Munahane muinelo wo: Brian ukenelwa ki sabo yetuna habona bakena ni bona sikolo bababeli inze baatumela. Seli habeli balikani bahae inze bamuhapeleza kuzuba kwai sunda yeswana ye. Mi lo, ikaba lwabulaalu.

Mushimani wapili umubulelela kuli:

Mushimani yo ukoñomeka linzwi la “mulikani” ka kutuba liito, mi uzusa nto yeñwi mwa pokoto ni kuitambeka Brian.

Brian ubona musanga wa kwai mwahalaa minwana ya mushinani yo. Brian uikalelwa hahulu ni kufita.

Kambe neli mina Brian, nemuka eza cwañi?

Kana litaka za Brian banahanisisize lika zebaeza? Kana baezize liketo zabona za ka butu? Hakubonahali cwalo. Sihulu balatelezi feela zebaeza babañwi. Babata kutabisa babañwi mwa lika zebaeza, kacwalo, batuhelezi batu babañwi kubazamaisa.

Hane muka ipumana mwa muinelo oswana ni wanaali ku ona Brian, nemuka eza cwañi keto yende ni kuhana likukuezo za litaka?

1. MUITUKISEZE CIMO

   Bibele ibulela kuli: “Mutu ya na ni ngana u bona kozi i sa taha, mi wa isabisa; kanti likuba li ipitelela fela mi za ziyeleha.”—Liproverbia 22:3.

   Hañata, mwakona kubona kozi isali kwahule. Ka mutala, muunge kuli mubona sikwata sa bemukena ni bona sikolo inze bataha kwapili, mi mulemuha kuli basweli kuzuba kwai. Haiba mubonela cimo butata bobukona kuezahala, mukaziba mwa kutulela butata bo.

2. MUNAHANISISE

   Bibele ibulela kuli: “Mu be ni lizwalo le linde.”—1 Pitrosi 3:16.

   Muipuze kuli, ‘Nikaikutwa cwañi hamulaho wa nako haiba nilikanyisa feela zebaeza batu kaufela?’ Ki niti kuli haiba mueza cwalo, mukatabisa litaka zamina ka nakonyana. Kono mukaikutwa cwañi hasamulaho? Kana nemuka tabela kuisinya libizo kabakala kubata feela kutabisa bemukena ni bona sikolo?—Exoda 23:2.

3. MUEZE KATULO

   Bibele ibulela kuli: “Ya na ni ngana u talimisisa mwa hata.” —Liproverbia 14:15.

   Mwa bupilo, lutokwa kueza liketo ni kulibelela kutalimana ni zekazwa mwa liketo zeluezize. Bibele ilutaluseza ka za batu babacwale ka Josefa, Jobo ni Jesu, bane baezize liketo zende. Hape ilutaluseza ka za Kaine, Isau, ni Judasi, bane baezize liketo zemaswe. Mukaeza cwañi?

Bibele ibulela kuli: “U tundamene ku ba ya sepahala.” (Samu 37:3) Haiba semunahanisisize kale zekona kuzwa mwa liketo zemubata kueza mi muzibile kale muhato omuka nga, kuka mibela bunolo kutalusa mayemo amina, mi zekazwa mwateñi ki zende.

Musike mwanahana kuli mutokwa kutaluseza litaka zamina lika zeñata. Kubulela feela ka bunolo kuli BATILI kwakona kumitusa. Kamba kuli muutwahaze kuli hamuna kucinca mubonelo wamina nihanyinyani mwakona kubulela kuli:

• “Na munizwise kwateñi!”

• “Haniezangi lika zecwalo!”

• “Hanina kueza cwalo!”

Nto yekona kumitusa hahulu ni kufita ki kualaba kapili ni ka bundume. Haiba mueza cwalo, mukakomoka kuli litaka zamina bakatuhela kapili kumikataza!

Mukona kueza cwañi haiba litaka zamina bamisheununa? Kucwañi haiba babulela kuli, “Butata ki bufi—ulipyeha nji?” Lipulelo zecwalo ki za kubata feela kumisheununa. Mukona kueza cwañi? Mukona kuketa kueza yeñwi kwa lika zepeli zelatelela.

• Mukona kuiketela kusaisa pilu kwa manzwi ao. (Mukana mwabulela kuli: “Ubulela niti, luli nasaba!” Mi ka bukuswani mutaluse libaka hamualabile cwalo.)

• Mwakona kubaalaba ka nzila yekona kubazinga. Mutaluse libaka hamuhana kueza lika zebabata litaka zamina kuli mueze, mi mubabulelele manzwi akatahisa kuli baikupule. (Mukana mwabulela kuli: “Mina mu mitangana babande hahulu, hamuswaneli kuzuba kwai!”)

Haiba litaka zamina bazwelapili kumisheununa, mubasiye! Muhupule kuli haiba muzwelapili kuba ni bona, bakazwelapili kumikukueza. Hamu basiya, mukabonisa kuli hamulati mutu yomuñwi kucinca mikwa yamina yeminde.

Kono niti kikuli, mutamehile kutalimana ni likukuezo zezwa kwa litaka zamina. Kono ki ku mina kuketa semuka eza, kutalusa momuungela lika zeba misusueza litaka zamina kuli mueze, ni kusalatelela feela zebabulela. Kwa mafelelezo, ki mina muswanela kuikezeza keto!—Joshua 24:15.