1. ¿Jasa bʼobʼta oja jobʼa bʼaj yuja chʼakta apaklay ja libro it?

JA BʼA libro it, anebʼata jitsan jastik smeranil wa sjeʼa ja Biblia. Ja it ti chʼikan ja skʼapjel yaʼunejkitik ja Dyos bʼa stajel sakʼanil bʼa tolabida, jas wa x-ekʼ ja wala chamtiki sok ja smajlajel sbʼaja sakʼwelali (Eclesiastés 9:5; Lucas 23:43, TNM; Juan 5:28, 29; Apocalipsis [Revelación] 21:3, 4). Bʼobʼta wanaxa wajel ja bʼa stsomjele ja taʼumantiʼik bʼa Jyoba sok akʼuʼunej yeʼnleni ja relijyon smeranili (Juan 13:35). Bʼobʼta cha kʼeta anaʼ sbʼaj ja Jyoba sok apensaraʼanta yaʼteltajel. Ja yuj bʼobʼta  waxa jobʼo abʼaj: «¿Jasa mas oj jkʼuluk bʼa oj kaʼteltay ja Dyosi?».

2. ¿Jas yuj skʼana ojxa yiʼ jaʼ jun winik bʼa Etiopía?

² Jachni sjobʼo sbʼaj jun winik bʼa Etiopía bʼa ajyi sakʼan bʼa bʼajtan siglo. Tsaʼan yajni sakʼwi ja Jesús, june ja bʼa snebʼumanik sbʼiʼil Felipe, xcholo yabʼ sok sjeʼayi ja Jesús yeʼnani ja Mesías. Ja etíope jel cham yabʼ ja jas snebʼa sok wegoxta sjobʼo: «Ja ili ay jaʼ. ¿Mi ma [...] oj xa quii jaʼ?» (Hechos 8:26-36).

3. a) ¿Jas mandar yayi ja snochumanik ja Jesús? b) ¿Jastal mero oj yiʼ jaʼ jun kristyano?

³ Ja Biblia wa xchiktes lek, ta ja weʼn waxa kʼana oja waʼteltay ja Jyoba, tʼilan oja wiʼ jaʼ. Ja Jesús yayi ja mandar it ja snochumaniki: «Caaxic, cax ja ba spetzanil ja lugari ba jachuc oj och jnebumanil ja cristiano jumasa. Ti xa cʼulanex bautizara» (Mateo 28:19). Sok yeʼnani yaʼa ja sjejel ja yajni yiʼaj jaʼi. Pe mi kechan tʼoljiyi jaʼ ja bʼa yolomi, muljini koʼ yibʼanal ja skwerpo (Mateo 3:16). Ja bʼa jtyempotiki, yajni wa xyiʼaj jaʼ jun yaʼtijum Dyos, cha tʼilani oj mukjuk koʼ yibʼanla ja skwerpo bʼa yoj jaʼ.

4. ¿Jasa wa sjeʼa ja maʼ wa xyiʼaj jaʼ?

⁴ Yajni ay maʼ wa xyiʼaj jaʼ, wan sjejelyi ja tuk bʼa wani skʼana oj yamigoʼuk ja Dyos sok oj yaʼteltay (Salmo 40:7, 8). Ja yuj bʼobʼta ja weʼn waxa jobʼo abʼaj: «¿Jasa tʼilan oj jkʼuluk bʼa oj kiʼ jaʼ?».

5. a) ¿Jasa oja kʼuluk ja weʼn bʼajtanto oja wiʼ jaʼ? b) ¿Jas yuj jel tʼilan ja tsomjeliki?

⁵ Bʼajtanto yuj oja wiʼ jaʼ, ja weʼn tʼilani oja naʼ sbʼaj ja Jyoba sok ja Jesús. Ja weʼn kʼe anaʼ sbʼaje yajni ocha apaklay  ja Biblia (kʼuman ja Juan 17:3). Pe mi malanukta soka jawi. Ja Biblia wa xyala ja weʼn tʼilani oj kʼota ‹naʼ mas jastal ay ja Dyosi› (Filipenses 1:9). Ja stsomjele ja taʼumantiʼik bʼa Jyoba oj skoltaya bʼa oj yijbʼuk ja jastal wala tax soka Jyoba. Ja it jani jun rason jel tʼilan bʼa mi oja chʼaye (Hebreos 10:24, 25).

6. ¿Janekʼxa oja naʼ ja jas wa sjeʼa ja Biblia bʼa oj bʼobʼa wiʼ jaʼ?

⁶ Ja Jyoba mini wa smajlay ojxa chʼaka naʼ yibʼanal ja jas wa xyala ja Biblia bʼa oja wiʼ jaʼ. Ja winik bʼa Etiopía mini cha smajlay bʼa ojxa chʼak snaʼ yibʼanal bʼa jachuk oj yiʼ jaʼ (Hechos 8:30, 31). Mini oj katikan snebʼjel sbʼaja Jyoba (Eclesiastés 3:11). Pe bʼa oj bʼobʼa wiʼ jaʼ, jelni tʼilan oja naʼ sok oja kʼuʼuk ja jastik mas tʼilan wa sjeʼa ja Biblia (Hebreos 5:12).

7. ¿Jastal skoltuneja ja spaklajel ja Biblia?

⁷ Ja Biblia wa xcholo «ta mi cʼa huax cʼuantic [...] mi ni nunca oj yilotic lec» ja Dyosi (Hebreos 11:6). Ja yuj ja weʼn tʼilani oj ajyukawuj skʼuʼajel bʼa jachuk oj bʼobʼa wiʼ jaʼ. Ja Biblia wa xcha yala jujuntik kristyano ja bʼa poko chonabʼ bʼa Corinto smaklaye ja snochumanik ja Jesús sok kʼe skʼuʼuke sok yiʼaje jaʼ (Hechos 18:8). Junxta soka it, yajni apaklay ja Biblia jel skoltaya bʼa oj ajyukawuj skʼuʼajel ja bʼa jastik skʼapunej ja Dyos sok ja sakʼanil yaʼa ja Jesús, bʼa wa xbʼobʼ ya elkotik libre ja bʼa mulali sok ja bʼa chamelali (Josué 23:14; Hechos 4:12; 2 Timoteo 3:16, 17).

8. ¿Jasa oj snika bʼa oja wal ja jas wana snebʼjeli?

⁸ Ja skʼuʼajel awiʼoji masto oj yijbʼuk yajni mas wana snebʼjel sbʼaja jas wa sjeʼa ja Biblia sok yajni  xa wila jastal wa skoltaya ja bʼa wa sakʼanili. Ojni kʼankʼunukawuj yaljel yabʼ ja tuk ja jas wana snebʼjeli (Jeremías 20:9; 2 Corintios 4:13). Pe ¿maʼ oj bʼobʼa walyabʼi?

9, 10. a) ¿Machtik oj bʼobʼa walyabʼ ja jas anebʼuneji? b) ¿Jasa tʼilan oja kʼuluk ta waxa kʼana oj elan xcholjel soka kongregasyon?

⁹ Bʼobʼta oja walyabʼ ja jas wana snebʼjel jawa pamilyaʼik, jawa wamigoʼik, jawa besinoʼik, jawa mojik eskwela ma bʼa aʼtel. Ja jaw jelni leka. Pe tsamalxta ala sok kʼunxta. Soka tyempo, ojxa bʼobʼ elan xcholjel soka kongregasyoni. Yajni xa wabʼ chapanxa aya, oj bʼobʼa walyabʼ ja maʼ wa xyawi estudio bʼa wanxa xa kʼana oj elan xcholjel soka kongregasyon. Ta ja maʼ wa xyawi estudio wa xyila chapanxa aya sok jach waxa kʼulan jastalni wa xyala ja Biblia, ja chawanilex oj bʼobʼa tsomabʼajex sok chabʼ ansyano bʼa kongregasyon.

¹⁰ Ja bʼa tsomjel jaw, ja ansyanoʼik oj loʼilanuke amok bʼa yiljel ta waxa wabʼ stojol sok waxa kʼuʼan ja sjejelik mas tʼilan bʼa Biblia, sok ta waxa wiʼaj jawa sakʼanil jastalni wa xyala ja Biblia. Cha ojni yile lek ta meran waxa kʼana oj ochan taʼumantiʼ bʼa Jyoba. Ajuluka kʼujol ja ansyanoʼik wani stalnaye yibʼanal ja matik teye bʼa kongregasyon sok tixani chʼikana ja weʼn. Ja yuj, mok xiwan bʼa oja taʼe loʼil ja yeʼnle (Hechos 20:28; 1 Pedro 5:2, 3). Yajni xchʼak loʼilananik, ja ansyanoʼik oj yale awabʼ ta ojxa bʼobʼ elan xcholjel soka kongregasyon.

11. ¿Jas yuj jel tʼilan oj jtukbʼestik ja jsakʼaniltik bʼajtanto oj elkotik xcholjel soka kongregasyon?

¹¹ Bʼobʼta ja ansyanoʼik oj yale awabʼ ayto jas tʼilan  oja tukbʼes ja bʼa wa sakʼanil bʼajtanto oj elan xcholjel soka kongregasyon. ¿Jas yuj jel tʼilan oj jkʼuluktik? Yajni wa xcholotiki, jani wa xjeʼatik jastal ja Dyosi. Ja yuj jelni tʼilan oj kitik jun jsakʼaniltik bʼa oj yayi stoyjel (1 Corintios 6:9, 10; Gálatas 5:19-21).

12. ¿Jas yuj tʼilan kibʼanaltik oj sutxuk jkʼujoltik?

¹² Aytoni mas jas oja kʼuluk bʼajtanto oja wiʼ jaʼ. Ja jekabʼanum Pedro yala: «A suchuc ja hua cʼujolexi. Cumxanic soc ja Diosi ba oj chʼayjuc ja hua mulexi» (Hechos 3:19). ¿Jas wa stojolan ja sutxel jkʼujoltik? Jani yajni wa syajbʼes ja jkʼujoltik yuja jastik mi lekuk jkʼulunejtiki. Jun sjejel, ta koya mulal sok jun ixuk winik, tʼilani oj sutxuk akʼujol. ¿Pe jaxa ta tolabida waxa kʼujolan skʼulajel ja bʼa leki? Ama jachuk, tʼilani oj sutxuk akʼujol, yujni jpetsaniltik wa xleʼa jmultik sok wa xkʼanatik oj yaʼotik perdon ja Dyosi (Romanos 3:23; 5:12).

13. ¿Jas wa stojolan ja oj kumxukotik?

¹³ ¿Malan maʼ kechan oj jnatik malaya? Miyuk. Ja jekabʼanum Pedro cha yala: «Cumxanic». Ja it wa stojolan tʼilani oja wakan jawa modoʼik bʼa mi lekuk ajyi sok oj kʼe akʼuluk ja bʼa toji. Pensaraʼan ja it: lekbʼi wajuma sbʼajtanil ekʼele bʼa jun lugar, pe yajni wajyata jun makʼe leki, awaʼabʼaj kwenta mi jaʼuk ja bʼej bʼa wajuma. ¿Jas oja kʼuluk? Sen ojni kʼotan tekʼan, oj kumxan sok oj wajan ja bʼa mero bʼeji. Junxta soka it, yajni xkʼe apaklay ja Biblia, bʼobʼta oja waʼabʼaj kwenta bʼa ayto jasunuk oja tukbʼes ja bʼa wa  sakʼanili. Ja yuj pwesto ajyan bʼa oj kumxan, wa xkʼan kaltik, bʼa stukbʼesel jawa sakʼanili sok kʼeʼel skʼulajel ja bʼa toji.

14. ¿Jasa tʼilan oja kʼuluk bʼa oja wayi jawa sakʼanil ja Jyoba?

¹⁴ Pilan jasunuk jel tʼilan oja kʼuluk bʼajtanto oja wiʼ jaʼ jani yajelyi jawa sakʼanil ja Jyoba. Yajni oja wayi jawa sakʼanil ja Jyoba, ojni awayi jun orasyon. Ja tiw oja kʼapyi ja jasa mas tʼilan ja bʼa wa sakʼanili jani kechan yeʼn oja toy sok oja waʼteltay (Deuteronomio 6:15).

15, 16. ¿Jasa wa xnikjiyuj jun ixuk winik bʼa oj yayi ja sakʼanil ja Dyosi?

¹⁵ Skʼapjelyi ja Jyoba bʼa kechan yeʼn oj kaʼteltaytik jachni jastal skʼapjelyi ja maʼ jel xa kʼana bʼa oj ajyansok lajan snajtil jawa sakʼanili. Pensaraʼan sbʼaja maʼ smakbʼenxa sbʼaje. Yajni ja kerem wa x-och snaʼa sbʼaj mas ja akʼixi, mastoni wa x-och skʼane sok wa skʼana oj nupanuksok. Ama ja it mini tajneluk, ja yeʼn pwesto ay bʼa nupanelsok yujni jel skʼana ja smakbʼeni.

¹⁶ Yajni ja weʼn wa xkʼota naʼ sbʼaj mas ja Jyoba, jelni xkʼota yajtay sok waxa kʼana oja kʼuluk ja janekʼ wa xbʼobʼawuj bʼa yaʼteltajel. Ja it oj snika bʼa oja wayi jawa sakʼanil ja Dyosi. Ja Jesús yala yabʼ ja snebʼumanik: «Ta ay cʼa maʼ huas scʼana ajyuc jmoqui, mi yen mismo oj syajta sbaj» (Marcos 8:34). ¿Jas wa stojolan ja it? Wani stojolan jani bʼajtan oja kʼuʼuk ja Jyoba yuj chikan jasa. Bʼa weʼna, jani mas tʼilan oja wil ja jas wa skʼana ja Jyoba yuja jas waxa kʼana ma jawa kʼelsatiki (kʼuman ja 1 Pedro 4:2).

17. ¿Jas yuj jujuntik mi xyaweyi ja sakʼanile ja Jyoba?

¹⁷ Jujuntik mi xyaweyi ja sakʼanile ja Jyoba yujni wa xiwye bʼa mi oj lajxukyujile yaʼteltajel ja yeʼn. Bʼobʼta mi skʼanawe yajel tristeʼaxuk. Ma bʼobʼta wa spensaraʼane mi oj kʼanjukyile kwenta yuja Jyoba sbʼaja jastik wa skʼulane ta mi yaʼunejukeyi ja sakʼanile.

18. ¿Jasa oj skoltaya ta yujkʼa wala xiw oj wa tristeʼaxuk ja Jyoba?

¹⁸ Ja janekʼto waxa yajtay ja Jyoba oj skoltaya ta yujkʼa wala xiw oj wa tristeʼaxuk. Cha ojni skoltaya bʼa oja kʼujoluk skʼulajel ja jas akʼapayiʼi (Eclesiastés 5:4; Colosenses 1:10). Sok mi jel wokoluk oja wabʼ skʼulajel ja jas wa skʼana. Ja Juan yala: «Ta yaj cʼa huax cabtic meran ja Diosi, oj ni jcʼuuctic meran ja smandari. Y mi huocoluc huax cabtic huax cʼuantic ja jas huax yala ja yeni» (1 Juan 5:3).

19. ¿Jas yuj mok xiwan bʼa oja wayi jawa sakʼanil ja Jyoba?

¹⁹ Mini yajnaluk jelxa toj oj ajyan bʼa oja wayi jawa sakʼanil ja Jyoba. Ja yeʼn mi wa smajlay oj jkʼuluktik mas ja bʼa janekʼ mi xlajxikujtiki (Salmo 103:14). Chomajkil, ja Jyoba oj skoltaya bʼa oja kʼuluk ja bʼa leki (Isaías 41:10). Ja yuj jipa spetsanil akʼujol bʼa Jyoba sok ja «yeʼn ojni stoj jawa bʼeja» (Proverbios 3:5, 6).

20. ¿Jasa oja kʼuluk yajni awatayi jawa sakʼanil ja Jyoba?

²⁰ Jaxa weʼn, ¿chapanxa maʼ aya bʼa oja wayi jawa sakʼanil ja Jyoba? ¿Jastal waxa wabʼi? Yajni awatayi, chapanxa oj ajyan bʼa oja kʼuluk ja jas wa snochoyi: ja yijel jaʼ.

21, 22. ¿Jastal oja jeʼ jaman lek sbʼaja skʼuʼajel awiʼoji?

²¹ Alayabʼ ja maʼ wa xkoltani skʼeljel ja yaʼtel ja kʼole  ansyanoʼik ja bʼa wa kongregasyon (ma coordinador) bʼa awatayi jawa sakʼanil ja Jyoba sok waxa kʼana ojxa wiʼ jaʼ. Ja yeʼn oj sleʼ jujuntik ansyano bʼa oja paklayex jujuntik sjejelik mas tʼilan wa sjeʼa ja Biblia. Ta ja yeʼnle yilawe chapanxa aya, oj yale awabʼ ojxa bʼobʼa wiʼ jaʼ ja bʼa niwan tsomjel masxa mojani. Ja bʼa niwan tsomjel jaw oj ekʼ jun loʼil bʼa oj xchol jas  wa stojolan ja yijel jaʼ. Ja maʼ oj ya ekʼuk ja loʼili oj yayi chabʼ yal sjobʼjel spetsanil ja matik oj yiʼe jaʼi. Yajni xa wayi sjakʼjelik, ja weʼn oja jeʼ jaman lek sbʼaja skʼuʼajel awiʼoji (Romanos 10:10).

²² Anto tixa oja wiʼ jaʼ. Ojni muljan koʼ awibʼanal ja bʼa jaʼi. Jachuk oja jeyi ja tuki awatayi jawa sakʼanil ja  Dyosi sok masan bʼa jutsʼin jaw wala kʼot jun taʼumantiʼ bʼa Jyoba.

23. ¿Jas wa stojolan ja yijel jaʼ ‹bʼa sbʼiʼil ja Tatali sok ja bʼa Uninali sok ja bʼa Espíritu Santo›?

²³ Ja Jesús yala ja snebʼumaniki ojni yiʼe jaʼ ‹bʼa sbʼiʼil ja Tatali sok ja bʼa Uninali sok ja bʼa Espíritu Santo› (kʼuman ja Mateo 28:19). ¿Jas wa xkʼan yal ja yaljelik it? Wani stojolan wa xkisatik ja xchol yiʼoj ja Jyoba, ja xchol ja Jesús ja bʼa jas wa skʼana oj skʼuluk ja Dyosi sok ja jastal wa xya makunuk ja yip ja Jyoba bʼa yajel kʼotuk ja jas wa skʼana oj skʼuluki (Salmo 83:18; Mateo 28:18; Gálatas 5:22, 23; 2 Pedro 1:21).

24, 25. a) ¿Jas wa stojolan ja yijel jaʼ? b) ¿Jasa oj kiltik ja bʼa tsaʼanxta kapitulo?

²⁴ Ja yijel jaʼ wa stojolan jun jasunuk jel tʼilan. Yajni wala mulji koʼ bʼa jaʼi, ti wa xcham jawa sakʼanil ajyi, wa xkʼan kaltik, waxa jipakani. Sok yajni wala el ja bʼa jaʼi, wa xkʼe awiʼ juna yajkʼachil sakʼanil bʼa skʼulajel ja jas wa skʼana ja Dyosi. Jachuk waxa jeʼa masan bʼa jutsʼin jaw junxa yaʼtijuma ja Jyoba. Ajuluka kʼujol mi awayi jawa sakʼanil jun ixuk winik, jun tsome kristyano ma jun tikʼe aʼtel. Jani awayi ja Jyoba.

²⁵ Yajni xa wayi jawa sakʼanil ja Dyosi oj skoltaya bʼa oj yijbʼuk ja jastal wala tax soka yeʼn (Salmo 25:14). Pe ja yijel jaʼi mi wa stojolan ojxa ataʼ jawa sakʼanili. Ja jekabʼanum Pablo stsʼijbʼan: «Aʼtijananik bʼa oja taʼex jawa sakʼanilexi» (Filipenses 2:12, TNM). Ja yuj ja yijel jaʼi jani ja skʼeʼulabʼili. Anto, ¿jasa oja kʼuluk bʼa mi oja wakan yamigoʼajel ja Jyoba? Ja tsaʼanxta kapitulo bʼa libro it oj ya ja sjakʼjeli.