Annette taishibilepo ifyalukucitika ili bamupoosele panshi ku wamwikete ati alaale nakwe. Annette alabila ati, “Nalyeseshe inshila shonse pa kumulwisha. Nalyeseshe ukupunda, pano mu kanwa mwalukufuma lukoso kabesha. Nalimushindikile, ukupanta, amakofi, ne kumufwandala. Panuma ya fyefyo nalyumfwile cabe andase’ciswi. Penka apo amakosa alishilile.”

Kani ifyakube’fi fyamucitikileni, mungacita shani?

Nangaba ati mwalyanshika—cipale pa kulukuli abacenjele ili mulukwenda ubushiku—ifibipile fingacitika. Baibolo ilalabila ati “Ukucila pa kubutuka takuli ku balubilo,” kabili yalabila ati “neli luse kuli bamfundi; sombi impindi ne kucitika filabafikila bonse.”—Uwakutulisya 9:11.

Abacanice abengi, koti ni Annette, balibapangilishe ku bantu tabeshipo ne kulaala nabo. Bambi balabekata kuli babo beshi neli ku wa mu cisoolo. Ili Natalie aali lukoso ne myaka 10, balimwikete ku musankwa uwalukwikala apepi na pabo ne kulaala nakwe. Alabila ati “Nalitiinine kabili nalyumfwile insoni pa kubula ukubuulako uuli onse ili fyancitikiile pa mukwi wa kutanga.”

Annette acili alalipeele’milandu pa fyamucitikiile. Alabila ati, “Ifyacitikile bulya bushiku ndafyanuka impindi ne mpindi, ndabona ati kanshi nga nalyeseshe makosa ukumulwisha. Muli bucine ili andashile iciswi, amakosa alishilile kabili nalyumfwilo’mwenso. Nalifililwe ukucite’fili fyonse, pano ndabona ati nalyelelwe ukucitapo fimo.”

Natalie naye alalipeele’milandu. Alabila ati, “Kanshi nga nshamucetekelepo, abafyashi banji balitufundile ati nebo ne nkashi yanji tulukusangwa bonse ili twaya mukwangalila posonde, pano nshinaumfwilepo. Popele ndabona ati nine nalengeshe ati ulya umwalume alaale na nebo ne kunsomesha. Ifyacitikile fyalisomeshe icisoolo canji, kabili ndabona ati nine nalengeshe. Ndakatashiwa makosa na filya ifyacitikile.”

Kani mulomfwa koti ni fyefyo Annette neli Natalie bomfwa, mulukwanuka ati kani umuntu bamwikata eli balaala nakwe ukupyungisha amakosa ninshi bamupatikisha lukoso. Bambi abantu balabona koti ukucite’fyo mulandu unini, ukulabila ati cili lukoso bwino abasankwa ukucite’fyo neli ati umuntu baikata ukulaala nakwe mwine alukufwaya. Pano tapalipo uufwaya ukulaala nakwe mu kupatikishiwa. Kani ifyakube’fyo filimucitikiilenipo, mwilukulipeele’milandu!

Fyacine, ukupenda lukoso amashiwi akweba ati “mwilukulipeele’milandu” kupubile; pano ukuasumina kukateshe. Bamo balafilwa ukubuulako bambi pa fyacitikile kabili balapenshiwa mu kalango ne kulukulipeela imilandu. Pano kani mwaikala celele, ninshi ni bani mulukofwako—mwebene neli uwa musomesheni? Ukwikala celele takukamofwenipo.

Baibolo ilatubuula ati ili umuntu umulungeme Jobo aali ne makatasho, aalilabile ati: “Nakulabila ne bululu bwa ku buntu bwanji!” (Jobo 10:1) Mungomfwako bwino kani mwacita fyopele’fyo. Ukubuulako umuntu uumucetekele kungamofweniko ukubula ukulanguluka makosa pa fyacitikile ne kumofweniko ukubula ukulipeele’milandu.

Annette aalibwene ati ciweme ukucite’fyo. Alabila ati: “Nalibuulileko umubyanji, kabili aalinkoseleshe ukulabila ne bakulu ba mwi kelesha babili aba mwi kelesha lyanji. Nalicitile bwino ukulabila nabo. Baalilabiile na nebo imikwi iingi ne kumbuulu amashiwi nalukupengela ukumfwa—ati filya ifyacitikile takwalipo kufwaya kwanji. Tapaalipo neli cimo ici nabifishe.”

Natalie aalibuulileko abafyashi bakwe pa fyamucitikile. Alabila ati, “Baalingofweleko, balinkoseleshe ukulukulabilapo, kabili ico calingofweleko ukucefyako ukubombomana ne bukali.”

Nakabili, Natalie alukumfwa bwino kani atembela. Alabila ati, “Ukulabila na baLesa kwalingofweleko, makosa makosa pa mpindi nalukumfwa ati tekuti mbuuleko uuli onse. Ili natembela, ndalabila fyonse lukoso. Ico cilandengesha ukuba ne butende mu mutima kabili nshibombomanapo.”

Na mwebo mungasangana ati kuli “impindi ya kubusha.” (Uwakutulisya 3:3) Mulukulilama bwino ku munefu kabili mwilukulanguluka makosa. Mulukutuushako. Ne cicililepo, cetekeleni muli baLesa bakusangalasha konse, BaYawe.—2 AbaKolinto 1:3, 4.

Kani nimwe moye kabili balukumupangilisheni ukucite’fi tafyelelwe, tacibipilepo ukulabila mu kukosa ati, “Teshi ukucite’fyo!” neli ati, “Leko’kunkasaala!” Teshi ukutiina ati akumusheni uyo mwalalume. Kani afishilisha pakuti pali woyo umulandu, ninshi telelwepo ukuba na mwebo! Mulyelelwe ukukwata umwalalume wa cinenene, uyo uucindikile umubili wenu na fyefyo musalulwilepo ukucita.

Coretta alabila ati, “Ili nali umwanice, abasankwa balukunjikata muli bra ku numa yanji ne kulukulabila ifitumpile—ati ifi ningomfwa bwino kani nalaala na webo.”

Mulukulanguluka ati abo abasankwa

1. Aalukucita imicela?

2. Aalukumwangasha lukoso?

3. Aalukumupensha ne kumusomesha?

Candice alabila ati, “Mu motoka, umusankwa katatika ukulabila kuli nebo ifintu ifyakunekasha ne kulukunkasaala. Kamutoba ulupi ku kuboko kwakwe kabili nalimubuulile ukutelapo apa nali. Aalibwene koti ndi mufuntile.”

Mulukulanguluka ati findo uyu umusankwa alukucita kuli Candice?

1. Aalukucita imicela?

2. Aalukumwangasha lukoso?

3. Aalukumupensha ne kumusomesha?

Bethany alabila ati, “Umwaka washilile, aalukumbuula ati aalintemenwe kabili aalukufwaya ati tube ifibusa, nangaba ati nalikeene. Impindi shimbi, aalukunjikata pa kuboko. Nalimubuulile ukuleka ifi alukucita, pano taalukumfwapo. Popele, ili nalukukaka intambo pa nsapato shanji, nkapama ku numa.”

Mu kubona kwenu, mungeba ati uyu umusankwa:

1. Aalukucita imicela?

2. Aalukumwangasha lukoso?

3. Aalukumupensha ne kumusomesha?

Icasuko icilungeme kuli fyonse lukoso ni C.

Cindo cilengesha ukupensha kwakube’fyo ukupusanako ku kulingasha umwanakashi ati ulukumufwaya neli ukumutongaala?

Ukusomesha bambi ukwakufwaya ukucita ubucencemeshi kuli lukoso akabeya kamo. Kulapitilisha nangaba ati uubalukupensha alabila ati leka.

Ukupensha kwakubefyo kubipile. Kungalengesha umo ukucita ubucencemeshi.