Ditshiku dimwane Annette a dhumetwe, a to pfa ngu ku gimwa. Ene a womba tiya: “Ni zamile ku maha totshe ati ni nga ti kota ti to ni tilwela. Ni pekile huwa kambe dipswi dangu di ti siyi wukalo. Ni m’rethile, ni mkhava, ni mkhabhasa ni tshumela ni mnyarela ngu siyala. Se ni pfite txikwa txi txi ni thola. Se ni gumile mtamo.”

I ti ku ko va awe ti nga ku humelela, u di mahile txani?

Phela hambi u di txharihile, u si tsimbili u sakana ni wusiko, timhaka to fana ni tiya, ti nga kuhumelela. Bhiblia yi womba tiya: “Livilo kha li lumbi avale va tutumako, hambi tithomba kha ti lumbi avale va nga ghonda; nguko mbimo ni mhaka yi yi nga mbi rinzelwa sa humelela ka votshe.”—Eklesiaste 9:11.

Vaphya vo tala ku fana ni Annette, va dhumelwa ngu vathu va kwa mbi va ziva. Kasi vamwane va dhumelwa ngu vathu ava va vazivako mwendo ngu maxaka. Natalie, mbimo yi a nga ti ni 10 wa malembe a pfinyilwe ngu mfana wu i nga ti vhizinyo wawe. Ene a womba tiya: “Ni ti zumba ni txi thava ni tshumumela ni va ni tingana, nem ni ti si lavi tiziwa ngu m’thu.”

Annette a ngadi a txi karateka ngutu ngu ti ti nga humelela. A khene: “Totshe ati ti nga humelela ditshiku dile, kha ti khukhi mbiluni kwangu. Ni alakanya ti to ni di zamile timwane kasiku ni ti vhikela. Kambe ni ti ta thava mbimo yi ni nga pfa ti to na tholwa. Hambiketo, ni alakanya ti to ni di zamile kumaha timwane.”

Nene Natalie ti nga txi mu karata. A khene: “I ti ku ni ti engisile, ti sa nga maheka. Nguko mame a ti hi gete ti to kha ti laveki ti to m’thu e ya sakana ruwani adi ekha. Kambe ani ni tsute nokha, ngu toneto mfana wule a nga za e kota ku ni pfinya. Ati ti nga humelela, ti henyisile ni va mame. Na tisola ngutu, ngu ti ni nga maha. Phela ti ni panda njani!”

Ngako nawe u txi ti wona mnando nga Annette ni Natalie, khumbula ti to ngako m’thu a txi pfinywa, hi nga ti to a to ti lava. Vamwane va maha ti to mhaka yoneyo yi txi nga hi nga ya txilo. Va khona mthumo wawe vafana wo pfinya sihoranana mwendo va txi khona wule wa dihorana ngene a nga maha ti to mfana wule e za e m’pfinya. Kambe a walo m’thu wo hanekelwa ngu kupfinywa. Se ngako va txi khala kukupfinya, mnando hi nga wako!

Kambe ti nga maha u alakanya tiya: Kuwomba ta hehuka, kukholwa ngu tona tikaratako, “khu nga ni mnando.” Vamwane vo malala nato, ve thuma kuxaniseka ngu ku tipfa mnando ni timwane. Kambe i mani a wuyelwako mbimo yi awe u sisako? Ngawe mwendo ngu wu a nga kupfinya? Ta tinene ngu gela vamwane.

Ka masiku a kale, Jobe i nga ti dilanda do thembeka da Txizimu a mananile ni sikarato sa hombe ngutu, ene a ti khene: “Ni na womba ta kuxaniseka ka mbilu yangu.” (Jobe 10:1) Nawe u txo maha toneto, u nga tsaka. Kuphofula ati ti ku mbiluni kwako ka m’thu wu u m’thembako, ti nga kuvhuna kupepisa mbilu ni ku u si tialakanyeli to biha.

Annatte a mahile toneto, se ti tsimbite kwati, a khene: “Ni gete mngana wangu wa hombe, se ene a ni kombete ti to ni ya gela didhota ni msikati wa dona. Eto ti ni vhuni ngutu. Va zumbile ni nani makhambi o tala hi bhula ngu mhaka yiya, mbimo yi hi bhulako ni txo pfa ni mbilu yi txi kapee! Ka totshe ti ti nga humelela ani ni singa ni mnando.”

Natalie a gete vaveleki vakwe. A khene: “Va ni seketete, va ni tsanisile kasi hi bhula ngu mhaka yiya, eto ti ni vhuni ti to ni si zumbi ni di henyile.”

Natalie a tshumete e vhunwa ngu mkombelo. A khene: “Kugela Jehovha ati ti nga ni humelela ti ni vhuni ngutu, ngutu-ngutu mbimo yi ti nga si ni hehukeli kugela m’thu. Kambe ka mkombelo ni ndina womba totshe. Eto ti ni tisela kurula ka mbilu ni mialakanyo.”

Se nanawe u nga ti wona ti to ku ni “txikhati txa kuhanyisa”. (Eklesiaste 3:3) Xayisa mmidi wako. U nga leki mialakanyo yo biha yi zumba ka mbilu yako. Lava mbimo yo u humula. Txa lisima ngutu, themba Jehovha, i ku Txizimu txa kotshe kuthavelela.—2 Vakorinto 1:3, 4.

Ngako dijaha adi di lavako kukuteka di txi kuxengetela ti to u maha to biha, u nga thavi kuwomba u txi khawe: “Eyo mhaka kha ni lavi kuyipfa kambe.” A txi sakana ngu kukuñoletela, u nga thavi ku m’gela u txi khawe: “Ni leke, kha ni tilavi.” U nga thave kulekwa. Ngako a txi kuleka, hi nga wamnene. Phela awe u hanekelwa ngu wamwamna wa bhom, awu a ku xoniphako e xonipha ni matipfelo ako.

“Mbimo yi ni nga ti gonda secundária, vafana va ti zumbela kundinda-ndinda kuleti yangu ni ku ni geletela mapswi o nyenyeza, o fana ni ya ma ku: Phela ni nga tsaka loko ni txo otela navo.”—Coretta.

U ti wonisa ku txani, u pimisa ti to vafana vava

1. Va txo m’sakanisa?

2. Va txo m’siha?

3. Va txo m’xanisa ngu timhaka ta mataho?

“Mbimo yi hi ni nga ti xapani, mfana mmwane a to ni bharasara ni ku ni gela mapswi o swira. Koneho ni to m’retha diwoko ni m’khabhasa. Se ene a to ni wonisa ku nga ni to vhileka.”—Candice.

U ti wonisa ku txani, u pimisa ti to ati mfana wule a nga maha ka Candice?

1. Va txo m’sakanisa?

2. Va txo m’siha?

3. Va txo m’xanisa ngu timhaka ta mataho?

“Dilembe di di nga pinda, mfana mmwane a ti zumbela ku ni gela ti to wa ni randa, ni ku a ti lava ti to ni randana nayo, ni so lamba. Mbimo yimwane a ti zumbela ku ni swilitela diwoko. Ni ti khani ni leke, kambe kha tumela. Kasi ditshiku dimwane ni ti namile ni txi sunga sifambo, ene ato pinda e ni ñola msana.”—Bethany.

U ti wonisa ku txani, u pimisa ti to ati mfana wule a nga maha:

1. Va txo m’sakanisa?

2. Va txo m’siha?

3. Va txo m’xanisa ngu timhaka ta mataho?

Xamulo ya yinene ya siwotiso siya sa siraru i C.

Phela kuxaniswa ngu ta mataho ta hambana ngutu ni ku sakaniswa mwendo kusihwa.

Kuxanisa m’thu ngu ta mataho ngu maha ati m’thu asi ti laviko hambi a txi kugela ti to kha ti lavi, kambe u lamba u maha.

Kuxaniswa ngu ta mataho hi nga msakano. Ti nga hokela ha ko m’thu e kupfinya.