MU ndongukulu’aku yi Kibibila, mazaba ti bawombo badi lufyatu ti bansambilanga Nzambi mu bukyedika, vayi mambu bamvanganga masi ko ngwizani na Kibibila. (2 Kolinto 6:17) Diawu Yave katukambila tubotuka mu thinu mu binganga biluvunu bantanguninanga “Babiloni yinneni.” (Nzaikusu 18:2, 4) Ngyewu, mabotuka? Kadika mutu fweti kuyikuvusa: ‘Minu yimbwongiminanga Nzambi dedi bo nafeka kantombila, voti mu phil’ami Yikumbwongiminanga?’

1, 2. Mayindu mbi batu bawombo badi, ayi Kyuvu mbi fweti ku yikuvusa?

² Boti ngye wubika binganga bi luvunu, muna dyambu dimboti beni wuvanga. Angi bobuawu fweti kuyifyongunina buboti ti wubika zitsambulu ayi bikhulu biawu byoso. Mu kapu ayiyi twantubila bikhulu beni ayi twanlonguka kibila tufweti kubimwena khenene dedi bo naveka Yave.

3. (a) Kibila mbi batu bankaka bammwenanga phasi kusambila Nzambi? (b) Mbi Kibibila kintuba mu matedi kusadila bitumba mwingi kubwongimina Nzambi?

³ Batu bankaka mimvu bamvanga mu kusadilanga bitumba ayi zi santuário mwingi kubwongimina Nzambi. Enati mawu ngye mvaku wumvanganga, ḿba wulenda mona phasi kubwongimina Nzambi, ngye kukhambu byuma obyobyo. Vayi zaba kwaku ti masi ko mawu Yave kantomba mu batu batidi kumbwongimina. Kibibila kintuba ti Yave wukandimina  kusadila bitumba..—Tanga Esodu 20:4, 5; Minkunga 115:4-8; Yesaya 42:8; 1 Yoane 5:21.

4. (a) Kibila mbi tufweti bikila kubwongimina bakulu bitu? (b) Kibila mbi Yave kakandimina bana ba Isaeli kukolukanga na bafwa?

⁴ Batu bankaka bamvyokisanga thangu ayi mangolo mwingi kukwangidika bakulu bawu. Khumbu zinkaka baba bwongiminanga. Angi tumalonguka kumbusa ti bafwa balendi ko kutusadisa ayi kutuvanga bubi. Kibila bafwa bazinganga khonzo yinkaka ko. Diyindu dimbi kutomba kukolula na bafwa, kibila ziphevi zimbi balenda koluka yitu. Diawu Yave kakandimina bana ba Isaeli kukolukanga na bafwa.—Deutelonomi 18:10-12; tanga Tsudukusu bikuma 26 ayi 31 ku tsuka buku.

5. Mbi bilenda kusadisa kubika mbwongimini yi bitumba ayi yi bakulu?

⁵ Mbi bilenda kusadisa kubika mbwongimini yi bitumba ayi yi bakulu? Tanganga Kibibila ayi yindulanga bwidi Yave Nzambi kammwenanga mbwongimini beni. Kibibila kintuba ti nandi khenene kammonanga mawu. (Deutelonomi 27:15) Sambilanga Nzambi lumbu ka lumbu mu phila nandi kantombila mwingi ka kusadisa wumona mbwongimini beni khenene. (Yesaya 55:9) Ngye wulenda ba lufyatu ti Yave wala kuvana mangolo mafwana mwingi wubika byuma byoso bidi kithwadi na mbwongimini yi luvunu.

6. Kibila mbi zimfumu zi binganga badedikisila kilumbu 25 mu ngonda kumi yi wadi banga kilumbu Yesu kabutuka?

⁶ Nkungi Nwela bankembanga mu nza yimvimba, wuzabikini banga kilumbu Yesu kabutuka. Angi nkungi beni, wubasikila mu binganga bi luvunu. Buku yimweka  yintubila Bapakanu ba Loma yinsudikisa ti mu kilumbu 25 mu ngonda kumi yiwadi, kiawu baba kembanga nkungi wu lubutukulu lu mwinya. Vayi, zimfumu zi binganga mwingi babaka bu kutitikila bapakanu mu kinganga, bavitika kudedikisa nkungi beni banga kilumbu ki butuka Yesu. Vayi Minlandikini mi Yesu babasa kembanga ko nkungi wu Nwela. Kibila buku yimweka yintubilanga matedi minkungi, yinsudikisa ti mu khama wadi di mimvu mivyoka kumbusa tona Yesu kaba va ntoto “vasa ba ko mutu wuzaba ayi waba vwilanga nkinza kilumbu Yesu kabutuka.” Sacred Origins of Profound Things (Origens sagradas de coisas profundas) Mimvu miwombo mivyoka kumbusa lufwa lu Yesu bosi bayiza tona kukembanga nkungi beni.

7. Kibila mbi baklisto ba kyedika bakhambu kembilanga Nwela?

⁷ Bawombo bazebi ti nkungi wu Nwela ayi bikhulu byoso, kwidi Bapakanu mi basikila. Banga zimfumu zi tsi yi Inglatera ayi América bakandimina batu kukemba nkungi wu Nwela bo bazaba ti kwidi Bapakanu wubasikila. Ayi baba zengilanga nkanu wosokwa mutu wukhambu sala mu kilumbu beni. Angi buvyokila thangu, babwe tona kukembanga wawu. Kibila mbi Baklisto bakyedika bakhambu kembilanga Nwela? Kibila bawu batidi kuvanga luzolo lu Nzambi.

8, 9. Kibila mbi baklisto ba theti baba khambu kembilanga nkungu wulubutukulu?

⁸ Nkungi wunkaka batu bankembanga beni, wulubutukulu. Bukyedika ti Baklisto bafweti, kemba nkungi wulubutukulu? Minkungi bakemba mi lubutukulu Kibibila kantubila, mi batu baba khambu bwongiminanga Yave.  (Ngenesi 40:20; Malako 6:21) Baba kembilanga miawu, mwingi kuzitisila zinzambi zi luvunu. Diawu, Baklisto ba theti babasa kembanga ko nkungi wulubutukulu kibila wawu wubasikila kwidi bapakanu.—The World Book Encyclopedia.

⁹ Mu thangu yikhulu, Basi Loma ayi basi Ngeleko baba mwenanga ti kadika mutu wumbutuka, Nzambi wukunvananga mbasi yi kunlunganga mu luzingu lwandi loso. “Ayi mbasi beni yidi ngwizini na nzambi yibutuka kilumbu kimweka na mutu.” Mawu mantuba buku.—Tradição dos Aniversários Natalícios.

10. Kibila mbi Baklisto bakhambu kembilanga minkungi myoso mibasikila mu binganga biluvunu?

¹⁰ Mu mbwenu’aku, Yave wunzolanga minkungi myoso midi ngwizani ayi binganga biluvunu? (Yesaya 65:11, 12) Ndamba. Diawu Baklisto bakyedika bakhambu kembilanga minkungi myoso mibasikila mu binganga biluvunu.

11. Kibila mbi batu bankaka bankembilanga minkungi minkaka? Angi mbi fweti vanga bilutidi nkinza?

¹¹ Bawombo kheti bazebi ti Nwela ayi minkungi minkaka, kwidi Bapakanu mibasikila, bobuawu bankembanga miawu. Bawu bantubilanga ti kilumbu kimboti mwingi kuvyokisa thangu va kimweka na dikanda. Ngye mvaku, buawu wunyindudilanga? Vasi ko dyambu kuvyokisa thangu na dikanda dyaku, kibila Yave wuvanga dikanda wuntomba beni makanda baba kithwadi. (Efeso 3:14, 15) Vayi bika kusumuka va meso ma Yave mu kutomba kukwandika badi va dikanda mu kukemba minkungi mi binganga biluvunu. Diawu Mvwala Polo kasonikina: “Luzaba sobulanga mambu moso meti monisa Mfumu khini.”—Efeso 5:10.

12. Minkungi mbi Yave kammanganga?

 ¹² Bawombo bakhambu tombanga zaba kubasikila nkungi bankemba, angi bwisi ko buawu Yave kantombila. Kibila nandi kazolanga ko minkungi mi binganga biluvunu. Dedi ku Ngipiti kuba minkungi miwombo baba kembilanga zinzambi ziawu. Bo bana ba Isaeli babotuka ku Ngipiti, batambakana kikhulu ki basi Ngipiti ki kukembanga minkungi mi bapakanu. Ayi batona kutedila miawu ‘nkembo wu Yave.’ kiawu kibila Yave kababungila. (Esodu 32:2-10) Diawu Mbikudi Yesaya kasonikina ti ‘ka mu belakana byuma bi masumu!’—Tanga Yesaya 52:11.

13. Byuvu mbi wulenda kuyikuvusa ngye kubika kukemba minkungi mi binganga biluvunu?

¹³ Bo wala bika kukembanga minkungi mibasikila mu binganga biluvunu, ḿba wala kuyikuvula: Mvutu mbi Yilenda vana kwidi bansalanga yama, ba kutomba kuzaba kibila Yikhambu kembilanga yawu nkungi wu Nwela? Mbi Yilenda vanga ba kuphana khayilu wutedi kilumbu ki Nwela? Mbi Yilenda vanga ti mutu yikwela wuntomba tukemba nkungi wu binganga biluvunu? Bwidi Yilenda sadisila bana bami babika kuba kyunda mu matedi kukhambu kemba minkungi beni?

14, 15. Boti mutu bekudinda khayilu voti be kukamba wuvyokisa buboti Nwela, bwidi wulenda vutudila?

¹⁴ Nkinza beni kuzaba kibila wukhambu kembilanga minkungi beni. Boti mutu bekudinda khayilu voti be kukamba wuvyokisa buboti Nwela? Wulenda kwaku vutudila—matondo. Mutu na kutomba kuzaba kibila wukhambu kembilanga nkungi beni, muna wulenda kunsudikisa. Mu thangu wukunsudikisa, fweti kunkambila mu lukinzu ayi mu dyela mwingi wubika kunlweka ntima.  Kibila Kibibila kintuba: “Bika mambu meno lueti tuba ma banga kaka mambu ma wedi nlemvo wu Nzambi ayi ma kitoko muingi luzaba buevi lufueti vutudila mvutu kuidi kadika mutu.” (Kolosai 4:6) Wulenda kunzabikisa ti wuntyanga kukemba minkungi ayi kuvana mikhayilu, vayi wulendi kemba ko minkungi mi binganga biluvunu.

¹⁵ Mbi wulenda vanga bo ti mutu wuntomba kuvana khayilu? Kibibila kintuba ti kadika mutu kasadila mayindu mandi. (1 Timoteo 1:18, 19) Ḿba mutu wukuvana khayilu kasazaba ko ti wukembanga ko nkungi beni, ove kalenda kukamba, minu yizebi ti wukembanga ko nkungi awuwu vayi yitidi kukabila. Diawu mu mambu amomo, ngyefeka fweti sadila mayindu maku. Mosokwa makani wumbaka, fweti kukifyongunina ti mayindu maku masi kufundisa ko. Bukyedika, twisintomba ko kuvanga mambu malenda tulula kikundi kitu na Nzambi.

¹⁶ Mbi wulenda vanga bo ti dikanda dyaku bantomba kukemba minkungi mi binganga biluvunu? Ngye wulendi bakwika ko. Kibila bawu nswa badi mu kusola ma batidi. Diawu zaba bu kubasudikisila ayi kinzika makani mawu dedi bo wuntombila bankaka bakinzika makani maku. (Tanga Matai 7:12.) Angi boti dikanda dyaku batidi wuvyokisa yawu nkungi va kimweka, mbi wulenda vanga? Ava wubaka makani, dinda lusadusu kwidi Yave. Yindula bwidi nandi kammwena mu matedi nkungi beni ayi tomba lusalusu mu Kibibila. Zaba kwaku ti, fweti kwangidika Yave mu makani moso wumbaka.

17. Bwidi bu kusadisila bana baku babika mona nsoki bo bana bankaka bankemba minkungi mi binganga biluvunu?

 ¹⁷ Bwidi wulenda sadisila bana baku babika mona nsoki bo bana bankaka bankemba minkungi mi binganga biluvunu? Khumbu zinkaka wulenda vanga mwa nkungi mwingi kukwangidika bana baku. Ayi bika to kubasumbilanga mimvwatu ove kubavana mikhayilu mu Nwela, vayi vanganga mawu yosokwa thangu mu mvu. Ngye zebi, khayilu yilutidi wulenda vana bana baku, thangu’aku ayi luzolo lwaku.

18. Kibila mbi tufweti landikininanga zikhutukunu zyoso?

¹⁸ Mwingi wuyangidika ntima wu Yave, ngye fweti bika binganga biluvunu, bikhulu ayi minkungi miawu. Mvandi fweti simbidila kyedika. Bwidi wulenda simbidila kiawu? Mu kulandananga zikhutukunu zi baklisto. (Tanga Ebeleo 10:24, 25.) Zikhutukunu beni, zimvanganga tukindama mu mbwongimini yi kyedika yi Nzambi. (Minkunga 22:22; 122:1) Mu zikhutukunu tunkindasananga mu kiminu.—Loma 1:12.

19. Kibila mbi dididi dyambu dimboti kukamba bankaka mambu malonguka mu Kibibila?

¹⁹ Dyambu dinkaka fweti vanga, kulonga bankaka kyedika ki malonguka mu Kibibila, mwingi kubabomba mu malema bammonanga va ntoto. Ḿba zebi batu bantomba mbombolo. Wubakamba ti Nzambi wambelama kutwala nza yimona. Buna bu wunlandikinina zikhutukunu ayi wunsamunina tsangu zi Kibibila, buawu wala tatukila binganga bi luvunu ayi bikhulu biawu. Ngye wulenda ba lufyatu ti wala zingila mu mayangi ayi Yave wala kusakumuna beni mu mangolo maku wumvanganga mu kumbwongimina mu bukyedika.—Malaki 3:10.