JOJKʼOYEL 5

¿Bin ya jpas teme ya kichʼ utsʼinel ta eskuelae?

TSUMA TA

¿BIN YUʼUN TE TULAN SKʼOPLALE?

Te bin ya apase ya xjuʼ ya alekubtes o ya atulantesxan te kʼope.

¿BIN YA APAS TE JAʼUKATE?

Nopa awaʼiy ini: te Thomas ma skʼan ya xbajtʼ ta eskuela te kʼajkʼal ini. Ma skʼan ya xbajtʼ pajel, yuʼun-nanix ma skʼan ya xbajtʼix-a. Ayix tal oxeb u te ma skʼan ya xbajtʼe, jaʼ ta swenta te la yichʼ pukel lotil ta stojol yuʼun sjoʼtak ta eskuela sok jajch ta akʼbeyel yixtaʼbiil. Ay baeltik yoloj ya xkʼax skujik sok ya schʼojbeyik koel te slibroe, jich yilel te maba yoloj la spasike. Ay baeltik ya skotpʼinik, kʼalal ya yil te machʼa kotpʼinot yuʼune, jich ya yakʼik ta ilel te maba jaʼ kotpʼinwanike. Te wojeye, tulanubxan te bin la yichʼ pasbeyele. Te Thomas la yichʼ albeyel ta Internet te ay bin chopol ya yichʼ pasbeyel...

¿Binwan la apas te jaʼukat te Thomas?

NOPA NAILUK

Ay bin ya xjuʼ ya apas. Ya xjuʼ ya akoltay aba te ma puersauk ya xmajawanate. ¿Bin-utʼil?

MA XA AWICHʼ TA WENTA. Te Biblia ya yal: «Te machʼa ma snaʼ qʼuinal ya yacʼ ta ilel spisil yilimba, yan te machʼa pʼij yoʼtan ya scom sba stuquel» (Proverbios 29:11). Teme ya awakʼ ta ilel te lamal awoʼtane, yaniwan xlujbik te j-utsʼinwanejetike sok ya yijkʼitayat jilel.
MA XA AWAKʼBEY SPAKOL. Te Biblia ya yal: «Ma me xasutbeyic ta bin chopol te machʼa chopol bin ya spasbeyex» (Romanos 12:17). Teme ya awakʼbey spakole yame xtulanubxan te kʼope.
MA XA ACHʼIK ABA TA KʼOP. Te Biblia ya yal: «Te machʼa pʼij yoʼtan ya yil te bin chopol, ya snacʼ sba ta stojol» (Proverbios 22:3). Te kʼalal ya xjuʼ awuʼune, anan lokʼel ta stojol te j-utsʼinwanejetik sok te bintik ya yakʼbat awokole.
NAʼA SUTEL TE KʼOPE. Te Biblia ya yal: «Te tʼujbil suhtib cʼop ya slahmajtes ilimba» (Proverbios 15:1). Akʼa ta ilel te ma x-ilinate. Jich bitʼil teme ay jtul j-utsʼinwanej ya yalbat te kʼax jujpʼenate, jich xa awalbey ini: «Jaʼnix lek-a te ya jkojtes cheʼoxebuk kilo te kalale».
IJKʼITAYA JILEL. Nora te ayix 19 yaʼbilal, jich la yal: «Ijkʼitaya jilel sok ma xa asutbey te skʼope, jich ya xchiknaj te ya anaʼ snopel ta lek te bin ya apase, te ay yip awoʼtan sok te ya anaʼ skomel aba, melel ma jichuk stukel te j-utsʼinwanejetike» (2 Timoteo 2:24).
MUKʼUBTESA TE AY AKʼOPLAL YA AWAʼIY ABAE. Te j-utsʼinwanejetike ya snaik stsajtayel te machʼa maʼyuk skʼoplal ya yaʼiy sbae sok te ma skoltay sbaike. Pero bayalniwan ta tul ya xiwik teme ya yilik te maba ya awakʼ aba ta utsʼinele.
LEA MACHʼA YA ACHOLBEY YAʼIY. Jtul ants te kʼax ta maestraile, jich la yal: «Te bin ya skʼan ya spas te machʼa ya yichʼ utsʼinele, jaʼ te ya yakʼ ta naʼel machʼatik-a te ya x-utsʼinwane. Jaʼ ya skʼan pasel-abi, jich maʼyuk machʼa ya yichʼxan utsʼinel-a».

Kʼalal ay akʼoplal ya awaʼiy abae, jaʼ ya yakʼbat awip, melel ma jichuk stukel te j–utsʼinwanejetike.

¿ANAʼOJBAL?

Te labanel o te utsʼinele ma jaʼuknax smakojbey skʼoplal te majele, jaʼnix jich smakojbey skʼoplal:

Te ejchʼentesel ta kʼop aʼiyej. Celine te ayix 20 yaʼbilal jich la yal: «Ma xchʼay ta koʼtan te bolkʼopetik sok te bintik kʼux ta aʼiyele. Jich la kaʼiy te pʼajbilone sok te maʼyuk jkʼoplal ta jkʼaxele. Jaʼniwan ma kʼuxuk la kaʼiy te ayuk jaʼ la syaxubtesbonik te jsit ta majele».
Te pʼajel yuʼun te yantike. Haley te ayix 18 yaʼbilal jich la yal: «Te joʼtak maba la skʼan sjokinonik. Kʼalal ya jkʼan ya jokinlan ta weʼel ta smesaike, yoloj ya yakʼik ta ilel te maʼyukix lugare, manchukme ayto lugar. Ta sjunal jaʼbil bayal okʼon sok jtukel weʼon».
Te utsʼinel ta Internet. Daniel te ayix 14 yaʼbilal jich la yal: «Jich yaʼiyel te ma tulanuk skʼoplale, pero ya sbolobtesbat akʼoplal o ya slajinbat akuxlejal te kʼalal ay machʼa ya stsʼibaybat chaʼoxpʼal kʼopetik ta komputadora».

**¿JAYEBTO YA ANAʼBEY SKʼOPLAL?**
¿MELELBAL O LOTIL?	TE SUJTIBE
1 Bayal mil jaʼbil chiknajemix te j-utsʼinwanejetike.	1 Smelelil. Te Biblia ya yal ta swenta mukʼul najtʼil winiketik, te sbiilinejik nefilim ta kʼopil hebreo, jaʼ-abi ya skʼan ya yal te «machʼatik ya yakʼ tʼuxajuk te yantike» (Génesis 6:4).
2 Maba kʼux ta aʼiyel te labanele. Ma chopoluk.	2 Lotil. Bayal jchʼieletik smiloj sba ta stukelik ta skaj te ya yichʼik labanele.
3 Te bitʼil ya akom te j-utsʼinwaneje, jaʼ te ya amaj aba soke.	3 Lotil. Jteb ma spisiluk te j-utsʼinwanejetik ay yipik, maʼyuk bin ya xlokʼ-a te ya amaj aba soke.
4 Teme ay machʼa ya yichʼ utsʼinel ya awile, maʼyuk bin xa awal.	4 Lotil. Teme maba ya awalbey smul te j-utsʼinwaneje jich ya ata amul-euk sok maba ya xkoltaywanat ta yakʼbeyel schajpajibal te kʼope.
5 Te j-utsʼinwanejetike ya skuy sbaik te ma xiwike, swenta ma xyakʼik ta ilel te maʼyuk stulanil yoʼtanike.	5 Smelelil. Manchukme kʼax mukʼ skʼoplal ya yaʼiy sbaik te j-utsʼinwanejetike, bayal ta tul te maʼyuk yip yoʼtanike, jaʼ yuʼun ya sleik te machʼa ya yakʼik ta kʼexlal swenta jich lek ya yaʼiy sbaik-a.
6 Te j-utsʼinwanejetike ya xjuʼ sjel te stalelike.	6 Smelelil. Te j-utsʼinwanejetike ya xjuʼ ya sjel te snopjibal yuʼunik sok te bin ya spasik teme ya yichʼik koltayel yuʼun yantike.

Yaniwan amulan-euk sk'oponel ini

LOKʼOMBAETIK TA PISARRON

Te bin-utʼil ya akoltay aba te ma puersauk ya xmajawanate

Ilawil te bin yuʼun ay machʼatik ya yutsʼinik te yantike sok bin-utʼil ya xjuʼ ya akoltay aba.

TE LAJUNCHAJP JOJKʼOYEL YUʼUN TE JCHʼIELETIKE