1, 2. Nye o sukila oku li pula, kuenda momo lie ci kuetele esilivilo?

VOKUENDA kuelilongiso liove Liembimbiliya wa lilongisa okuti, omanu vana va popia vati va kasi oku fendela Suku, va siata oku longisa ovina Suku a nyãle. (2 Va Korindo 6:17) Eli olio esunga lieci Yehova a tu handelekela oku tunda vatavo esanda okuti, o “Bavulono Yinene.” (Esituluilo 18:2, 4) Nye o ka linga? Omunu lomunu pokati ketu o sukila oku nõla loku lipula ndoco: ‘Ndi yongola hẽ oku fendela Suku lonjila a yongola, ale ndi yongola oku u fendela lonjila ame ndi yongola?’

² Nda wa siapo etavo liesanda, ciwa. Pole, citava okuti handi wa siata oku sanjukila ovina vimue viatiamẽla ketavo liaco liesanda. Omo liaco, tu konomuisi ovituwa vimue lovihilahila, oco tu limbuke esunga lieci oku tenda ovina viaco ndomo Yehova a vi tenda ci kuetele esilivilo.

3. (a) Momo lie omanu vamue va siatela oku sima okuti ka ca lelukile oku liwekapo oku fendela oviñumañuma? (b) Nye Embimbiliya li popia catiamẽla koku fendela Suku lekuatiso lioviñumañuma?

³ Omanu vamue va kuete oviñumañuma ale atambo kolonjo viavo vokuenda kuanyamo alua, oco va fendele Suku. Nda o kuete oviñumañuma viaco pamue o sima okuti, nda kua fendelele Suku lekuatiso liovina viaco, efendelo liove ka li taviwa Laye. Pole, ivaluka okuti, Yehova o tu longisa ndomo tu sukila oku u fendela. Embimbiliya li tu sapuila hati, Yehova ka yongola okuti tu u  fendela lekuatiso lioviñumañuma.—Tanga Etundilo 20:4, 5; Osamo 115:4-8; Isaya 42:8; 1 Yoano 5:21.

4. (a) Momo lie tu sukilila oku yuvula oku fendela vakukululu vetu? (b) Momo lie Yehova a handelekela afendeli vaye oco ka va ka seteke oku sapela lomanu va fa?

⁴ Omanu vamue va siata oku pesela otembo yalua kuenda ongusu yavo, oco va seteke oku sanjuisa vakukululu yavo. Pamue va fendela omanu vaco. Pole, tua lilongisa okuti, omanu va fa ka va pondola oku tu kuatisa, ale oku tu linga cimue cĩvi. Omanu vaco ka va kasi kocitumãlo cimue. Ocili okuti, ka ca sungulukile oku seteka oku sapela lomanu va fa, momo nda tua tambula esapulo limue li kasi ndu okuti lia tunda kokuavo, ci lekisa okuti lia tunda kolondele. Eli olio esunga lieci Yehova a handelekela va Isareli oco ka va ka seteke oku sapela lomanu va fa, ale oku linga ovina vikuavo viatiamẽla kolondele.—Esinumuĩlo 18:10-12; tala Etosi 26 kuenda 31 kesulilo lielivulu lilo.

5. Nye ci pondola oku ku kuatisa oku liwekapo oku fendela Suku lekuatiso lioviñumañuma, ale oku liwekapo oku fendela vakukululu yove?

⁵ Nye ci pondola oku ku kuatisa oku liwekapo oku fendela Suku lekuatiso lioviñumañuma, ale oku liwekapo oku fendela vakukululu yove? O sukila oku tanga Embimbiliya, kuenda oku sokolola lutate oco o limbuke ndomo Yehova a tenda ovina viaco. Eye o tenda ovina viaco ‘ndumbondo,’ momo ka via sungulukile. (Esinumuĩlo 27:15) Likutilila ku Yehova oloneke viosi oco a ku kuatise oku tenda ovina ndomo a vi tenda, kuenda oku u fendela lonjila yimue yi taviwa laye. (Isaya 55:9) O pondola oku kolela okuti Yehova o ka eca kokuove ongusu o sukila oco o yuvule ovina viosi viatiamẽla kefendelo liesanda.

6. Momo lie eteke 25 kosãi ya Cembanima lia nõliwila okuti eteke lioku ivaluka oku citiwa kua Yesu?

⁶ Onatale, ocipito cimue ca siata oku lingiwa voluali luosi, kuenda omanu valua va sima okuti, eteke  lioku ivaluka oku citiwa kua Yesu. Pole, ocipito Conatale catiamẽla kefendelo liesanda. Elivulu limue li lombolola okuti, va Roma vana ka va tiamẽlele ketavo limue, va enda oku linga ocipito coku tunda kuekumbi keteke 25 kosãi ya Cembanima. Asongui vetavo va yonguile okuti omanu valua ka va tiamẽlele ketavo limue va linga Akristão. Omo liaco, ndaño okuti Yesu ka citiwile keteke 25 kosãi ya Cembanima, pole, asongui vaco vetavo va nõla eteke liaco oco va linge ocipito coku ivaluka oku citiwa kuaye. (Luka 2:8-12) Olondonge via Yesu ka via endele oku linga ocipito Conatale. Elivulu limue li lombolola okuti, eci pa pita 200 kanyamo tunde eci Yesu a citiwa, “lomue wa kũlĩhĩle eteke lioku citiwa kuaye, kuenda ka kua kalele omanu valua va kapeleko eteke liaco.” Pole, eci pa pita anyamo alua tunde eci Yesu a tiukila kilu, oco lika omanu va fetika oku linga ocipito Conatale.

7. Momo lie Akristão vocili ka va siatelele oku linga ocipito Conatale?

⁷ Omanu valua va kũlĩha ndomo ocipito Conatale ca fetika ovihilahila viaco, ovipito vimue, kuenda oku eca olombanjaile. Ovolandu a lekisa okuti, kofeka yo Inglaterra kuenda kolonepa vimue vio Amerika, vokuenda kuotembo yimue, kua kapiwile ocihandeleko cimue cokuti, ka citava oku linga ocipito Conatale. Momo, ca fetikiwa lomanu vana ka va tiamẽlele ketavo limue. Omo liaco, omunu wosi wa setekele oku linga ocipito caco wa enda oku kangisiwa. Pole, vokuenda kuotembo omanu va fetika vali oku linga ocipito Conatale. Momo lie Akristão vocili ka va siatelele oku linga ocipito Conatale? Momo, va yongola oku sanjuisa Yehova Suku kovina viosi va linga.

8, 9. Momo lie Akristão vatete ka va endelele oku linga ocipito ceteke lioku citiwa?

⁸ Ocipito cikuavo omanu va siata oku linga, catiamẽla keteke lioku citiwa. Anga hẽ Akristão va sukila oku linga ocipito ceteke lioku citiwa? Embimbiliya li tukula lika ovipito vioku citiwa viomanu vana ka va fendelele Yehova. (Efetikilo 40:20; Marko 6:21) Ovipito viaco via enda oku lingiwa oco omanu va sumbile olosuku viesanda. Eli olio esunga lieci Akristão vatete “va endela oku tenda ocipito coku ivaluka eteke lioku citiwa  kuomunu umue okuti, ci panga onepa kovihilahila viomanu vana ka va tiamẽlele ketavo limue.”—The World Book Encyclopedia.

⁹ Va Roma vo kosimbu kuenda va Helasi va tavele kondaka yokuti, omunu lomunu eci a citiwa wa kuatele espiritu liu teyuila okuti, liamamako oku ci linga vokuenda kuomuenyo waye. Elivulu limue li lombolola okuti, “espiritu liaco lia kuatele ukamba losuku yimue okuti yi citiwa veteke limuamue leli omunu a citiwa.”

10. Momo lie Akristão vocili koloneke vilo ka va lingila ocipito ceteke lioku citiwa?

¹⁰ Ove hẽ o sima okuti Yehova o tava oku linga ovipito viatiamẽla ketavo liesanda? (Isaya 65:11, 12) Sio, ka tava. Eli olio esunga lieci ka tua siatelele oku linga ocipito ceteke lioku citiwa, ale eteke liowusa liatiamẽla ketavo liesanda.

11. Momo lie omanu vamue va siatela oku linga ovipito viowusa? Ocina cipi ci kuete esilivilo lia velapo kokuove?

¹¹ Ndaño okuti omanu vamue va kũlĩha oku kua fetikila ocipito Conatale, kuenda ateke akuavo owusa, pole, va kasi oku amamako oku linga ovipito viaco. Ovo va siata oku sima okuti, oku linga ovipito viaco epuluvi limue liwa lioku kala otembo yalua lepata liavo. Ove hẽ o kuetevo ovisimĩlo viaco? Ocili okuti, ca sunguluka oku kala otembo yalua lepata liove. Yehova wa lulika epata, kuenda o yongola okuti tu kuata ukamba uwa lepata liaco. (Va Efeso 3:14, 15) Pole, tu sukila oku tiamisila utima wetu koku kuata ukamba la Yehova okuti, ka tu sanjuisa epata lietu poku linga ovipito viowusa viatiamẽla ketavo liesanda. Eli olio esunga lieci upostolo Paulu a popela hati: “Amamiko oku limbuka ovina vi sanjuisa Ñala.”—Va Efeso 5:10.

12. Nye ci lekisa okuti ocipito ceteke liowusa ka ci taviwa la Yehova?

¹² Omanu valua va siata oku sima okuti, oku kũlĩha oku kua fetikila ovipito viaco  ka ci kuete esilivilo, pole, hacoko Yehova a sima. Eye ka tava ateke owusa atiamẽla kefendelo liesanda, oku sambiliya omanu vamue, ale olondimbukiso viofeka. Ovolandu a lekisa okuti, va Egito va enda oku linga ovipito vialua viatiamẽla kolosuku viavo viesanda. Noke, eci va Isareli va tunda Kegito, va setukula cimue pokati kovipito viaco, kuenje va ci tukula vati: “Ofesta ya Yehova.” Pole, Yehova wa va yambula omo lioku ci linga. (Etundilo 32:2-10) Ndomo uprofeto Isaya a ci popele, tu sukila oku yuvula oku ‘lamba kocina cimue ca vĩha.’—Tanga Isaya 52:11.

13. Apulilo api o pondola oku kuata eci o nõla oku liwekapo oku linga ovipito vieteke liowusa?

¹³ Eci o nõla oku liwekapo oku linga ovipito vieteke liowusa citava okuti o kuata apulilo alua ndeci: Nye ndi sukila oku linga nda omanu ndi talavaya lavo kupange woku sanda eteku va ndi pulisa esunga lieci si lingila ocipito Conatale kumue lavo? Nye ndi sukila oku linga nda omunu umue wa nyiha ombanjaile yimue Yonatale? Nye ndi sukila oku linga nda ohueli yange yi yongola okuti ndi linga ocipito ceteke liowusa? Ndi pondola oku kuatisa ndati omãla vange oco ka va ka sumue omo okuti ka tu lingi ocipito ceteke liowusa, ale ocipito ceteke liavo lioku citiwa?

14, 15. Nye o sukila oku linga nda omunu umue wa ku sapuila hati, eteke liwa liowusa, ale wa ku ĩha ombanjaile yimue?

¹⁴ Oku nõla lutate ovina o yongola oku popia, kuenda evi o yongola oku linga, ci kuete esilivilo lia velapo. Nda omunu wa ku sapuila hati eteke liwa liowusa, ku sukila oku u tambulula lonjila yimue ka ya sungulukile. Pole, u tambulula lika ndoco: “Nda pandula.” Nda omunu waco o yongola oku kũlĩha ovina vikuavo, o pondola oku u lomboluila esunga lieci ku lingila ovipito vieteke liowusa. Omo liaco, lekisa ovituwa viwa olonjanja viosi, kuata utate poku vangula, kuenda lekisa esumbilo. Embimbiliya li popia hati: “Olondaka viene vi kale lumbombe,  loku singiwa lomongua, okuti vu kũlĩha ndomo vu tambulula omunu umue.” (Va Kolosai 4:6) Pamue o pondola oku lombolola okuti ove o sole oku kala otembo yalua lomanu kuenda oku eca olombanjaile, pole ku ci lingi veteke limue liocipito cowusa.

¹⁵ Nye o sukila oku linga nda omunu umue wa ku ĩha ombanjaile yimue? Embimbiliya ka lieci olonumbi viaco, pole, li popia okuti, tu sukila oku amamako oku lekisa esunguluko. (1 Timoteo 1:18, 19) Citava okuti omunu oku ĩha ombanjaile, ka kũlĩhĩle okuti kua siatele oku linga ocipito ceteke liowusa. Pamue eye o popia ndoco: “Nda kũlĩha okuti kua siatele oku linga ocipito ceteke liowusa, pole, ndi yongola okuti o tambula ombanjaile eyi.” Omo liaco, o sukila oku nõla nda o tambula ombanjaile yaco ale sio. Cikale okuti o nõlapo oku yi tambula ale sio, pole amamako oku lekisa esunguluko. Ka tu yongola oku linga ocina cimue ci nyõla ukamba wetu la Yehova.

16. Nye o sukila oku linga nda epata liove li yongola oku linga ocipito cimue ceteke liowusa?

¹⁶ Nye o sukila oku linga nda epata liove li yongola oku linga ocipito cimue ceteke liowusa? Ku sukila oku lekisa olonamalãla kokuavo. Ivaluka okuti, vakuepata liove va kuete omoko yoku nõla eci va yongola oku linga. Lekisa ovituwa viwa kuenda sumbila onjila va nõla, ndeci o yongola okuti va lekisa esumbilo kokuove. (Tanga Mateo 7:12.) Pole, nda epata liove li yongola okuti o kala lavo otembo yalua vokuenda kueteke liowusa nye o sukila oku linga? Osimbu kua nõlele eci o linga, likutilila ku Yehova oco a ku kuatise oku nõla onjila ya sunguluka. Sokolola eci catiamẽla kondaka yaco, kuenda linga akonomuiso amue. Ivaluka okuti, ove o yongola oku sanjuisa Yehova olonjanja viosi.

17. Nye o pondola oku linga oco o kuatise omãla vove oku yuvula ovisimĩlo viokuti, va kasi oku pumba ocina cimue osimbu omãla vakuavo va kasi oku linga ocipito ceteke liowusa?

 ¹⁷ Nye o pondola oku linga oco o kuatise omãla vove eci va limbuka okuti, omãla vakuavo va kasi oku linga ocipito cimue ceteke liowusa? Olonjanja vimue o sukila oku va lingila ocina cimue cilikasi. O pondolavo oku eca kokuavo olombanjaile vepuluvi lina okuti ka va kapeleleko. Yimue pokati kolombanjaile ya velapo o pondola oku eca komãla vove, oku kala lavo otembo yalua kuenda oku lekisa ocisola kokuavo.

18. Momo lie tu sukilila oku endaenda kolohongele?

¹⁸ Oco tu sanjuise Yehova, tu sukila oku siapo etavo liesanda, ovihilahila, kuenda ovipito viatiamẽla kateke owusa. Pole, tu sukilavo oku kuama efendelo liocili. Tu ci linga ndati? Onjila yimue yoku ci linga, oku endaenda kolohongele Viakristão vocili olonjanja viosi. (Tanga Va Heveru 10:24, 25.) Olohongele vi kuete esilivilo lia velapo vefendelo liocili. (Osamo 22:22; 122:1) Tu pondola oku livetiya pokati eci tu lisanga la vakuetu.—Va Roma 1:12.

19. Momo lie ci kuetele esilivilo oku sapuila komanu vakuavo catiamẽla kocili Cembimbiliya wa lilongisa?

¹⁹ Onjila yikuavo yoku nõla efendelo liocili, oku sapela lomanu vakuavo eci catiamẽla kovina wa siata oku lilongisa Vembimbiliya. Omanu valua ka va kapeleko ovina vĩvi vi kasi oku pita voluali. (Esekiele 9:4) Citava okuti wa kũlĩha omanu vamue va kuete ovisimĩlo viaco. Omo liaco, va sapuila eci catiamẽla kelavoko liove lio kovaso yoloneke. Osimbu amamako oku endaenda kolohongele loku sapela lomanu catiamẽla kocili Cembimbiliya, o limbuka okuti ku kuata vali onjongole yoku tiamẽla ketavo liesanda kumue lovihilahila viaco. Ivaluka okuti, o pondola oku kuata esanju, kuenda Yehova o ka sumũlũisa alikolisilo ove osimbu amamako oku u fendela lonjila ya sunguluka.—Malakiya 3:10.