1, 2. ¿Bin ya skʼan ya ajojkʼoybey aba sok bin yuʼun?

jich bitʼil yakat ta snopel te biblia, la ataix ta ilel te bayal ants winiketik ya yalik te ya yichʼik ta mukʼ te dios, pero jaʼ ya spasik o ya yakʼik ta nopel te bin jkʼaxel ma smulan te Diose (2 Corintios 6:17). Jaʼ yuʼun te Jehová ya spasotik ta mantal te akʼa kijkitaytik jilel te lotil relijion, jaʼ «te mucʼul Babilonia» (Apocalipsis 18:2, 4). Jaxan te jaʼate, ¿bin ya apas? Ta jujuntul ya skʼan ya jtatik ta nopel te bin ya jpastik sok jich ya skʼan ya jojkʼoybey jbatik: «¿Jichbal ya jkʼan ya kichʼ ta mukʼ Dios te bitʼil ya skʼan stukele, o jichbal te bitʼil kʼayemon ta spasele?».

² Teme lokʼatix tal ta lotil relijion o teme la awakʼix ta naʼel te maba ya xkʼoatix tey-ae, kʼax lek te jich la apase. Pero yatoniwan smulan awoʼtan te kʼinetik o kostumbreetik te talem ta lotil relijion. Kilbeytik skʼoplal chaʼoxchajpuk sok bin yuʼun tulan skʼoplal te jichuk ya kiltik te bitʼil ya yil te Jehová.

3. 1) ¿Bin yuʼun ay machʼatik wokol ya yaʼiyik te ma stuuntesikix lokʼombaetik ta yichʼel ta mukʼ Dios? 2) ¿Bin ya yakʼ ta nopel te Biblia ta swenta te stuuntesel lokʼombaetik ta yichʼel ta mukʼ Dios?

³ Bayal machʼatik ayix tal bayal jaʼbil te ay slokʼombaik ta snaik te ya stuuntesik ta yichʼel ta mukʼ Dios. Teme jich kʼayemat ta spasel, maniwan lek ya awaʼiy o ya awil te maba ya atuuntes lokʼombaetik ta yichʼel ta mukʼ te Diose. Pero juluk ta awoʼtan te jaʼnix te Jehová ya yakʼ jnoptik bin-utʼil ya skʼan ya kichʼtik ta mukʼ. Soknix te Biblia jamal ya yalbotik te ma smulan Jehová te ya jtuuntestik lokʼombaetik yuʼun ya kichʼtik ta mukʼ-a (kʼopona Éxodo 20:4, 5; Salmo 115:4-8; Isaías 42:8; 1 Juan 5:21).

4. 1) ¿Bin yuʼun ma skʼan ya kichʼtik ta mukʼ te machʼatik lajem kuʼuntike? 2) ¿Bin yuʼun la yichʼik albeyel ta jamal yuʼun Jehová te israeletik te ma skʼan ya skʼoponik te machʼatik lajem yuʼunike?

 ⁴ Ayniwan machʼatik ya slokʼesik bayal tiempo sok ya spasik tulan ta spasel te bin lek yoʼtan yuʼun te machʼatik lajem yuʼunike, melel ya skuyik te ayto banti kuxulike. Ayniwan machʼatik ya yichʼik ta mukʼ, jich bitʼil te kʼalal ya spasbeyik skʼinule. Pero la jnoptikix te ma skʼan te jich ya jpastike, melel ma xjuʼ ya skoltayotik te machʼatik lajemik sok ma xjuʼ ya yutsʼinotik. Jaʼnix jich maʼyuk banti kuxulik. Yame xjuʼ ya jtatik wokol teme ya jkʼan ya jkʼopontik te machʼatik lajem kuʼuntike, melel manix jaʼukik-a te ya xkʼopojike, jaʼik te pukujetike. Jaʼ yuʼun te Jehová la yalbey ta jamal te israeletik te ma skʼan ya skʼoponik te machʼatik lajemike sok te ya skʼan ya spʼajik te bin smakojbey skʼoplal te yaʼtel pukujetike (Deuteronomio 18:10-12; ilawil te nota 26, espiritismo o yaʼtel pukujetik sok te nota 31, pukujetik).

5. ¿Bin ya xjuʼ ya skoltayat ta yijkitayel stuuntesel te lokʼombaetik ta yichʼel ta mukʼ Dios sok yichʼel ta mukʼ te machʼatik lajem awuʼune?

⁵ ¿Bin ya xjuʼ ya skoltayat ta yijkitayel stuuntesel lokʼombaetik ta yichʼel ta mukʼ Dios sok yichʼel ta mukʼ te machʼatik lajem awuʼune? Jaʼ te ya akʼopon te Biblia sok te ya anopilan ta awoʼtan bin-utʼil ya yil te Jehová. Spisil ini «ihlaybil yuʼun Jehová» (Deuteronomio 27:15). Ta jujun kʼajkʼal kʼanbeya ta orasion te Jehová te yakuk skoltayat ta snaʼel te bin lek ya yile sok te jichuk ya awichʼ ta mukʼ te bitʼil ya skʼane (Isaías 55:9). Yame yakʼbat yip awoʼtan te Jehová yuʼun ya alokʼes ta akuxlejal spisil te bin stsakoj sba skʼoplal sok te lotil relijione.

6. ¿Bin yuʼun la yichʼ tsael te 25 yuʼun disiembre ta spasbeyel skʼinul te yayinel te Jesuse?

⁶ Ta swolol Balumilal ya yichʼ pasel te kʼin yuʼun Navidad. Jteb ma spisil te ants winiketik ya skuyik te jaʼ te bin kʼajkʼalil ayin te Jesuse. Pero ta melel, te Navidad snitojbey sba skʼoplal  sok te lotil relijione. Ta namey kʼinal te romanoetik te ma schʼuunik Dios ya spasbeyik skʼinul te yayinel te Kʼajkʼal ta 25 yuʼun disiembre, jich ya yakʼ ta naʼel jun enciclopedia. Te jwolwanejetik yuʼun te relijion jaʼ ya skʼanik-a te bayalxan ants winiketik ya x-ochik ta schʼuunel Cristo. Jaʼ yuʼun la staik ta nopel te ya yichʼ pasbeyel skʼinul yayinel te Jesús ta 25 yuʼun disiembre, manchukme snaʼojik te manix jaʼuk-a te bin kʼajkʼalil ayin te Jesuse (Lucas 2:8-12). Te jnopojeletik yuʼun te Jesús ta namey kʼinal maba la spasik te kʼin yuʼun Navidad. Te libro Los orígenes sagrados de las cosas profundas ya yal te kʼalal kʼaxemix 200 jaʼbil yayinel-a te Jesuse, maʼyuk machʼa ya snaʼ bin-ora ayin te Jesús sok maʼyuk lek skʼoplal ta yoʼtanik-a te bin kʼajkʼalil ayin. Te kʼin yuʼun Navidad jajch yichʼ pasel te kʼalal kʼaxemix 300 jaʼbil slajel-a te Jesuse.

7. ¿Bin yuʼun maba ya spasik te Navidad te smelelil j-abatetik yuʼun te Diose?

⁷ Bayal machʼatik ya snaʼik te talem ta stojol ants winiketik te maba schʼuunejik Dios te kʼin yuʼun Navidad sok te kostumbreetik yuʼun te kʼine, jich bitʼil te ya stsob sbaik ta weʼel uchʼel te familiaetik sok te ya yakʼbey sbaik smajtanike. Jun tiempo ta Inglaterra sok ta chaʼoxpam lumetik ta Norteamérica maba la yichʼ akʼel ta pasel te kʼin yuʼun Navidad ta skaj te snaʼojik te talem ta stojol te machʼatik ma schʼuunejik te Diose. Jich yuʼun teme ay machʼa ya spas-ae ya yichʼ akʼbeyel kastigo. Ta patil, jajch spasik yan buelta te Navidad te ants winiketike. Pero, ¿bin yuʼun maba ya spasik te Navidad te smelelil j-abatetik yuʼun te Diose? Melel jaʼ ya skʼanik te lek ya yil Dios spisil te bin ya spasike.

8, 9. ¿Bin yuʼun maba la spasik kumpleaño te sbabial jchʼuunjeletike?

⁸ Te kumpleaño jaʼ yan kʼin te bayal machʼatik kʼayemik ta spasele. ¿Yabal skʼan ya spasik kumpleaño te j-abatetik yuʼun te Diose? Te cheb kumpleaño te ya yalbey skʼoplal te Biblia jaʼ la spasik te machʼatik maba ya yichʼik ta mukʼ te Jehová (Génesis  40:20; Marcos 6:21). Te kʼalal ya spasik kumpleaño ta namey kʼinal, jaʼnix jich ya yichʼik ta mukʼ lotil diosetik. Jaʼ yuʼun te sbabial jchʼuunjeletike, snaʼojik ta lek te talem ta skostumbre te machʼatik ma j-abatetik yuʼun Dios te spasel kumpleaño (Las cosas nuestras de cada día).

⁹ Te griegoetik sok te romanoetik ta namey kʼinal ya skuyik te ay jun espiritu te tekʼel ta yilel te ya x-ayin jtul alale sok ya skuyik te jaʼ ya skanantay te jayeb kʼajkʼal ya xkuxine. Jich yuʼun te machʼatik maba j-abatetik yuʼun Dios ta namey kʼinale ya spasik kumpleaño ta skaj te ya skuyik te jich ya xkanantayot yuʼun te diosetik te machʼa ya xlokʼ yaʼbilale.

10. ¿Bin yuʼun ma spasik kumpleaño te j-abatetik yuʼun Dios ta ora ini?

¹⁰ ¿Yabal akuy te lek ya yil Jehová te kʼinetik te stsakoj sba skʼoplal sok te lotil relijione? (Isaías 65:11, 12). Ta melel, maʼuk. Jaʼ yuʼun te j-abatotik yuʼun Dios ta ora ini maba ya jpastik kumpleaño sok biluk kʼin te stsakoj sba skʼoplal sok te lotil relijione.

11. 1) ¿Bin swentail te ya spasik kʼinetik bayal ants winiketike? 2) ¿Bin ya skʼan te ayukxan skʼoplal ta awoʼtane?

¹¹ Ay machʼatik te maba ya yijkitayik spasel te Navidad sok yantik kʼinetik manchukme snaʼojik te jaʼ la sjachik spasel te machʼatik ma schʼuunik Dios ta nameye. Ya yalik te ya spasik te kʼinetik-abi yuʼun-nax ya stsob sbaik sok te sfamiliaik. ¿Jichbal ya anop te jaʼate? Ta melel, ma chopoluk te ya jkʼan ya jokin jbatik sok te jfamiliatike. Te Jehová jaʼ la schiknajtes te familia sok ya skʼan te lekuk ya kil jbatik sok spisil te machʼatik ay kuʼuntike (Efesios 3:14, 15). Melelnix-a te ya jkʼantik te lek ya yilotik te jfamiliatik, pero maba ya jpastik kʼinetik te snitojbey sba skʼoplal sok te lotil relijione, jaʼ ya skʼan te ayukxan skʼoplal ta koʼtantik te lek ya yilotik te Jehová. Jaʼ yuʼun te jpuk-kʼop Pablo jich la yal: «Naʼahic stsahtayel te bin lec yoʼtan yuʼun te Cajwaltique» (Efesios 5:10).

12. ¿Bin kʼinetik ma lek ya yil te Jehová?

 ¹² Bayal machʼatik ya yalik te maʼyuk skʼoplal banti jajchem tal te kʼinetik ini. Pero te Jehová ay skʼoplal ta yoʼtan stukel. Ma smulan te ya jpastik kʼinetik te talemik ta lotil relijion. Jaʼnix jich maba lek ya yil te kʼinetik te banti ya yichʼ ichʼel ta mukʼ ants winiketik o te bintik yuʼun te nasion, jich bitʼil te bandera. Te egipsioetik ta namey kʼinal ya spasik bayal kʼinetik ta swenta te lotil diosetik yuʼunike. Kʼalal lokʼemikix tal ta Egipto te israeletik, la skʼayinik spasel jun kʼin yuʼun te egipsioetik, la yalik te jaʼ «qʼuin yuʼun Jehová». Ta skaj-abi, te Jehová la yakʼbey kastigo te israeletike (Éxodo 32:2-10). Jich yuʼun te joʼotike, yame skʼan ya jpastik te bin la yal te j-alwanej Isaías: «Ma me xapiquic te bin bohloben scʼoblale» (kʼopona Isaías 52:11).

13. ¿Bintikwan ya ajojkʼoybey aba te kʼalal ya awijkitay spasel kʼinetik te ma lek ya yil te Jehová?

¹³ Te kʼalal ya awijkitay spasel kʼinetik te ma lek ya yil te Jehová bayalniwan bin ya ajojkʼoybey aba. Yaniwan anop: «¿Bin ya skʼan ya kalbey te joʼtak ta aʼtel teme ya sjojkʼoybonik bin yuʼun maba ya jpas te Navidad? ¿Bin ya skʼan ya jpas teme ay machʼa ya yakʼbon jmajtan ta yorail Navidad? ¿Jaxan teme ya yalbon te machʼa nujpunemon sok te yakuk jpastik kʼin te ma lek ya yil te Diose? ¿Bin ya xjuʼ ya jpas yuʼun ma smel yoʼtan te alaletik kuʼun ta skaj te maba ya jpasbey skumpleaño o yan kʼin?».

14, 15. 1) ¿Bin ya xjuʼ ya apas teme ay machʼa ya yalbat te lekuk ya xkʼax awuʼun te Navidad o yan kʼin? 2) ¿Bin ya xjuʼ ya apas teme ay machʼa ya yakʼbat majtanile?

¹⁴ Jaʼ chikan te bin ya kichʼtik albeyel o jojkʼoybeyel ta swenta te kʼinetike, ya skʼan ya jnoptik ta lek bin ya kaltik o bin ya jpastik. Teme ay machʼa ya yalbat te lekuk ya xkʼax awuʼun te Navidad o yan kʼin, mame stojiluk teme maba ya asutbey te skʼope. Ya xjuʼ jichnax ya awalbey: «Wokolawal». Teme ay machʼa ya skʼan ya snaʼ bin yuʼun maba ya apas te kʼinetik-abi ya  xjuʼ ya acholbey yaʼiy. Pero albeya sok yutsil awoʼtan, naʼame yalbeyel sok ichʼame ta mukʼ. Te Biblia jich ya yal: «Bayeluc me yutsil acʼopic ya xcʼopojex, ayuc me yatsʼamul, scuenta yuʼun yac anaʼic bin utʼil yac ajacʼbeyic scʼopic ta jujutuhl» (Colosenses 4:6). Teme ya xjuʼe, albeya te ya amulan te ya atsob aba sok yantik soknix te ya amulan yakʼel majtanil, pero ma jaʼuk-a te kʼalal jaʼ swenta te kʼinetik-abi.

¹⁵ ¿Jaxan teme ay machʼa ya yakʼbat jun majtanil? Te Biblia maba yichʼoj jun lista te ya yal bin ya xjuʼ ya jpastik o bin ma xjuʼ ya jpastik, pero ya yal ta jamal te ma skʼan te ay bin ya jpastik te ma lek ya kaʼiy jbatik yuʼun ta stojol te Diose (1 Timoteo 1:18, 19). Nopa awaʼiy te ma snaʼ te maba ya apas te kʼin te machʼa ay bin ya skʼan ya skʼebanbate. O repenta ya snaʼ te maba ya apas te kʼine, pero jich ya yalbat: «Ya jnaʼ te maba ya apas te kʼin ini, pero jich ya xlokʼ ta koʼtan te ya kakʼbat te majtanil ini». Chikan teme ya snaʼ o maba ya snaʼ te maba ya apas te kʼine, jaʼatnixme ya ata ta nopel teme ya atsak te majtanil o maʼuke. Te bin mukʼ skʼoplale, jaʼ te maʼyuk amul ya awaʼiy aba ta stojol te Diose. Te bin ma jkʼantik jaʼ te ay bin ya yutsʼin te bitʼil jun ayotik sok te Jehová.

16. ¿Bin ya skʼan ya apas teme yak ta schapel spasel kʼin te afamilia te ma lek ya yil te Jehová?

¹⁶ ¿Bin ya skʼan ya apas teme yak ta schapel spasel kʼin te afamilia te ma lek ya yil te Jehová? Mame xa ajach kʼop yuʼun. Naʼame te jaʼnix ta stukelik ay ta swentaik snopel te bin ya spasike. Jichnix te bitʼil ya akʼan te ya yichʼik ta mukʼ te bin ya apase, ichʼame ta mukʼ te bin ya sta ta nopel te afamilia sok ayukme yutsil awoʼtan ta stojolik (kʼopona Mateo 7:12). ¿Jaxan teme ya skʼan te afamilia te ya ajokin ta yorail te kʼine? Kʼanbeya nailuk Jehová te yakuk skoltayat ta spasel te bin leke. Nopa ta lek bin ya apas sok lea informasion te ya yalbey skʼoplale. Mame xchʼay ta awoʼtan te bin-nix ya akʼan-ae, jaʼ te lekuk yoʼtan awuʼun ta spisil-ora te Jehová.

17. ¿Bin ya xjuʼ ya apas yuʼun maba ya smel yoʼtan te awal anichʼnab ta skaj te maba ya apasik kʼinetik te ma smulan te Diose?

 ¹⁷ ¿Bin ya xjuʼ ya apas yuʼun maba ya smel yoʼtan te awal anichʼnab ta skaj te maba ya apasik kʼinetik te ma smulan te Diose? Ayukme bin tʼujbil ya achajpan ta stojolik yuʼun ya smulanik. Jaʼnix jich ya xjuʼ awakʼbey smajtanik ta biluk kʼajkʼal te kʼalal maba yakik ta smaliyel-ae. Ay yantik lekil majtanil te ya xjuʼ ya awakʼbey te alaletik awuʼune, jich bitʼil te ya awakʼbey atiempo sok te kʼuxuk ya awaʼiy ta awoʼtane.

18. ¿Bin yuʼun ya skʼan ya xbootik ta tsoblejetik yuʼun te testigoetik yuʼun Jehová?

¹⁸ Swenta lek ya yilotik te Jehová, ya skʼan te ya xlokʼotik tal ta lotil relijion, te ya kijkitaytik te kostumbreetik yuʼune sok te kʼinetik te ya spase. Pero ma tikʼuk-a te jich ya jpastike, yame skʼan te ya jpasbeytik yaʼtelul te smelelil relijione. Jun te bin-utʼil ya xjuʼ ya apase, jaʼ te ya xbaat ta spisil te tsoblejetik te ya spasik te testigoetik yuʼun Jehová (kʼopona Hebreos 10:24, 25). Jun yaʼtelul te smelelil relijion ta yichʼel ta mukʼ te Diose, jaʼ te tsoblejetike (Salmo 22:22; 122:1). Tey ta tsoblejetik talel kʼaxel ya kakʼbey jbatik smukʼul koʼtantik (Romanos 1:12).

19. ¿Bin yuʼun tulan skʼoplal te ya awalbey yaʼiy yantik te bin anopojix ta Bibliae?

¹⁹ Swenta ya apasbey yaʼtelul te smelelil relijione, jaʼnix jich ya skʼan ya awalbey yaʼiy yantik te bin anopojix ta Bibliae. Bayal machʼatik mero smeloj yoʼtanik ta skaj te bintik chopol yak ta kʼoel ta pasel ta Balumilale. Ayniwan machʼatik ya anaʼbey sba te jich ya yaʼiy sbaike. Teme jiche, akʼbeya snaʼik te bin kʼax tʼujbil yakat ta smaliyel te ya xtal ta pajel chaʼbeje. Te kʼalal ya xjajch atsobilan aba sok te testigoetik yuʼun Jehová sok ya awalbey yantik te bin anopoj ta Biblia, yame ata ta ilel te maba ya akʼanix te ya x-ayinat ta lotil relijion sok te maba ya akʼan ya atʼunix te kostumbreetik yuʼune. Yame xjuʼ ya schʼuun awoʼtan te ya ata stseʼelil awoʼtan sok te ya skoltayat te Jehová yuʼun ya awichʼ ta mukʼ jich bitʼil ya smulane (Malaquías 3:10).