndaꞌu̱ nuꞌu̱ yä ngo u̱tsa rä Zi Dada Jeoba?

 ¹² Ndunthi yä jäꞌi enä ge hindi mportabi habu̱ xpä ꞌñehe nuꞌu̱ yä ngo, pe rä Zi Dada Jeoba hindi mbeni njabu̱. Näꞌä di u̱tsa nuꞌu̱ yä ngo bi ehe de yä hyate relijion ꞌne nuꞌu̱ yä ngo habu̱ tꞌespäbi rä nsu yä jäꞌi o yä kosa ngu yä bandera. Por ejemplo, nꞌa rä pa yä israelita bi yꞌo̱tꞌe nꞌa rä ngo ja ngu mi o̱tꞌe yä me Egipto ora mi xo̱kämbeni yä zidada, ꞌne nuꞌu̱ bi ꞌñenä ge mi o̱tꞌe «nꞌa rä ngo pa Jeoba». Pe rä Zi Dada Jeoba xa bi nkue̱ ꞌne bi kastiga yä israelita po geꞌä (Éxodo 32:2-10). Rä Zi Dada Jeoba xa di u̱tsa nuꞌu̱ yä ngoꞌu̱, hänge engägihu̱ ge gä ꞌuegehu̱ «de nuꞌu̱ yä tꞌo̱tꞌe xä ntsꞌo» (hñeti Isaías 52:11).

13. Mu̱ ya gä desidi hingi yꞌo̱tꞌe rä Näbida nixi nuꞌu̱ märꞌa yä ngo, ¿te jaꞌi gi turimu̱ibye̱?

¹³ Mu̱ ya gä desidi hingi yꞌo̱tꞌe rä Näbida nixi nuꞌu̱ märꞌa yä ngo, zäi ge nubye̱ gi turimu̱i ꞌne gi ense̱: «¿Hanja ma gä esplikabi mä familia ꞌne märꞌa yä jäꞌi ge ya hindi o̱tꞌe rä Näbida nixi märꞌa yä ngo? ¿Te ma gä o̱tꞌe mu̱ dä tꞌakägi nꞌa rä regalo de gä Näbida? ¿Te ma gä pe̱fi mu̱ mä däme o mä ꞌme̱hñä ne gä o̱the nꞌa de nuꞌu̱ yä ngo di pädi ge hingi ho rä Zi Dada Jeoba? ¿Te dä za gä pe̱fi pa njabu̱ nuꞌu̱ mä bätsi hindä kꞌatꞌi nuꞌu̱ yä ngo di u̱tsa Jeoba?».

14, 15. ¿Te dä za gi pe̱fi mu̱ toꞌo dä felisitaꞌi o dä ne dä rꞌaꞌi nꞌa rä regalo ha nuꞌu̱ yä pa di tꞌo̱tꞌe rä Näbida o märꞌa yä ngo?

¹⁴ Mbeni xä ñho änte de gi desidi te ma gi mää o te ma gi pe̱fi ha nuꞌu̱ yä pa di tꞌo̱tꞌe nuꞌu̱ yä ngo hingi ho Jeoba. Por ejemplo, ¿te dä za gi pe̱fi mu̱ toꞌo dä ꞌñeñꞌäꞌi: «Thogi temäꞌentho ha nunä Näbida» o «kumpli mä ndunthi yä je̱ya»? Hinxä ñho gi yꞌo̱tho näꞌä dä siꞌi, ho̱nse̱ dä za gi ꞌñembäbi: «Jamädi». Pe, ¿xiꞌmu̱ nꞌa rä jäꞌi ne  dä bädi por hanja hingi o̱tꞌe nuꞌu̱ yä ngo? Rä Biblia enä: «Ñähu̱ ko ndunthi rä tꞌekꞌei ꞌne rä mhäte, ꞌne beñhu̱ xä ñho hanja gi thätuähu̱ kada nꞌa nuꞌu̱ gi ñäuihu̱» (Colosenses 4:6). Hää, ko rä tꞌekꞌei dä za gi esplikabi por hanja hingi partisipa. Dä za gi ꞌñembäbi: «Nuga di ho gä kombibi ko märꞌaa ꞌne di ho gä uni yä regalo, pe cualquiera mä nꞌa rä pa, hingä ora tagi nuya yä ngo».

¹⁵ ¿Te dä za gi pe̱fi mu̱ nꞌa rä jäꞌi dä ne dä rꞌaꞌi nꞌa rä regalo ha nuꞌu̱ yä paꞌu̱? Rä Biblia hingi xikägihu̱ te gatꞌho debe gä pe̱fihu̱, pe hää xikägihu̱ ge mähyoni gä pe̱ꞌtsihu̱ xä ntꞌaxi mä konsiensiahu̱ ante Äjuä (1 Timoteo 1:18, 19). Rꞌa yä jäꞌi ma dä ne dä rꞌaꞌi nꞌa rä regalo ngeꞌä nuꞌu̱ hingi pädi ge nuꞌi hingi partisipa ha nuꞌu̱ yä ngo. Märꞌaa dä za dä xiꞌi: «Di pädi xä ñho ge nuꞌi hingi partisipa ha nuya yä ngo, pe di ne gä rꞌaꞌi nunä regalo». Nuꞌi go ma gi desidi mu̱ gi hñäni näꞌä regalo o hinä. Pe mähyoni gi hyandi xä ñho näꞌä gi ne gi pe̱fi. Hindi nehu̱ gä pe̱fihu̱ nꞌa rä tꞌo̱tꞌe näꞌä ma dä u̱ngägihu̱ mä konsiensiahu̱ mꞌe̱fa ꞌne dä tsꞌoni mä ntsitsꞌihu̱ ko rä Zi Dada Jeoba.

16. ¿Te dä za gi pe̱fi mu̱ ri familia ne dä yꞌo̱tꞌe nuꞌu̱ yä ngo hingi ho rä Zi Dada Jeoba?

¹⁶ ¿Te dä za gi pe̱fi mu̱ ri familia ne dä yꞌo̱tꞌe nuꞌu̱ yä ngo hingi ho rä Zi Dada Jeoba? Ogi diskuti kongeꞌu̱. Beni ge nuꞌi hindä za gi hñäkuäbi dä me̱fi näꞌä go dä ne. Ñhojäꞌi kongeꞌu̱ ꞌne respeta näꞌä kamfri ja ngu gi ne dä respetaꞌi (hñeti Mateo 7:12). Pe, ¿xiꞌmu̱ ri familia dä mbitaꞌi gi ntini kongeꞌu̱ ora o̱tꞌe rä Näbida o märꞌa yä ngo? Mꞌe̱tꞌo xatuäbi rä Zi Dada Jeoba, imäjinä te ma dä thogi ha näꞌä ngo, ꞌnepu̱ hyoni rä imformäsio näꞌä ma dä maxꞌäꞌi gi pe̱fi näꞌä xä ñho. Ñꞌanise̱: «¿Kontoꞌo  di ne gä kohi xä ñho: ko mä familia o ko rä Zi Dada Jeoba?».

17. ¿Te dä za gi pe̱fi pa njabu̱ ri bätsi hindä kꞌatꞌi nuꞌu̱ yä ngo di u̱tsa Jeoba?

¹⁷ ¿Te dä za gi pe̱fi pa njabu̱ ri bätsi hindä kꞌatꞌi nuꞌu̱ yä ngo di u̱tsa Jeoba? Dä za gi huahni cualquiera rä pa, pa gi hyokuäbi nꞌa rä kombibio o pa gi umbäbi nꞌa rä regalo. Pe ꞌnehe xa mähyoni gi dedikabi ri tiempo ꞌne gi umbäbi rä mhäte.

18. ¿Por hanja xa mähyoni gä ntinihu̱ ha yä mhuntsꞌi?

¹⁸ Pa gä johyabihu̱ rä koraso rä Zi Dada Jeoba, mähyoni gä ꞌuegehu̱ de nuꞌu̱ yä hyate relijion ko ngatꞌho nuꞌu̱ yä nzäi ꞌne yä ngo o̱tꞌe. Pe hingä ho̱nse̱ꞌä, ¡ꞌnehe mähyoni gä pe̱fihu̱ näꞌä adi Jeoba! ¿Te adi gä pe̱fihu̱? Nꞌaa, Jeoba adi gä ntinihu̱ ha yä mhuntsꞌi, ngeꞌä ꞌnehe ja gehni tꞌudi de Geꞌä ꞌne di so̱kämbeni ja ngu adiꞌä (hñeti Hebreos 10:24, 25; Salmo 22:22; 122:1). ꞌNehe, ha yä mhuntsꞌi ja gehni dä za gä nupä mfenihu̱ nꞌa ngu mänꞌaa (Romanos 1:12).

19. ¿Por hanja xa mähyoni gi xipäbi märꞌa näꞌä xkä pädi de rä Biblia?

¹⁹ Yoho, mu̱ di ne gä xo̱kämbenihu̱ Jeoba ja ngu adiꞌä, mähyoni gä utihu̱ märꞌaa näꞌä xtä pädihu̱. Ndunthi yä jäꞌi di sufri ꞌne tuyämu̱i po gatꞌho nuꞌu̱ yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe thogi ha rä Xiꞌmhai. ¿Gi konose rꞌa yä jäꞌi nuꞌu̱ di senti njabu̱? Nuꞌmu̱ ogi duda gi xipäbi nuꞌu̱ yä hogä tꞌo̱tꞌe ma dä me̱fi Jeoba po yä jäꞌi ꞌne rä Xiꞌmhai. Mu̱ gi ntini ha yä mhuntsꞌi, ꞌne gi xipäbi märꞌa näꞌä xkä pädi de rä Biblia, ma gi hyandi ge mꞌe̱fa ya hinte ma gi kꞌatꞌi de nuꞌu̱ yä hyate relijion. Ogi duda ge mu̱ gi pe̱fi njabu̱, ma gi pe̱ꞌtsi rä johya ha ri mꞌu̱i ꞌne rä Zi Dada Jeoba ma dä rꞌaꞌi ndunthi yä jäpi (Malaquías 3:10).