Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

TSHAPITA YA DIKUMI L’ASAMALO

Sɔna dia ntɛmɔla Nzambi

Sɔna dia ntɛmɔla Nzambi

1, 2. Dimbola diakɔna diahombayɛ ndjambola ndo lande na kele dikambo sɔ ohomba?

LO WEKELO ayɛ wa Bible, wɛ ambeka di’anto efula wasɛma dia wekɔ lo ntɛmɔla Nzambi, mbetshaka ndo salaka akambo wahetsha Nzambi. (2 Kɔrɛtɔ 6:17) Diakɔ diatodjangɛ Jehowa dia ntomba oma l’ɔtɛmwɛlɔ wa kashi, mbuta ate “Babilɔna ka Woke.” (Ɛnyɛlɔ 18:2, 4) Kakɔna kayoyosala? Sho tshɛ pombaka nsala ɔsɔnwɛlɔ ɔmɔtshi ndo sho pombaka ndjambola ɔnɛ: ‘Onde dimi nangaka ntɛmɔla Nzambi lo yoho yalangande dimi mbɔtɛmɔla kana dimi nangaka mbɔtɛmɔla lo yoho yokom’ɔtɛmɔlaka?’

2 Naka wɛ amboshilaka mpembola losambi l’ɔtɛmwɛlɔ wa kashi, kete ɔsɔ ekɔ dui dia dimɛna. Koko l’etei k’otema ayɛ mbeyaka monga ko wɛ akayasha lo ditshelo ndo lo mbekelo mɔtshi ya l’ɔtɛmwɛlɔ wa kashi. Ɛsɔ tɔsɛdingole mbekelo ndo ditshelo dimɔtshi l’atei adiɔ ndo tende lande na kele ekɔ ohomba efula dia sho diɔsa woho wadiɔsa Jehowa.

DIKISHI NDO ƆTƐMWƐLƆ W’ASHIDI

3. a) Lande na kɛna anto amɔtshi dia ekɔ wolo ntshika dia nkamba la dikishi l’ɔtɛmwɛlɔ awɔ? b) Kakɔna kata Bible lo dikambo di’okambelo wa la dikishi dia ntɛmɔla Nzambi?

3 Aya ɛnɔnyi efula wakamba anto amɔtshi la dikishi kana mpingu lo mvudu yawɔ dia ntɛmɔla Nzambi. Naka ngasɔ mbediɔ ndo leyɛ, kete wɛ mbeyaka mbɔsa di’ekɔ wolo ndo kɔlɔ ntɛmɔla Nzambi aha la nkamba la diangɔ sɔ. Koko ohɔ dia Jehowa tetshaka woho wa sho mbɔtɛmɔla. Ndo Bible totɛka hwe dia Jehowa halange dia sho nkamba la dikishi l’ɔtɛmwɛlɔ aso.—Adia Etombelo 20:4, 5; Osambo 115:4-8; Isaya 42:8; 1 Joani 5:21.

4. a) Lande na kahatahombe ntɛmɔla watshɛso? b) Lande na kakatɛ Jehowa ekambi ande diaha vɔ nyanga dia ntɛkɛta la wanɛ wakavu?

4 Anto amɔtshi mbeyaka mbetsha wenya efula ndo mbidja welo efula dia nyanga dia ngɛnyangɛnya watshɛwɔ wakavu. Vɔ mbeyaka kaanga mbatɛmɔla. Koko takeke dia wanɛ wambovɔ hawokoke tokimanyiya kana tosalɛ kɔlɔ. Vɔ hawɔsɛnɛ dihole dikina. Lo mɛtɛ, ekɔ waale dia nyanga dia ntɛkɛta lawɔ nɛ dia losango tshɛ lɛnama dia lɔ ndja oma le owotɔ aso ɔmɔtshi wakavu, lɔ pombaka mɛtɛ ndja oma le ɛdiɛngɛ. Diakɔ diakadjangɛ Jehowa ase Isariyɛlɛ diaha vɔ nyanga dia ntɛkɛta la wanɛ wakavu kana ndjasha lo yoho mɔtshi dia monga la diɔtɔnganelo l’ɛdiɛngɛ.—Eohwelo k’Ɛlɛmbɛ 18:10-12; enda nɔtɛ ka la koma 26 ndo 31.

5. Kakɔna kakoka kokimanyiya dia wɛ ntshika nkamba la dikishi dia ntɛmɔla Nzambi ndo dia ntshika dia ntɛmɔla watshɛyɛ?

5 Kakɔna kakoka kokimanyiya dia wɛ ntshika nkamba la dikishi dia ntɛmɔla Nzambi kana ntshika dia ntɛmɔla watshɛyɛ? Wɛ pombaka mbadiaka Bible ndo kanaka yimba dimɛna dimɛna lo kɛnɛ kendana la woho wɔsa Jehowa diangɔ sɔ. Nde diɔsaka oko “wɔnɔnyi,” kana nyɛtɛɛtɛ. (Eohwelo k’Ɛlɛmbɛ 27:15) Lɔmbaka Jehowa lushi tshɛ dia nde kokimanyiya dia wɛ mbɔsa diangɔ sɔ woho wadiɔsande ndo dia nde kokimanyiya dia wɛ mbɔtɛmɔla lo yoho yalangande. (Isaya 55:9) Wɛ koka monga l’eshikikelo dia Jehowa ayokosha wolo weyɛ lawɔ ohomba dia minya lo lɔsɛnɔ layɛ ɛngɔ tshɛ kele la diɔtɔnganelo la ɔtɛmwɛlɔ wa kashi.

ONDE SHO POMBAKA NSALA FƐTƐ KA NƆƐLƐ?

6. Lande na kakasɔnama Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 25 oko lushi la salaka fɛtɛ ka eotwelo ka Yeso?

6 L’andja w’otondo, fɛtɛ ka Nɔɛlɛ ekɔ fɛtɛ kɛmɔtshi l’atei wa fɛtɛ yaleka anto nsala ndo anto efula mbɔsaka di’ekɔ fɛtɛ ka eotwelo ka Yeso. Koko lo mɛtɛ, fɛtɛ ka Nɔɛlɛ ekɔ la diɔtɔnganelo la ɔtɛmwɛlɔ wa kashi. Dibuku dimɔtshi nembetshiyaka dia apanganu w’ase Rɔmɔ wakasalaka fɛtɛ ka eotwelo ka wonya lo Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 25. Ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wakalange dia apanganu efula nkoma Akristo, diakɔ diele kaanga mbele Yeso kombotɔ lo Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 25, vɔ wakɔshi yɛdikɔ ya salaka fɛtɛ ka eotwelo ka Yeso lo datɛ sɔ. (Luka 2:8-12) Ambeki wa Yeso, kosalaka fɛtɛ ka Nɔɛlɛ. Dibuku dimɔtshi (Sacred Origins of Profound Things) mbutaka ɔnɛ: “Ɛnɔnyi 200 l’ɔkɔngɔ w’eotwelo ka Yeso, ndooko onto lakeyaka etena shikaa kakandotɔ ndo paka anto yema tshitshɛ tsho mbakadjaka yimba lo datɛ shikaa diakandotɔ.” Fɛtɛ ka Nɔɛlɛ kakayotatɛ salema ɛnɔnyi nkama l’ɔkɔngɔ wa Yeso nsɛna la nkɛtɛ.

7. Bonde kahasale Akristo wa mɛtɛ fɛtɛ ka Nɔɛlɛ?

7 Anto efula mbeyaka dia fɛtɛ ka Nɔɛlɛ kakaye oma le apanganu kaamɛ ndo mbekelo yatɔ ya mbishana weshasha. Ɛnyɛlɔ, lo Angleterre ndo lo bɛtshi dimɔtshi dia nkɛtɛ dia lo Amɛrikɛ, aki etena kɛmɔtshi kakashimbama osalelo wa fɛtɛ ka Nɔɛlɛ l’ɔtɛ wakaye fɛtɛ kakɔ oma le apanganu. Onto tshɛ lakakisalaka akalongolaka dilanya. Koko l’edjedja ka wonya, anto wakayotatɛ nsala fɛtɛ ka Nɔɛlɛ nto. Lande na kahasale Akristo wa mɛtɛ fɛtɛ ka Nɔɛlɛ? Nɛ dia vɔ nangaka ngɛnyangɛnya Nzambi lo kɛnɛ tshɛ kasalawɔ.

ONDE SHO POMBAKA NSALA FƐTƐ YA NSHI YA EOTWELO?

8, 9. Lande na kele Akristo wa lo ntambe ka ntondo kosalaka fɛtɛ ka nshi ya eotwelo?

8 Fɛtɛ kekina kasala anto efula ele datɛ diakawotɔ. Onde Akristo pombaka nsala fɛtɛ ka nshi ya eotwelo? Fɛtɛ ya nshi ya eotwelo yɔtɛkɛtami lo Bible ekɔ paka nyɛ yakasale anto waki kɔtɛmɔlaka Jehowa. (Etatelo 40:20; Makɔ 6:21) Wakasalaka fɛtɛ ya nshi ya eotwelo dia ntombola tozambizambi ta kashi. Diakɔ diele Akristo wa lo ntambe ka ntondo “wakɔsaka osalelo wa fɛtɛ ka nshi ya eotwelo k’onto oko mbekelo k’apanganu.”—The World Book Encyclopedia.

9 Ase Rɔmɔ ndo ase Ngirika w’edjedja waketawɔka dia nyuma kɛmɔtshi kakikɔ etena kakotɔka onto ndo nyuma kɛsɔ kakahombe nkokɛ onto akɔ lɔsɛnɔ lande l’otondo. Dibuku dimɔtshi (The Lore of Birthdays) nembetshiyaka ɔnɛ: “Nyuma kɛsɔ kaki la diɔtɔnganelo di’ehekesa la jambizambi yakotɔ lushi lotwe onto ɔsɔ.”

10. Lande na kahasale Akristo ɛlɔ kɛnɛ fɛtɛ ya nshi ya eotwelo?

10 Onde wɛ fɔnyaka dia Jehowa mbetawɔka fɛtɛ yele la diɔtɔnganelo l’ɔtɛmwɛlɔ wa kashi? (Isaya 65:11, 12) Ndooko, nde hetawɔ. Diakɔ diahatasale fɛtɛ ya nshi ya eotwelo kana fɛtɛ kekina kele la diɔtɔnganelo l’ɔtɛmwɛlɔ wa kashi.

ONDE ETATELO KEKƆ LA DIKAMBO MƐTƐ?

11. Lande na kasala anto amɔtshi fɛtɛ? Ko dui diakɔna dioleki ohomba le so?

11 Anto amɔtshi mbeyaka dia Nɔɛlɛ ndo fɛtɛ nkina ndja oma le apanganu, koko vɔ tetemalaka ndjisala. Vɔ mbɔsaka dia fɛtɛ ekɔ tsho diaaso dia dimɛna dia mbetsha wenya kaamɛ l’ase nkumbo yawɔ. Onde ngasɔ mbafɔnyayɛ? Bu kɔlɔ mbetsha wenya kaamɛ la nkumbo kayɛ. Jehowa mbakatonge nkumbo ndo nde nangaka dia sho monga la diɔtɔnganelo dia dimɛna l’ase nkumbo yaso. (Ɛfɛsɔ 3:14, 15) Koko, sho pombaka ndeka mbidja yimba lo monga la diɔtɔnganelo dia dimɛna la Jehowa lo dihole dia ngɛnyangɛnya ewotɔ aso lo nsala fɛtɛ ya l’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi. Diakɔ diakate ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ ate: “Nyotetemale nsɛdingola dia nshikikɛ kɛnɛ ketawɔma le Nkumadiɔndjɔ.”—Ɛfɛsɔ 5:10.

12. Kakɔna kakonya diaha Jehowa mbetawɔ fɛtɛ kɛmɔtshi?

12 Anto efula mbɔsaka dia oma lɛnɛ oye fɛtɛ kɛmɔtshi bu mɛtɛ dui di’ohomba, koko aha ngasɔ mbɔsa Jehowa. Nde hetawɔ fɛtɛ yoye oma l’ɔtɛmwɛlɔ wa kashi kana yatombola anto kana yatombola wodja. Ɛnyɛlɔ, ase Edjibito wakasalaka fɛtɛ efula dikambo dia tozambizambi tawɔ. L’ɔkɔngɔ w’ase Isariyɛlɛ ntomba oma l’Edjibito, vɔ wakasangola fɛtɛ kɛmɔtshi k’apanganu ko wakakielɛ “fɛtɛ dikambo dia Jehowa.” Koko Jehowa akawasha dilanya lo dikambo sɔ. (Etombelo 32:2-10) Oko wakate omvutshi Isaya, hatohombe ‘minanda ɛngɔ ka mindo!’—Adia Isaya 52:11.

ONGA LA SHƐNƆDI LO YOHO YASƐNAYƐ L’ANTO AKINA

13. Ambola akɔna wakokayɛ ndjambola etena kɔsayɛ yɛdikɔ ya ntshika nsala fɛtɛ mɔtshi?

13 Etena kɔsayɛ yɛdikɔ ya ntshika nsala fɛtɛ mɔtshi, wɛ koka monga la ambola efula wa ndjambola. Ɛnyɛlɔ: Kakɔna kahombami nsala naka asekami wa l’olimu wambomimbola lande na kahamasale fɛtɛ ka Nɔɛlɛ kaamɛ lawɔ? Ahombami nsala naka onto ɔmɔtshi ambombisha woshasha wa fɛtɛ ka Nɔɛlɛ? Kakɔna kayomosala naka olonganyi ami ekɔ lo nongamɛ dia dimi nsala fɛtɛ kɛmɔtshi? Ngande wakokami nkimanyiya ana ami diaha vɔ mboka kɔlɔ l’ɔtɛ wahawasale fɛtɛ kɛmɔtshi kana fɛtɛ ka nshi yawɔ ya eotwelo?

14, 15. Kakɔna kakokayɛ nsala naka onto ɔmɔtshi ambokokombolɛ fɛtɛ k’ɔlɔlɔ kana ambokosha woshasha?

14 Ekɔ ohomba monga la shɛnɔdi dia mbeya woho wa mbuta ndo kɛnɛ kahombayɛ nsala l’oseka dikambo tshɛ. Ɛnyɛlɔ, naka anto amɔtshi wambokokombolɛ fɛtɛ k’ɔlɔlɔ, wɛ hahombe mbanya yimba. Wɛ koka tsho mbuta ɔnɛ: “Losaka.” Koko naka onto ɔmɔtshi nangaka nyomeya awui akina, wɛ koka mbolembetshiya lande na kahayasale fɛtɛ kɛmɔtshi. Koko, ongaka nshi tshɛ l’ɔkɔmi, la yewo ndo la dilɛmiɛlɔ. Bible mbutaka ɔnɛ: “Nyotondjake nshi tshɛ ɛtɛkɛta w’amɛna, wɔsɔhanyemi la lɛɛhɔ dia nyu mbeya woho wahombanyu nkadimola onto tshɛ.” (Kɔlɔsayi 4:6) Ondo wɛ koka mbolembetshiya dia wɛ nangaka mbetsha wenya kaamɛ l’anto akina ndo mbishana weshasha, koko wɛ hasale awui asɔ lo nshi ya fɛtɛ mɔtshi.

15 Ahombayɛ nsala naka onto ɔmɔtshi ambokosha woshasha? Bible hasha listɛ l’ɛlɛmbɛ, koko tɔ mbutaka dia sho pombaka ntetemala monga la nkum’otema ka dimɛna. (1 Timɔte 1:18, 19) Mbeyaka monga ko ɔnɛ lakosha woshasha heye dia wɛ hasale fɛtɛ kɛmɔtshi. Kana nde koka mbuta ɔnɛ: “Dimi mbeyaka dia wɛ hasale fɛtɛ, koko dimi nangaka kosha ɛngɔ kɛnɛ.” Lo tena dia ngasɔ, wɛ koka mbɔsa yɛdikɔ ya mbetawɔ woshasha akɔ kana bu. Koko oyadi yɛdikɔ yayoyɔsa, yashikikɛ dia ntetemala monga la nkum’otema ka dimɛna. Hatolange nsala dui tshɛ diakoka monga la shɛngiya ya kɔlɔ lo diɔtɔnganelo diele lam’asaso la Jehowa.

WƐ LA NKUMBO KAYƐ

Wanɛ wakambɛ Jehowa wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ

16. Kakɔna kahombayɛ nsala naka nkumbo kayɛ nangaka dia wɛ nsala fɛtɛ mɔtshi?

16 Ahombayɛ nsala naka ase nkumbo kayɛ nangaka dia wɛ nsala fɛtɛ kɛmɔtshi? Tɔlɔshanake lawɔ. Ohɔ dia vɔ wekɔ la lotshungɔ la nsɔna kɛnɛ kalangawɔ nsala. Tomalake ndo lɛmiya ɛsɔnwɛlɔ awɔ woho wakombolayɛ dia vɔ nɛmiya wayɛ. (Adia Mateo 7:12.) Ko ayoyosala naka ase nkumbo kayɛ nangaka dia wɛ mbetsha wenya kaamɛ lawɔ lo fɛtɛ kɛmɔtshi? La ntondo ka wɛ mbɔsa yɛdikɔ ya kɛnɛ kahombayɛ nsala, lɔmba Jehowa dia nde kokimanyiya dia wɛ mbɔsa yɛdikɔ ya dimɛna. Kana yimba lo dikambo diakɔ ndo nsala eyangelo. Ohɔ dia wɛ nangaka nshi tshɛ dia ngɛnyangɛnya Jehowa.

17. Kakɔna kakokayɛ nsala dia nkimanyiya anayɛ diaha vɔ ndjaoka kɔlɔ etena kasala anto akina fɛtɛ mɔtshi?

17 Kakɔna kakokayɛ nsala dia nkimanyiya anayɛ etena kɛnawɔ ana akina wasala fɛtɛ mɔtshi? Mbala la mbala, wɛ koka nɔngɔsɔlaka dui dimɔtshi dia laande dikambo diawɔ. Wɛ koka nto mbakashimolaka la weshasha. Ndo woshasha ɔmɔtshi woleki wakokayɛ mbisha anayɛ, ekɔ wenya ayɛ ndo ngandji kayɛ.

SHIKIKALA LO ƆTƐMWƐLƆ WA MƐTƐ

18. Lande na kahombaso mbɔtɔka lo nsanganya y’Akristo?

18 Dia ngɛnyangɛnya Jehowa, sho pombaka mboka ɔtɛmwɛlɔ wa kashi ɔkɔngɔ kaamɛ ndo mbekelo la fɛtɛ yele la diɔtɔnganelo lawɔ. Koko sho pombaka nto shikikala lo ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ. Lo nsala na? Yoho mɔtshi ele mbɔtɔka mbala la mbala lo nsanganya y’Akristo. (Adia Hɛbɛru 10:24, 25.) Nsanganya yekɔ etenyi k’ohomba efula k’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ. (Osambo 22:22; 122:1) Sho koka keketshana lam’asaso etena kasanganaso.—Rɔmɔ 1:12.

19. Lande na kele ekɔ ohomba mbewoya anto akina awui wa mɛtɛ wamboyeka oma lo Bible?

19 Dui dikina di’ohomba dia l’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ ele mbewoya anto akina awui wamboyeka oma lo Bible. Anto efula wekɔ la lonyangu efula l’ɔtɛ w’awui wa kɔlɔ wasalema la nkɛtɛ. (Ɛzɛkiyɛlɛ 9:4) Ondo wɛ mbeyaka anto amɔtshi wayaoka ngasɔ. Tɛwɔ akambo wendana l’elongamelo kayɛ ka diambo kendana la nshi yayaye. Etena kɔtɔyɛ lo nsanganya y’Akristo ndo kewoyayɛ anto akina akambo wa mɛtɛ wele lo Bible, wɛ ayoshola dia wɛ aya bu nto la nsaki ka monga l’ɔtɛmwɛlɔ wa kashi ndo ka ndjasha lo mbekelo yawɔ. Wɛ koka monga l’eshikikelo dia wɛ ayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo di’ɔnɛ Jehowa ayɔtshɔkɔla efula welo ayɛ oko wamboyɔsɔna dia mbɔtɛmɔla lo yoho ya dimɛna.—Malaki 3:10.