Si Annette gilamba sa tawo nga gustong molugos niya. “Misukol kog maayo,” siya miingon. “Gusto kong mosinggit, pero di ko makasinggit. Ako siyang gitulod, gipatiran, gisumbag, ug gikamras. Apan dihang iya kong gidunggab, wa na ko makalihok.”

Kon mahitabo kana kanimo, unsay imong himoon?

Bisag mag-amping ka ug alerto ilabina dihang magbiyahe sa gabii, posibleng may mahitabong dili maayo. “Ang lumba dili alang sa mga matulin,” nag-ingon ang Bibliya, “ni ang pabor [o, kalamposan] alang kanilang adunay kahibalo; tungod kay ang panahon ug ang wala damhang panghitabo modangat kanilang tanan.”—Ecclesiastes 9:11.

Dunay mga batan-on, sama kang Annette, nga gimolestiya sa dili nila kaila. Ang uban gimolestiya sa ilang mga kaila o membro sa pamilya. Si Natalie, diyes anyos pa lang dihang gimolestiya sa iyang silingang tin-edyer. “Sa primero, nahadlok kaayo ko ug naulaw maong wala ko motug-an,” siya miingon.

Gibasol ni Annette ang iyang kaugalingon sa nahitabo. “Magsige kog hunahuna sa nahitabo,” siya miingon. “Maayo untag misukol gyod ko taman sa ginhawa. Pero dihang gidunggab ko, wa na ko makalihok sa kahadlok. Wala na koy mahimo, pero maayo untag gisuklan pa gyod nako siya.”

Gibasol sab ni Natalie ang iyang kaugalingon. “Kompiyansa ra kaayo ko,” siya miingon. “Gipasidan-an na mi ni Mama ug Papa nga kinahanglang mag-uban gyod mi sa akong igsoon kon magdula sa gawas, pero wala ko mopatuo. Busa morag gihatagan nakog higayon ang among silingan sa pagmolestiya nako. Naguol pag-ayo ang akong pamilya, ug mibati ko nga akoy hinungdan niana. Nakahasol kana pag-ayo nako.”

Kon sama kag gibati ni Annette o Natalie, hinumdomi nga dili nimo gusto ang nahitabo. Ipakamenos sa uban ang nahitabo pinaagi sa pag-ingon nga normal kana sa mga lalaki ug nga ang gilugos mao ra poy mabasol. Apan kinsa may gustong malugos? Kon biktima ka niining yawan-ong buhat, dili ikay mabasol!

Siyempre, sayon lang ang pag-ingon nga “dili ikay mabasol,” pero lisod kining dawaton. Giluom sa uban ang ilang gibati ug gibasol ang ilang kaugalingon, ug naguol. Apan kon magpakahilom ka, kinsay alkanse—ikaw o ang nanglugos? Busa, mas maayong imong sundon kining mosunod nga tambag.

Gipakita sa Bibliya nga dihang nag-antos pag-ayo ang matarong nga si Job, siya miingon: “Ako mosulti sa kapait sa akong kalag!” (Job 10:1) Maayong mao usab kanay imong himoon. Kon imo kining itug-an sa tawo nga duna kay pagsalig, matabangan ka nga maulian ug mahupayan.

Nakita ni Annette nga tinuod kana. Siya miingon: “Mitug-an ko sa akong amiga, ug iya kong gitambagan nga moduol sa mga ansiyano sa kongregasyon. Maayo na lang kay naminaw ko. Kadaghan ko nilang giduaw ug gisultihan sa kinahanglan nakong madunggan—nga dili akoy mabasol sa nahitabo. Dili akoy sad-an.”

Gisulti ni Natalie sa iyang ginikanan ang nahitabo. “Wala ko nila pasagdi,” siya miingon. “Ila kong gidasig sa pagsulti bahin niini, ug kini nakatabang nako nga dili na kaayo maguol ug masuko.”

Nakatabang usab kang Natalie ang pag-ampo. “Ang pag-ampo sa Diyos nakahupay nako,” siya miingon, “ilabina sa panahon nga dili pa nako masulti sa uban ang nahitabo. Dihang mag-ampo ko, masulti nako ang tanan. Nakahatag kinig kalinaw sa akong hunahuna.”

Makasalig ka nga moabot ra ang panahon nga maulian ka. (Ecclesiastes 3:3) Atimana ang imong lawas ug ang imong emosyon. Pahulayg maayo. Ug labaw sa tanan, salig kang Jehova, ang Diyos sa tanang paghupay.—2 Corinto 1:3, 4.

Kon babaye ka ug pugson sa paghimog mga buhat nga dili maayo, ayawg kahadlok sa pag-ingon, “Ayaw kanag buhata kanako!” o, “Ayaw kog hikapa!” Ayawg kahadlok nga bulagan ka. Kon bulagan ka tungod niana, dili siya takos para nimo! Makakita ra kag lalaki nga morespeto sa imong pagkababaye ug sa imong mga prinsipyo.

“Sa hayskul pa ko, birahon sa mga lalaki ang estrap sa akong bra ug magsultig bastos—sama sa, maganahan kono ko kon makigsekso ko nila.”—Coretta.

Ang gihimo ba sa mga batan-on

1. Pagtiawtiaw?

2. Pagbirigbirig o flirting?

3. Sexual harassment?

“Sa bus, usa ka batan-ong lalaki misultig bastos ug gibira ko. Akong giwakli iyang kamot ug gipapahawa siya. Iya kong gitan-aw nga mora kog buang.”—Candice.

Unsa kahay gihimo niini nga batan-on kang Candice?

1. Pagtiawtiaw?

2. Pagbirigbirig o flirting?

3. Sexual harassment?

“Sa miaging tuig, pirme kong sultihan sa usa ka batan-ong lalaki nga nakagusto siya nako ug gustong makigdeyt, bisag makadaghan na nako siyang gibalibaran. Usahay iyang hikaphikapon akong bukton. Ako siyang gibadlong, apan wala siya mopatuo. Dayon, samtang naghigot ko sa liston sa akong sapatos, iyang gihapak ang akong sampot.”—Bethany.

Unsa kahay gihimo niini nga batan-on?

1. Pagtiawtiaw?

2. Pagbirigbirig o flirting?

3. Sexual harassment?

C ang hustong tubag sa tanang pangutana.

Nganong lahi ang sexual harassment sa flirting ug pagtiawtiaw?

Ang sexual harassment maoy pinugos nga buhat. Kini magpadayon bisag ang biktima misulti na sa tawo sa paghunong.

Seryoso ang sexual harassment. Mahimong moresulta kinig panglugos.