Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

LUKONKO 8

Ne kuuka kinyi pabitale kusangisha mbidi pa bukopo?

Ne kuuka kinyi pabitale kusangisha mbidi pa bukopo?

BWAKINYI BI NA MUULO?

Ku kipwa kyooso, abatambukaa na bantu midiyo pa bukopo sunga kwibakalakasha bwa kulala nabo, bikishekishi bansongwa.

BOODYA KUKITA KINYI?

Abakwata Annette pa bukopo, abamuponesha mu nsenga kushi’ye kuuka’shi nkinyi akikyebe kukitshika. Akula’shi: “Natompo kukita mwande mooso bwa kulwa naaye. Napimi kudila kadi kushi eyi kutuuka. Natompo kusulukuta, nasubula mikoolo na kumutapa ngala. Nyi panapusha kapete akatwele mu kikoba kyande. Napusha mbidi yooso ibangele mashika.”

Su noobe baadya kwikala mu mwanda wi byabya, boodya kukita kinyi?

BANDA KUNANGUSHEENA!

Sunga byekala’shi we nka na budimu—pangi nsaa yotambuka bufuku—nkulombeene’nka nkufwila myanda ibubi. Bible akula’shi: “Ta nka penda belubilo abatuukaa kumpala nya, . . . sunga kalolo bwa bakile binangu, mwanda nsaa na myanda yabashabatengyela ayibafwilaa booso.”​—Mulungudi 9:11, NWT.

Bangi ba nsongwa nka bu Annette, mbatambukye nabo pa bukopo kwi muntu abashabauku. Bangi bansongwa namu, mbatambukye nabo kwi muntu abauku pangi mpa na mwina kifuko naabo. Natalie akula bino pabaabadi batambukye naaye pa bukopo kwi nsongwalume baadi mwina mutumba naye’shi: “Napushiishe moo na buufu bukile, nyi bwakinyi ntshinaadi mwiulungule muntu nya.”

TA NKILEMA KYOBE NYA

Annette kyatungunuka’ nka na kwinyongola na leelo bwa bibaadi bikidikye. Akula’shi: “Wawa mwanda ubaadi ukidikye bwaba bufuku ukya ungifuunyu’nka mu binangu. Napusha’nka bu’mi shibaadya kulwa naaye bwa kumutosha nya. Kadi pabatushiishe kapete, moo ubankwatshile. Ntshinaadi na kingi kya kukita nya, kadi nanangushena’shi naadya kukita mwanda kampanda.”

Natalie namu kwete kulwa na kinangu kya kwitopeka. Akula’shi: “Ntshinaadya kumukulupila nya. Bantande abandungwile’shi, su neende mu kwasha paasha pa lupango abitungu nekale na taata’nde, anka ntshinaadi mwibapushiishe nya. Namono’shi napeele yawa nsongwalume mushindo wa kundwisha. Binobino bibaadi bikidikye abikalakasha bikata kifuko kyetu, namono’shi nnami mwibafwishile yaaya nkalashi yooso.”

Su okwete kunangushena bu Annette sunga bu Natalie, uuka kalolo’shi: Muntu abadi basangishe naaye mbidi pa bukopo, ta nkilema kyaye nya. Bangi bantu be kwiumona bu mwanda wi na muulo upeela, pa kubanga kwakula’shi: Nyi bwana bulume bwabwa, mwanda su nsongwakashi nta mukumiine tababaadya kusangisha naye mbidi nya. Aku namu ta kwi muntu akuminaa bwabadya kusangisha naaye mbidi pa bukopo nya. Su we abadi bakite uno mwanda ukile bubi, uuka’shi ta nkilema kyobe nya!

Kebungi, abipushikaa bu bipelepeele kwakula’shi: “Ta nkilema kyobe nya”; kadi bi kwikala bukopo kwibikumiina. Bangi bakwete kulama binangu bibubi abibakyengyesha mwishimba na kwitopeka pabitale bibaadi bikidikye. Kadi kilema nkya nnanyi? Nkyobe su nkya yawa baadi mukulwishe? We kukimba kukita ingi myanda pamutwe pa kwikalakasha mu binangu.

LUNGULA UNGI MUNTU

Bible akula’shi, pa mwanda wa nkalakashi ikile bungi ibaadi nayo, Yoobo muntu sha lulamato bambile’shi: “Naakula n’eshimba dishiidikye!” (Yoobo 10:1) We kupeta bukwashi su okita namu byabya. Kulungula muntu oodi mukulupile kwi nkukwasha bwa kupusha kalolo mwanda ubakukwata na nkukwasha bwa kukatusha binangu bibubi.

Bi kwikala lukalakashi lukata kushala mulame binangu byobe mwishimba. Bwakinyi kupela kulungula ungi muntu bwa kupeta bukwashi?

Annette mmupete’shi uno mwanda ngwa biinyi. Akula’shi: “Ne mwiulungule loole ande a p’eshimba, aye nkundungula bwa kwisamba na ungi mukulu na mukashi’aye bapwe kunyinga mu kikudi ba mu kakongye keetu. Napushishe muloo pa’mi kwibikita.” Abaadi abashala nami misango ibungi na kundungula myanda inaadi nayo lukalo bwa kupusha’shi byabya bibaadi bikitshikye tabibaadi kilema kyande. Takubaadi kilema kyande su nkimune nya.

Akupu, Natalie baadi mulungule na bamutande wawa mwanda. Akula’shi: “Babaadi bankwatshishene, abo nkunyingisha bikata, abyo nkunkwasha bwa kupela kushala na kinyongwa pa bupenka na nsungu munda.”

Natalie bapetele dingi bukome bwa kwela nteko. Akula’shi: “Kwisamba n’Efile Mukulu kubaadi kunkwashe bikata, bikishekishe mu nsaa yampushanga’shi ntshi mulombeene kufungula mukanwe mwande bwa kwiulungula ungi muntu nya. Panaadi neele luteko naadi namono bya kwakula kushii moo. Kubaadi akumpa butaale na kufukama kwishimba.”

N’obe we kumona’shi kwi kipindji kyodi mulombeene ‘kupanda.’ (Mulungudi 3:3, EEM) Kimba bya kukalwiila mbidi na kinangu kyobe. Ikala na nsaa ya kwikisha. Mwanda wi na muulo kukila byoso, kulupila mwi Yehowa Efile Mukulu sha kusambana.​

2 Beena-Kodinda 1:3, 4.

SU TOODI MULOMBEENE BULUNDA

Su we nsongwakashi abatakula bwa kukita mwanda wi butete, tabi bubi kupela musango umune’shi: “Tokitanga byabya napele!” sunga kwakula’shi: “Tonkumanga!” Twealushanga kumongo p’obe kutshiina’shi tala oshaala kushi yawa kuuku oobe. Su batshibi kipwano kyenu pa mwanda wa byabya, ta mu kulombeene nya! We na lukalo na mulume munyingye anemeka mbidi yoobe na myanda yokumiina.

NKONKO ITALE KUKALAKASHA MUNTU BWA KUTAMBUKA NAYE

“Bana balume ku kalaasa abakakanga mooshi wande wa nfunga (soutien) na kundungula myanda i buufu’shi: Ne kupusha buwa bukile su natambuka nabo lusandji.”​—Coretta.

Omono’shi baaba basongwalume bekeele

  1. Abeele naye miseku?

  2. Abamulakilanga?

  3. Abamukalakasha bwa kutambuka naye?

“Mu mootoka, ungi nsongwalume babaanga kundungula myanda i butete na kunkuma pa mbidi. Namukupila ku mboko yaye na kumulungula bwadya kukatuka. Bantala nka bu’mi e na moombe.​—Candice.

Omono’shi uno nsongwalume akimbanga kinyi kwi Candice?

  1. Abeele naye miseku?

  2. Abamulakilanga?

  3. Abamukalakasha bwa kutambuka naye?

“Kipwa kishale, ungi mwana mulume baadi’nka andungula’shi twikale naaye pamune mwanda mmunfule, aku namu namulungwile kebungi’shi ntakumiina.” Ingi nsaa baadi anyukula mboko. Ami nkumutosha, anka tabaadi apusha nya. Dingi efuku aye nkunkupila mboko kwitako panaadi naanya bilaato byande.​—Bethany.

Mu koobe kumona, yawa mwana mulume:

  1. Abeele naye miseku?

  2. Abamulakilanga?

  3. Abamukalakasha bwa kutambuka naye?

Lwuluulo lwi buwa ku yooso ndwa C.

Nkwilekeena kinyi kwi pankatshi pa kukalakasha muntu bwa kutambuka naye na kumulakila sunga kwela miseku?

Kukalakasha muntu bwa kutambuka naye akwikalaa lupese lwa muntu umune. Akuyididiilaa sunga balungula muntu bwadya kuleka.

Kukalakasha muntu bwa kutambuka naye kwi masaku. Mwanda kwi kutakula muntu bwa kusangisha na muntu mbidi pa bukopo.