Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

KITANGO 1

“Wafwainwa Kupopwelatu Yehoba Lesa Wobe”

“Wafwainwa Kupopwelatu Yehoba Lesa Wobe”

MATEO 4:10

PAIMENA KITANGO: Kyalengela kubwezha bupopweshi bwa kine

1, 2. Yesu wayile byepi mungye mu Yuda mu kimye kya mwela wa mebele mu 29 C.E., kabiji ñanyi bintu byamumwekejile byo ajinga kokwa? (Monai kipikichala kitanshi.)

KYAJINGA kimye kya mwela wa mebele mu 29 C.E, Yesu po ayile mungye, mu jisaka jiji ku buyeke bwa Kalunga Kafwa. Byo abatizhiwe ne kushingwa na mupashi, mupashi wazhila wamutwajile mu jisaka. Yesu byo ajinga ku ino mpunzha ya mitumba ne tunkololongwa, wazhikijilwenga na nzala na kulomba ne kulanguluka languluka pa bintu. Kyamweka byo ajinga kokwa, Yehoba wisambilenga na Mwananji pa bintu bikamumwekela kulutwe.

2 Yesu byo afwile bingi nzala, Satana popo aishile ko ajinga. Byamwekele bisolola kintu kyanema bingi kwi atweba bonse batemwa bupopweshi bwa kine.

“Umvwe wi Mwana Lesa . . . ”

3, 4. (a) Ñanyi byambo byaingijishe Satana mu meseko atanshi abiji, kabiji wakebelenga’mba Yesu atendeke kuzhinauka ka? (b) Lelo jino, Satana wingijisha byepi ano mashinda?

3 Tangai Mateo 4:1-7. Patanshitu Satana waesekele Yesu jibiji na byambo bya bujimbijimbi bya kuba’mba, “Umvwe wi mwana Lesa.” Nanchi Satana wazhinaukilenga’mba Yesu kechi wajinga Mwana Lesa nenyi? Ine. Satana wajinga malaika saka akyangye kusatuka. Onkao mambo, wayukile kuba’mba Yesu wajinga Mubeji wa Lesa. (Kol. 1:15) Kabiji Satana wafwainwa waumvwine byaambile Yehoba kimye kyabatizhiwe Yesu amba: “Uno ye Mwanami ye natemwa, mo mmwena lusekelo.” (Mat. 3:17) Kampe wakebelenga Yesu kutendeka kuzhinauka Shanji amba kechi wamuta muchima ne. Mu lweseko lutanshi lo amwambijile kwalula mabwe ke shinkwa, kyajingatu nobe Satana ubena kumwambila’mba, ‘Byo uji Mwana Lesa, mambo ka Lesa o abujila kukupa kajo muno mu jisaka mo uji?’ Mu lweseko lwa bubiji, Satana waambijile Yesu kwitaya panshi kufuma pa jikonka ja nsakwa ya nzubo ya Lesa. Kyajingatu nobe ubena kumwambila’mba, ‘Byo uji Mwana Lesa, nanchi kechi waketekela’mba Lesa usakukuzhikijila nenyi?’

4 Ne lelo jino, Satana wingijisha mashinda epasha na ano. (2 Ko. 2:11) Inge Satana wamona kuba’mba twakooka nangwa twalefulwa, popo eya na kwitulukuka mu mashinda o twabula ne kuketekela. (2 Ko. 11:14) Ukeba twitabile’mba Yehoba kechi witutemwa ne kwituta muchima ne. Kabiji Satana ukeba’mba tubule kuketekela Yehoba kuba’mba ukafikizha byo etulaya mu Mambo anji. Abo ke bubela bufiita. (Yoa. 8:44) Pano twakonsha kushinda byepi ano meseko?

5. Yesu waubile byepi mu lweseko lubiji lutanshi?

5 Twayai tumone Yesu byo aubile mu lweseko lubiji lutanshi. Yesu waketekejile bingi Shanji kabiji wayukile’mba wamutemwa bingi. Yesu pa kukana lweseko lwa kwa Satana, waambilenga byanembwa mu Mambo a Lesa. Yesu watongwele binembelo muji jizhina ja Lesa ja Yehoba. (Mpitu. 6:16; 8:3) Kutongola jizhina ja Shanji kwamwesheshetu patoka kuba’mba Yesu waketekejile bingi Shanji. Mambo jizhina ja Yehoba jilumbulula’mba ukafikizha milaye yanji yonse. *

6, 7. Twakonsha kushinda byepi meseko a kwa Satana?

6 Kulondela byaamba Mambo a Lesa ne kulanguluka pa bilumbulula jizhina ja Yehoba kuketukwasha kushinda meseko a kwa Satana. Kulanguluka pa Binembelo byalumbulula Yehoba byo etutemwa, ne byo ata muchima bapopweshi banji bapopomenwa, kuketulengela kukana byamba Satana amba Yehoba kechi witutemwa ne. (Sala. 34:18; 1 Pe. 5:8) Inge saka tuvuluka’mba Yehoba kimye kyonse uba bintu monka mwayila jizhina janji, tukamuketekela na muchima yense kuba’mba ukafikizha milaye yanji yonse.—Maana 3:5, 6.

7 Ñanyi kintu kikeba Satana? Ñanyi kintu kyo akeba kwi atweba? Mukumbu wa buno bwipuzho uji mu lweseko lwa busatu Satana lo asekele Yesu.

“Umvwe Umfukamine ne Kumpopwela”

8. Mu lweseko lwa busatu, Satana wasolwele byepi kine kintu kyo akebelenga?

8 Tangai Mateo 4:8-11. Mu lweseko lwa busatu, Satana popo aambile kyo akebelenga. Satana wamwesheshe Yesu (kyamweka mu kimwesho) “bufumu bonse bwa pano pa ntanda ne lukumo lwabo.” Bino kechi wamumwesheshe byatama byajingamo ne. Kepo aambijile Yesu kuba’mba: “Abye byonse nsakukupa umvwe umfukamine ne kumpopwela.” * Satana wakebelenga kumupopwela. Satana wakebelenga’mba Yesu asatukile Shanji kuba’mba apopwelenga aye. Satana wamwene kuba’mba jo jishinda japeela ja kumongwelamo. Walangulukilenga’mba kino kikalengela Yesu kwikala na bulume ne bunonshi bwa pano pa ntanda kwa kubula kupita mu makatazho nabiji kumupuma, kumuvwika munchinya wa miiba ne kumwipaya pa kichi kya lumanamo. Luno lweseko lwabayile bingi. Yesu wayukile kuba’mba makafulumende onse a pano pa ntanda aji mu bulume bwa kwa Satana. (Yoa. 12:31; 1 Yoa. 5:19) Onkao mambo, Satana wakebelenga kongola Yesu kumufumya kwi Shanji kuba’mba asankilepo bupopweshi bwa kine.

9. (a) Ñanyi kintu Satana kyo akebesha ku bapopweshi ba kine, kabiji witweseka byepi? (b) Kupopwela kwetu kwavwangamo ka? (Monai kakitenguluzha ka kuba’mba, “Kupopwela Kulumbulula Ka?”)

9 Ne lelo jino, Satana ukeba kwitongola kuba’mba tumupopwelenga luntunanwa nangwa ne. Byo aji “lesa wa buno bwikalo,” bonse baji mu bupopweshi bwa bubela, ko kuba’mba Babilona Mukatampe ye ye bapopwela. (2 Ko. 4:4) Nangwa kya kuba Satana uji na bapopweshi bavula ba bubela, bino ukikebesha bingi bapopweshi ba kine kuleka kuba kyaswa muchima wa Lesa. Ukeba kwitongola na bunonshi ne kutumbalala kwa mu ino ntanda, ne kwitulengela kumona mizhilo ya bwina Kilishitu kuba’mba ke ‘kumanama na mambo a bololoke.’ (1 Pe. 3:14) Inge witongola kabiji twasankilapo bupopweshi bwa kine ne kwikala ku lubaji lwanji, ko kuba’mba tubena kupopwela Satana kabiji waikala ke lesa wetu. Pano twakonsha kuchinuzhuka byepi kino?

10. Yesu waubile byepi mu lweseko lwa busatu, kabiji mambo ka o aubijile bino?

10 Pano twayai tumone Yesu byo aubile mu lweseko lwa busatu. Na mambo a kuba Yesu wajinga wakishinka kwi Yehoba, wamwambijile ponkapotu Satana kuba’mba, “Fuma papo Satana!” Byonkatu byo aubile byo bamwesekele pa bimye bitanshi bibiji, Yesu waambile byambo biji mu buku wa Mpitulukilo ya mu Mizhilo paji jizhina ja Lesa amba: “Mambo kyanembwa’mba: ‘Wafwainwa kupopwelatu Yehoba Lesa wobe ne kumwingijila aye yenka kwapwa.’” (Mat. 4:10; Mpitu. 6:13) Yesu wakaine bwikalo bwa kutumbalala bwa pa kakimye kacheche kabiji bwa kubula kupita mu makatazho. Wayukile’mba wafwainwatu kupopwela Shanji kwapwa. Inge wafukamine ne kumupopwela Satana nangwa pachechetu, inge kyamwesheshe kuba’mba wasatukila Lesa. Yesu wakainetu nsalansala kupopwela Satana. Yesu byo akaine, “Diabola wamushile.” *

“FUMA PAPO SATANA!” (Monai jifuka 10)

11. Twakonsha kushinda byepi Satana ne meseko anji?

11 Byonka byaubile Yesu, ne atweba twakonsha kushinda Satana ne meseko a mu ino ntanda ibi mambo twifuukwila atweba bene bya kuba. Yehoba witupa luusa lwa kwifuukwila bintu. Onkao mambo, kafwako wakonsha kwitulengela kusankilapo bupopweshi bwa kine ne. Nangwatu Satana kechi wakonsha kuba bino ne. Inge twatwajijila kwikala bakishinka ne ‘kumwimena [Satana] saka twakosa mu lwitabilo,’ kijitu nobe tubena kwamba’mba: “Fuma papo Satana!” (1 Pe. 5:9) Satana wamushile Yesu byo amukaine na jiwi jakosa. Ne atweba kyo kimotu, Baibolo waamba’mba: “Diabola mukanai ne aye ukemunyema.”—Yako. 4:7.

Twakonsha kushinda Satana ne meseko a mu ino ntanda (Monai mafuka 11, 19)

Mulwanyi wa Bupopweshi bwa Kine

12. Mu bujimi bwa Edena, Satana wisolwele byepi kuba’mba ye mulwanyi wa bupopweshi bwa kine?

12 Mu lweseko lwapeleleko, Satana wamwesheshetu patoka kuba’mba ye mulwanyi mutanshi wa bupopweshi bwa kine. Kintu kyaubile Satana mu bujimi bwa Edena kyamwesheshetu patoka’mba washikwa bingi bupopweshi bwa Yehoba. Byo aongwele Evwa, kabiji Evwa naye byo alengejile Adama kubula kukookela byamubujile Yehoba, Satana wibalengejile kwikala mu bukalama bwanji kuba’mba bamukookelenga. (Tangai Ntendekelo 3:1-5; 2 Ko. 11:3; Lum. 12:9) Ko kuba’mba waikele lesa wabo, ne abo baikele bapopweshi banji, nangwa kya kuba kechi bayukile mwine wibajimbaikilenga ne. Kabiji byo atendekele bobwa bunsatuki mu bujimi bwa Edena, Satana kechi walengulwilengatu bumfumu bwa Yehoba ne, bino wakebelenga ne kuvulañanya bupopweshi bwa kine. Mu ñanyi jishinda?

13. Bupopweshi bwa kine bwakwatankana byepi na bumfumu bwa Yehoba?

13 Satana byo alengulwile bumfumu bwa Yehoba, ko kuba’mba walengulwile ne bupopweshi bwa kine. Yehoba ye ye twafwainwatu kupopwela mambo ye Mfumu ‘walengele bintu byonse.’ (Lum. 4:11) Yehoba byo alengele Adama ne Evwa ne kwibabika mu bujimi bwa Edena, bajinga balumbuluka, kabiji byobyo akebelenga kuba’mba bantu bonse mu ntanda bakekale balumbuluka bakepana bene kupopwelangatu aye kwapwa. (Nte. 1:28) Satana byo alengulwile bumfumu bwa Yehoba, wakebelenga’mba bantu bapopwelenga aye kechi Nkambo Mfumu Yehoba ne.—Yako. 1:14, 15.

14. Nanchi Satana wakonsheshe kuzhiya bupopweshi bwa kine nyi? Lumbululai.

14 Nanchi Satana wakonsheshe kuzhiya bupopweshi bwa kine nyi? Waongwele Adama ne Evwa ne kwibalengela kuleka kupopwela Lesa. Ne lelo jino, Satana watwajijila kulukuka bupopweshi bwa kine, ukeba kongola bantu bavula kwibafumya kwi Yehoba Lesa. Watwajijile na kujimbaika bapopweshi ba Yehoba bajingako kala. Mu myaka ya bena Kilishitu batanshi, Satana walengejile bantu kusatukila kipwilo kya bena Kilishitu kabiji bupopweshi bwa kine bwamwekelengatu nobe bwazhiya. (Mat. 13:24-30, 36-43; Byu. 20:29, 30) Ku ntendekelo ya myaka kitota kya bubiji, bapopweshi ba kine bebatwajile mu buzha bwa ku mupashi mu Babilona Mukatampe, bupopweshi bwa bubela bwa ntanda yonse. Satana wakankalwa kuzhiya bupopweshi bwa kine. Kafwako wakonsha kukanya Lesa kuba kyaswa muchima wanji ne. (Isa. 46:10; 55:8-11) Jizhina janji javwangwamo mu kino, kabiji ubila bintu monka mwayila bilumbulula jizhina janji. Yehoba kechi ukankalwa kuba kyaswa muchima wanji ne.

Mwine Utundaika Bupopweshi bwa Kine

15. Yehoba waubile byepi pa kukambula basatukile mu bujimi bwa Edena pa kuba’mba kyaswa muchima wanji kyubiwe?

15 Yehoba bukiji bukiji wafumishemo bansatuki mu Edena, pa kuba’mba kyaswa muchima wanji kikobiwe. (Tangai Ntendekelo 3:14-19.) Nangwatu ba Adama ne Evwa byo bajinga mu Edena, Yehoba wafingile bano bansatuki basatu kutendekela kwi Satana, Evwa, apa bino ne Adama. Mu byambo byo aambijile Satana, Yehoba waambijile jimo kuba’mba kukeya “mwana” ukapwisha bunsatuki bwaletele Satana. Uno “mwana” walayilwe wajinga na mwingilo wabaya wa kubwezha bupopweshi bwa kine byonka byakebelenga Lesa patanshi.

16. Byo bamusatukijile mu bujimi bwa Edena, Yehoba watwajijile byepi kuba kyaswa muchima wanji?

16 Yehoba watwajijila kuba kyaswa muchima wanji nangwa kya kuba bamusatukijile mu Edena. Wanengezhezhe kuba’mba bantu babula kulumbuluka bamupopwelenga byonka byo akeba, byonka byo tukafunda mu kitango kyalondelapo. (Hebe. 11:4–12:1) Watangijile na mupashi banembele Baibolo nabiji Isaya, Yelemiya ne Ezikyo kunemba bungauzhi bwaambilenga pa kubwezha bupopweshi bwa kine. Kubwezha bupopweshi bwa kine kyo kishina kyaambapo Baibolo yense. “Mwana” walayilwe aye Yesu Kilishitu ye ukafikizha buno bungauzhi bonse. (Nga. 3:16) Yesu byo akumbwile pa lweseko lwa busatu bimwesha patoka kuba’mba ye mwine utundaika bupopweshi bwa kine. Yehoba watongwele Yesu kuba’mba akafikizhe bungauzhi bonse bwaamba pa kubwezha bupopweshi bwa kine. (Lum. 19:10) Ukafumya bantu ba Lesa mu buzha bwa ku mupashi ne kubwezha bupopweshi bwa kine byonka byo bwajinga kala.

Mwafuukulapo Kuba Ka?

17. Mambo ka bungauzhi bwa mu Baibolo bwaamba pa kubwezha bupopweshi bwa kine o bwanemena?

17 Kufunda pa bungauzhi bwa mu Baibolo bwa kubwezha bupopweshi bwa kine kukosesha bingi lwitabilo lwetu. Buno bungauzhi bwitutundaika bingi mambo bwitulengela kutengela kimye bilengwa byonse bya mwiulu ne pano pa ntanda, po bikakwatankana kupopwela Nkambo Mfumu Yehoba mu bukine. Buno bungauzhi bwitulengela kwikala na luketekelo, mambo bwaamba pa milaye imo yawama bingi iji mu Mambo a Lesa. Nanchi atweba bonse kechi tukebesha kumona bikafika milaye ya Yehoba, nabiji mulaye wa kusangula bafwa, wa kwalula ino ntanda ke paladisa, kabiji ne mulaye wa bumi bwalumbuluka bwa myaka ne myaka nenyi?—Isa. 33:24; 35:5, 6; Lum. 20:12, 13; 21:3, 4.

18. Ñanyi bintu byo tusakufunda mu uno buku?

18 Mu uno buku, tusakufunda pa bungauzhi buji mu buku wa Ezikyo. Buno bungauzhi bwavula bwaamba kikatakata pa kubwezha bupopweshi bwa kine. Tusakufunda bungauzhi bwaawile Ezikyo byo bwakwatankana na bungauzhi bukwabo, Kilishitu byo akebufikizha ne byo tukamwenamo.—Monai kakitenguluzha ka kuba’mba “Biji mu Buku wa Ezikyo.”

19. Ñanyi bintu byo mwafuukulapo kuba, kabiji mambo ka?

19 Yesu byo ajinga mu jisaka mu Yuda mu 29 C.E., Satana wakankelwe kumongola kuba’mba amufumye mu bupopweshi bwa kine. Pano nga atweba kiji byepi? Satana ne lelo jino ubena kukebesha bingi kwitongola kuba’mba etufumye mu bupopweshi bwa kine. (Lum. 12:12, 17) Uno buku usakwitukwasha kutwajijila kushinda meseko a kwa Satana. Ñambilo ne byubilo byetu byafwainwa kumweshanga’mba tulondela byambo bya kuba’mba, “Wafwainwa kupopwelatu Yehoba Lesa wobe.” Tukemwena Yehoba byo akafikizha kyaswa muchima wanji, kimye bonse mwiulu ne pano pa ntanda po bakwatankana kupopwela Yehoba na muchima yense byonka byo akeba mu bupopweshi bwa kine!

^ jifu. 5 Bamo bayuka’mba jizhina ja Lesa jilumbulula’mba, “Wikela Monse mo Akebela.” Kino kyailamo mambo Yehoba Mulenga kabiji ufikizha milaye yanji.

^ jifu. 8 Kwesakana na buku umo waamba pa Baibolo, waamba pa byambo byaambile Satana amba: “Byonka byo kyajinga kwi Adama ne Evwa byo baesekelwe, bantu bene besajilapo kana kuba kyaswa muchima wa Satana nangwa kuba kyaswa muchima wa Lesa, ko kuba’mba kupopwela Satana nangwa kupopwela Lesa. Satana witumbijika mwine amba lesa wakila Lesa wa kine.”

^ jifu. 10 Meseko anembwa mu buku wa Mambo Awama anembele Luka kechi aji mu ndonda ne, bino anembwa mu Mateo aji mu ndonda. Akilangulukai pa bino bishinka bisatu, (1) Mateo pa kutendeka kunemba lweseko lwa bubiji, mukuku watendeka na kyambo kya kuba’mba “Kepo” ko kuba’mba wanembele monka mo alondankenejile meseko. (2) Kyayilamo kuba’mba meseko atanshi abiji atendeka na byambo bya kuba’mba, “Umvwe wi mwana Lesa,” ko kuba’mba lweseko lwalondejilepo lwajinga lwa luntunanwa lwa kulala muzhilo mutanshi. (Lupu. 20:2, 3) (3) Byambo byaambile Yesu bya kuba’mba, “Fuma papo Satana!” wibyambile pa lweseko lwa busatu lwapeleleko.—Mat. 4:5, 10, 11.