Agllashca temata ricungapaj

Temacunata ricungapaj

TAPUI 8

Imatapash nishpa, tacarishpa huaglichinamandaca ¿imatata yachana cani?

Imatapash nishpa, tacarishpa huaglichinamandaca ¿imatata yachana cani?

¿CAITA YACHANACA MINISHTIRINLLU?

Cada huatami ashtaca millón gentecunata, ashtahuanbachaca jovengunata nali gentecunaca huaglichin, shujcunataca violan. *

¿IMATASHI RURANGUIMAN?

Annette shuti jovendaca cungashcapimi shuj nali jarica alpaman shitarca, paica ima pasajujtapash na yacharcachu. Annetteca ninmi, “caparingapaj munashpapash na usharcanichu, tangarcani, jaitarcani, huactarcani, aspircani, tucuitami difindiringapaj rurarcani. Shinapash shuj cuchillohuan chugrichijta sintishpami ñana difindirita usharcani” nishpa.

Quiquinda shina pasajpica ¿imatashi ruranguiman?

PENSARIPAI

Tuta llujshishpa yaipi purijujpipash imapash nali cosascuna pasai ushanmi. Bibliapica ninmi, calpashpa mishanaca, alipacha calpajcunapajllaca na canllu. Alipacha yachajushca runacunallaca na mishanllu. Chaimi ‘ima punlla, ima tucunataca’ na yachai ushanchi nishpa (Eclesiastés 9:11).

Annette jovenda llaquichijca shuj ista jarimi carca. Cutin huaquingunataca rijsicuna o familiacunallatami llaquichin. Noelia 10 huatacunata charijpica, pai causashca ladomandallata shuj jovenmi violarca. Noeliaca ninmi, “manllarishca caimanda, pingaimandami ni piman na villarcani” nishpa.

Quiquinga Na Culpata Charinguichu

Annetteca, paihuan ima pasashcamandaca pai culpata charini yuyanmi. Paica ninmi: “Cutin cutinmi chai tuta ima pasashcataca yarini, difindiringapaj imatapash ashtahuan rurashpami ali caiman carcani. Cuchillohuan chugrichijpimi imatapash ñana ruraita usharcani. Imatapash ashtahuan rurashpachari ali caiman carcani” nishpa.

Noeliapash paillata culparishpami cashna nin: “Ñuca taitamamaca ñuca ñañahuan ishcandi cajpillami canllapi pugllachun saquin carca. Na cazushpami imapash na pasangachu yashpa ñucalla canllapi pugllajurcani. Ñucatalla ricushpami vecinoca pipash na ricujujpi violahuarca. Shina pasashcamandaca ñuca familiaca ninandami sufrirca. Chaimandami ñucallatami culpata charini yashpa ninanda llaquirini” nishpa.

Annette shina, Noelia shina sintirishpaca caita yaripai, violacionga munai na munai fuerzashpa llaquichishcami can. Shinapash huaquingunaca ninmi, paicunamandallatami violai tucushcanga nishpa. Chaimandami pipash violai tucujpica yangata saquin. Shina llaqui pasangapaca ni pipash na munanllu. Quiquin shina llaquichi tucushca cashpaca yaripai, quiquinga na culpata charinguichu.

Na culpata charinichu ninaca facilmi can. Llaqui pasashcataca na fácil cungaita usharinllu. Huaquinguna shina llaqui pasashpaca ni piman na parlashpa paicunallata culparishpa, nali sintirishpami llaquilla causan. Pimanbash na villashpa, upalla quedanaca ¿alicha canga? Shinaca ¿nachu pipash ayudachun villana cangui?

IMA PASASHCATA VILLANAMI CANGUI

Bibliapica Job shuti ali runagumandami parlan. Paica ashtaca llaquicunahuan cashpami cashna nirca, “ñuca almapi [o causaipi] ninanda llaquirishpami villajusha” nishpa (Job 10:1). Quiquinbash shinallata ruranaca alimi canman. Pihuanbash confianzata charishpaca ima pasashcata parlanallami cangui. Shina rurashpallami ali sintiringui.

Ayudachun pihuanbash parlanami cangui. Quiquinlla chai llaquita apaitaca na ushanguichu.

Annetteca shina parlashpami ali sintirirca. Paica ninmi: “Shuj ali ali amigahuanmi parlarcani, paimi ancianocunahuan parlachunbash animahuarca. Shina parlashcamandaca ninandami cushijuni. Ancianocunaca cutin cutin ñucahuan parlashpami animahuarca, imamandapash quiquinga na culpata charinguichu nihuarcami” nishpa.

Noeliaca ima pasashcataca taitamamanmi villarca. Paica ninmi: “Ñuca taitamamaca ima pasashcamanda parlachun animashpami shungu ucupi ama llaquilla cachun, ñucallata ama culirajuchun ayudahuarca” nishpa.

Shinallata Noeliaca ninbashmi: “Diosta mañanami ama llaquilla cachun ayudahuarca. Shina llaqui pasashcata pimanbash na parlai ushashpaca, Diosta mañashpami tucuita nini. Chaimi tranquilo sintirichun ayudahuashca” nishpa.

Quiquinbash shuj punllaca llaquicunata ‘jambina punlla chayajta’ ricunguimi (Eclesiastés 3:3). Chaicamanga quiquinba salud ali cachun samangapaj, ali cosascunapi pensaringapami tiempota llujchina cangui. Ashtahuanbachaca Jehová Diosmanmi quimirina cangui. Paimi ima llaqui japijpipash ayudanga (2 Corintios 1:3, 4).

PIHUANBASH PURI CALLARINGAPACA ¿ÑACHU EDADTA CHARINGUI?

Quiquinba novio cutin cutin nalicunata rurangapaj nijujpica, na manllashpa shinllita cashna ninallami cangui: “Ama shina nichu” o “ama tacarihuaichu” nishpa. Pai saquinataca na manllanachu cangui. Saquishpaca nali jari cashcatami ricuchinga. Quiquinga, pipash tucui shunguhuan respetajta, Diospa mandashcacunata cazuj cajtami ricuna cangui.

Imatapash Nishpa Tacarishpa Huaglichinaca ¿Imata Can?

Corettaca ninmi: “Ñuca 13 o 14 huatacunata charijpica colegiomanda jovengunaca brasierta aisashpa pinganayai, mapa shimicunahuami cashna nin carca: ‘Ñucahuan puñushpaca alipachami yaligringui’” nishpa.

Cai jovenmandaca imatata ninguiman...

  1. ... asingapallachu molestajun?

  2. ... paihuan asiritallachu asirijun?

  3. ... huaglichina munaihuanlla molestajun?

Candiceca ninmi: “Buspi rijujpica shuj jovenga nali shimicunata nishpami, tacari callarihuarca. Chaimi huajtashpa anchuri nircani. Ñucataca locatashnami ricunman quedahuarca” nishpa.

Cai jovengunamandaca imatata ninguiman...

  1. ... asingapallachu molestajun?

  2. ... paihuan asiritallachu asirijun?

  3. ... huaglichina munaihuanlla molestajun?

Bethanyca ninmi: “Shuj jovenga huata enterotami canga juyaillagumi cangui, canhuan puringapami munani nin carca. Ñucaca siempremi na nin carcani. Shinapash huaquinbica maquitami tacarihuan carca. Ama tacarihuaichu nijpipash na uyanllu carca. Shuj punllaca cordonda huataringapaj cumurishca cajpimi tacarishpa yalihuarca” nishpa.

Cai jovenmandaca imatata ninguiman...

  1. ... asingapallachu molestajun?

  2. ... paihuan asiritallachu asirijun?

  3. ... huaglichina munaihuanlla molestajun?

Cai ejemplocunata ricushpaca número 3​pi nishcacunaca cierto cashcatami ricunchi.

Asiringapalla molestana, asingapalla molestana, huaglichina munaihuan molestanaca ¿igualchu can?

Imatapash nali munaihuan nishpa tacarijpica gentecunaca nali sintirinllu. Shina nali sintirishpa imata nijpipash molestashpa catinmi.

Shinaca imatapash nishpa, tacarishpa llaquichinaca nimamanda nalichu can. Shina callarishpaca munai na munaimi nalicunata rurai ushan.

^ párr. 4 Cai temapi huarmicunamanda parlashpapash, cai consejoca jaricunapapashmi can.