1, 2. (a) Aiseā e te manatu ai o le tatalo o se meaalofa faapitoa? (e) Aiseā e manaʻomia ai ona tatou iloa aʻoaʻoga o loo i le Tusi Paia e uiga i le tatalo?

E MATUĀ laʻitiiti lava le lalolagi pe a fua i le telē o le vateatea. Pe a silasila mai Ieova i le lalolagi, e pei tagata i atunuu uma o sina vai e sisina ifo mai i le pakete. (Salamo 115:15; Isaia 40:15) E ui lava e matuā faatauvaa lava i tatou pe a faatusatusa i le vateatea, ae ua taʻua i le Salamo 145:18, 19: “E latalata Ieova iā i latou uma e valaau atu iā te ia, o i latou uma e valaau atu iā te ia ma le faamaoni. E faia e ia o mea e mananaʻo ai i latou o ē e matataʻu iā te ia, e faafofoga foʻi o ia i a latou alaga, ma ia faaolaina i latou.” Maʻeu lenei faaeaga matagofie ua tatou maua! E finagalo Ieova o Lē silisili ese na foafoaina mea uma lava, e faalatalata mai iā i tatou ma faafofoga mai i a tatou tatalo. O le mea moni, o le tatalo o se faaeaga, o se meaalofa faapitoa ua tuuina mai e Ieova iā i tatou taʻitoʻatasi.

² Peitaʻi, e faatoʻā faafofoga mai lava Ieova pe afai e tatou te tatalo atu i le auala e finagalo i ai o ia. E faapefea ona faia lenā mea? Seʻi o tatou iloiloina po o le ā le faamatalaga o loo i le Tusi Paia e uiga i tatalo.

3. Aiseā e tatau ai ona e tatalo iā Ieova?

³ E finagalo Ieova e te tatalo pe talanoa atu iā te ia. E faapefea ona tatou iloa lenā manatu? Faamolemole  faitau le Filipi 4:6, 7. Seʻi mafaufau i lenā valaaulia māfana. E naunau moni mai lava Ieova o le Alii Pule Silisili Ese o le lagi ma le lalolagi iā te oe, ma e finagalo ina ia e faailoa atu iā te ia ou lagona ma ou faafitauli.

4. E faapefea i lou tatalo e lē aunoa iā Ieova ona faamalosia ai lau faauōga ma ia?

⁴ E fesoasoani le tatalo iā i tatou ina ia maua ai se faiā vavalalata ma Ieova. Pe a talanoa e lē aunoa ni uō ma faailoa atu e le tasi i le isi ona manatu, popolega ma faalogona, o le a atili faamalosia ai le la faauōga. E talitutusa lenā ma le tatalo atu iā Ieova. Ua ia faailoa mai iā te oe e ala i le Tusi Paia ona manatunatuga ma faalogona, faapea mea o le a ia faia i le lumanaʻi. E mafai foʻi ona e faailoa atu iā te ia ou faalogona loloto, e ala i le talanoa atu iā te ia e lē aunoa. O lou faia faapea, o le a atili faamalosia ai la oulua faauōga ma Ieova.—Iakopo 4:8.

5. E faapefea ona tatou iloa e lē faafofoga Ieova i tatalo uma?

⁵ Pe e faafofoga Ieova i tatalo uma? E leai. I aso o le perofeta o Isaia, na fetalai atu ai Ieova i le fanauga a Isaraelu: “E tusa lava pe tele ni a outou tatalo e fai, ou te lē faalogo atu lava i ai; auā ua tutumu o outou lima i le faamasaatoto.” (Isaia 1:15) O lea pe a tatou lē faaeteete, e tatou te ono faia ai ni mea e inosia e Ieova ma iʻu atu ai i le lē faafofogaina o a tatou tatalo.

6. Aiseā e tāua tele ai le iai o le faatuatua, ma e faapefea ona e faamaonia atu e te faatuatua?

⁶ Pe a tatou mananaʻo e faafofoga mai Ieova i a  tatou tatalo, e tatau ona tatou faatuatua iā te ia. (Mareko 11:24) Ua faapea mai le aposetolo o Paulo: “A aunoa ma le faatuatua e lē mafai ona faafiafiaina ai o ia, auā o lē e faalatalata atu i le Atua, e tatau ona ia talitonu o loo soifua o ia, ma e na te tauia ē e matuā saʻili iā te ia.” (Eperu 11:6) Ae e lē lava le tau ina fai atu e tatou te faatuatua. E manaʻomia ona faamaonia lo tatou faatuatua, e ala i le usiusitaʻi iā Ieova i aso uma.—Faitau le Iakopo 2:26.

7. (a) Aiseā e tatau ai ona tatou faaalia le lotomaulalo ma le faaaloalo a o tatalo atu iā Ieova? (e) E faapefea ona tatou faaalia atu e moni a tatou tatalo ma e sau mai i o tatou loto?

⁷ E tatau ona tatou faaalia le lotomaulalo ma le faaaloalo a o tatalo atu iā Ieova. Aiseā? Pe a tatou talanoa i se tupu po o se palemia, e tatou te talanoa atu i se auala faaaloalo. O Ieova o le Atua o Lē e ona le malosi uma lava. Pe e lē tatau la ona sili atu le faaaloalo ma le lotomaulalo e tatou te faaalia pe a talanoa atu iā te ia? (Kenese 17:1; Salamo 138:6) E tatau foʻi ona moni  a tatou tatalo iā Ieova ma ia sau mai i le loto, ae lē o le tautū i upu ua tatou masani ai.—Mataio 6:7, 8.

8. Pe a tatou tatalo e faatatau i se mea, o le ā se isi laasaga tāua e tatau ona tatou faia?

⁸ O le ā se isi laasaga tāua e tatou te faia a o tatalo atu iā Ieova? E tatau ona tatou faia taumafaiga uma e gaoioi ai e ōgatusa ma mea o loo tatou tatalo ai. O se faataʻitaʻiga, pe a tatou tatalo iā Ieova mo o tatou manaʻoga i aso taʻitasi, e lē tatau la ona tatou paiē ma faatalitalia e foaʻi mai e Ieova mea e manaʻomia, e ui e mafai ona tatou galulue ina ia maua na mea. E tatau ona tatou galulue mamafa, ma talia po o le ā lava le galuega e mafai ona tatou faia. (Mataio 6:11; 2 Tesalonia 3:10) Pe afai foʻi e tatou te tatalo iā Ieova mo le fesoasoani ina ia manumalo mai i le faia o se mea sesē, e tatau la ona tatou ʻalofia so o se tulaga e ono faaosoosoina ai i tatou. (Kolose 3:5) Seʻi o tatou iloiloina nisi o fesili masani e faatatau i le tatalo.

9. O ai e tatau ona tatou tatalo i ai, ma o le ā ua tatou aʻoaʻoina mai i le Ioane 14:6 e faatatau i le tatalo?

⁹ O ai e tatau ona tatou tatalo i ai? Na aʻoaʻo e Iesu ona soo ina ia tatalo i lo ʻtatou Tamā i le lagi.’ (Mataio 6:9) Na fetalai foʻi o ia: “O aʻu o le ala, o le upu moni ma le ola. E leai se tasi e alu atu i le Tamā pe a lē ui mai iā te aʻu.” (Ioane 14:6) O lea, e na o Ieova lava e tatau ona tatou tatalo i ai e ala i le suafa o Iesu. O le ā le uiga o le tatalo e ala i le suafa o Iesu? Ina ia talia e Ieova a tatou tatalo, e manaʻomia ona tatou faaalia le faaaloalo i tulaga faapitoa na tuuina atu e Ieova iā Iesu. E pei ona tatou aʻoaʻoina, na afio mai Iesu i le  lalolagi ina ia laveaʻiina i tatou mai i le agasala ma le oti. (Ioane 3:16; Roma 5:12) Na tofia foʻi e Ieova Iesu e avea ma Ositaulaga Sili ma Faamasino.—Ioane 5:22; Eperu 6:20.

10. Pe e tatau ona iai se auala faapitoa e tatou te tutū pe nonofo ai a o tatalo? Faamatala.

¹⁰ Pe e tatau ona iai se auala faapitoa e tatou te tutū pe nonofo ai a o tatalo? E leai, e lē o faapea mai Ieova e tatou te tootutuli, nonofo pe tutū pe a tatalo atu. Ua tatou aʻoaʻoina mai i le Tusi Paia, e mafai ona tatou talanoa atu iā Ieova i so o se auala lava ae ia faaaloalo. (1 Nofoaiga a Tupu 17:16; Neemia 8:6; Tanielu 6:10; Mareko 11:25) O le mea e sili ona tāua iā Ieova, o le saʻo lea o le uunaʻiga e tatou te tatalo atu ai, ae e lē o le auala e tatou te tutū pe nonofo ai a o tatalo atu. E mafai ona tatalo leotele pe tatalo lē leoa foʻi e tusa lava po o fea o loo tatou iai, ma i so o se taimi lava. Pe a tatou tatalo iā Ieova, e tatou te talitonu o le a ia faafofoga mai e tusa lava pe e lē lagona mai e isi tagata.—Neemia 2:1-6.

11. O ā nisi o mea e mafai ona taʻua i a tatou tatalo iā Ieova?

¹¹ O ā mea e mafai ona taʻua i a tatou tatalo? E mafai ona tatou tatalo mo so o se mea lava e tusa ai ma le finagalo o Ieova. Ua taʻua i le Tusi Paia: “Po o ā lava mea tatou te talosaga atu ai e tusa ma lona finagalo, e faafofoga mai lava o ia iā i tatou.” (1 Ioane 5:14) Pe e mafai ona tatou tatalo e faatatau i mea e patino iā i tatou? Ioe e mafai. E tatau ona pei le tatalo iā Ieova o le talanoa atu i se uō mamae. E mafai ona tatou faailoa atu iā Ieova so o se mea lava o loo i o tatou loto ma mafaufau. (Salamo 62:8) E mafai ona  tatou tatalo atu iā te ia ina ia foaʻi mai lona agaga paia malosi, e fesoasoani iā i tatou e faia le mea saʻo. (Luka 11:13) E mafai foʻi ona tatou tatalo mo le atamai e faia ai filifiliga saʻo, ma le malosi e onosaia ai faigatā. (Iakopo 1:5) E tatau ona tatou talosaga atu iā Ieova e faamagalo mai a tatou agasala. (Efeso 1:3, 7) E tatau foʻi ona tatou tatalo mo isi, e aofia ai o tatou aiga ma o tatou uso ma tuafāfine i le faapotopotoga.—Galuega 12:5; Kolose 4:12.

12. O le ā e tatau ona faatāua i a tatou tatalo?

¹² O le ā e tatau ona faatāua i a tatou tatalo? E tatau ona faatāua Ieova ma lona finagalo. E tatau ona tatou faafetai atu iā te ia mai i o tatou loto, mo mea uma ua ia faia mo i tatou. (1 Nofoaiga a Tupu 29:10-13) E tatou te iloa lenā mea, talu ai a o iai Iesu i le lalolagi, na ia aʻoaʻoina ai ona soo i le auala e tatalo ai. (Faitau le Mataio 6:9-13.) Na fetalai Iesu e tatau i ona soo ona muamua tatalo ina ia faapaiaina le suafa o le Atua. Ona sosoo ai lea ma lona faapea mai, e tatau ona tatou tatalo ina ia oo mai le Malo o le Atua ma ia faia le finagalo o Ieova i le lalolagi atoa. Ina ua māeʻa ona ia taʻua nei mea e sili ona tāua, ona faatoʻā faapea mai lea o Iesu e tatau ona tatalo mo mea e tatou te manaʻomia. Pe a tatou taʻua muamua Ieova ma lona finagalo i a tatou tatalo, e faaalia atu ai o mea ia e sili ona tāua iā i tatou.

13. O le ā le umi e tatau ona tatou tatalo ai?

¹³ O le ā le umi e tatau ona tatou tatalo ai? E lē o taʻua i le Tusi Paia. E mafai ona pupuu pe uumi a tatou tatalo. O se faataʻitaʻiga, atonu e tatou te faia se tatalo puupuu mo meaʻai, ae fai se tatalo umi pe a faailoa  atu iā Ieova o tatou popolega pe faafetai atu foʻi iā te ia. (1 Samuelu 1:12, 15) E tatou te lē mananaʻo e faia ni tatalo uumi e tau ina ia faaofo ai isi, e pei ona sa faia e nisi tagata i aso o Iesu. (Luka 20:46, 47) E lē fiafia Ieova i tatalo faapena. O le mea e tāua iā te ia o lo tatou tatalo atu lea mai i o tatou loto.

14. O le ā le tele e tatau ona tatou tatalo ai, ma o le ā ua tatou aʻoaʻoina mai ai e faatatau iā Ieova?

¹⁴ O le ā le tele e tatau ona tatou tatalo ai? Ua  valaaulia i tatou e Ieova e talanoa atu iā te ia e lē aunoa. Ua taʻua i le Tusi Paia e tatau ona tatou “finafinau i le tatalo,” ma “ia tatalo e lē aunoa.” (Roma 12:12; 1 Tesalonia 5:17) E nofosauni Ieova i taimi uma e faafofoga mai i a tatou tatalo. E mafai ona tatou faafetai atu iā te ia i aso taʻitasi mo lona alofa ma lona limafoaʻi. E mafai foʻi ona tatou talosaga atu iā te ia mo lana taʻitaʻiga, faamāfanafanaga ma ia foaʻi mai le malosi. Pe afai e tatou te faatāua moni lava lo tatou faaeaga o le tatalo atu iā Ieova, o le a tatou faaaogā so o se avanoa e talanoa atu ai iā te ia.

15. Aiseā e tatau ai ona tatou faapea atu “amene” i le faaiʻuga o se tatalo?

¹⁵ Aiseā e tatau ai ona tatou faapea atu “amene” i le faaiʻuga o se tatalo? O le upu “amene” o lona uiga  “o lea lava,” pe “ia faapea ona fai.” O se auala lea e faaali atu ai e moni lava upu o loo faia i a tatou tatalo, o lona uiga e faamaoni a tatou upu. (Salamo 41:13) Ua aʻoaʻoina i tatou i le Tusi Paia, e talafeagai foʻi le faapea atu “amene” i le faaiʻuga o se tatalo i se leo lē leoa pe leotele foʻi i luma o le lautele, e faailoa atu ai e tatou te ioe i mea na taʻua i a tatou tatalo.—1 Nofoaiga a Tupu 16:36; 1 Korinito 14:16.

16. Pe e moni lava e tali mai Ieova i a tatou tatalo? Faamatala.

¹⁶ Pe e moni lava e tali mai Ieova i a tatou tatalo? Ioe e tali mai o ia. Ua faamatalaina o ia i le Tusi Paia o le “Faafofoga tatalo.” (Salamo 65:2) E faafofoga ma tali mai Ieova i tatalo a le faitau miliona o tagata lotofaamaoni, ma e tele auala e na te faia ai faapea.

17. E faapefea ona tali mai Ieova i a tatou tatalo e ala i agelu ma ana auauna i le lalolagi?

¹⁷ E tali mai Ieova i a tatou tatalo e ala i agelu ma ana auauna i le lalolagi. (Eperu 1:13, 14) E tele faaaʻoaʻoga o tagata na tatalo e fia malamalama i le Tusi Paia, ma e leʻi umi ae asiasi atu i ai se tasi o Molimau a Ieova. Ua faaalia i le Tusi Paia e aofia foʻi agelu i le faalauiloaina atu o le “tala lelei” i le lalolagi atoa. (Faitau le Faaaliga 14:6.) O le toʻatele foʻi o i tatou sa tatalo iā Ieova e faatatau i se faafitauli po o se manaʻoga patino, ma e leʻi umi ae maua le fesoasoani na manaʻomia mai i se uso po o se tuafafine Kerisiano.—Faataoto 12:25; Iakopo 2:16.

18. E faapefea ona faaaogā e Ieova lona agaga paia ma le Tusi Paia e tali mai ai i a tatou tatalo?

¹⁸ E faaaogā e Ieova lona agaga paia e tali mai ai i a tatou tatalo. Pe a tatou tatalo mo se fesoasoani ina ia  onosaia ai se faafitauli, atonu e faaaogā e Ieova lona agaga paia e aumai ai iā i tatou le taʻitaʻiga ma le malosi. (2 Korinito 4:7) E tali mai foʻi Ieova i a tatou tatalo e ala i le Tusi Paia, ma fesoasoani ai iā i tatou e faia ni filifiliga atamai. Pe a tatou faitau i le Tusi Paia, e tatou te ono maua ai ni mau e mafai ona fesoasoani iā i tatou. E mafai foʻi ona uunaʻia e Ieova se tasi o faia sona sao i le sauniga, ina ia faia se tali e fetaui lelei ma lo tatou tulaga, pe uunaʻia foʻi se toeaina i le faapotopotoga e faailoa mai iā i tatou se manatu mai i le Tusi Paia.—Kalatia 6:1.

19. Aiseā e ono foliga mai ai e lē o tali mai Ieova i a tatou tatalo?

¹⁹ Peitaʻi e iai taimi e te ono tuufesili ai, ʻAiseā e lē vave ai ona tali mai Ieova i aʻu tatalo?’ Manatua, e silafia e Ieova le taimi ma le auala e tali mai ai i a tatou tatalo. E silafia e ia mea e tatou te manaʻomia. Atonu e faaauau pea ona tatou tatalo mo se taimi, ina ia faaalia atu ai e moni lava a tatou upu, ma e tatou te faatuatua moni lava iā Ieova. (Luka 11:5-10) O nisi taimi e tali mai ai Ieova i a tatou tatalo i se auala atonu e tatou te leʻi faatalitalia. O se faataʻitaʻiga, atonu e tatou te tatalo ona o se tulaga faigatā ua tulaʻi mai. Ae nai lo o le aveesea e Ieova o lenā tulaga faigatā, atonu e na te foaʻi mai iā i tatou le malosi ina ia onosaia ai lenā tulaga.—Faitau le Filipi 4:13.

20. Aiseā e tatau ai ona tatou tatalo atu iā Ieova i le tele o taimi?

²⁰ Maʻeu se faaeaga mataʻina ua tatou maua e tatalo atu ai iā Ieova! E tatou te mautinoa o le a ia faafofoga mai iā i tatou. (Salamo 145:18) O le tele foʻi e tatou te tatalo atu ai iā Ieova mai i o tatou loto, o le atili foʻi lenā ona malosi o la tatou faauōga ma ia.