1, 2. ¿Baʼax unaj k-tuklik, yéetel baʼaxten?

IKIL a xakʼalxoktik le Bibliaoʼ tsʼoʼok a tsʼáaik cuentaeʼ yaʼab máax aʼalik táan u adorartik Dios, baʼaleʼ ku beetkoʼob yéetel ku kaʼanskoʼob baʼaloʼob u pʼekmaj (2 Corintios 6:17). Le oʼolal Jéeobaeʼ ku yaʼalik ka jóokʼkoʼon ichil le religión maʼ tu kaʼansik u jaajiloʼ wa le «Nojoch Babiloniaoʼ» (Apocalipsis 18:2, 4). Techeʼ, ¿baʼax ken a beete? Cada juntúul unaj u chʼaʼtuklik baʼax ken u beete yéetel unaj u tuklik lelaʼ: «¿Yaan wa in adorartik Dios jeʼex u yaʼalikoʼ, wa chéen jeʼex suuk in beetkoʼ?».

² Wa tsʼoʼok a jóokʼol ichil le religión maʼ tu kaʼansik u jaajiloʼ maʼalob baʼax tsʼoʼok a beetik. Baʼaleʼ maʼ xaaneʼ láayliʼ yaan baʼaloʼob suuk a beetik ku taal tiʼ le religión maʼ tu kaʼansik u jaajiloʼ. Koʼox xakʼaltik jujunpʼéeliʼ utiaʼal k-ilik baʼax ku tuklik Jéeoba tu yoʼolal.

3. 1) ¿Baʼaxten yaʼab máakeʼ maʼ chéen chʼaʼabil u pʼatik le imagenoʼoboʼ? 2) ¿Baʼax ku kaʼansik le Biblia yoʼolal le imagenoʼoboʼ?

³ Yaan máakeʼ úuch káajak u meyaj imagenoʼob tiʼ yéetel altaroʼob utiaʼal u adorartik Dios. Wa bey a beetkoʼ maʼ xaaneʼ jelaʼan a wuʼuyik u yaʼalaʼal maʼ kʼaʼabéet imagenoʼob utiaʼal u adorartaʼal Diosiʼ. Baʼaleʼ unaj k-kʼaʼajsikeʼ Jéeoba aʼalik bix unaj k-adorartik. Le Bibliaoʼ juntaatsʼ u yaʼalik maʼ u kʼáat ka meyajnaktoʼon imagenoʼob utiaʼal k-adorarkiʼ (xok Éxodo 20:4, 5; Salmo 115:4-8; Isaías 42:8; 1 Juan 5:21).

4. 1) ¿Baʼaxten maʼ unaj k-beetik baʼaloʼob utiaʼal k-láakʼtsiloʼob kimenoʼobiʼ? 2) ¿Baʼaxten tu yaʼalaj Jéeoba maʼ u tʼaan máak yéetel le kimenoʼoboʼ?

 ⁴ Yaan máakeʼ suuk u beetik wa baʼax yoʼolal u láakʼtsiloʼob kimenoʼob. Yaneʼ ku adorarkoʼob. Baʼaleʼ tsʼoʼok k-kanikeʼ maʼ unaj k-beetik leloʼ tumen maʼ tu béeytal u yáantkoʼonoʼob mix u beetkoʼobtoʼon loob. Maʼ xan kuxaʼanoʼob táanxel tuʼuxiʼ. Tsʼoʼoleʼ maʼ uts ka tʼaanakoʼon tu yéeteloʼobiʼ tumen kex ka k-tukult táan u tʼaan juntúul k-láakʼtsil kimeneʼ u jaajileʼ letiʼe demonioʼob ku tʼaanoʼoboʼ. Le oʼolal Jéeobaeʼ tu yaʼalaj tiʼ le israelitaʼob maʼ u tʼaanoʼob yéetel le kimenoʼoboʼ mix u táakpajloʼob tiʼ baʼaloʼob yaan yil yéetel le demonioʼoboʼ (Deuteronomio 18:10-12; ilawil nota 25 yéetel 30).

5. ¿Baʼax jeʼel u yáantkech a pʼat le imagenoʼob yéetel le baʼaloʼob ku beetaʼal utiaʼal le kimenoʼoboʼ?

⁵ ¿Baʼax jeʼel u yáantkech utiaʼal ka xuʼuluk u meyajtech imagenoʼobeʼ? ¿Baʼax jeʼel u yáantkech utiaʼal ka xuʼuluk a beetik le baʼaloʼob suuk u beetaʼal utiaʼal le kimenoʼoboʼ? Unaj a xokik le Bibliaoʼ yéetel unaj a tuukul tiʼ bix u yilaʼal tumen Jéeoba. Letiʼeʼ «jach u pʼekmaj» le baʼaloʼob beyoʼ (Deuteronomio 27:15). Kʼáat sáamsamal tiʼ Jéeoba ka u yáantech tuukul jeʼex letiʼoʼ, kʼáattiʼ ka u yáantech a adorart jeʼex u kʼáateʼ (Isaías 55:9). Jéeobaeʼ yaan u yáantkech a pʼat tuláakal baʼax táakaʼan ichil le adoración maʼ tu kʼamkoʼ.

6. ¿Baʼaxten ku yaʼalaʼal 25 tiʼ diciembre ka síij Jesús?

⁶ Tiʼ tuláakal yóokʼol kaab ku festejartaʼal le Navidadoʼ, tumen ku tuklaʼaleʼ táan u kʼaʼajsaʼal úuchik u síijil Jesús. Baʼaleʼ u jaajileʼ le Navidadoʼ ku taal tiʼ le religión maʼatech u kaʼansik u jaajiloʼ. Junpʼéel libroeʼ ku yaʼalikeʼ le romanoʼoboʼ ku festejarkoʼob u síijil le Kʼiin teʼ día 25 tiʼ diciembreoʼ. U nuuktakil le Iglesiaoʼ u kʼáatoʼob kaʼach ka kʼaʼamak  u religiónoʼob tumen u maasil. Le oʼolal tu chʼaʼtuklaj u festejarkoʼob u síijil Jesús 25 tiʼ diciembre kex maʼ teʼ kʼiin síijoʼ (Lucas 2:8-12). U discípuloʼob Jesúseʼ maʼ tu festejartoʼob le Navidadoʼ. Junpʼéel libroeʼ ku yaʼalikeʼ desde ka síij Jesúseʼ máan 200 años «mix máak u yojel wa mix máak beetik u cuentail jach baʼax kʼiin ka síiji» (Los orígenes sagrados de las cosas profundas). Le Navidadoʼ káaj u festejartaʼal maas tiʼ 300 años kuxlak Jesús way Luʼumeʼ.

7. ¿Baʼaxten le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ maʼatech u festejarkoʼob Navidad?

⁷ Yaʼab máakeʼ u yojleʼ le Navidadoʼ ku taal tiʼ úuchben religiónoʼob jejeláas diosoʼob ku adorarkoʼob. U yojloʼob xaneʼ tiʼ u taal le baʼaxoʼob suuk u beetaʼal teʼ fiestaaʼ jeʼex u muchʼkuba máak janal yéetel u tsʼáaik regaloʼob. Tu luʼumil Inglaterra yéetel uláakʼ kaajoʼob tu luʼumil Américaeʼ prohibirtaʼab kaʼach u festejartaʼal le Navidadoʼ tumen tiʼ u taal tiʼ religiónoʼob jejeláas u diosoʼobeʼ. Tuláakal máax festejartik kaʼacheʼ ku castigartaʼal. Baʼaleʼ ka máan kʼiineʼ káaj u kaʼa festejartaʼal. ¿Baʼaxten le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ maʼatech u festejarkoʼob Navidad? Tumen u kʼáat u kiʼimakkúuntoʼob u yóol Dios tiʼ tuláakal baʼax ku beetkoʼob.

8, 9. ¿Baʼaxten le yáax cristianoʼoboʼ maʼ tu festejartoʼob kʼiin kʼaabaʼiʼ?

⁸ Uláakʼ baʼax suuk u beetaʼaleʼ letiʼe kʼiin kʼaabaʼ wa cumpleañosoʼ. ¿Maʼalob wa ka u festejart kʼiin kʼaabaʼ máaxoʼob meyajtik Dios? Le Bibliaoʼ ku tʼaan tiʼ kʼiin kʼaabaʼob beetaʼab tumen máaxoʼob maʼatech u meyajtikoʼob Jéeoba (Génesis 40:20; Marcos 6:21). Teʼ kʼiin kʼaabaʼoboʼ ku adorartaʼal kaʼach maʼ jaajil diosoʼobiʼ. Le yáax cristianoʼoboʼ u yojloʼobeʼ le kʼiin kʼaabaʼoʼ «junpʼéel baʼax suuk u beetaʼal kaʼach tumen le máaxoʼob yanoʼob ichil le maʼ jaajil religiónoʼoboʼ»,  le oʼolal maʼatech u festejarkoʼob (Las cosas nuestras de cada día).

⁹ Le romanoʼob yéetel le griegoʼoboʼ ku creerkoʼob yaan junpʼéel pixan kanáantik máak kéen síijik. Junpʼéel libro ku tʼaan yoʼolal le kʼiin kʼaabaʼoʼ ku yaʼalik: «Le pixanaʼ nuupul yanil kaʼach yéetel juntúul dios sijnáal láayliʼ teʼ kʼiin ka síij máakoʼ» (The Lore of Birthdays [Tuʼux u taal le kʼiin kʼaabaʼoʼ]). Yoʼolal lelaʼ le máakoʼob úuchjeakiloʼ ku tuklikoʼobeʼ kʼaʼabéet u beetik u kʼiin u kʼaabaʼob utiaʼal ka kanáantaʼakoʼob.

10. Le máaxoʼob meyajtik Dios bejlaʼoʼ, ¿baʼaxten maʼatech u festejarkoʼob kʼiin kʼaabaʼ?

¹⁰ ¿Ku kʼamik wa Jéeoba le baʼaxoʼob ku beetaʼal tumen le máaxoʼob yanoʼob ichil le maʼ jaajil religiónoʼ? (Isaías 65:11, 12). Maʼatech. Le oʼolal máaxoʼob meyajtik Dios bejlaʼeʼ maʼatech u festejarkoʼob kʼiin kʼaabaʼ mix uláakʼ baʼaloʼob ku taal tiʼ le maʼ jaajil religiónoʼ.

11. 1) ¿Baʼaxten yaan máakeʼ ku festejartik Navidad bey xan uláakʼ baʼaloʼob? 2) Baʼaleʼ ¿baʼax maas unaj k-ilik k-beetik?

¹¹ Yaan máakeʼ kex u yojel tuʼux u taal le Navidad yéetel uláakʼ baʼaloʼob ku festejartaʼaloʼoboʼ láayliʼ ku beetkoʼobeʼ. Ku tuklikoʼobeʼ chéen u súutukil u máanskoʼob tiempo yéetel u láakʼtsiloʼob. ¿Bey wa xan a wilkoʼ? Maʼ kʼaas ka k-máans tiempo yéetel k-láakʼtsiloʼobiʼ. Jéeoba, le máax beet u yantal le familiaoʼ, u kʼáat ka k-bisba tubeel yéetel k-láakʼtsiloʼob (Efesios 3:14, 15). Baʼaleʼ maʼ unaj k-beetik le baʼaloʼob suuk u beetkoʼob chéen utiaʼal k-lúubul utsil tiʼoboʼ, baʼax maas unaj k-ilik k-beetkeʼ letiʼe k-lúubul utsil tiʼ Jéeobaoʼ. Le oʼolal apóstol Pabloeʼ tu yaʼalaj: «Seguernak a jach ilkeʼex baʼax maʼalob tu táan Yuumtsil» (Efesios 5:10).

12. ¿Baʼax fiestaʼob maʼ tu kʼamik Jéeoba?

 ¹² Yaʼab máakeʼ baʼaliʼ u kʼáajtiʼob tuʼux u taal le baʼax ku festejarkoʼoboʼ, baʼaleʼ Jéeobaeʼ maʼ bey u yilkiʼ. Letiʼeʼ maʼ tu kʼamik le fiestaʼob ku taaloʼob tiʼ le maʼ jaajil religiónoʼ mix le ku beetaʼal utiaʼal u alabartaʼal wíinik wa utiaʼal u adorartaʼal uláakʼ baʼal jeʼex le banderaoʼ. Úuchjeakileʼ le egipcioʼoboʼ yaʼab fiestaʼob ku beetkoʼob utiaʼal u diosoʼob. Le israelitaʼob xanoʼ le ka tsʼoʼok u jóokʼloʼob Egiptoeʼ tu beetoʼob junpʼéel fiesta. Lelaʼ bey jeʼex le ku beetik le egipcioʼob kaʼachoʼ, le israelitaʼoboʼ tu yaʼaloʼobeʼ «junpʼéel fiesta utiaʼal Jéeoba». Baʼaleʼ Jéeobaeʼ tu castigartoʼob yoʼolal leloʼ (Éxodo 32:2-10). Toʼoneʼ k-kʼáat k-beet le baʼax tu yaʼalaj profeta Isaíasaʼ: «Maʼ a machkeʼex mix junpʼéel baʼal maʼ limpio yaniliʼ» (xok Isaías 52:11).

13. ¿Bey baʼax kʼáatchiʼiloʼob jeʼel u taal ta tuukul le kéen a pʼat le baʼaloʼob ka festejartik kaʼachoʼ?

¹³ Kéen xuʼuluk a festejartik le baʼaxoʼob maʼ uts tu tʼaan Diosoʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel u taal ta tuukul le kʼáatchiʼobaʼ: ¿Baʼax jeʼel in núukik tiʼ in wéet meyajoʼob wa ku kʼáatkoʼobten baʼaxten maʼatech in festejartik Navidadeʼ? ¿Baʼax jeʼel in beetik wa ku siʼibilten wa baʼax teʼ Navidadoʼ? ¿Kux túun wa in núup u kʼáat ka táakpajken tiʼ junpʼéel festejo maʼ kʼamaʼan tumen Diosiʼ? ¿Bix jeʼel in wáantik in paalal utiaʼal maʼ u yuʼubikubaʼob jelaʼanil tumen maʼ t-festejartik baʼaloʼob jeʼex le kʼiin kʼaabaʼoʼ?

14, 15. ¿Baʼax jeʼel a beetik wa ka felicitartaʼal bey xan wa ku siʼibiltech wa baʼax kéen yanak junpʼéel festejoeʼ?

¹⁴ Kʼaʼabéet k-kanik baʼax jeʼel k-beetik yéetel k-aʼalik tiʼ jeʼel baʼalak súutukileʼ. Wa yaan máax ku felicitarkech yoʼolal junpʼéel baʼax ku festejartaʼaleʼ maʼ chéen unaj a wuʼuyikiʼ, tsʼáa u diosboʼotikil. Baʼaleʼ wa yaan máax u kʼáat u yojéelt  u maasileʼ jeʼel u páajtal a tsoliktiʼ baʼaxten maʼatech a festejarkeʼ. Chéen baʼaleʼ unaj a beetik yéetel yaabilaj bey xan yéetel respeto. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Tʼaanakeʼex mantatsʼ yéetel utsil bey a kiʼikuntmeʼex a tʼaaneʼex yéetel taʼabeʼ, bey túunoʼ yaan a kankeʼex bix jeʼel a núukikeʼex u tʼaan cada juntúul máakeʼ» (Colosenses 4:6). Maʼ xaaneʼ jeʼel u páajtal a waʼaliktiʼ uts ta tʼaan a máansik tiempo yéetel u maasil bey xan a síik wa baʼax, chéen baʼaleʼ ka beetik tuláakʼ kʼiin, maʼ tiʼ fiestaʼob jeʼex le jeʼeloʼoboʼ.

¹⁵ ¿Baʼax unaj a beetik wa ku siʼibiltech wa baʼax? Le Bibliaoʼ maʼatech u láaj aʼalik baʼax maʼ unaj k-beetkiʼ, baʼaleʼ ku yaʼalik mantatsʼ unaj u yantaltoʼon junpʼéel maʼalob conciencia (1 Timoteo 1:18, 19). Maʼ xaaneʼ le máax síiktech wa baʼaxoʼ maʼ u yojel wa maʼatech a táakpajal tiʼ le festejooʼ. Wa maʼ xaaneʼ ku yaʼaliktech: «In wojel maʼatech a táakpajal tiʼ le baʼax ku beetaʼalaʼ, baʼaleʼ in kʼáat in síitech lelaʼ». Teech unaj a chʼaʼtuklik wa yaan a kʼamik le baʼax ku siʼibiltechoʼ. Baʼaleʼ jeʼel baʼaxak ka a chʼaʼtukleʼ unaj a wilik maʼ u chiʼichnakkúuntik a conciencia. Maʼ k-kʼáat k-beet mix baʼal ka u náachkuntoʼon tiʼ Jéeobaiʼ.

16. ¿Baʼax unaj a beetik wa a láakʼtsiloʼobeʼ u kʼáatoʼob ka táakpajkech tiʼ le baʼax ku festejarkoʼoboʼ?

¹⁶ ¿Baʼax unaj a beetik wa a láakʼtsiloʼobeʼ u kʼáat u festejartoʼob junpʼéel baʼax maʼ uts tu tʼaan Diosiʼ? Maʼ a baʼateltʼaan tu yéeteloʼob. Kʼaʼajaktecheʼ letiʼobeʼ jeʼel u páajtal u chʼaʼtuklikoʼob baʼax ken u beetoʼobeʼ. Jeʼex teech maʼ a kʼáat ka aʼalaʼaktech baʼaleʼ, maʼ a waʼalik baʼal xan tiʼob (xok Mateo 7:12). Baʼaleʼ ¿kux túun wa a láakʼtsiloʼob u kʼáatoʼob ka yanakech tu yéeteloʼob teʼ festejooʼ? Táanil tiʼ a chʼaʼtuklik baʼax ken a beeteʼ kʼáat tiʼ Jéeoba ka u yáantech a wil baʼax maas maʼalob. Tukult tubeel yéetel xakʼalxokt baʼax  tsʼíibtaʼan tu yoʼolal. Maʼ u tuʼubultecheʼ Jéeoba unaj a kiʼimakkúuntik u yóol.

17. ¿Bix jeʼel a wáantik a paalal utiaʼal maʼ u chiʼichnaktaloʼob kéen u yiloʼob táan u festejartaʼal wa baʼaxeʼ?

¹⁷ ¿Bix jeʼel a wáantik a paalal utiaʼal maʼ u chiʼichnaktaloʼob kéen u yiloʼob táan u festejartaʼal wa baʼaxeʼ? Cada wa baʼax kʼiineʼ beet wa baʼax utiaʼal u kiʼimaktal u yóoloʼob. Jeʼel u páajtal a manik wa baʼax a síitiʼobeʼ. Baʼax maas maʼalob jeʼel a síiktiʼobeʼ a tiempo. Máans tiempo tu yéeteloʼob, eʼestiʼob a yaabiltmoʼob.

18. ¿Baʼaxten unaj k-bin muchʼtáambal?

¹⁸ Utiaʼal k-kiʼimakkúuntik u yóol Jéeobaeʼ unaj k-xúumpʼattik le religión maʼatech u kaʼansik u jaajiloʼ bey xan baʼaxoʼob suukaʼan u beetaʼaliʼ. Tsʼoʼoleʼ unaj k-adorartik Dios jeʼex uts tu tʼaaneʼ. Junpʼéel bix jeʼel k-beetkeʼ letiʼe kéen xiʼikoʼon mantatsʼ teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ (xok Hebreos 10:24, 25). Le muchʼtáambaloʼoboʼ táakaʼan ichil le adoración k-tsʼáaik tiʼ Jéeobaoʼ (Salmo 22:22; 122:1). Kéen k-muchʼba yéetel le sukuʼunoʼoboʼ k-paklan líiʼsik k-óol (Romanos 1:12).

19. ¿Baʼaxten unaj a tsikbaltik le baʼaxoʼob tsʼoʼok a kanik teʼ Bibliaoʼ?

¹⁹ Utiaʼal a adorartik Dios jeʼex u kʼáateʼ kʼaʼabéet a tsikbaltik le baʼaxoʼob tsʼoʼok a kanik teʼ Bibliaoʼ. Yaʼab máakeʼ yaachajaʼan u yóol yoʼolal baʼaxoʼob kʼaastak ku yúuchul teʼ yóokʼol kaabaʼ. Wa a kʼaj óol juntúul máak beyoʼ tsikbalttiʼ le jatsʼuts kuxtal ken u tsʼáa Dios maʼ kun xáantaloʼ. Suukak a bin teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ yéetel tsikbalt tiʼ u maasil le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Leloʼ yaan u yáantkech utiaʼal ka a chʼaʼtukult a pʼatik le maʼ jaajil religiónoʼ bey xan le baʼaxoʼob suuk u beetaʼal teʼeloʼ. Wa ka beetkeʼ yaan u kiʼimaktal a wóol. Jéeoba xaneʼ yaan u beetik u bintech utsil ikil a adorartik jeʼex u kʼáatoʼ (Malaquías 3:10).