1. ¿Ti net mbäät mnayajtëyëty ko të xyˈëxpëkyë tyäˈädë liibrë?

NUˈUN kujk xyˈëxpëkyë tyäˈädë liibrë mijts të kajaa xynyijawë ja tëyˈäjtën diˈib yajpatp mä Biiblyë, extëm ko Dios të xytyukwandakëmë jukyˈäjtënë winë xëëbë, wiˈix njäjtëm ko nˈoˈkëm ets ti yˈawijx jyëjpˈijxtëp pënaty të yˈooktë (Eclesiastés 9:5; Fwank 5:28, 29; Diˈibʉ Jatanʉp o Apocalipsis 21:3, 4). Waˈan ogäˈän mnëjkxy mä tyuˈukmuktë Jyobaa tyestiigëty ets xymyëbëky ko yëˈë ja relijyonk diˈib tëyˈäjtën (Fwank 13:35). Waˈan nanduˈun  kujk xyyajkëktëkë mnaymyayë mëdë Jyobaa ets të xypyëjtaˈagyë mwinmäˈäny xymyëdunäˈäny. Per waˈan mnayajtëyëty: “¿Tijatyëts mbäät nˈaktuny parëtsë Dios nmëdunët?”.

2. ¿Tiko nyëbatany tuˈugë yetyëjk diˈib tsoˈomp Etiopía?

² Mä primer siiglë ko netyë Jesus të jyëmbijnë tsäjpotm, nanduˈun tuˈugë yetyëjk dyajtëëy diˈib tsoˈomp Etiopía. Yëˈë Felipe mmëtmaytyakë ets tukˈijxë ja Diosë jyaaybyajtën mä jyënaˈany ko Jesus yëˈë duˈun ja Mesías. Tyäˈädë yetyëjk yajmonyˈijx yajmonyjäˈäwë tijaty yajtukniˈˈijxë, pääty jyënany: “Yää ta ja nëë. ¿Kyajts mbäät [...] nëbetyë?” (Apostʉlʉty 8:26-36).

3. 1) ¿Ti Jesus tyukˈanaˈam ja yˈëxpëjkpëty? 2) ¿Wiˈix mbäät nyëbety tuˈugë jäˈäy?

³ Biiblyë nyigajpxypy ko pën mijts mëdunaambyë Jyobaa, tsojkëp mnëbatët. Jesus duˈun ojts ttukˈaneˈemy ja yˈëxpëjkpëty: “Nëjx yaˈëxpëktë jäˈäyëty mä tëgekyë naxwinyëdë esëts ëj njäˈäyˈattët. Yajnëbattë” (Matewʉ 28:19). Jesus këˈëm ojts tnastunë ko nyëbejty. Kyaj jeˈeyë ja nëë ojts yajtukutaamëˈëky, nitujktääyën ja nyiniˈkx kyëbäjk mëdë nëë (Matewʉ 3:16). Tyam nanduˈun nyëbety tuˈugë Dios mëduumbë, nitujktaabyë nyiniˈkx kyëbäjk.

4. ¿Ti yajnigëxëˈkypy tuˈugë jäˈäy ko nyëbety?

⁴ Ko tuˈugë jäˈäy nyëbety, ta mayjyaˈay wyinduuy dyajnigëxëˈëky ko naymyayanëp mëdë Dios ets ko myëdunaampy (Salmo 40:7, 8). Per mbäädë net mnayajtëyëty: “¿Tits mbäät nduny parëts nnëbatët?”.

5. 1) ¿Ti mbäät jawyiin xytyuny mä mganëbetynyëm? 2) ¿Tiko jyëjpˈamëty mnëjkxët reunyonk?

⁵ Tim jawyiin diˈib tsojkëp xytyunët, yëˈë xyˈixyˈatët pënën Jyobaa ets Jesus, ets ta kujk xynyijawë ko xyˈëxpëkyë  Biiblyë (käjpxë Fwank 17:3). Per, ¿ti mas aktsojkëp? Biiblyë jyënaˈany ko tsojkëbë “Dios kexy kaˈpxy mduknijawëdët diˈibë tsyejpy” (Kolosʉ 1:9). Ko mnëjkxët mä yˈëxpëktë Jyobaa tyestiigëty, mbudëkëyanëp parë niˈigyë Jyobaa xyˈixyˈatët. Päätyën jyëjpˈamëty ets kyaj xytyëgoyˈatët (Ebreeʉsʉty 10:24, 25).

6. ¿Nuˈunën mbäät tijaty xynyijawë parë mnëbatët?

⁶ Parë mnëbatët, Jyobaa kyaj ttimˈawixy xyjäjtäˈäyëdë Biiblyë. Duˈun extëm ja yetyëjk diˈib Etiopía, kyaj ojts ttimnijäˈäwëtyaˈay ja tëyˈäjtën parë nyëbejty (Apostʉlʉty 8:30, 31). Xëmë xyjyäjtˈadëˈëtsäˈäny ja Diosë yˈëxpëjkën (Eclesiastés 3:11). Parë mnëbatët, tsojkëp xynyijawët tijaty jëjpˈam myaytyakypyë Biiblyë ets xymyëbëkët (Ebreeʉsʉty 5:12).

7. ¿Wiˈix të mbudëkëty ko të xyˈëxpëkyë Biiblyë?

⁷ Parë mbäät mnëbety, tsojkëp xymyëdatëdë mëbëjkën, pesë Biiblyë jyënaˈany: “Pën kyaj mëbëjkën tsip xytyukjotkëdakëmë Dios” (Hebreos 11:6, TNM). Biiblyë nan myaytyakypy wiˈix näägë jäˈäy diˈib tsënääytyë Corinto “tmëbëjktë [...] es nyëbajttë” ko tmëdoowdë ja Jesusë yˈëxpëjkpëty yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë (Apostʉlʉty 18:8). Nanduˈun mijts, ko të xyˈëxpëkyë Biiblyë të mbudëkëty parë xypyëjtäˈägëdë mëbëjkën mä tijatyë Dios wyandakypy, ets ko Jesus ojts xykyuˈoˈkëm parë mbäät nˈawäˈätspëtsëˈëmëm mä poky etsë oˈkën (Josué 23:14; Apostʉlʉty 4:12; 2 Timotee 3:16, 17).

8. ¿Ti mbudëkëyanëp parë xynyimaytyäˈägäˈänët tijaty mjäjtypy?

⁸ Ko niˈigyë xynyijawët tijatyë Biiblyë tukniˈˈijxëp, ta niˈigyë ja mmëbëjkën kyëktëkëyaˈany ets mbudëkëyaˈanyëty mä mjukyˈäjtën. Nan mbudëkëyanëp parë  xytsyojkënyëˈatët ets xynyigäjpx xynyimaytyäˈägët tijaty mjäjtypy (Jeremías 20:9; 2 Korintʉ 4:13). Per ¿pënaty mbäät xytyukmëtmaytyaˈaky?

9, 10. 1) ¿Pënaty mbäät ogäˈän xytyukmëtmaytyaˈaky tijaty mjäjtypy? 2) ¿Ti mbäät xytyuny pën mnëjkxäämp käjpxwäˈkxpë mëdë nmëguˈukˈäjtëm?

⁹ Mbäät ogäˈän xytyukmëtmaytyaˈagyë mjiiky mëguˈuk tijaty mjäjtypy, mëtnaymyaayëbë, mëjjëmbäˈä mëdëjkpäˈä, pënaty mëët mdundë o mˈeskuelëˈattë, per oy ko mˈitët ajiiky amëguˈuk ets xytyukmëtmaytyäˈägët wintsëˈkën myëët. Ko waanë tiempë yˈaknaxët, ta mbäät mnëjkxnë ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë mëdë nmëguˈukˈäjtëm. Ko nety mˈijnë listë, mbäädë net xyˈanëëmë ja diˈib myaˈëxpëjkëp ko mnëjkxäämp käjpxwäˈkxpë mëdë nmëguˈukˈäjtëm. Pën yëˈë yˈijxypy ko mbäät mnëjkxnë käjpxwäˈkxpë ets mjukyˈäjtp extëmë Biiblyë tniˈanaˈamë, ta xymyëtmaytyäˈäktët nimajtskë mëjjäˈäytyëjk diˈib tuump mä ja tuˈukmujkën.

¹⁰ Tyäˈädë mëjjäˈäytyëjkëty yëˈë yˈixandëp pën mjaygyujkëp wiˈixë Biiblyë tyukniˈˈixë ets pën mmëbëjkypy. Nanduˈun tˈixäˈändë pën mguytyuumpy extëmë Dios tniˈanaˈamë ets pën mjantsy jënäämp ko mˈitäˈäny Jyobaa tyestiigë. Oy ko xyjyamyatsët ko mëjjäˈäytyëjk yëˈë kyuentˈäjttëbë nmëguˈukˈäjtëm diˈib yajpattëp mä tuˈukmujkën ets mijts nan myajkuwijtsëp jap. Pääty kyaj tiko mtsëˈëk mjawët ko mëët mmaytyäˈäktët (Ebreeʉsʉty 13:17; 1 Peedrʉ 5:2, 3). Ko nety mëët të mmaytyäˈäktë, ta net mˈanëˈëmxëyäˈänëdë pën mbäät mbëtsëmy käjpxwäˈkxpë mëdë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mä tuˈukmujkën.

11. ¿Tiko jyëjpˈamëty xyyajtëgatsëdë mjukyˈäjtën mä kyajnëm mbëtsëmy käjpxwäˈkxpë mëdë nmëguˈukˈäjtëm?

¹¹ Näˈäty, mbäädë mëjjäˈäytyëjk mˈanëˈëmxëty ko tsojkëp  xyˈakˈyajtëgatsëdë mjukyˈäjtën parë mbäät mnëjkxnë ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë. ¿Tiko jyëjpˈamëty? Jaˈko mä ngäjpxwäˈkxëm, yëˈë Dios ngudënäˈäyëm. Pääty jyëjpˈamëty nyajnëjkxëmë jukyˈäjtën extëm yëˈë myëjpëtsëmët (1 Korintʉ 6:9, 10; Galasyʉ 5:19-21).

12. ¿Tiko jyëjpˈamëty njodëmbijtëm niˈamukë?

¹² Parë mbäät mnëbety, tsojkëp tijaty xyˈaktunët. Apostëlë Pedro jyënany: “Jodëmbittë, ets yajtëgatstë ja mjukyˈäjtën parë yajjoˈotsët ja mboky mgaytyeyëty” (Hechos 3:19, TNM). ¿Ti yˈandijpy njodëmbijtëm? Yëˈko mëk njäˈäwëm tijaty të nduundëgoˈoy të ngäjpxtëgoˈoyëm. Extëm nˈokpëjtakëm, pën axëëgë mjukyˈäjtën të xyyajnëjkxy mëdë yetyëjk o toxytyëjk, tsojkëp mjodëmbitët. ¿Ets pën oy të mjukyˈaty? Nan tsojkëp mjodëmbitët mët ko niˈamukë ak pokyjyaˈay nyajpatëm ets tsojkëbë Dios xypyokymyaˈkxëm (Romanʉs 3:23; 5:12).

13. ¿Ti yˈandijpy nyajtëgäjtsëmë jukyˈäjtën?

¹³ ¿Jeˈeyëdaa mbäät nmëkjäˈäwëm tijaty të nduˈunëm? Kyaj. Apostëlë Pedro jyënany: “Yajtëgatstë ja mjukyˈäjtën”. Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy njëjpkudijëm tukëˈëyë axëkˈäjtën diˈibë nety nduˈunëm ets nduuntsondakëm diˈib oy. Okwinmay ko mnëjkxy karroty mä tuˈugë lugäär diˈib kyaj xyˈixyˈaty. Per ta xypyëkyë kuentë ko tëdëm mduˈudëgoy. ¿Ti net mdunaampy? Seguurë ko myajwäˈkˈawëp ja karrë ets jatëgok mjëmbitët parë xyˈabäädët ja tuˈu diˈibë nety mnëjkxaampy. Nan tim duˈun jyaty ko xyˈëxpëkyë Biiblyë, mbäät xypyëkyë kuentë ko tam muum mdëgoyˈäjtxëty xyˈakˈyaˈoyëdë mjukyˈäjtën. Pääty tunë mëjääw parë xyˈajëmbitët ja nëˈë tuˈu diˈib oy, xyyajtëgatsëdë mjukyˈäjtën ets tyuuntsondäˈägët diˈib oy.

14. ¿Wiˈix mbäät nnaywyandakëm mä Dios?

¹⁴ Ta ja tuk pëky diˈib jëjpˈam mbäät xytyuny mä mganëbetynyëm, yëˈë mnaywyandäˈägëdët mä Jyobaa. ¿Wiˈix tuˈugë jäˈäy nyaywyandaˈagyëty? Ko Jyobaa tmënuˈkxtaˈaky ets ttukwandaˈaky ko yëˈëyë tˈawdatäˈäny ets ko diˈib mas jëjpˈam pyëjtäˈägaampy mä jyukyˈäjtën, yëˈë ko tmëdunäˈäny (Lukʉs 4:8).

15, 16. ¿Ti pudëjkëp tuˈugë jäˈäy parë nyaywyandäˈägëdët?

¹⁵ Ko ndukwandakëmë Jyobaa ko yëˈëyë nmëdunäˈänëm, duˈun yëˈë extëm ko jäˈäy diˈib pëkandëp nyaytyukwandäˈägëdë ko nimajtsk ja xyëëw jyukyˈäjtënë dyajnaxäˈändë. Okwinmay ja noobyëty, ko ja mixy niˈigyë tˈixyˈaty ja kiixy, ta niˈigyë ttsoky ets pyëkaampy. Ets oyë tyäˈädë mixy tjanijawë ko niˈigyë ja tuunk tnikëjxmˈatäˈäny ko pyëkët, kyupëkaampy tyäˈädë tuunk mët ko tsyojkypy ja kiixy.

¹⁶ Nanduˈun jyaty mëdë Jyobaa, ko niˈigyë xyˈixyˈaty ta niˈigyë xytsyoky axtë xymyëdunäˈäny nuˈun mmadaˈaky. Ets ta net xytyukwandaˈaky ko mmëdunaampy. Jesus duˈun tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty: “Pën jaats pën xypyanëjxäˈäny extëmtsë nˈëxpëjkpë, tsojkëp es tmastuˈudët ja kyëˈëm winmäˈäny” (Markʉs 8:34). Nmastutëm ja këˈëm winmäˈäny, yëˈë yˈandijpy ko yëˈë jawyiinˈäjtpë Jyobaa nmëmëdoˈowëm. Mijts yëˈë diˈib jëjpˈam mbëjtäˈägaampy ti Jyobaa tsyojkypy ets kyaj dyuˈunëty ti mtsojkënyëˈajtypy o ti mwinmaapy (käjpxë 1 Peedrʉ 4:2).

17. ¿Tiko näägë jäˈäy kyaj nyaywyandäˈägëdë mä Jyobaa?

¹⁷ Näägë jäˈäy kyaj tpëjtäˈäktë wyinmäˈäny parë nyaywyandäˈägëdët mä Jyobaa, mët ko jyëjptsëˈkëdëp ko tkakuytyundët  ja wyandakën. Waˈan tsyëˈëgëdë ko nëjkx näˈä tmëdëgoytyë Dios. O waˈan wyinmaytyë ko Jyobaa kyaj kyuentëwitsäˈänëdë oy ti ttundët pën kyaj nyaywyandäˈägëdë.

18. ¿Ti mbudëkëyanëp parë kyaj xyjëjptsëˈëgët ko näˈä xymyëdëgoyëdë Jyobaa?

¹⁸ Pën mjëjptsëˈk mjëjpjäˈäwëp ko ja näˈä xymyëdëgoyëdë Jyobaa, mbäät jyëgeˈegyë mtsëˈëgë ko xytsyokëdë Jyobaa. Pesë tyäˈädë tsojkën yëˈë mbudëkëyanëp parë xytyundëdë mëjääw ets xykyuytyunët diˈib të xytyukwandaˈaky (Eclesiastés 5:4; Colosenses 1:10, TNM). Kyaj xymyëkjawëyaˈany xytyunët diˈib yëˈë tsyojkypy. Apostëlë Juan duˈun tkujäˈäyë: “Ko ntsojkëm ja Dios, nguytyuˈunëmë nety yëˈë yˈanaˈamën. Es [...] kyaj mëk njäˈäm es nguytyuˈunëm diˈibë yëˈë xytyukˈanaˈamëm” (1 Fwank 5:3).

19. ¿Tiko kyaj mbäät xyjëjptsëˈëgë mnaywyandäˈägëdët mä Jyobaa?

¹⁹ Jyobaa nyijäˈäwëp ko pokyjyaˈay nyajpatëm, pääty kyaj ttimˈawixy ets ak oy tijaty nduˈunëm, yëˈë ninäˈä ti xykyatukˈanaˈamëm diˈib kyaj nmëmadakëm (Salmo 103:14). Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm ets nduˈunëm diˈib oy (Isaías 41:10). Extëm jyënaˈanyë Biiblyë: “Yëˈë yajtëyëp ja mnëˈë mduˈu”. Pääty tukˈijxpatë Jyobaa amumduˈukjot (Proverbios 3:5, 6).

20. ¿Ti mbäät xytyuny ko nety të mnaywyandaˈagyëty mä Jyobaa?

²⁰ Wiˈix mˈokwinmay, ¿mˈijtp listë parë mnaywyandäˈägëdët mä Jyobaa? Ko nety të mnaywyandaˈagyëty, ta myajpäädët listë parë mnëbatët.

21, 22. ¿Wiˈix mbäät xyyajnigëxëˈëky “ja mmëbëjkën mayjyaˈay wyindum”?

²¹ Anëëmë niduˈugë mëjjäˈäy diˈib tuump mä tuˈukmujkën ko të mnaywyandaˈagyëty mä Jyobaa ets ko  mnëbatäämp. Ta net yajtuknipëkäˈäny näägë mëjjäˈäytyëjk ets myajtëwëdët tijaty jëjpˈam tukniˈˈijxëbë Biiblyë ets xyˈatsoowëmbitët. Pën ja mëjjäˈäytyëjkëty yˈijxtëp ko mbäät mnëbety, ta mˈanëˈëmxëyäˈänëdë ko mbäät mnëbety mä ja asamblee diˈib wingoomp. Mä asamblee, ta nyaxäˈäny tuˈugë diskursë mä yajnimaytyaˈaky tiko tuˈugë jäˈäy nyëbety. Ets ja diˈib yajnäjxypyë diskursë, majtsk pëky dyajtëwäˈäny diˈib yˈatsoowëmbitaampy  pënaty nëbatandëp. Ko mijts xyˈatsoowëmbitëdë tadë yajtëˈëwën, duˈunë nety “mnayyajnideˈxyëty mët ja mmëbëjkën mayjyaˈay wyindum” (1 Timotee 6:12).

²² Ta net mnëbatäˈäny, tukëˈëyë mnipaˈatsäˈäny. Duˈun xyyaˈixëdët mayjyaˈay windum ko të mnaywyandaˈagyëty mä Jyobaa, ets ko desde jaa mˈijnë Jyobaa tyestiigë.

23. ¿Ti yˈandijpy nnëbajtëm “xyëëgyëjxmë Dios Teety, [...] ja yˈUˈunk, es ja Espiritë Santë”?

²³ Jesus ojtsë tˈanëëmë yˈëxpëjkpëty ets nyëbattët “xyëëgyëjxmë Dios Teety, [...] ja yˈUˈunk, es ja Espiritë Santë” (käjpxë Matewʉ 28:19). ¿Ti yˈandijpy? Ko jyënaˈany nnëbajtëm xyëëwgyëjxmë Diosteety, yëˈë ko nˈëxkäjpëm ja kutujkën diˈibë Jyobaa myëdäjtypy. Xyëëwgyëjxm “ja yˈUˈunk”, yëˈë ko nyajtsobatëm wiˈixë Jyobaa dyajtunyë Jesus parë ttuktuny tijaty tyuknibëjtakëp. Ets xyëëwgyëjxmë espiritë santë, yëˈë ko yëˈë yajtuumpy parë ttuny tijaty tsyojkypy (Salmo 83:18; Matewʉ 28:18; Galasyʉ 5:22, 23; 2 Peedrʉ 1:21).

24. ¿Wiˈix nyikejˈyë nëbajtën?

²⁴ Mëjwiin kajaa nyikejˈyë nëbajtën. Pes ko mnëgupaˈatsët, duˈunxyëp extëm ko yˈooky wiˈix mijts të mjukyˈaty, diˈib yˈandijpy ko mastutaapy. Ets ko mnëëbëtsëëmnë, ta xyyajtsondaˈaky ja jembyë mjukyˈäjtën parë xymyëdunäˈänyë Jyobaa extëm ttsoky. Duˈunën xyyajnigëxëˈëky ko desde jaa mijts xymyëduuntsondaˈagyë Dios. Jamyats ko kyaj të mnaywyandaˈagyëty mä tuˈugë naxwinyëdë jäˈäy, tuˈugë organisasion o mä tuˈugë tuunk. Yëˈë duˈunë Jyobaa të xytyukëdëkë mjukyˈäjtën.

25. ¿Ti yaˈˈatsoowëmbitäämp mä jatuˈukpë kapitulo?

²⁵ Ko nety të mnaywyandaˈagyëty, yëˈë mbudëkëyanëp parë niˈigyë xyyajkëktëkëdë mnaymyayë mëdë Jyobaa (Salmo 25:14). Per ko tuˈugë jäˈäy nyëbety kyaj yëˈë tˈandijy ko seguurë nyitsoˈogäˈäny. Apostëlë Pablo ojts jyënaˈany: “Tuunˈadëˈëtstë parë xypyäättët ja nitsokën” (Filipenses 2:12, TNM). Pääty ko tuˈugë jäˈäy nyëbety, jeˈeyënëm tyuuntsondaˈaky. Per ¿ti mbäät xytyuny parë duˈunyëm mnaymyayëdët mëdë Jyobaa? Mä ja tuˈukpë kapitulo yaˈˈatsoowëmbitäˈäny.