Skip to content

Skip to table of contents

FEHU‘I 8

Ko e Hā ‘Oku Totonu Ke U ‘Ilo Fekau‘aki mo e Pā‘usi‘i Fakaefehokotaki Fakasinó?

Ko e Hā ‘Oku Totonu Ke U ‘Ilo Fekau‘aki mo e Pā‘usi‘i Fakaefehokotaki Fakasinó?

‘UHINGA ‘OKU MAHU‘INGA AÍ

‘I he ta‘u taki taha ‘oku tohotoho‘i ai ‘a e kakai ‘e laui miliona pe pā‘usi‘i fakaefehokotaki fakasino kinautolu pea ko e to‘utupú ‘a e tāketi tefitó.

KO E HĀ TE KE FAÍ?

Na‘e ha‘aki ‘e he tokotaha fakamālohí ‘a ‘Āneti ki he kelekelé ki mu‘a ia ke ne ‘ilo‘i ‘a e me‘a na‘e hokó. ‘Oku pehē ‘e ‘Āneti: “Na‘á ku feinga ‘aki hoku mālohí kotoa ke fakafepaki‘i ‘a e tamasi‘í. Na‘á ku feinga ke kaila ka na‘e ‘ikai ongo hoku le‘ó. Na‘á ku teke‘i, ‘akahi, tuki‘i mo vaku ‘a e tamasi‘í. Pea ko e taimi ia na‘á ku ongo‘i ai ‘a e tu‘u ha hele ‘iate au. Na‘á ku ongo‘i vaivai ‘aupito.”

Kapau na‘á ke ‘i ha tu‘unga pehē, ‘e fēfē ho‘o fakafeangai ki aí?

TU‘U PEA FAKAKAUKAU!

Neongo te ke mateuteu nai—mahalo pē ‘i ho‘o tokanga he taimi ‘okú ke fononga holo ai he taimi po‘ulí—‘e lava ke hoko ha ngaahi faingata‘a. ‘Oku pehē ‘e he Tohi Tapú: “Ko e pue ‘oku ‘ikai ko e me‘a ‘a e ve‘evave pe, . . . kae‘uma‘a ‘a e tokanga‘ekina ‘oku ‘ikai ko e me‘a ‘a e kakai ‘ilome‘a pe, he ‘oku hokonoa ki he fa‘ahinga kotoa pe ‘a e faingamalie mo e tu‘utamaki.”—Koheleti 9:11.

Ko e to‘utupu ‘e ni‘ihi hangē ko ‘Ānetí, kuo pā‘usi‘i kinautolu ‘e ha sola. Ko e ni‘ihi ‘oku pā‘usi‘i kinautolu ‘e ha taha ‘oku nau maheni mo ia pe pā‘usi‘i nai kinautolu ‘e ha taha pē ‘i he fāmilí. ‘I he ta‘u hongofulu pē ‘a Sēiní, na‘e pā‘usi‘i fakaefehokotaki fakasino ia ‘e ha tamasi‘i to‘utupu na‘e nofo ofi atu ki hono ‘apí. ‘Okú ne pehē: “Na‘á ku fu‘u manavahē mo ongo‘i mā ‘o ‘ikai ai ke u tala ki ha taha ‘i he taimi pē na‘e hoko ai iá.”

‘OKU ‘IKAI KO KOE KE TUKUAKI‘Í

‘Oku kei fekuki pē ‘a ‘Āneti mo e ongo‘i halaia ‘i he me‘a na‘e hokó. ‘Okú ne pehē: “‘Oku ou kei fakakaukau pē ki ai ‘i he taimi kotoa pē. ‘Oku ou ongo‘i na‘e totonu ke u feinga mālohi ange ke fakafepaki‘i ‘a e tamasi‘í. Ko hono mo‘oní, hili hono fakalavea‘i aú na‘á ku ongo‘i mamatea fakataha mo e manavahē. Na‘e ‘ikai ke u toe lava ‘o fai ha me‘a, ka ‘oku ou ongo‘i na‘e totonu ke u fai ha me‘a lahi ange.”

‘Oku toe fāinga ‘a Sēini mo e ongo‘i halaiá. “Na‘e ‘ikai totonu ke u falala tōtu‘a. Na‘e fokotu‘u ‘e he‘eku ongo mātu‘á ha tu‘utu‘uni, kuo pau kiate au mo hoku tokouá ke ma nofo fakataha ma‘u pē ‘i he taimi ‘okú ma va‘inga ai ‘i tu‘á, ka na‘e ‘ikai ke u fanongo. Ko ia ‘oku ou ongo‘i na‘á ku ‘oange ‘a e faingamālie ki hoku kaungā‘apí ke ne fakamamahi‘i au. Ko e me‘a na‘e hokó na‘e uesia ai hoku fāmilí, pea ‘oku ou ongo‘i ko au na‘á ku fakatupunga ‘a e fakalotomamahi lahi ko eni kiate kinautolú. Ko e palopalema lahi taha eni ‘oku ou fāinga mo iá.”

Kapau ‘okú ke ma‘u ‘a e ongo‘i meimei tatau mo ia ‘oku ma‘u ‘e ‘Āneti mo Sēiní, ko e me‘a mahu‘inga taha ke tauhi ma‘u ‘i ho‘o fakakaukaú ko ha tokotaha ‘oku tohotoho‘i ‘oku ‘ikai ko hono lotó ia. ‘Oku ‘ai ‘e he ni‘ihi ‘a e ‘īsiu ko ení ke hā ngali ‘oku ‘ikai mahu‘inga, ‘o ngāue‘aki ‘a e kalofanga ‘o pehē ‘oku anga-maheni pē ia ki he tamaiki tangatá ke nau fai ‘a e tō‘onga ko iá pe ko e tokotaha na‘e tohotoho‘í na‘e loto pē ia ki ai. Ka ‘oku ‘ikai tuha ha taha ke tohotoho‘i. Kapau ko koe ‘a e tokotaha na‘e hoko ki ai ‘a e tō‘onga fakalielia ko ení, ‘oku ‘ikai ko koe ke tukuaki‘í!

Ko e mo‘oni, ‘oku faingofua hono lau ‘a e fakamatalá “‘oku ‘ikai ko koe ke tukuaki‘í;” ka ko e tui ki aí ‘oku mātu‘aki faingata‘a nai ia. ‘Oku tukuloto‘i ‘e he ni‘ihi ‘enau ongo‘i fekau‘aki mo e me‘a na‘e hokó pea ‘oku uesia ai kinautolu ‘e he halaiá mo e ongo‘i feifeitamakí. Ka ko hai ‘oku ‘aonga lahi taha ki ai ‘a e fakalongolongó—ko koe pe ko e tokotaha faikoví? ‘Okú ke mo‘ua‘aki ke ke fakakaukau‘i ha fili ‘e taha.

TALA ‘A E ME‘A NA‘E HOKÓ

‘Oku tala mai ‘e he Tohi Tapú ‘a e taimi na‘e a‘u ai ‘a Siope ki he tumutumu ‘o ‘ene faingata‘a‘ia fakafo‘ituituí, na‘e pehē ‘e he tangata anga-tonu ko ení: “Te u lea ‘i he mamahi hoku laumalie!” (Siope 10:1) Te ke ma‘u ‘aonga nai ‘i hono fai ‘a e me‘a tatau. Ko e talanoa ki ha tokotaha falala‘anga ‘e lava ke ne tokoni‘i koe ke ke mahino‘i lelei ‘a e me‘a na‘e hokó pea te ke ma‘u ai ‘a e fiemālie mei he ongo‘i feifeitamakí.

‘Oku fu‘u fakamafasia ke ke fataki pē ho‘o ngaahi ongo‘í. Fēfē ke ke kumi tokoni ‘aki ha‘o talanoa ia ki ha taha?

Na‘e ‘ilo‘i ‘e ‘Āneti ‘a e mo‘oni ‘o e me‘á ni. ‘Okú ne pehē: “Na‘á ku talanoa ki ha kaume‘a ofi pea na‘á ne faka‘ai‘ai au ke u lea ki ha ni‘ihi ‘o e kau mātu‘a Kalisitiane ‘i he‘eku fakataha‘angá. ‘Oku ou fiefia he na‘á ku fai ia. Na‘a nau talanoa fakataha mo au ‘i ha ngaahi taimi pea na‘a nau tala mai ‘a e me‘a tofu pē na‘á ku fiema‘u ke u fanongo ki aí—ko e me‘a na‘e hokó na‘e ‘ikai ko hoku fo‘ui ia. Na‘e ‘ikai ko e fo‘ui ia ‘o‘oku.”

Na‘e talanoa ‘a Sēini mo ‘ene ongo mātu‘á fekau‘aki mo e pā‘usi‘i ko ení. ‘Okú ne pehē: “Na‘á na poupou‘i au. Na‘á na fakalototo‘a‘i au ke u talanoa fekau‘aki mo e me‘á ni, pea na‘e tokoni ia kiate au ke ‘oua te u fu‘u loto-mamahi mo tukuloto‘i ia.”

Na‘e toe ma‘u ‘e Sēini ‘a e fakafiemālie ‘i he lotú. ‘Okú ne pehē: “Na‘e tokoni kiate au ‘a e talanoa ki he ‘Otuá, tautefito ‘i he ngaahi taimi ko ení ‘i he‘eku ongo‘i ‘oku ‘ikai lava ke u toe falala ki ha taha. ‘I he‘eku lotú, ‘oku lava ke u lea tau‘atāina ai. ‘Oku ‘omi ai kiate au ‘a e ongo‘i mo‘oni ‘o e nonga mo e fiemālie.”

‘E lava foki ke ke ‘ilo‘i ‘oku ‘i ai ‘a e “‘aho ke faito‘o.” (Koheleti 3:3) Tokanga‘i fakaesino mo fakaeongo koe. Ma‘u ha mālōlō fe‘unga. Pea ko e me‘a mahu‘inga tahá, falala ki he ‘Otua ‘o e fakafiemālie kotoa pē, ‘a Sihova.—2 Kolinitō 1:3, 4.

KAPAU ‘OKÚ KE TA‘UMOTU‘A FE‘UNGA KE FAISŌ

Kapau ko ha ta‘ahine koe pea ‘oku tenge ke ke fai ha tō‘onga ta‘ema‘a, ‘oku ‘ikai hala ke ke lea fefeka atu, “Tuku ia!” pe, “To‘o ho nimá meiate au!” ‘Oua te ke manavasi‘i na‘a mole ho kaume‘á. Kapau ‘oku ‘ikai ke mo toe hoko atu koe‘uhí ko e ‘īsiu ko ení, ‘oku ‘ikai taau ia mo koe! ‘Okú ke taau koe mo e tangata mo‘oní, ‘a e tokotaha ‘okú ne faka‘apa‘apa‘i ho sinó mo ho‘o ngaahi tefito‘i mo‘oní.

FEHU‘I FEKAU‘AKI MO E FAKAHOHA‘ASI FAKAEFEHOKOTAKI FAKASINÓ

“‘I he ako lotolotó, na‘e hanga ‘e he tamaiki tangatá ‘o fusi mei mui hoku pōtisí pea fai mo e ngaahi lea tuku hifo—‘o nau pehē te u ongo‘i lelei ange kapau pē te u fehokotaki fakasino mo kinautolu.”—Lōleta.

‘Okú ke fakakaukau ko e tamaiki tangata ko ení na‘a nau

  1. A. Fakakata‘aki ia?

  2. E. Fakamalinga kiate ia?

  3. F. Fakahoha‘asi fakaefehokotaki fakasino ia?

“‘I he loto pasí, na‘e kamata ha tamasi‘i ke ne lea‘aki e ngaahi me‘a fakalielia kiate au mo puke au. Na‘á ku taa‘i hono nimá mo tala ange ke ne ‘unu mama‘o. Na‘á ne sio mai ‘o hangē ‘oku ou fakaseselé.”—Suliana.

Ko e hā ho‘o fakakaukau ki he me‘a na‘e fai ‘e he tamasi‘i ko ení kia Sulianá?

  1. A. Fakakata‘aki ia?

  2. E. Fakamalinga kiate ia?

  3. F. Fakahoha‘asi fakaefehokotaki fakasino ia?

“‘I he ta‘u kuo ‘osí, na‘e toutou tala mai ‘e ha tamasi‘i ‘okú ne sai‘ia ‘iate au pea na‘á ne loto ke ma kaume‘a, neongo na‘á ku toutou tala ange kiate ia ‘ikai. ‘I he taimi ‘e ni‘ihi, na‘á ne amoamo hoku umá. Na‘á ku tala ange ki ai ke tuku, ka na‘á ne kei fai pē. ‘I he ‘aho ‘e taha, lolotonga ‘eku ha‘i hoku suú, na‘á ne taa‘i hoku muí.”—‘Ilisapeti.

‘I ho‘o fakakaukaú, ko e tamasi‘i ko ení na‘á ne:

  1. A. Fakakata‘aki ia?

  2. E. Fakamalinga kiate ia?

  3. F. Fakahoha‘asi fakaefehokotaki fakasino ia?

Ko e fili totonu ki he fehu‘i kotoa ‘e tolu ko ení ko e F.

Ko e hā ‘oku kehe ai ‘a e fakahoha‘asi fakaefehokotaki fakasinó mei he fakamalingá pe fakakata‘akí?

Ko e fakahoha‘asi fakaefehokotaki fakasinó ‘oku tafa‘aki taha pē. ‘Oku hokohoko atu pē ia neongo hono tala ange ‘e he tokotaha ‘oku ma‘ukoviá ki he tokotaha fakamālohí ke tukú.

‘Oku fakatu‘utāmaki ‘a e fakahoha‘asi fakaefehokotaki fakasinó. ‘Oku lava ke iku atu ia ki he tohotohó.