Skip to content

Skip to table of contents

HENANADAI 8

Reipi Karana Dekenai Dahaka Lau Diba be Namo?

Reipi Karana Dekenai Dahaka Lau Diba be Namo?

DAHAKA DAINAI UNAI LAU LALOA BE NAMO?

Lagani ta ta ai, taunimanima milioni momo, hegeregere matamata taudia be reipi eiava sexually abuse ena hekwakwanai idia davaria.

Ena be inai atikol dekenai kekeni do ita herevalaia momo, to ena hakaua herevadia ese memero do ia durua danu.

DAHAKA DO OI KARAIA?

Tau ta be Annette ia doria bona tano dekenai ia moru neganai, Annette ia laloparara kara ta ia karaia be namo. Annette ia gwau: “Unai tauna lau heatu henia, lau ia rakatania totona. Lau boiboi badabada toho to egu gado regena ia ore. Lau ese dagedage tauna lau doria siri, lau kikia, lau paisia, bona lau kakasia. Unai bamona lau karaia badina lau mamia ia be kaia amo lau ia gwadaia. Bena lau faint, lau mase bamona.”

Bema oi be Annette, dahaka do oi karaia?

STOPU BONA LALOA!

Namona be oi hegaegae​—⁠eiava hanuaboi ai oi loaloa neganai oi naria namonamo​—⁠badina dika idia vara diba. Baibel ia gwau: “Kerukeru umui dekenai do ia vara gauna be umui diba lasi.”​—⁠Hadibaia Tauna 9:11.

Matamata taudia haida, hegeregere Annette, be idau tauna ta ese ia reipia.To ma haida be reana edia turana o famili memba ta ese ia reipia. Natalie ena mauri lagani be 10 neganai, ia be ena neiba merona ese ia hadikaia (sexually abuse). Natalie ia gwau:”Lau gari bona lau hemarai bada dainai, lau ura lasi ta lau hamaoroa haraga.

KERERE BE OI LASI

Annette be ia dekenai ia vara gauna dainai ena lalomamina ia dika. Ia gwau: “Lau be unai hanuaboi ai ia vara gauna lau do laloa noho. Lau laloa bema ia lau heatu henia noho, lau do ia rakatania. To kaia amo lau ia gwadaia murinai, lau gari dikadika. Kara ta lau karaia diba lasi, to lau laloa, kara ta lau karaia be namo.”

Natali danu be nega haida ena lalomamina ia dika. Ia gwau: “Ia lau trastia lasi be namo. Egu tamana bona sinana ese lau bona egu taihuna dekenai taravatu ta idia atoa, idia gwau, ‘Ruma murimuri dekenai umui gadara neganai, umui ruaosi umui noho hebou hanaihanai be namo, to unai hereva lau badinaia lasi. So lau laloa egu kerere dainai egu neiba merona ese lau ia hadikaia. Unai kara dainai egu famili idia moale lasi, bona lau laloa lau dainai idia hisihisi bada. Unai lalohadai kererena ese lau ia hametaua.”

Bema emu hemami be Annette bona Natalie edia hegeregerena, vadaeni gau badana be oi laloatao: Ta ese oi ia reipia neganai, oi be oi ura lasi. Haida be reipi karana idia laloa maragi, idia gwau unai be memero edia kara bona kekeni be idia kerere. To unai be lalohadai kererena. Ena be ta ese oi ia reipia, to kerere be oi lasi!

Momokani inai hereva, “kerere be oi lasi,” ita duahia be auka lasi, to momo idia laloa edia kerere dainai dika idia vara. Haida ese unai kerere be ta dekenai idia herevalaia lasi dainai, idia lalohisihisi noho. To bema emu uduna oi koua, oi laloa daika do ia moale​—⁠oi eiava oi ia reipia tauna? Namona be dala ma ta oi laloa.

EMU SIVARAI BE TA DEKENAI OI HEREVALAIA

Baibel ese ita ia hamaoroa, nega aukadia lalonai, kara maoromaoro tauna Iobu be ia gwau: “Mai lalohisihisi bada ida egu hereva do lau gwauraia!” (Iobu 10:1, NWT) Unai bamona oi karaia be namo. Ia vara gauna be oi trastia turana ta dekenai oi herevalaia neganai, unai ese oi do ia durua oi haheauka sibona lasi to oi lalometau lasi totona.

Reana oi sibona be hegeregere lasi emu lalometau oi haorea totona. Unai dainai, namona be ma ta dekenai unai oi herevalaia!

Annette dekenai unai be ia vara momokani. Ia gwau: “Turana namona ta lau hereva henia, bona taihu be lau ia hamaoroa egu kongrigeisen ai Keristani elda haida lau hadibaia be namo. Unai bamona lau karaia dainai lau moale. Nega momo elda haida danu ai helai hebou bona edia hereva dekenai lau moale badina idia gwau, “Kerere be oi lasi.” Momokani, idia vara gaudia ibounai be egu kerere lasi.”

Natalie ese ia vara gauna be ena tamana bona sinana dekenai ia herevalaia. Ia gwau: “Lau idia durua. Lau idia hagoadaia, ia vara gauna ibounai lau herevalaia totona, bona idia ese lau idia durua lau lalohisihisi lasi bona badu lasi totona.”

Natalie ia durua gauna be guriguri. Ia gwau: “Dirava lau guriguri henia be namo herea, badina unai negadia ai, lau ura lasi taunimanima dekenai egu hekwakwanai lau herevalaia. Lau guriguri neganai, gau ibounai lau herevalaia goevagoeva diba. Guriguri karana dainai, lalomaino bona moale lau davaria.”

Oi danu be nega ta oi noho namonamo diba. (Hadibaia Tauna 3:3, NWT) Emu tauanina bona lalona oi naria namonamo. Oi laga-ani namonamo. Bona gau badana be, lalogoada ia henia Diravana, Iehova, dekenai oi tabekau.​—⁠2 Korinto 1:3,4.

EMU MAURI LAGANI BE HEGEREGERE MERO TA IDA OI TURANA KARAIA TOTONA, A?

Bema oi be kekeni bona mero ta be oi ia doria kara mirona ta umui karaia hebou totona, namona be mai gari lasi ida, oi gwau: “Karaia lasi!” eiava, “Imana kokia!” Namo lasi emu uduna oi koua badina oi ura lasi emu mero be oi ia rakatania. Bema emu hereva auka dainai ia badu bona oi ia rakatania, anina be ia be mero dikana bona oi ia laloa lasi! Oi ura emu mero be emu tauanina sibona lasi to oi badinaia taravatudia ia matauraia danu.

INA HENANADAI OI HAERELAIA

“Haisikuli ai, memero be egu murina kahana ai egu bra idia veria, bona hereva mirodia idia gwauraia​—⁠hegeregere, idia gwau: ‘Do lau moale bema ai mahuta hebou.’”​—⁠Coretta.

Oi laloa unai memero edia kara be,

  1. Gadara (teasing), a?

  2. Hauraia kava (flirting), a?

  3. Kara dikana (sexually harassing), a?

“Basi ai, mero ta be lau dekenai hereva dikadia ia gwauraia matamaia bona lau ia dogoatao (grab). Lau ese iena imana lau pataia (smack) bona lau hamaoroa gabu daudau ia helai totona. Ia be lau ia itaia, toana be ia laloa lau kava.” ​—⁠Candice.

Oi laloa unai mero ena kara be,

  1. Gadara (teasing), a?

  2. Hauraia kava (flirting), a?

  3. Kara dikana (sexually harassing), a?

“Lagani gunanai, mero ta be lau ia hamaoroa loulou ia be lau ia ura henia, bona ia ura ai loa hebou, to nega momo lau hamaoroa lau ura lasi. Nega haida ai, egu imana ia dahua. Lau hamaoroa unai bamona ia karaia lasi, to ia karaia noho. Nega ta ai, egu tamaka lau kwatua neganai, ia ese egu kununa ia pataia (smack).”​—⁠Bethany.

Oi laloa unai memero edia kara be,

  1. Gadara (teasing), a?

  2. Hauraia kava (flirting), a?

  3. Kara dikana (sexually harassing), a?

Unai henanadai toi edia haere maorona be Haere C.

Dahaka dainai oi gwau Haere C be Haere A bona B amo ia idau?

Badina haida be unai kara do idia karaia noho, herevana oi hamaorodia unai kara idia hadokoa.

Unai be kara dikana.Bona unai kara ia karaia tauna be ma haida ia dagedage (sexual violence) henia.