1, 2. Dahme kahrehda ke leme me kapakap wia kisakis tohrohr ehu? Dahme kahrehda kitail anahne ese dahme Paipel kin padahngki duwen kapakap?

KAPAHREKIONG nan wehwe ong sampah, sampah uhdahn tikitik. Ni Siohwa eh kin ketin mahsanih sampah, aramas koaros wehi koaros duwehte kisin dingiding en pihl kis sang nan pekid ehu. (Melkahka 115:15; Aiseia 40:15) Mendahki uwen atail tikitik kapahrekiong nan wehwe, Melkahka 145:18, 19 mahsanih: “E kin ketiket limwahn irail kan me kin likweriong, irail akan me kin likweriong ni mehlel. E kin ketikihong anahn en irail me kin wauneki; e kin ketin karonge ar likwer, oh kin ketin komourirailla.” Uhdahn pwais kaselel ehu me kitail ahneki! Siohwa, Sounkapikada lapalahpie, ketin kupwurki karanihkitailla, oh e ketin kupwurki karonge atail kapakap akan. Ei, kapakap wia pwais kaselel ehu, kisakis tohrohr ehu me Siohwa ketikihongehr emenemen kitail.

² Ahpw, Siohwa pahn ketin karongei kitail ihte ma kitail patohong ih ni ahl me e ketin kupwurki. Ia duwen atail kak wia met? Kitail pahn kilang dahme Paipel mahsaniheki duwen kapakap.

3. Dahme kahrehda ke anahne kapakapohng Siohwa?

³ Siohwa kupwurki ken kapakap, de patohong ih. Ia duwen atail ese met? Menlau wadek Pilipai 4:6, 7. Medewe mahs duwen luhk sapan wet. Kaunepen lahng oh sampah uhdahn ketin nsenohkin uhk oh kupwurki ken  patohwanohng ih duwen omw pepehm kan oh omw kahpwal kan.

4. Ia duwen en kaukaule kapakapohng Siohwa eh kin kakehlailihala omw nanpwungmwahu reh?

⁴ Kapakap kin sewese kitail en ahneki nanpwungmwahu keren rehn Siohwa. Ni kompoakepah kan ar kin kalapw koasoakoasoiapene arail iren madamadau kan, pwunod kan, oh pepehm kan, met kin kakehlahda arail nanpwungmwahu. E duwehte kapakap ong Siohwa. Sang audepen Paipel, e ketin ehukihong uhk sapwellime madamadau kan oh pepehm kan, oh e kin ketin padahkihong uhk dahme e pahn ketin wia ni ahnsou kohkohdo. Ke kak ehukihong audepen omw pepehm loal kan ni omw pahn kaukaule patohong ih. Ni omw wia met, omw nanpwungmwahu rehn Siohwa pahn uhdahn kehlailla.​—Seims 4:8.

5. Ia duwen atail ese me Siohwa sohte kin ketin karonge kapakap koaros?

⁵ Ia duwe, Siohwa kin ketin karonge kapakap koaros? Soh, e sohte kin. Ni mwehin soukohp Aiseia, Siohwa ketin mahsanihong mehn Israel ko: “Mehnda ma amwail kapakap me tohto oh reirei, ahpw I sohte pahn karongei kumwail, pwe nta mihlahr ni pehmwail kan.” (Aiseia 1:15) Eri ma kitail sohte kanahieng, kitail kakete wiahda soahng kan me pahn kadohwaneweikitailsang Siohwa, me pahn kahrehiong ih en ketin pohnsehsehla atail kapakap akan.

6. Dahme kahrehda pwoson uhdahn kesempwal? Ia duwen omw pahn kasalehda me ke ahneki pwoson?

⁶ Ma kitail men Siohwa en ketin karonge atail kapakap akan, kitail anahne pwoson ih. (Mark 11:24) Wahnpoaron Pohl kawehwehda: “Sohte me kak kenikenla pahn kupwur en Koht ma sohte eh pwoson. Pwe mehmen me men kowohng  rehn Koht uhdahn pahn kamehlele me Koht ketin mie, oh me Koht kin ketin katingih irail kan me kin raparapahki.” (Ipru 11:6) Ahpw e sohte itar en ndahte me kitail ahneki pwoson. Kitail anahne kasalehda atail pwoson ni sansal sang ni atail pahn peikiong Siohwa rahn koaros.​—Wadek Seims 2:26.

7. (a) Dahme kahrehda kitail anahne en kin aktikitik oh wahu ni atail kapakapohng Siohwa? (b) Ia duwen atail kak kasalehda me kitail kin nan kapehd mehlel ni ahnsou me kitail kin kapakap?

⁷ Kitail anahne aktikitik oh wahu ni atail kapakapohng Siohwa. Dahme kahrehda? Ma kitail pahn koasoiong nanmwarki de president men, kitail pahn koasoi ni wahu. Siohwa iei Koht Wasa Lapalahpie, eri kitail sou pahn kasalehda wahu oh aktikitik me laudsang ni atail patohong ih? (Senesis 17:1; Melkahka 138:6) Kitail pil anahne nan kapehd mehlel oh kapakapohng Siohwa sang mohngiongitail, kaidehn en ihte kapwukapwurehiong lepin lokaia kan. Ahpw kitail anahne en kin ni pisetik peki dahme kitail uhdahn anahne.​—Madiu 6:7, 8.

8. Ni atail pahn kapakapki duwen mehkot ehu, dahme kitail pil anahne wia?

 ⁸ Oh pil, ni ahnsou me kitail pahn kapakapki duwen mehkot, kitail anahne nantihong wia uwen atail kak pwehn kapwaiada dahme kitail kapakapki. Karasepe, ma kitail patohwan peki rehn Siohwa atail anahn en ehuehu rahn, eri kitail sohte kak wia aramas dangahnga oh kasik me Siohwa pahn ketikihong kitail soahng koaros mendahki kitail kak pein koadoahkihada. Kitail anahne doadoahk laud nan doadoahk soh lipilipil me kitail kak alehdi. (Madiu 6:11; 2 Deselonika 3:10) De ma kitail patohwan peki sapwellimen Siohwa sawas pwehn uhdihsang wia mehkot sapwung, kitail anahne soikala soangen irair kan koaros me kak kasonge kitail. (Kolose 3:5) Met kitail pahn tehkpene ekei peidek me aramas tohto kin idek duwen kapakap.

9. Ihs me kitail anahne kapakapohng? Dahme Sohn 14:6 padahkihong kitail duwen kapakap?

⁹ Ihs me kitail anahne kapakapohng? Sises ketin padahkihong sapwellime tohnpadahk kan en kin kapakapohng ‘Samatail me ketiket nanleng.’ (Madiu 6:9) E pil ketin mahsanih: “Ngehi me ahl, ngehi me mehlel, ngehi me mour; sohte me kak kolahng Semei ma soh ngehi.” (Sohn 14:6) Eri kitail anahne kapakap ongete Siohwa ni mwaren Sises. Ia wehwehn kapakap ni mwaren Sises? Pwe Siohwa en ketin karonge atail kapakap akan, kitail anahne kasalehda wahu ong pwukoa tohrohr me Siohwa ketikihong Sises. Nin duwen me kitail sukuhlkier, Sises ketidihdo sampah pwehn kapitkitailsang dihp oh mehla. (Sohn 3:16; Rom 5:12) Siohwa pil ketin idihada Sises nin  duwen Samworo Lapalap oh Sounkopwung men.​—Sohn 5:22; Ipru 6:20.

10. Mie soangen soandihn paliwar tohrohr ehu me kitail pahn wia ni ahnsoun kapakap? Menlau kawehwehda.

¹⁰ Mie soangen soandihn paliwar tohrohr ehu me kitail pahn wia ni ahnsoun kapakap? Soh, Siohwa sohte ketin kaweidkin kitail en kelepwikihdi, mwohndi, de kesihnen ni ahnsou me kitail kin kapakap. Paipel padahkihong kitail me kitail kak patohong Siohwa ni soandihn paliwar soh lipilipil me wahu. (1 Kronikel 17:16; Nehmaia 8:6; Daniel 6:10; Mark 11:25) Dahme keieu kesempwal ong Siohwa iei, kaidehn mwomwen soandihn paliwaratail ni atail kapakap, ahpw kitail kin patohong ih ni madamadau pwung. Kitail kak kapakap ni ngihl laud de mwenginingin sohte lipilipil wasa de ahnsou, ma nin rahn de nipwong. Ni atail kapakapohng Siohwa, kitail kak likih me e pahn ketin karonge kitail mehnda ma meteikan sohte rong.​—Nehmaia 2:1-6.

11. Soahng dah kan me kitail kak patohong Siohwa?

¹¹ Dahme kitail kak kapakapki? Kitail kak kapakapki soahng sohte lipilipil me pahrekiong kupwuren Siohwa. Paipel mahsanih: “Kitail uhdahn kin kamehlele me pein ih pahn karonge atail pekipek kan, ma kitail pahn peki mehkot nin duwen kupwure.” (1 Sohn 5:14) Ia duwe, kitail kak kapakapki mehkan me pid pein kitail? Ei. Kapakapohng Siohwa anahne duwehte omw kin koasoakoasoiong kompoakepahmw keren men. Kitail kak padahkihong Siohwa soahng sohte lipilipil me pid audepen atail madamadau oh mohngiong. (Melkahka 62:8) Kitail kak kapakapki en ketikihong kitail sapwellime manaman lapalap en sewese kitail en wiahda dahme pwung. (Luk 11:13) Kitail pil kak peki sapwellimen Siohwa erpit pwehn wiahda pilipil mwahu kan, oh kitail kak kapakapki kehl  en dadaurete pahn kahpwal kan. (Seims 1:5) Kitail anahne peki Siohwa en ketin mahkohng dipatail kan. (Episos 1:3, 7) Kitail pil anahne kapakapki meteikan, iangahki atail peneinei oh riatail Kristian kan nan mwomwohdiso.​—Wiewia 12:5; Kolose 4:12.

12. Dahme pahn keieu kesempwal nan atail kapakap akan?

¹² Dahme pahn keieu kesempwal nan atail kapakap akan? Siohwa oh kupwure. Kitail anahne kasalehda sang nan atail mohngiong atail kalahnganki soahng koaros me e ketin wiahdahr ong kitail. (1 Kronikel 29:10-13) Kitail ese met pwehki ni Sises eh ketiket sampah, e ketin padahkihong sapwellime tohnpadahk ko mwomwen kapakap. (Wadek Madiu 6:9-13.) E mahsanih me keieu re anahne kapakapki mwaren Koht en sarawihla, me iei, en wauneki nin duwen mehkot sarawi. Mwuri Sises ketin kasalehda me kitail anahne kapakapki Wehin Koht en ketido oh kupwuren Siohwa en pweida sampah pwon. Sises mahsanih me kitail anahne kapakapki atail anahn akan mwurin atail kapakapki soahng pwuko me inenen kesempwal. Ni atail kin mwohneki mahs Siohwa oh kupwure nan atail kapakap akan, kitail kin kasalehda dahme kitail kin keieu kesempwalki.

13. Ia pahn kin uwen reirei en atail kapakap akan?

¹³ Ia pahn kin uwen reirei en atail kapakap akan? Paipel sohte mahsanih. Atail kapakap akan kak mwotomwot de reirei, me pahn konehng ahnsowo. Karasepe, ele kitail kak wia kapakap mwotomwot ehu mwohn mwenge ahpw kapakap reirei ehu ni ahnsou me kitail patohwanohng Siohwa atail kalahngan de patohwanohng ih atail pwunod kan. (1 Samuel 1:12, 15) Kitail sohte men wia kapakap reirei pwehn suweikihong meteikan atail kapakap, duwehte me ekei aramas kin wia ni mwehin Sises. (Luk 20:46, 47)  Siohwa sohte kin kupwurperenki soangen kapakap pwuko. Dahme Siohwa ketin kesempwalki iei atail kapakap en pwilisang nan atail mohngiong.

14. Ia uwen dod en atail pahn kin kapakap oh dahme met kin padahkihong kitail duwen Siohwa?

¹⁴ Ia uwen dod en atail pahn kin kapakap? Siohwa ketin luke kitail en kin kaukaule patohong ih. Paipel mahsanih me kitail anahne “poaden kapakap oh dehr tokedihsang,” “poadidiong kapakap,” “poadidiong kapakap pil  ahnsou koaros.” (Luk 18:1; Rom 12:12; 1 Deselonika 5:17) Ahnsou koaros Siohwa kin ketin onopada pwehn karonge kitail. Kitail kak kasalehiong atail kalahnganki sapwellime limpoak oh sapan rahn koaros. Kitail pil kak peki sapwellime kaweid, kehl, oh kamweitpen loalatail. Ma kitail uhdahn kesempwalki pwais kaselel me kitail ahneki en kapakapohng Siohwa, kitail pahn kin rapahkihda ahnsou mwahu koaros pwehn patohong ih.

15. Dahme kahrehda kitail en kin nda “amen” ni kaimwiseklahn kapakap?

¹⁵ Dahme kahrehda kitail en kin nda “amen” ni kaimwiseklahn kapakap? Lepin lokaia “amen” kin wehwehki “e mehlel” de “en wiawi.” Met iei elen atail kin kasalehda me kitail mehlelki dahme kitail kapakapki oh kohsang nan kapehditail mehlel. (Melkahka 41:13) Paipel  padahkihong kitail me e pil mwahu en kin nda “amen,” mehnda ma mwenginingin de ngihl laud ni kaimwiseklahn kapakap me wiawi mwohn wehipokon pwehn kasalehda me kitail pwungki audepen kapakapo.​—1 Kronikel 16:36; 1 Korint 14:16.

16. Ia duwe, Siohwa uhdahn kin ketin sapeng atail kapakap akan? Menlau kawehwehda.

¹⁶ Ia duwe, Siohwa uhdahn kin ketin sapeng atail kapakap akan? Ei. Paipel mahsanih me Siohwa kin “ketin karonge” kapakap akan. (Melkahka 66:19) Siohwa kin ketin karonge oh sapeng kapakap en aramas mehlel rar kei, oh e kin ketin wia met ni soangsoangen ahl tohto.

17. Ia duwen Siohwa eh kin ketin doadoahngki tohnleng kan oh sapwellime aramas akan nan sampah pwehn ketin sapeng kapakap akan?

¹⁷ Siohwa kin ketin doadoahngki tohnleng kan oh sapwellime aramas akan nan sampah pwehn ketin sapeng kapakap akan. (Ipru 1:13, 14) Mie aramas tohto me kin kapakapohng Koht oh peki sawas pwe ren kak wehwehkihla Paipel, ah mwurinte mwo, Sounkadehdehn Siohwa kan kin tuhwong irail. Paipel kasalehda me tohnleng kan kin iang pidada doadoahk en kalohki “rongamwahu” sampah pwon. (Wadek Kaudiahl 14:6.) Oh pil, me tohto rehtail kapakapkihonger Siohwa duwen kahpwal ehu de anahn ehu oh mwuri alehdi sawas me kitail anahne sang rehn emen riatail Kristian.​—Lepin Padahk 12:25; Seims 2:16.

18. Ia duwen Siohwa eh kin ketin doadoahngki sapwellime manaman oh Paipel pwehn sapeng atail kapakap akan?

¹⁸ Siohwa pil kin ketin doadoahngki sapwellime manaman pwehn sapeng atail kapakap akan. Ni atail kin kapakapki sawas ong powehdi kahpwal ehu, ele e pahn ketin  doadoahngki sapwellime manaman pwehn ketikihong kitail kaweid oh kehl. (2 Korint 4:7) Siohwa pil kin ketin doadoahngki Paipel pwehn ketikihda pasapengpen atail kapakap akan oh pwehn ketin sewese kitail en wiahda pilipil mwahu kan. Ni atail wadek Paipel, ele kitail pahn diarada iren Paipel kan me pahn sewese kitail. Siohwa pil kak ketin kamwakid emen en kihda pasapeng ehu erein mihting me kitail anahne rong de emen elder nan mwomwohdiso en ehukihong kitail ire ehu sang nan Paipel.​—Kalesia 6:1.

19. Dahme kahrehda e kakete mwomwen me Siohwa sohte ketin sapengala atail kapakap akan?

¹⁹ Ahpw, ekei pak, ele kitail pahn medemedewe, ‘Dahme kahrehda Siohwa sohte ketin mwadang sapeng ei kapakap akan?’ Tamataman, e ketin mwahngih iahd oh ia duwen eh pahn ketin sapeng atail kapakap akan. E ketin mwahngih dahme kitail anahne. Ele kitail pahn anahne pousehlahte wie kapakap erein ahnsou ehu pwehn kasalehda me kitail uhdahn mehlelki dahme kitail kin patohwanohng ih oh en kasalehiong ih me kitail uhdahn pwoson ih. (Luk 11:5-10) Ekei pak Siohwa kin ketin sapengala atail kapakap ni ahl ehu me kitail sohte kasik. Karasepe, ele kitail kapakapki kahpwal ehu me lelohng kitail, ahpw e sohte ketikihsang kahpwalo ahpw ketikihdohng kitail kehl pwe kitail en kak dadaur pahn kahpwalo.​—Wadek Aiseia 40:29.

20. Dahme kahrehda kitail en poaden kapakapohng Siohwa?

²⁰ Ia uwen eh wia pwais kaselel ehu ong kitail en kak patohwan kapakapohng Siohwa! Kitail kak likih me e pahn ketin karonge kitail. (Melkahka 145:18) Oh uwen tohto en ahnsou me kitail kin poaden kapakapohng Siohwa sang mohngiongitail, ih uwen atail nanpwungmwahu reh eh pahn kehlailla.