Annette-ak anik chintunk vell mellonk na. Eka munxan taka zomnir add xevttilem. Tem mhunntta, “Tachea chobkeantlean suttonk hanvem zata titlem kelem. Killonch marcho proitn kelo punn avaz bhair soronk na, taka dukholl’llo, tacher fonttam marlim, mutteo marleo, taka bochkailo. Punn jednam tannem mhaka suri laili, mhojean anik kainch korunk zalem na.”

Tum oslea poristhitint aslear kitem korta aslem?

Tujea jivachi rakhonn korunk tum zaito proitn korta zait, zoxem, ratchea vellar bhair sortana tum chotur asot, torui vaitt ghoddnneo ghoddonk xoktat. Bible sangta, ‘Vegan dhanvpi sodanch spordha jikhonant, . . . kiteak khoimchea-i vellar vaitt ghoddonk xokta ani chintunk na tosleo ghoddnneo konnacherui ieunk xoktat.’—Upodexok 9:11.

Annette-ak zalam toxem, thoddea tornnatteancher onvollkhi munxamnim zulum kela. Herank, tanchea vollkhichea vo ghorcheach munxan oxem kelam. Natalie dha vorsanchem astana tachea xezareant ravtolea tornnattean tachem nirmollponn piddear kelem. Tem mhunntta, “Survatek hanv itlem bhielem ani mhaka itli loz disli, ki hanv konnak sangonastana vogich ravlem.”

Kitem ghoddlem tem chintun, Annette-ak apunnuch guneanvkari koxem dista. Tem mhunntta, “Tea ratik kitem ghoddlem tem mhojea monant porot-porot ieta. Mhaka dista hanvem anik forsan zhuzonk zai aslem. Punn, tannem mhaka suri topli tednam hanv bhirantin thondd zalem. Mhojean anik kainch korunk zaunk na, punn atam mhaka dista hanvem anik kitem tori korunk zai aslem.”

Natalie-kui apunn guneanvkari oxem dista. Tem mhunntta, “Hanvem tacher itlo visvas dovrun chuk keli. Bhair khellttana hanvem ani mhojea bhoinnin sangata khellchem mhunn mummy-daddyn kaido ghatlolo, punn hanvem to moddlo. Ani taka lagon mhozo xezari mhozo faido gheunk pavlo. Jem ghoddlem tacho porinnam mhojea ghorabeacherui zalo. Mhaka lagon tankam hem soglem sosunk poddlem mhunn mhaka khub dukh bhogta.”

Tuka-i Annette ani Natalie bhaxen dista zalear, ugddas dovor ki konnui apnnacher bolatkar zauncho mhunn axena. Bolatkar tanchea khuxe add zata. Thodde lok osleo ghoddnneo sodancheoch oxem mhunnttat. Te chintat, chedde toxech vagtat, tanchi chukh na, chukh cheddvanchi. Punn khoincheach cheddvacho bolatkar zaunk favona. Oxi vaitt ghoddnni tujea sovem ghoddlea zalear ugddas dovor, tantunt tuji kainch chukh na!

“Tuji kainch chukh na” hem vachunk sompem, punn manun gheunk khub kotthin. Thoddim, apunnuch guneanvkari mhunn chintun ani her chukichim chintnam monant haddun, bhitorlea-bhitor fugar zatat. Punn vogi ravon konnak faido zata? Tuka vo bolatkar kornnareak? Tunvem dusreak sanglear borem.

Dukhi zaun Job-an mhunnttlem, ‘Mhoje vilap hanv viskottaitam!’ (Job 10:1) Tunvem-i toxem kelear borem. Tuka kitem ghoddlam tem tujean, patieunk zata toslea munxak sangonk zata. Ti vo to tuka modot korunk xokta ani tujea kallza voilo bhar unno zatolo.

Oxem kel’lean, Annette-ak modot mell’lli. Tem mhunntta, “Hanv mhojea mogall ixttini koddem uloilem ani tinnem mhaka amchea sobhentlea vhoddilam lagim ulounk suchoilem. Tanchea lagim uloun mhaka khub boreak poddlem. Khub pavtti te mhojea lagim uloile ani jem ghoddlam tantunt mhoji kainch chukh na mhunn sangun tannim mhaka khatri dili. Khorench mhoji koslich chukh nasli.”

Apnnak jem ghoddlam tem Natalie-n mummy-daddyk sanglem. Tem mhunntta, “Mhaka kitem ghoddlem tem sangtana tannim mhaka somjikaien aikolem. Oxem kel’lean mhojem dukh unnem zalem. Ani mhojea bhitor jim guneanvkari bhavnam aslim, tim hanv pois korunk pavlem.”

Magnnem kelolean Natalie-k anik bhuzvonn mell’lli. Tem mhunntta, “Deva lagim uloun mhaka khub modot zali. Chodd korun, jednam hea vixim dusreak sangonk mhaka kotthin distalem. Magnneant hanv Devak soglem sangonk xoktalem. Oxem kel’lean mhojea monak khori xanti mell’lli.”

Oxem kelear, tum zannam zatolem ki, ‘borem zaupachoi’ ek vell asa. (Upodexok 3:3) Tujea jivachi bori kallji ghe. Nhidon boro visov ghe. Ani sogleant gorjechem, buzvonn divpi Dev Jehovacher patieun rav.—2 Korintkarank 1:3, 4.

Tum ek cheddum ani konnui tujea lagim pozddea ritin vagta zalear, tunvem taka sangonk zai, “Toxem kor naka!” vo “Tuzo hat kadd!” Tuzo boyfriend tuka soddun voitolo mhunn bhienaka. Tunvem oxem kelem mhunn to tujea lagim apli ixttagot moddtta zalear odik borem, kiteak tum taka favo nhoi! Tuzo khoro boyfriend tujea kuddik ani tum kitem manta taka man ditolo.

“Iskolant astana chedde fattleantlean mhoji bra vhoddttale ani bhurxem uloitale. Te mhunnttale ki hanvem tanchea sangata sex kelem zalear mhaka kitlem borem distolem.”—Coretta.

Tuka kitem dista? He bhurge taka:

1. Challoitale?

2. Flirt kortale?

3. Sexual ritin sotaitale?

“Bus-icher ek cheddo bhurxem uloun mhaka dhorunk laglo. Hanvem tacho hat xevttilo ani taka pois soronk sanglem. Hanv pixem zal’lea bhaxen to mhaka pollounk laglo.”—Candice.

Ho bhurgo Candice-ak kitem kortalo oxem tuka dista?

1. Challoitalo?

2. Flirt kortalo?

3. Sexual ritin sotaitalo?

“Gel’lea vorsa, ek cheddo mhaka mhozo mog korta mhunn sangtalo. Hanvem taka khub pavtti na mhunn sanglem, tori astana to mhaka aplea sangata bhonvonk vhoronk sodhtalo. To mhojea khandar hat ghalunk laglo. Hanvem taka addailo ani toxem kor naka mhunn sanglem punn to aikona zalo. Magir jednam hanv voddo ghalun mhoje moche ghaltalem tednam tannem ieun mhojea fattlean hat marlo.”—Bethany.

Tum kitem mhunntta, ho bhurgo taka:

1. Challoitalo?

2. Flirt kortalo?

3. Sexual ritin sotaitalo?

Hea tinui prosnancho zobab C.

Sexual ritin sotavop, hem challovop ani flirt korop hanchea thaun koxem vegllem?

Sexual ritin sotaita to munis dusreachea khuxe add tem korta. Oxem korinaka mhunn sanglear pasun to korit ravta.

Hea ritin sotavop ekdom vaitt. Tea vorvim sexual ritin zulum zaunk xokta.