1, 2. Jesu naaipumani cwañi mwa lihalaupa la Judea mwa mbumbi ya silimo sa 29 C.E., mi ki lika mañi zene ezahalile ku yena? (Mubone siswaniso sesi fahalimu.)

NELI kwa makalelo a mbumbi ya silimo sa 29 C.E., mi Jesu naali mwa lihalaupa la Judea, ili kwa mutulo wa Liwate Lelishwile. Naaisizwe kwa sibaka seo ki moya okenile hamulaho feela wa kukolobezwa ni kutoziwa. Hanaali mwa sibaka seo, ili mwa lihalaupa lelinani macwe ni misindi yetungile, Jesu nasaatandile mazazi a 40 inzaa itima lico, inze alapela, ni kunahanisisa. Ka nako yeo, mwendi Jehova naaambolanga ni Mwanaa hae, ili kumutusa kuitukiseza zeneka ezahala kwapili.

² Jesu hasaafelezwi ki maata kabakala tala, Satani ataha ku yena. Zeneezahalile hamulaho libonisa taba ya butokwa yeama batu kaufela babalata kulapela Jehova ka nzila yelukile, kukopanyeleza cwalo ni mina.

3, 4. (a) Ki manzwi mañi anaabulezi Satani kwa makalelo hanaalikile Jesu lwapili ni lwabubeli, mi mwendi naabata kuli Jesu akakanye lika mañi? (b) Satani ulika cwañi batu ka nzila yeswana kacenu?

³ Mubale Mateu 4:1-7. Satani hanaalikile Jesu lwapili ni lwabubeli, naakalisize ka kubulela kuli: “Haiba u mwanaa Mulimu.” Kana Satani naakakanya kuli Jesu ki Mwanaa Mulimu? Batili. Satani, yanaabanga yomuñwi wa bana ba Mulimu, naaziba hande kuli Jesu  ki mweli wa Mulimu. (Makolo. 1:15) Satani hape naaziba manzwi anaabulezi Jehova kuzwelela mwa lihalimu ka nako yanaakolobezwa Jesu, ali: “Yo ki Mwanaka, yalatwa, yanitabisa.” (Mat. 3:17) Mwendi Satani naabata kuli Jesu akakanye ka za haiba Ndatahe naasepeha mi naamutokomela luli. Hanaalikile Jesu lwapili, ka kubata kuli afetule macwe kuba sinkwa, Satani ka nzila yeñwi naatalusa kuli: ‘Haubona u Mwanaa Mulimu, ki kabakalañi Ndataho hasakufi sakuca mwa lihalaupa lelisina lico le?’ Hanaalikile Jesu lwabubeli, ka kubata kuli atule fa muongola wa tempele, Satani ka nzila yeñwi naatalusa kuli: ‘Haubona u Mwanaa Mulimu, kana luli unani sepo ya kuli Ndataho uka kusileleza?’

⁴ Satani uitusisa linzila zeswana kacenu. (2 Makor. 2:11) Muliki yo walibelelanga kufitela balapeli ba niti bafokola kamba kuzwafa, kihona abalika, hañata uezanga cwalo ka linzila zesalemusehi. (2 Makor. 11:14) Ulika kulupuma kuli lunahane kuli Jehova haakoni kululata ni kuli halukoni kumutabisa. Hape Muliki yo ubata kuli lulumele kuli Jehova hasepehi, kuli haana kutaleleza zasepisize mwa Linzwi lahae. Kono bo ki buhata bobumaswe hahulu. (Joani 8:44) Lukona kubuhanyeza cwañi?

5. Jesu naalabile cwañi hanaalikilwe ki Satani lwapili ni lwabubeli?

⁵ Munyakisise mwanaaezelize Jesu hanaatahezwi ki miliko yemibeli yeo. Naasika kakanya kuli Ndatahe wamulata, mi naasepile hahulu Ndatahe. Kapili-pili, Jesu ahanela Satani ka kuama kwa Linzwi la Ndatahe leliñozwi ka moya okenile. Jesu mane naamile kwa mañolo abonisa libizo la Mulimu, lona la Jehova. (Deut. 6:16; 8:3) Mwanaa Mulimu naabonisize ka kutala kuli usepile Ndatahe ka kuitusisa libizo la Jehova, ili libizo leliipitezi lelibonisa kuli Jehova ukataleleza lisepiso zahae kaufela. *

6, 7. Lukona kuhanyeza cwañi miliko yesalemusehi ya Satani?

⁶ Lwakona kuhanyeza miliko yesalemusehi ya Satani ka kuitinga fa Linzwi la Jehova ni ka kunahanisisa zelitalusa libizo la Mulimu. Haiba lulumela zeibulela Bibele kuli Jehova walulata ni kuli waiyakatwa balapeli bahae, kukopanyeleza cwalo ni babalobehile lipilu, lukahanyeza buhata bwa Satani bwa kuli Jehova haakoni kululata kamba kuli halukoni kumutabisa. (Samu 34:18; 1 Pit. 5:8) Mi haiba luzwelapili kuhupula kuli Jehova uezanga lika ka kulumelelana ni zelitalusa libizo lahae, lukasepa hahulu Mulimu yatalelezanga lisepiso zahae.—Liprov. 3:5, 6.

⁷ Ki ufi mulelo omutuna wa Satani? Ki nto mañi luli yabata ku luna? Lwakona kufumana likalabo kwa lipuzo zeo halunyakisisa zeneezahezi Satani hanaalikile Jesu lwabulaalu.

8. Satani naabonisize cwañi zanaabata luli hanaalikile Jesu lwabulaalu?

⁸ Mubale Mateu 4:8-11. Satani hanaalikile Jesu lwabulaalu, naabonisize mulelo wahae luli. Satani naabonisize Jesu (mwendi mwa pono) “mibuso kaufela ya lifasi ni kanya yayona,” kono  naasika mubonisa bumaswe bwayona. Kihona abulelela Jesu kuli: “Ze kamukana nika kufa zona haiba uwa ka mañwele ni kunilapela feela hañwi.” * Sanaabata luli Satani ki kulapelwa! Satani naabata kuli Jesu atuhele kusepahala ku Ndatahe ni kubonisa kuli Muliki yo ki yena mulimu wahae. Satani naabata kufa Jesu lika zenebonahala inge kuli nelikona kumutusa. Naabonisize kuli Jesu naakaba ni maata ni bufumu bwa macaba mi naasike anyanda, ili kutalusa kuli naasike aapeswa kuwani ya miutwa, naasike ashapakiwa, mi naasike apahekwa fa kota ya linyando. Jesu naalikilwe luli. Naaziba kuli Satani ki yena yazamaisa mibuso ya lifasi! (Joani 12:31; 1 Joani 5:19) Ka niti, Satani naakona kufa Jesu nto ifi kamba ifi kuli amutuhelise kusebeleza Jehova.

9. (a) Ki lika mañi luli zabata Satani kwa balapeli ba niti, mi ululikanga cwañi? (b) Kulapela Mulimu kuamañi? (Mubone mbokisi yeli, “Kulapela Kutalusañi?”)

⁹ Satani ni kacenu ubata kuli lumulapele, ibe ka nzila yelemuseha kamba yesalemusehi. Ka kuba “mulimu wa lifasi le,” ki yena yaamuhela sebelezo yeezwa ki bulapeli kaufela bwa Babilona Yomutuna. (2 Makor. 4:4) Nihaike kuli ulapelwa ki batu babañata-ñata baba mwa bulapeli bwa buhata, ubata kulika balapeli ba niti kuli bapalelwe kueza tato ya Mulimu. Ulukukueza kuli luipatele sifumu ni maata mwa lifasi lahae kufita kupila bupilo bwa Sikreste ili bo fokuñwi bukona kutahisa kuli lunyande “kabakala kuluka.” (1 Pit. 3:14) Haiba lulumeleza Satani kulutuhelisa kulapela Jehova  ka nzila yelukile ni kuswalisana ni lifasi lahae, kuswana feela inge kuli luwile ka mañwele ni kulapela Satani, kumueza mulimu waluna. Lukona kutula cwañi muliko wo?

10. Jesu naalabile cwañi hanaalikilwe lwabulaalu, mi ki kabakalañi?

¹⁰ Halunyakisiseñi zanaaezize Jesu hanaalikilwe lwabulaalu. Ka kubonisa kuli wasepahala ku Jehova, Jesu naalelekile Muliki yo kapili-pili, ka kubulela kuli: “Zwa Satani!” Sina mwanaaezelize hanaalikilwe lwapili ni lwabubeli, Jesu hanaalikilwe lwabulaalu, naamile kwa liñolo la Deuteronoma lelibonisa libizo la Mulimu, ka kubulela kuli: “Kuñozwi kuli: ‘Ki Jehova Mulimu wahao yeulukela kulapela, mi ki yena feela anosi yeulukela kufa sebelezo yekenile.’” (Mat. 4:10; Deut. 6:13) Ka kueza cwalo, Jesu naahanile kupila bupilo bwa kubata kububana bobuina nako yenyinyani mi hape naahanile kupila bupilo bobunde bobusina manyando. Naalemuhile kuli ki Ndatahe feela yaswanelwa kulapelwa ni kuli ‘hanaaka lapela’ Satani nihaiba feela hañwi, naakabonisa kuli ueza tato ya Satani. Jesu ka busepahali naahanile kuli Muliki yamaswe yo abe mulimu wahae. Bakeñisa kuli Jesu naahanile kueza zanaa mubulelezi Satani, ‘Diabulosi amusiya.’ *

11. Lukona kuhanyeza cwañi Satani ni miliko yahae?

¹¹ Lwakona kuhanela Satani ni miliko ya mwa lifasi lahae lelimaswe kakuli ni luna lwakona kuikezeza keto sina Jesu. Jehova ulufile mpo yende ya kuiketela za kueza. Kabakaleo, hakuna yakona kuluhapeleza kuli lutuhele kulapela Jehova ka nzila yelukile, nihaiba yena Muliki yamaswe yomutuna yo, yali sibupiwa sa moya haakoni kuluhapeleza kueza cwalo. Haluka ‘hanela Satani ka busepahali inze lutiile mwa tumelo,’ kukaswana feela inge kuli lumubulelela kuli: “Zwa Satani!” (1 Pit. 5:9) Muhupule kuli Satani naasiile Jesu hanaa muhanezi ka kutiya. Ka mukwa oswana, Bibele ilubulelela kuli: “Muhanyeze Diabulosi, mi ukasaba ku mina.”—Jak. 4:7.

12. Satani naabonisize cwañi mwa simu ya Edeni kuli naalwanisa taba ya kulapela Jehova ka nzila yelukile?

¹² Satani hanaalikile Jesu lwa mafelelezo, naabonisize kuli ki yena sila sesituna sa balapeli ba Jehova babasepahala. Lilimo-limo kwamulaho, mwa simu ya Edeni, Satani naabonisize hande mwatoyezi taba ya kulapela Jehova ka nzila yelukile. Hanaapumile Eva ili yo hamulaho naakukuelize Adama kusalatelela mulao wanaa mufile Jehova, Satani naakalile kuzamaisa Adama ni Eva. (Mubale Genese 3:1-5; 2 Makor. 11:3; Sin. 12:9) Niti kikuli Satani naabile mulimu wabona, mi bona nebakalile kumulapela, nihaike kuli mwendi nebasika ziba luli kuli yanaabapuma ki mañi. Kuzwa fo, ka kutahisa kuli Adama ni Eva bakwenuhele Mulimu mwa simu ya Edeni, Satani naalwanisize bubusi bwa Jehova kamba tukelo yahae ya kubusa, mi naakalisize kulwanisa taba ya kuli Jehova alapelwe ka nzila yelukile. Naaezize cwañi cwalo?

13. Taba ya kulapela Jehova ka nzila yelukile iama cwañi bubusi bwahae?

 ¹³ Taba ya bubusi bwa Mulimu iama taba ya kumulapela ka nzila yelukile. Mubusi wa niti, yena ‘yanaabupile lika kaufela,’ ki yena feela yaswanelwa kulapelwa. (Sin. 4:11) Jehova hanaabupile Adama ni Eva inze bapetehile ni kubabeya mwa simu ya Edeni, naalelile kuli nako hainze iya, lifasi kaufela litale batu babapetehile, babamusebeleza ka kuitatela ni kumulapela ka lipilu zabona kaufela. (Gen. 1:28) Satani naalwanisize bubusi bwa Jehova bakeñisa kuli naalakalize kulapelwa, ili nto yeswanelwa kufiwa feela ku Jehova yena Mulena Yapahami ka Kufitisisa.—Jak. 1:14, 15.

14. Kana Satani naakonile kutuhelisa batu kulapela Jehova ka nzila yelukile? Mutaluse.

¹⁴ Kana Satani naakonile kulwanisa taba ya kulapela Jehova ka nzila yelukile? Naatahisize kuli Adama ni Eva bakwenuhele Mulimu. Kuzwa feela ka nako yeo, Satani ulwanisize taba ya kuli Jehova alapelwe ka nzila yelukile, ubata kuli batu babañata bakwenuhele Jehova Mulimu. Satani naazwezipili kulwanisa balapeli ba Jehova mwa linako za kwamulaho pili Kreste asika taha kale. Mwa  linako za baapositola, naakukuelize batu babañwi kuli babe bakwenuheli ili kutahisa kuli puteho ya Sikreste isilafale, mi hamulaho wa nako nekutilo bonahala inge kuli batu habasa lapela Jehova ka nzila yelukile. (Mat. 13:24-30, 36-43; Lik. 20:29, 30) Kukala mwa lilimo za ma 100 C.E., balapeli ba niti nebahapilwe kwa moya ka nako yetelele ki Babilona Yomutuna, bona bulapeli kamukana bwa buhata mwa lifasi. Kono Satani haasika kona kupaleliswa mulelo wa Mulimu ka za kulapela Jehova ka nzila yelukile. Hakuna nto yekona kupaleliswa Mulimu kutaleleza mulelo wahae. (Isa. 46:10; 55:8-11) Libizo lahae laamiwa, mi muhupule kuli kamita uezanga lika ka kuya ka taluso ya libizo lahae. Jehova watalelezanga mulelo wahae ka nako kaufela!

15. Ki muhato mañi wanaangile Jehova mwa simu ya Edeni wa kuatula bakwenuheli ni kubona teñi kuli wataleleza mulelo wahae?

¹⁵ Jehova naangile muhato kapili-pili mwa simu ya Edeni wa kuatula bakwenuheli ni kubona teñi kuli wataleleza mulelo wahae.  (Mubale Genese 3:14-19.) Adama ni Eva hane basali mwa simu ya Edeni, Jehova aatula bakwenuheli bao ka kuya ka mone bafoselize, wapili neli Satani, kihona aatula Eva, mi kwa mafelelezo aatula Adama. Mwa manzwi anaabulelezi Satani, yena yene basakoni kubona bo Adama ni Eva, Jehova naabulezi cimo za kutaha kwa “mwana” yanaaka felisa lika zetahisizwe ki bukwenuheli bo. “Mwana” yo yanaasepisizwe, naakapeta musebezi wa butokwa hahulu kuli mulelo wa Jehova wa kumulapela ka nzila yelukile utalelezwe.

16. Kuzwa feela fone bakwenuhezi bo Adama ni Eva mwa simu ya Edeni, Jehova uzwezipili cwañi kusebeza ilikuli ataleleze mulelo wahae?

¹⁶ Kuzwa feela fone bakwenuhezi bo Adama ni Eva mwa simu ya Edeni, Jehova uzwezipili kusebeza ilikuli ataleleze mulelo wahae. Naalukisize kuli batu babasika petahala bamulapele ka mwatokwela sina feela moluka itutela mwa kauhanyo yetatama. (Maheb. 11:4–12:1) Hape ka moya wahae, Jehova naasusumelize bañoli basikai ba Bibele kuli bañole bupolofita bobunde bobubulela za kuli naakalapelwa hape ka nzila yelukile, ili bañoli babacwale ka Isaya, Jeremia, ni Ezekiele. Taba ya kukutiswa sinca kwa lika ibulezwi hahulu mwa Bibele. Bupolofita bo kaufela bukatalelezwa ki “mwana” yanaasepisizwe, yanaatilo zibahala kuba Jesu Kreste. (Magal. 3:16) Jesu naayemezi hahulu taba ya kulapela Jehova hape ka nzila yelukile, sina feela mwanaaboniselize ka kalabo yanaafile hanaalikilwe ki Satani lwabulaalu. Ka niti, Jesu ki yena yo Jehova aketile kuli ataleleze bupolofita bobubulela za kukutiswa sinca kwa lika. (Sin. 19:10) Jesu ukalukulula batu ba Mulimu mwa  butanga bwa kwa moya ni kutahisa kuli batu kaufela balapele feela Jehova Mulimu.

17. Ki kabakalañi halutabiswa ki bupolofita bwa mwa Bibele bobubulela za kukutiswa sinca kwa lika?

¹⁷ Kwatabisa mi kwatiisa tumelo kuituta za bupolofita bwa mwa Bibele bobubulela za kukutiswa sinca kwa lika. Bupolofita bo bwatabisa luli, kakuli lunyolezwi nako yeo zebupilwe kaufela zepila mwa lihalimu ni fa lifasi, likaswalisana hamoho kulapela Jehova Mulena Yapahami ka Kufitisisa ka nzila yelukile. Bupolofita bo hape bulufa sepo, bakeñisa kuli bulutaluseza lisepiso zende hahulu zefumaneha mwa Linzwi la Mulimu. Kaufelaa luna lunyolezwi kubona Jehova hakataleleza lisepiso zahae, zekopanyeleza zuho ya balatiwa baluna babashwile, lifasi lelili paradaisi, ni bupilo bobusa feli inze lunani mibili yepetehile.—Isa. 33:24; 35:5, 6; Sin. 20:12, 13; 21:3, 4.

18. Lukaitutañi mwa buka ye?

¹⁸ Mwa buka ye, lukaituta za bupolofita bobutabisa bobufumaneha mwa buka ya mwa Bibele ya Ezekiele. Buñata bwa bupolofita bo, bubulela hahulu za kulapela Jehova hape ka nzila yelukile. Lukanyakisisa mo bupolofita bwa Ezekiele buswalisanela ni bupolofita bobuñwi, mobukatalelelezwa ka Kreste, ni mobulutuseza.—Mubone mbokisi yeli, “Litaba ka za Buka ya Ezekiele.”

19. Muikatulezi kuezañi, mi ki kabakalañi?

¹⁹ Ka silimo sa 29 C.E., mwa lihalaupa la Judea, Satani naapalezwi kutuhelisa Jesu kulapela Jehova ka nzila yelukile. Luna bo? Satani ulika mwakonela kaufela kuli alutuhelise kulapela Jehova ka nzila yelukile. (Sin. 12:12, 17) Haike buka ye ilutuse kuzwelapili kuhanyeza Muliki yamaswe yo. Mi haike zelubulela ni zelueza libonise kuli lwalumelelana ni manzwi ali: “Ki Jehova Mulimu wahao yeulukela kulapela.” Halukaeza cwalo, lukaba ni sepo ya kutobona moukatalelelezwa mulelo wa Jehova wa kuli zebupilwe kaufela mwa lihalimu ni mwa lifasi, liswalisane hamoho kufa Jehova zemuswanela, ili kueza molukonela kaufela kumulapela ka nzila yelukile!