Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

TILE BULU NEE NGƆNLA

Beta Gyihova Anwo

Beta Gyihova Anwo

1, 2. Nienwu a yɛbanyia anwobanebɔlɛ ɛnɛ a?

FA YE kɛ ɛlua alienwo yɛɛ ahumu bie ɛlɛtu. Ezule ne munla, maanle nu bɔ ɔ bo fedefede na ɔkulu. Ɔngyɛ ezule ne tɔ kpole. Ɛbakpondɛ ɛleka wɔavea. Saa ɛnyia ɛleka kpalɛ mɔɔ ɛkɛ ne le resee la a, nea kɛzi ɛ nye balie a!

2 Yɛwɔ tɛnlabelɛ zɛhae bie anu ɛnɛ. Ɛzɛkyelɛ ala a ewiade ne ɛlɛsɛkye a. Bie a ɛbabiza ɛ nwo kɛ, ‘Nienwu a mebanyia anwobanebɔlɛ a?’ Edwɛndolɛnli ne hɛlɛle kɛ: “Mebaha meahile Gyihova kɛ: ‘Wɔmɔ a ɛle me ɛvealeka nee me aranemgbole, me Nyamenle mɔɔ mefa me nwo meto ɛ nwo zo a.’” (Edwɛne 91:2) Nɔhalɛ nu, Gyihova bahola aboa yɛ kɛkala wɔ yɛ ngyegyelɛ nu, yɛɛ yemaa yɛ kenle bie anyelazo kɛnlɛma.

3. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛava Gyihova yɛayɛ yɛ ɛvealeka ɛ?

3 Kɛzi Gyihova bɔ yɛ nwo bane ɛ? Ɔbahola yeaboa yɛ yeamaa yɛagyinla yɛ ngyegyelɛ biala anloa, yɛɛ ɔlɛ tumi kpole ɔtɛla awie biala mɔɔ kulo kɛ ɔgyegye yɛ la. Saa edwɛkɛ ɛtane bie to yɛ kɛkala bɔbɔ a, yɛbahola yɛanyia anwodozo kɛ Gyihova bali ngyegyelɛ ne anwo gyima kenle bie. Baebolo ne ka kɛ: ‘Bɛva bɛ nwo bɛzie Nyamenle ɛlɔlɛ ne anu.’ (Dwuudu 21) Ɔwɔ kɛ yɛbeta Gyihova anwo amaa yeaboa yɛ wɔ mekɛ mɔɔ anu yɛ se la anu. Noko kɛ ɔkɛyɛ na yɛayɛ zɔ ɛ?

YƐ NYAMENLE ƐLƆLƐ NE ANWO DEBIE

4, 5. Kɛzi Gyihova ɛla ye ɛlɔlɛ ne ali ɛhile yɛ ɛ?

4 Saa yɛbahola yɛabeta Gyihova anwo a, ɔwɔ kɛ yɛnwu kɛzi ɔkulo yɛ la. Dwenle mɔɔ Gyihova ɛyɛ ɛmaa yɛ la amuala anwo. Yemaa yɛ azɛlɛ kɛnlɛma mɔɔ mbaka nee nane ngɛnlɛma ɛyi zolɛ la. Eza yemaa yɛ aleɛ mɔɔ yɛ fɛ nee nzule kpalɛ kɛ yɛnlo. Gyihova ɛlua Baebolo ne azo ɛmaa yɛnwu ye duma nee ye subane ngɛnlɛma ne mɔ. Mɔɔ tɛla ɔ muala la, ɔlale ye ɛlɔlɛ ne ali ɔhilele yɛ wɔ mekɛ mɔɔ ɔzoanle Gyisɛse, ɔ Ra mɔɔ ɔkulo ye kpalɛ la kɛ ɔrawu ɔmaa yɛ la. (Dwɔn 3:16) Na ɔlua zɔhane afɔlebɔlɛ ne ati, yɛlɛ kenle bie anyelazo kɛnlɛma.

5 Gyihova ɛva Mɛzaya Belemgbunlililɛ ne, anwuma arane bie mɔɔ ɔnrɛhyɛ ɔbamaa amaneɛnwunlɛ bo apɛ la ɛzie ɛkɛ. Belemgbunlililɛ ne bamaa azɛlɛ ye ayɛ paladaese, ɛleka mɔɔ awie biala badɛnla anzodwolɛ nu na ɔ nye alie dahuu la. (Edwɛne 37:29) Adenle bieko mɔɔ Gyihova ɛlua zo ɛhile kɛ ɔkulo yɛ la a le kɛzi yehile yɛ adenle kpalɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛdua zo yɛbɔ yɛ ɛbɛla kɛkala la. Eza ɔse yɛyɛ asɔne na yeziezie ɔ nwo kɛ ɔbadie yɛ asɔneyɛlɛ dahuu. Gyihova ɛla ɛlɔlɛ ali ɛhile awie biala.

6. Duzu a ɔwɔ kɛ ɛyɛ ye wɔ Gyihova ɛlɔlɛ ne anwo a?

6 Duzu a ɔwɔ kɛ ɛyɛ ye wɔ Gyihova ɛlɔlɛ ne anwo a? Maa ɔnwu kɛ ɛ nye sɔ mɔɔ yeyɛ yemaa wɔ la kɔsɔɔti. Ɔyɛ alɔbɔlɛ kɛ ɛnɛ, menli dɔɔnwo le boniayɛ. Gyisɛse wɔ azɛlɛ ye azo la, ɛnee kɛ menli de la ala ɛne. Kenle ko bie, Gyisɛse yɛle kokobɛvolɛma bulu ayile, noko bɛ nuhua kokye ala a yɛle ye mo a. (Luku 17:12-17) Yɛkpondɛ kɛ yɛyɛ kɛ nrenyia ne mɔɔ yɛle Gyisɛse mo la. Yɛkpondɛ kɛ yɛyɛ Gyihova mo dahuu.

7. Kɛzi ɔwɔ kɛ yɛkulo Gyihova ɛ?

7 Eza ɔwɔ kɛ yɛda ye ali kɛ yɛkulo Gyihova. Gyisɛse hanle hilele ye ɛdoavolɛ ne mɔ kɛ ɔwɔ kɛ bɛfa bɛ ahonle muala, bɛ ɛkɛla muala nee bɛ adwenle muala bɛkulo Gyihova. (Kenga Mateyu 22:37.) Duzu a ɛhye kile a?

8, 9. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛamaa Gyihova anwu kɛ yɛkulo ye ɛ?

8 Saa yɛka kɛ yɛkulo Gyihova ala a, ɛnee yewie ɔ? Kyɛkyɛ. Saa yɛfa yɛ ahonle, yɛ ɛkɛla nee yɛ adwenle muala yɛkulo Gyihova a, yɛbala ye ali wɔ yɛ nyɛleɛ nu. (Mateyu 7:16-20) Baebolo ne kilehile ye wienyi kɛ, saa yɛkulo Nyamenle a, yɛbali ye mɛla ne mɔ azo. Asoo ɔyɛ se? Kyɛkyɛ, ɔluakɛ Gyihova “mɛla ne mɔ ɛnle adesoa.”​—Kenga 1 Dwɔn 5:3.

9 Saa yɛtie Gyihova a, yɛ nye die na yɛ kunlu dwo yɛ nwo. (Ayezaya 48:17, 18) Noko duzu a baboa yɛ yeamaa yɛabeta Gyihova anwo a? Maa yɛnlea.

KƆ ZO BIKYE GYIHOVA

10. Duzu ati a ɔwɔ kɛ ɛkɔ zo ɛsukoa Gyihova anwo debie ɛ?

10 Kɛ ɔyɛle mɔɔ ɛrayɛle Gyihova agɔnwo ɛ? Baebolo ne mɔɔ ɛlɛsukoa la ɛmaa wɔnwu Gyihova kpalɛ na ɛ nee ye ɛnyia agɔnwolɛvalɛ mɔɔ anu mia. Agɔnwolɛvalɛ ɛhye le kɛ senle mɔɔ ɛngulo kɛ ɔnu la. Kɛ mɔɔ ɛngulo kɛ senle nu a ɛfa ɛyɛne ɛwula nu la, zɔhane ala a ɔwɔ kɛ ɛkɔ zo ɛsukoa Gyihova anwo debie na ɛ nee ye agɔnwolɛvalɛ ne anu amia a.​—Mrɛlɛbulɛ 2:1-5.

Gyihova anwo ɛlɔlɛ mɔɔ ɛlɛ la le kɛ senle la, ɔwɔ kɛ ɛfa ɛyɛne ɛwula nu na yeannu

11. Kɛzi Baebolo ne mɔɔ ɛlɛsukoa la baha wɔ ɛ?

11 Mekɛ mɔɔ ɛlɛkɔ zo wɔazukoa Baebolo ne la, ɛbanwu ninyɛne dɔɔnwo mɔɔ baha wɔ ahonle kpalɛ la. Yɛ kɛzi Gyisɛse ɛdoavolɛma nwiɔ dele nganeɛ wɔ mekɛ mɔɔ ɛnee Gyisɛse ɛlɛkilehile Baebolo ngapezo nu ahile bɛ la nzonlɛ. Bɛhanle kɛ: “Asoo mekɛ mɔɔ ɔlɛtendɛ yeahile yɛ wɔ adenle ne anu na ɔlɛkilehile Ngɛlɛlera ne anu yeahile yɛ la, yeanga yɛ ahonle kpole ɔ?”​—Luku 24:32.

12, 13. (a) Saa yɛannea ɛlɔlɛ mɔɔ yɛlɛ yɛmaa Nyamenle la boɛ a, duzu a bahola azi a? (b) Kɛ ɔkɛyɛ na yɛamaa Gyihova anwo ɛlɔlɛ mɔɔ yɛlɛ la anu ayɛ se ɛ?

12 Kɛ mɔɔ Ngɛlɛlera ne mɔɔ ɛzoanvolɛma ne dele ɔ bo la hanle bɛ ahonle la, bie a ɛdawɔ noko ɛ nye liele kpole wɔ mekɛ mɔɔ ɛbɔle ɔ bo kɛ ɛte Baebolo ne abo kpalɛ la. Ɛhye boale wɔ maanle ɛnwunle Gyihova na ɛhulole ye. Ɛngulo kɛ ɛlɔlɛ ɛhye ka aze.​—Mateyu 24:12.

13 Saa ɛyɛ Nyamenle agɔnwo a, ɔwɔ kɛ ɛbɔ mɔdenle kɛ ɛbamaa agɔnwolɛvalɛ ne anu ayɛ se. Ɔwɔ kɛ ɛkɔ zo ɛsukoa ɔ nee Gyisɛse anwo debie, ɛdwenle mɔɔ ɛlɛsukoa la anwo na ɛnea kɛzi ɛbava wɔabɔ wɔ ɛbɛla la. (Dwɔn 17:3) Saa ɛkenga Baebolo ne foa bie a, biza ɛ nwo kɛ: ‘Duzu a ɛhye maa menwu ye wɔ Gyihova Nyamenle anwo a? Duzu ati a ɔwɔ kɛ mefa me ahonle nee me ɛkɛla muala mekulo ye a?’​—1 Timote 4:15.

14. Kɛzi asɔneyɛlɛ boa maa ɛlɔlɛ mɔɔ yɛlɛ yɛmaa Gyihova la yɛ kpole ɛ?

14 Saa ɛlɛ ɛ gɔnwo kpalɛ bie a, ɛta ɛ nee ye tendɛ na ɛhye maa bɛ agɔnwolɛvalɛ ne anu mia. Zɔhane ala a yɛ nee Gyihova tendɛ dahuu wɔ asɔneyɛlɛ nu a, ɔmaa yɛkulo ye kpalɛ a. (Kenga 1 Tɛsalonaekama 5:17.) Asɔneyɛlɛ le ahyɛlɛdeɛ kɛnlɛma mɔɔ vi yɛ anwuma Selɛ ne ɛkɛ a. Ɔwɔ kɛ yɛfi yɛ ahonle nu yɛ nee ye tendɛ dahuu. (Edwɛne 62:8) Ɔnle kɛ yɛkye yɛ asɔneyɛlɛ ne yɛgua yɛ ti anu, emomu ɔwɔ kɛ ɔfi yɛ ahonle nu. Saa yɛkɔ zo yɛsukoa Baebolo ne na yɛfi yɛ ahonle nu yɛyɛ asɔne a, ɛlɔlɛ mɔɔ yɛlɛ yɛmaa Gyihova la bayɛ kpole.

KA GYIHOVA ANWO EDWƐKƐ KILE AWIE MƆ

15, 16. Kɛzi ɛbu edwɛkɛhanlɛ gyima ne ɛ?

15 Saa yɛkpondɛ kɛ yɛbeta Gyihova anwo a, ɔwɔ kɛ eza yɛka yɛ diedi ne anwo edwɛkɛ yɛkile awie mɔ. Awie mɔ mɔɔ yɛka Gyihova anwo edwɛkɛ yɛahile bɛ la le nwolɛ adenle kpole. (Luku 1:74) Eza ɔle gyima mɔɔ Gyisɛse vale maanle nɔhalɛ Kilisienema kɔsɔɔti a. Ɔwɔ kɛ yɛ muala yɛka Nyamenle Belemgbunlililɛ ne anwo edwɛkpa ne. Wɔbɔ ɔ bo ɛlɛyɛ bie ɔ?​—Mateyu 24:14; 28:19, 20.

16 Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo dele nganeɛ kɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne sonle bolɛ kpalɛ; ɔvɛlɛle ye “anwonyia.” (2 Kɔlentema 4:7) Gyihova nee ye bodane ne mɔɔ ɛka nwolɛ edwɛkɛ wɔahile awie mɔ la a le gyima mɔɔ nwolɛ hyia kpalɛ mɔɔ ɛbahola wɔayɛ a. Ɔle adenle mɔɔ ɛdua zo ɛsonle Gyihova a, na ɔ nye die mɔɔ ɛyɛ ɛmaa ye la anwo. (Hibuluma 6:10) Eza edwɛkɛhanlɛ gyima ne bahola aboa wɔ nee menli mɔɔ tie wɔ la ɔluakɛ, ɛboa ɛ nwo nee awie mɔ amaa bɛ muala bɛabikye Gyihova na bɛanyia dahuu ngoane. (Kenga 1 Kɔlentema 15:58.) Gyima gyɛne bie wɔ ɛkɛ mɔɔ bahola amaa ɛ kunlu adwo ɛ nwo adɛla gyima ɛhye ɔ?

17. Duzu ati a edwɛkɛhanlɛ gyima ne hyia ndɛndɛ a?

17 Edwɛkɛhanlɛ gyima ne hyia ndɛndɛ. Ɔwɔ kɛ ‘yɛka edwɛkɛ ne,’ yɛɛ ɔwɔ kɛ ‘yɛyele yɛ nwo yɛyɛ ye ndɛndɛ.’ (2 Timote 4:2) Ɔwɔ kɛ awie mɔ te Nyamenle Belemgbunlililɛ ne anwo edwɛkɛ. Baebolo ne ka kɛ: “Gyihova kenle kpole ne ɛbikye! Yebikye yɛɛ ɔlɛba ndɛndɛ!” Awieleɛ ne ‘ɛnrɛha amozi!’ (Zɛfanaya 1:14; Habakɛke 2:3) Ɔnrɛhyɛ, Gyihova bazɛkye Seetan amumuyɛ ewiade ne. Kolaa na ɛhye azi la, ɔwɔ kɛ yɛbɔ menli kɔkɔ yɛmaa bɛsonle Gyihova.

18. Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛ nee nɔhalɛ Kilisienema bɔ nu sonle Gyihova ɛ?

18 Gyihova kpondɛ kɛ yɛ nee nɔhalɛ Kilisienema bɔ nu sonle ye. Baebolo ne ka kɛ: “Bɛmaa yɛzuzu yɛ nwo ngoko amaa yɛamaa yɛ nwo anwosesebɛ yɛahɔ ɛlɔlɛ nee gyima kpalɛ ɛyɛlɛ nu, bɛmmamaa yɛgyakyi kɛ yɛkɛhɔ yɛ nyianu ne mɔ, kɛ mɔɔ yeyɛ bie mɔ subane la, emomu bɛmaa yɛmaa yɛ nwo anwosesebɛ, titili wɔ mekɛ mɔɔ bɛkɛnwu kɛ kenle ne ɛlɛbikye la.” (Hibuluma 10:24, 25) Ɔwɔ kɛ yɛbɔ mɔdenle yɛkɔ debiezukoalɛ ne amuala. Debiezukoalɛ ne mɔ maa yɛnyia nwolɛ adenle yɛmaa yɛ nwo anwosesebɛ ngoko.

19. Duzu a baboa yɛ yeamaa yɛahulo yɛ mediema Kilisienema ɛ?

19 Saa ɛkɔ debiezukoalɛ a, ɛbanyia agɔnwolɛma kpalɛ mɔɔ bɛbaboa wɔ bɛamaa wɔazonle Gyihova a. Ɛbayia mediema ngakyile mɔɔ bɛle kɛ ɛdawɔ mɔɔ bɛlɛbɔ mɔdenle kɛ bɛsonle Gyihova la. Bɛdabɛ noko bɛnli munli yɛɛ bɛfo kɛ ɛdawɔ la. Saa bie mɔ yɛ wɔ ɛtane a, bɔ mɔdenle fa kyɛ bɛ. (Kenga Kɔlɔsaema 3:13.) Fa wɔ adwenle sie ɛ mediema Kilisienema subane kpalɛ zo dahuu, na yemɔ bamaa wɔahulo bɛ na wɔabikye Gyihova kpalɛ.

NƆHALƐ NGOANE NE

20, 21. Duzu a le “nɔhalɛ ngoane ne”?

20 Gyihova kpondɛ kɛ ɔ gɔnwo mɔ amuala anye die kpalɛ. Baebolo ne kilehile yɛ kɛ kenle bie asetɛnla mɔɔ yɛbanyia la bayɛ ngakyile kolaa avi ɛnɛ ɛdeɛ ne anwo.

Gyihova kpondɛ kɛ ɛ sa ka “nɔhalɛ ngoane ne.” Ɛ sa baha ye ɔ?

21 Kenle bie, yɛbadɛnla aze dahuu, tɛ ɛvolɛ 70 anzɛɛ 80 ala. Yɛbanyia “dahuu ngoane” wɔ paladaese wɔ kpɔkɛdelɛ kpalɛ, anzodwolɛ nee anyelielɛ nu. Ɛhye a Baebolo ne fɛlɛ ye “nɔhalɛ ngoane ne” a. Gyihova ɛbɔ ɛwɔkɛ kɛ ɔbava nɔhalɛ ngoane ɛhye yeamaa yɛ, noko ɔwɔ kɛ yɛbɔ mɔdenle kɛkala ‘amaa yɛahola yɛazɔ nu kpundii.’​—1 Timote 6:12, 19.

22. (a) Kɛ ɔkɛyɛ na ‘yɛazɔ nɔhalɛ ngoane ne anu kpundii’ ɛ? (b) Duzu ati a debie biala ɛnle ɛkɛ mɔɔ yɛyɛ a ɔbamaa yɛanyia dahuu ngoane a?

22 Kɛ ɔkɛyɛ na ‘yɛazɔ nɔhalɛ ngoane ne anu kpundii’ ɛ? Ɔwɔ kɛ ‘yɛyɛ kpalɛ’ na yɛyɛ “sukoavolɛma wɔ gyima kpalɛ nu.” (1 Timote 6:18) Ɛhye kile kɛ ɔwɔ kɛ yɛfa mɔɔ yɛsukoa yɛfi Baebolo ne anu la yɛdi gyima. Noko tɛ yɛ mɔdenlebɔlɛ a bamaa yɛanyia nɔhalɛ ngoane ne a. Debie biala ɛnle ɛkɛ mɔɔ yɛyɛ a ɔbamaa yɛanyia dahuu ngoane a. Dahuu ngoane le ahyɛlɛdeɛ mɔɔ Gyihova fa maa ye nɔhalɛ azonvolɛ a, ɔboka ye “ɛlolɛ kpole ne” anwo. (Wulomuma 5:15) Yɛ anwuma Selɛ ne kulo kɛ ɔfa ɔkyɛ ye nɔhalɛ azonvolɛ ala.

23. Duzu ati a ɔwɔ kɛ ɛsi kpɔkɛ kpalɛ ɛnɛ a?

23 Biza ɛ nwo kɛ ‘Asoo melɛsonle Nyamenle wɔ adenle mɔɔ ɔdie ɔto nu la azo?’ Saa ɛnwu kɛ ɔwɔ kɛ ɛyɛ nzenzaleɛ bie a, ɔwɔ kɛ ɛyɛ ye ndɛndɛ. Saa yɛfa yɛ nwo yɛto Gyihova anwo zo na yɛbɔ mɔdenle yɛtie ye a, ɔbayɛ yɛ ɛvealeka. Ɔbabɔ ye nɔhavoma anwo bane wɔ Seetan ɛtane ewiade ɛhye mekɛ mɔɔ li awieleɛ la anu. Akee kɛ mɔɔ Gyihova bɔle ɛwɔkɛ la, ɔbamaa yɛadɛnla aze dahuu wɔ Paladaese. Nɔhalɛ nu, saa ɛsi kpɔkɛ kpalɛ ɛnɛ a, ɛ sa bahola aha nɔhalɛ ngoane ne!