Σκέφτινε ακαβά παράδειγμας: Ο Μπράιαν αγχώντιβελα κάνα αβένα πασέ λέστε ντούι συμμαθητές λέσκε. Ανταγιά εβδομάδα, ντούι φαρ προσπαθιντέ τι κερέν-λες τι πιλ τσιγάρα. Ανταγιά ισί η τρίτη φαρ σο προσπαθίνενα.

Ο πρώτος τσσαβό βακερέλα:

Βακερέλα ι λέξη «αμαλές» ντα κερέλα λέσκε γιακχαλί. Σοράν, νικαβέλα κάτι πι τζομπάταρ ντα σικαβέλα-λες κο Μπράιαν.

Ο Μπράιαν ντικχέλα λέσκε βαστέντε, εκ τσιγάρα. Οτθάρ αγχώντιβελα ατζέ πιο μπουτ.

Άμα ισινάνας ο Μπράιαν, σο κα κερέας;

Σκεφτισάλε άραγε λατσσές ο συμμαθητές του Μπράιαν οντουβά σο κερένα; Ισί λένγκι απόφαση; Μάλλον όχι. Επηρεάντιβενα κατά γιαβερά. Μανγκένα τι δεχτίνεν-λεν ο γιαβερά, ντα αντικάς μουκχένα-λεν τι κερέν-λεν κουμάντος.

Άμα κα αντιμετωπίνεας-λες τούι ανταβά, σαρ κα μπορίνεας τι τραμπίνες κάτι διαφορετικός ντα τι ατσσός σταθερός όταν ο γιαβερά τερνέ πιένενα-τουτ;

1. ΝΤΙΚΧ ΠΙΟ ΑΝΓΚΛΑΛ

   Η Αγία Γραφή βακερέλα: «Ο τζενό σο ντικχέλα ανγκλάλ αγαβέλα ο κίνδυνος ντα γκεραβέλα-πες, αλλά οντουλά σο να τζανένα μπουτ πράγματα συνεχίνενα πουμαρό ντρομ ντα τθερένα συνέπειες».​—Παροιμίες 22:3.

   Μπουτ φαρ, μπορίνεσα τι ντικχές ο πρόβλημας πριν τι αβέλ-πες. Για παράδειγμας, βάκερ ότι ντικχέσα ανγκλά-τούτε μερικέ τι συμμαθητένταρ τι πιν τσιγάρα. Άμα κα ντικχές ο πρόβλημας πιο τζανγκλέ, κα μπορίνες τι αντιμετωπίνες-λες.

2. ΣΚΕΦΤΙΝΕ

   Η Αγία Γραφή βακερέλα: «Τι ατσσικιαρέν λατσσί συνείδηση».​—1 Πέτρου 3:16.

   Σκέφτινε: “Σαρ κα νιωθίναβ τελικά άμα κερντόμ οντουβά σο κερένα ο πιο μπουτ τζενέ;” Ισί μπαγιά ότι για χάνικ καιρός κάνα κερέσα ο χατίρια λένγκε μπορεί τι μπεϊντίνεν-λες ανταβά. Αλλά σαρ κα αισθάντιβες πιο σοράν; Ισινάν έτοιμος τι θυσιάνες το χαρακτήρας ντα ο πράγματα σο μανγκέσα σάντε για τι κερές τι συμμαθητέν τι χαιρίνεν;​—Έξοδος 23:2.

3. ΑΠΟΦΑΣΙΝΕ

   Η Αγία Γραφή βακερέλα: «Ο γκοντιαβέρ ισί προσεκτικός ντα νασέλα κατά κακός».​—Παροιμίες 14:16.

   Είτε ακανά είτε πιο σοράν, πρέπει τι κεράς εκ επιλογή ντα τι τζουβντιάς σύμφωνα με την επιλογή σο κερντάμ. Η Γραφή κερέλα λάφι τζενένγκε σαρ για παράδειγμας για τον Ιωσήφ, τον Ιώβ ντα ι Ιησούσκε σο κερντέ ι σωστή επιλογή. Βακερέλα επίσης για τον Κάιν, τον Ησαύ ντα τον Ιούδα σο κερντέ λάθος επιλογές. Σο κα κερές τούι;

Η Γραφή βακερέλα: «Τι αβές πιστός σαρέ κο πράγματα». (Ψαλμός 37:3) Άμα από πριν σκεφτιντάν ο αποτελέσματα σο κα αβέν ντα λιντάν το αποφάσεις, κα αβέλ τούκε πιο εύκολος τι βακερές ξεκάθαρα οντουβά σο πακιάσα ντα κα τθερές επιτυχία.

Μα άγχωνε​—να χρειαζίντιβελα τι κερές εκ σαστί ομιλία. Εκ απλός αλλά σταθερός ΟΧΙ μπορεί τι ερεσέλα. Ή για τι ξεκαθαρίνες τι θέση, μπορίνεσα τι βακερές:

• «Μα μπεσέν μάνταρ!»

• «Με να κα κεράβ-λες ανταβά!»

• «Ελάν ακανά, αφού τζανένα-μαν!»

Ο σημαντικός ισί τι απαντίνες αμέσως με θάρρος τι συμμαθητέντε. Άμα κα κερές-λες ανταβά, μπορεί τι σαστίνες σο κα ντικχές καζόμ σουγκό κα τσσιναβέν τι ασχολίντιβεν τούσαρ!

Σο μπορίνεσα τι κερές άμα πρασάνα-τουτ ο γιαβερά τερνέ; Άμα βακερντέ: «Σο πρόβλημας τθερέσα; Νταρέσα;» Πρέπει τι αγαβές ότι πρασάνα-τουτ απλώς για τι πιένεν-τουτ. Σο μπορίνεσα τι κερές; Τθερέσα τουλάχιστον ντούι επιλογές.

• Μπορίνεσα τι συμφωνίνες ι λαφίντζαρ σο βακερένα για τι πρασάν-τουτ. («Τθερένα δίκιος, νταράβα!» Σοράν βάκερ ο λόγος)

• Τι βουρτίνες οπρά-λέντε ι πίεση. Εξήγινε σόσκε να μανγκέσα, ντα σοράν βάκερ λένγκε κάτι σο κα κερέλ-λεν τι σκεφτίνεν. («Σαρ αβέλα-πες τι πιν τσιγάρα; Αμντίναβας ότι ισινένας πιο έξυπνοι!»)

Άμα ο γιαβερά τερνέ συνεχίνενα τι πρασάν-τουτ, νας! Τι ντες-τουτ γκοντί, καζόμ πιο μπουτ μπεσέσα οτθέ, αζόμ πιο μπουτ κα πιένεν-τουτ. Άμα κα νασές, κα σικαβές ότι να μουκχέσα ι γιαβερέν τι αλλάνεν-τουτ.

Ισί μπαγιά ότι να μπορίνεσα τι σταματίνες ι πίεση σο δεχτίνεσα κατά γιαβερά τερνέ. Μπορίνεσα, όμως, τι αποφασίνες οντουβά σο μανγκέσα τι κερές, τι βακερές ξεκάθαρα οντουβά σο πακιάσα τούι ντα τι ελεγχίνες τούι ι κατάσταση. Τελικά, η επιλογή ισί τιρί!​—Ιησούς του Ναυή 24:15.