Annette o ḓiwana o no ḓala fhasi a sa athu zwi ṱhogomela uri muthu we a mu wisela fhasi u khou ṱoḓa u mu reipa. U ri: “Ndo lingedza zwoṱhe u itela u lwa nae. Ndo lingedza u tzhema, fhedzi ipfi ḽi si bve. Nda mu sukumedza, nda mu raha, nda mu rwa nga feisi nahone nda mu veta-veta nga ṋala. Nga tshenetsho nda mbo ḓi pfa lufhanga lu tshi nṱhavha. Ndi izwi-ha ndi tshi mbo ḓi fhelelwa nga maanḓa.”

Arali no vha ni vhuimoni vhu fanaho na honoho, no vha ni tshi ḓo vha no ita mini?

Naho arali na ḓilugisela—khamusi nga u dzula no fhaṱuwa musi ni tshi tshimbila vhusiku—zwithu zwivhi zwi nga kha ḓi itea. Bivhili i ri: ‘Mbambe a yo ngo konwa nga we a gidima, u funwa a hu ngo ḓela wa nḓivho. Vhoṱhe vha sokou ṱangana nazwo’ nga tshifhinga tshazwo.’​—Muhuweleli 9:11.

Vhaṅwe vhaswa, vha ngaho Annette, vha vutshelwa nga muthu ane vha si mu ḓivhe. Vhaṅwe vha vutshelwa nga muthu ane vha mu ḓivha kana nga muraḓo wa muṱa. Musi Natalie e na miṅwaha ya fumi fhedzi, o farwa luvhi nga zwa vhudzekani nga muṅwe mutukana wa muhura. U ri: “Ndo vha ndo tshuwa lwe nda shona na u zwi vhudza muṅwe muthu musi zwi tshi kha ḓi tou bva u itea.”

Annette u kha ḓi ḓivhona mulandu nga zwe zwa itea. U ri: “Ndi dzula ndi tshi humbula nga zwe zwa itea honoho vhusiku. Ndi vhona u nga ndo vha ndo tea u vha ndo lwa nga maanḓa anga oṱhe uri ndi mu kunde. Nga murahu ha uri a nṱhavhe nga lufhanga, ndo mbo ḓi dzhenwa nga nyofho. A tho ngo tsha kona u ita tshithu, fhedzi ndi vhona u nga ndo vha ndo tea u vha ndo ita tshiṅwe tshithu.”

Na Natalie u dzula a tshi ḓivhona mulandu. U ri: “Ndo vha ndi songo vhuya nda tea u vha ndo mu fulufhela. Vhabebi vhanga vho vha vho vhea mulayo wa uri nṋe na murathu wanga ri tea u vha ri vhavhili musi ri tshi tamba nnḓa, fhedzi a tho ngo vha thetshelesa. Ndi vhona u nga ndo ṋea muhura wanga tshibuli tsha uri a mpfise vhuṱungu. Zwe zwa itea zwo vhaisa vha muṱani wa hashu nahone ndi ḓivhona mulandu nga u vha pfisa vhuṱungu vhunzhi nga u ralo. Zwenezwo ndi zwone zwine zwa ndina vhukuma.”

Arali ni tshi ḓipfa sa Annette kana Natalie, ni songo vhuya na hangwa uri muthu o reipiwaho u vha o tou kombetshedzwa. Vhaṅwe vhathu vha dzhiela fhasi enea mafhungo, vha amba uri zwo ḓowelea uri vhatukana vha ite nga u ralo kana uri vhathu vho reipiwaho vho tou ḓivhea kha honoho vhuimo. Fhedzi a hu na muthu ane a tea u reipiwa. Arali no vhuya na itwa yeneyo nyito ya tshiṱuhu, ni songo ḓivhona mulandu!

Ndi ngoho uri zwi a leluwa u vhala maipfi ane a ri “ni songo ḓivhona mulandu”; fhedzi u a tenda zwi nga konḓa vhukuma. Vhaṅwe a vha ambi nḓila ine vha ḓipfa ngayo nga zwe zwa itea, vha ḓivhona mulandu nahone vha thoma u humbula nga nḓila yo khakheaho. Fhedzi ndi nnyi ane a vhuyelwa arali na sa amba tshithu​—ndi inwi kana ndi we a ni reipa? Ndi zwa ndeme uri ni ambe nga zwe zwa itea.

Bivhili i amba uri musi Yobo, munna o lugaho, o sedzana na thaidzo khulwane o ri: “Ndi ḓo bula zwine zwa mbavha mbiluni.” (Yobo 10:1) Ni nga vhuyelwa arali na ita zwi fanaho. U amba na muthu ane na mu fulufhela zwi nga ni thusa uri ni ṱanganedze zwe zwa itea na u ni rula muhwalo.

Annette o ṱhogomela uri zwenezwo ndi ngoho. U ri: “Ndo amba na khonani yanga khulwane nahone a nṱuṱuwedza uri ndi ambe vhahulwane vho vhalaho vha Vhakriste tshivhidzoni tshine nda ṱanganela khatsho. Ndi a livhuha nge nda ita zwenezwo. Vho dzula fhasi na nṋe lwo vhalaho nahone vha mmbudza uri zwe zwa itea a si mulandu wanga. Zwoṱhe zwo vha zwi si mulandu wanga.”

Natalie o amba na vhabebi vhawe nga ha u farwa hawe luvhi. U ri: “Vho ntikedza. Vho nṱuṱuwedza uri ndi ambe nga hazwo nahone zwenezwo zwo nthusa uri ndi si ṱungufhale na u halifha.”

Natalie o dovha a khuthadzwa nga u rabela. U ri: “U amba Mudzimu zwo nthusa, zwihuluhulu nga zwifhinga zwe nda vha ndi tshi ḓipfa ndi sa ṱoḓi u amba na muthu. Musi ndi tshi rabela, ndi kona u amba ndo vhofholowa. Musi ndi tshi rabela ndi ḓipfa ndi na mulalo nahone ndo dzika.”

Na inwi ni ḓo zwi ṱhogomela uri “u ilafha hu na tshifhinga tshaho.” (Muhuweleli 3:3) Ḓiṱhogomeleni siani ḽa ṋama na ḽa maḓipfele. Ni awele lwo eḓanaho. Tsha ndeme vhukuma ndi u ḓitika nga Yehova, Mudzimu wa u khuthadza hoṱhe.​—2 Vhakorinta 1:3, 4.

Arali ni musidzana nahone ni tshi kombetshedzwa uri ni ḓifare nga nḓila i songo kunaho, zwi vha zwi songo khakhea arali na amba nga tshivhindi uri, “Ni songo ita hezwo!” kana, “Litshani u mpfara-pfara!” Ni songo ofha uri muṱhannga waṋu u ḓo mbo ḓi ni litsha. Arali a khaukana na iṅwi nga ṅwambo wa zwenezwi, ngoho ndi uri o vha a songo ni fanela! No fanelwa nga munna vhukuma, ane a ṱhonifha muvhili waṋu na maitele ane na tshila ngao.

“Musi ndi phuraimari, vhatukana vho vha vha tshi kokodza bra yanga nga murahu nahone vha mmbudza zwithu zwi songo ṱambaho—zwi ngaho uri ndi ḓo takala vhukuma arali nda ita zwa vhudzekani navho.”​—Coretta.

Ni humbula uri vhenevho vhatukana vho vha

1. Vha tshi khou tamba nae?

2. O vha a tshi khou sumbedza uri u na dzangalelo khae?

3. Vha tshi khou mu dina siani ḽa zwa vhudzekani?

“Musi ndi bisini, muṅwe mutukana o thoma u mmbudza zwithu zwo bvaho nahone a mpfara-pfara. Ndo mbo ḓi mu vhanda tshanḓa nda mu vhudza uri a nditshe. A ndavhelesa nga nḓila ye zwa tou nga ndo ṱangana ṱhoho.”​—Candice.

Ni vhona u nga uyu mutukana o vha a tshi khou ita mini kha Candice?

1. O vha a tshi khou tamba nae?

2. O vha a tshi khou sumbedza uri u na dzangalelo khae?

3. O vha a tshi khou mu dina siani ḽa zwa vhudzekani?

“Ṅwahani wo fhiraho, muṅwe mutukana o vha a tshi dzulela u mmbudza uri u a ntakalela nahone u ṱoḓa u ḓibvisa na nṋe, naho ndo mu vhudza lunzhi-lunzhi a thi funi. Nga zwiṅwe zwifhinga o vha a tshi nkwama-kwama. Ndo vha ndi tshi mu vhudza uri a nditshe, fhedzi a ḓi bvela phanḓa. Ḽiṅwe ḓuvha musi ndi tshi khou vhofha thambo dza zwienda, a mbo ḓi vhanda pfuralelo dzanga.”​—Bethany.

Ni vhona u nga uyu mutukana:

1. O vha a tshi khou tamba nae?

2. O vha a tshi khou sumbedza uri u na dzangalelo khae?

3. O vha a tshi khou mu dina siani ḽa zwa vhudzekani?

Phindulo ya dzenedzi mbudziso dzoṱhe ndi C.

Ndi mini zwine zwa ita uri u dina muṅwe muthu siani ḽa zwa vhudzekani zwi fhambane na u sumbedza u vha na dzangalelo kha muṅwe muthu kana u sokou tamba nae?

U dina siani ḽa zwa vhudzekani zwi takadza muthu ane a khou zwi ita fhedzi. Onoyo muthu u bvela phanḓa a tshi khou zwi ita naho muthu ane a khou mu dina a amba uri a litshe.

U diniwa siani ḽa zwa vhudzekani ndi mafhungo mahulwane. Zwi nga ita uri ni fheleledze no reipiwa.