Pfukelani kha mafhungo

Pfukelani kha zwi re ngomu

NDIMA 1

“U Tea U Rabela Yehova Mudzimu Wau”

“U Tea U Rabela Yehova Mudzimu Wau”

MATEO 4:10

TSHIPIKWA: Ndi ngani vhurabeli ho kunaho vhu tshi tea u vusuluswa?

1, 2. Yesu o ya hani sogani ḽa Yudea nga tshifhefho nga ṅwaha wa 29 C.E., nahone ha itea mini khae e henefho? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.)

NDI mathomoni a tshifhefho nga ṅwaha wa 29 C.E., Yesu u sogani ḽa Yudea, devhula ha Lwanzhe lwo Faho. Musi Yesu o no lovhedzwa na u ḓodziwa, o iswa henefho sogani nga muya mukhethwa. O vha o ya henefho fhethu hu re na matombo na miedzi uri a fhedze maḓuvha a 40 a tshi khou ḓidzima, u rabela na u elekanya e fhethu ho fhumulaho. Khamusi nga tshenetsho tshifhinga Yehova o amba na Murwa wawe u itela u mu lugiselela zwe a vha a tshi ḓo ṱangana nazwo.

2 Musi Saṱhane a tshi vhona uri Yesu ha tsheena nungo nga nṱhani ha uri u na nḓala, o ya khae. Zwe zwa itea zwi dzumbulula mafhungo a ndeme ane a kwama vhoṱhe vha funaho vhurabeli ho kunaho, u katela na inwi.

“Arali U Murwa Wa Mudzimu . . . ”

3, 4. (a) Ndi mini zwe Saṱhane a zwi amba kha milingo mivhili ya u thoma, nahone o vha a tshi khou lingedza u ita uri Yesu a humbule mini nga ha Mudzimu? (b) Saṱhane u shumisa hani vhukwila vhu fanaho ṋamusi?

3 Vhalani Mateo 4:1-7. Musi Saṱhane a tshi thoma u linga Yesu, o shumisa maipfi ane a ri, “Arali u murwa wa Mudzimu.” Naa Saṱhane o vha a tshi timatima uri Yesu ndi Murwa wa Mudzimu? Hai. Saṱhane o vha e murwa wa Mudzimu, fhedzi o shandukela Mudzimu. O vha a tshi tou zwi ḓivha zwavhuḓi-vhuḓi uri Yesu ndi Murwa wa Mudzimu wa tanzhe. (Vhakol. 1:15) Zwi tou pfala uri Saṱhane o vha a tshi ḓivha na zwe Yehova a zwi amba e ṱaḓulu musi Yesu a tshi lovhedzwa: “Hoyu ndi Murwa wanga, ane nda mu funa, ane nda mu takalela.” (Mat. 3:17) Khamusi Saṱhane o vha a tshi ṱoḓa uri Yesu a vhone u nga Khotsi awe ha fhulufhedzei na uri ha na ndavha nae. Musi Saṱhane a tshi linga Yesu lwa u thoma nga u mu vhudza uri a shandukise matombo a vhe zwiḽiwa, zwavhuḓi-vhuḓi o vha a tshi khou uri: ‘Samusi u Murwa wa Mudzimu, ndi ngani Khotsi au a sa u fhi zwiḽiwa fhano sogani?’ Musi Saṱhane a tshi mu linga lwa vhuvhili nga u mu vhudza uri a ḓipose fhasi a tshi bva kha ṱhanga ya thembele, nga maṅwe maipfi o vha a tshi khou ri: ‘Samusi u Murwa wa Mudzimu, naa u a fhulufhela zwa vhukuma uri Khotsi au u ḓo u tsireledza?’

4 Saṱhane ane a vha Mulingi u kha ḓi shumisa vhukwila vhu fanaho na ṋamusi. (2 Vhakor. 2:11) Onoyo Mulingi u lindela u swikela vhagwadameli vha ngoho vha tshi kulea nungo, a kona u vha ṱhasela, kanzhi nga nḓila dzo dzumbamaho. (2 Vhakor. 11:14) U lingedza u ri fhura uri ri vhone u nga Yehova a nga si vhuye a ri funa kana a ri takalela. U dovha a lingedza u ita uri ri vhone u nga Yehova ha fhulufhedzei na uri a nga si ite zwe a zwi amba Bivhilini. Fhedzi hayo ndi mazwifhi madaladala. (Yoh. 8:44) Ri nga sumbedza hani uri eneo ndi mazwifhi?

5. Yesu o ita mini musi a tshi lingwa lwa u thoma na lwa vhuvhili?

5 Kha ri vhone uri Yesu o ita mini musi a tshi lingwa lwa u thoma na lwa vhuvhili. O vha e na vhungoho ha uri u a funiwa nga Khotsi awe nahone o vha a tshi fhulufhela Khotsi awe. Yesu o hanedza Saṱhane nga ho livhaho nga u mu vhudza zwine zwa bva Ipfini ḽa Khotsi awe ḽine ḽa vha Bivhili. Yesu o shumisa maṅwalo e a vha e na dzina ḽa Mudzimu ḽine ḽa vha Yehova. (Dot. 6:16; 8:3) Samusi e Murwa wa Mudzimu, o shumisa dzina ḽa Mudzimu u sumbedza uri u a fhulufhela Khotsi awe. Ḽeneḽo dzina ḽo khetheaho ḽi khwaṱhisedza uri Yehova u ḓo ita zwoṱhe zwe a fhulufhedzisa. *

6, 7. Ri nga kunda hani milingo ya Saṱhane?

6 Ri nga kunda milingo ya Saṱhane nga u ḓitika nga zwine ra zwi guda Bivhilini na u humbula nga ha zwine dzina ḽa Mudzimu ḽa amba zwone. Bivhili i ri vhudza uri Yehova u a funa vhashumeli vhawe, u na ndavha navho, zwihuluhulu vho ṱungufhalaho. Arali ra shumisa zwine Bivhili ya ri vhudza zwone, ri ḓo kona u zwi vhona uri Saṱhane o vha a tshi khou zwifha musi a tshi amba uri Yehova a nga si vhuye a ri funa. (Ps. 34:18; 1 Pet. 5:8) Arali ra dzula ri tshi humbula uri Yehova u tshila u tendelana na zwine dzina ḽawe ḽa amba zwone, ri ḓo mu fhulufhela ri sa timatimi ngauri ndi Muiti wa zwine a fhulufhedzisa.—Mir. 3:5, 6.

7 Fhedzi tshipikwa tshihulwane tsha Saṱhane ndi tshifhio? Zwavhuḓi-vhuḓi u ṱoḓa mini kha riṋe? Phindulo yo vhonala zwavhuḓi musi Saṱhane a tshi linga Yesu lwa vhuraru.

“Arali Wa Gwadama Wa Nthabela”

8. Musi Saṱhane a tshi linga Yesu lwa vhuraru, o bvisela hani khagala zwe a vha a tshi khou zwi ṱoḓa?

8 Vhalani Mateo 4:8-11. Musi Saṱhane a tshi linga Yesu lwa vhuraru, o bvisela khagala zwe a vha a tshi khou zwi ṱoḓa. Saṱhane o sumbedza Yesu (khamusi kha bono) “mivhuso yoṱhe ya shango na vhugala hayo,” fhedzi ho ngo mu sumbedza uri yeneyo mivhuso i na vhukwila. O vhudza Yesu a ri: “Hezwi zwoṱhe ndi ḓo u ṋea arali wa gwadama wa nthabela.” * Saṱhane o vha a tshi khou ṱoḓa u gwadamelwa! Saṱhane o vha a tshi ṱoḓa uri Yesu a ṱutshele Khotsi awe, a gwadamele ene sa mudzimu wawe. Zwe Saṱhane a amba uri u ḓo zwi ṋea Yesu, zwo vha zwi tshi vhonala zwi tshi kunga. O vha a tshi khou amba uri Yesu u ḓo vha na maanḓa kha zwithu zwoṱhe na lupfumo lwoṱhe lwa dzitshaka na uri zwo vha zwi sa ḓo ṱoḓea uri a shengele. O vha a sa ḓo ambadzwa khare ya mipfa, u rwiwa na u ombelwa kha danda. Yesu o vha a tshi zwi ḓivha uri Saṱhane o vha a tshi nga mu ṋea yeneyo mivhuso ngauri ndi ya Saṱhane. Yesu ho ngo hanedza uri Saṱhane u langa mivhuso ya shango! (Yoh. 12:31; 1 Yoh. 5:19) Saṱhane o vha a tshi nga ita zwoṱhe zwine a nga kona uri a kheluse Yesu kha vhurabeli ho kunaho ha Khotsi awe.

9. (a) Zwavhuḓi-vhuḓi Saṱhane u khou ṱoḓa mini kha vhagwadameli vha ngoho, nahone u lingedza hani u ri linga? (b) Vhurabeli hashu vhu katela mini? (Sedzani bogisi “Vhurabeli Ndi Mini?”)

9 Na ṋamusi, Saṱhane u ṱoḓa nga mbilu yoṱhe uri ri mu gwadamele, nga ho livhaho kana nga nḓila dzi sa vhonali. Samusi Saṱhane e “mudzimu wa ḽino shango,” vhathu vha re kha vhurabeli hoṱhe ha mazwifhi ha Babele Ḽihulu vha khou mu gwadamela vha sa zwi ṱhogomeli. (2 Vhakor. 4:4) Fhedzi ha fushei naho e na vhathu vhanzhi-vhanzhi vhane vha mu gwadamela, u ṱoḓa u linga vhashumeli vha Mudzimu uri vha litshe u ita zwine Mudzimu a zwi funa. U lingedza u ri kunga uri ri ṱoḓe lupfumo na maanḓa zwa shango ḽawe, “nṱhani ha u ita zwo lugaho” naho zwi tshi nga ita uri ri tambule. (1 Pet. 3:14) Arali ra kundwa nga yeneyo milingo, ra ṱutshela vhurabeli ho kunaho, ra vha tshipiḓa tsha shango ḽa Saṱhane, ri ḓo vha ri tshi khou gwadamela Saṱhane na u ita uri a vhe mudzimu washu. Ri nga kunda hani mulingo wo raloho?

10. Yesu o ita mini musi a tshi lingwa lwa vhuraru, nahone ndi ngani?

10 Ṱhogomelani zwe Yesu a ita musi a tshi lingwa lwa vhuraru. O sumbedza uri u a fhulufhedzea kha Yehova nga ho fhelelaho nga u ṱavhanya a pandela Mulingi, a ri: “Ṱuwa Saṱhane!” Samusi o zwi ita kha milingo mivhili ya u thoma, Yesu o amba zwo ṅwalwaho kha Dotoronomio, a ri: “Ho ṅwalwa u pfi: ‘U tea u rabela Yehova Mudzimu wau, u shumele ene fhedzi.’” (Mat. 4:10; Dot. 6:13) Yesu o hana u kungiwa, a si tende u ṋewa vhuimo ha shango he ha vha vhu tshi ḓo ita uri a tshile vhutshilo havhuḓi a sa tambuli. O vha a tshi zwi ḓivha uri zwi ḓo vha zwa tshifhinganyana. O zwi ṱhogomela uri ndi Khotsi awe fhedzi o fanelwaho nga u gwadamelwa na uri u ‘rabela’ Saṱhane naho lu luthihi fhedzi zwi amba u mu gwadamela. Yesu o hana o khwaṱha uri Saṱhane a vhe mudzimu wawe. Musi Diabolo a tshi vhona uri o kundwa, o mbo ḓi mu “ṱutshela.” *

“ṰUWA SAṰHANE!” (Sedzani phara 10)

11. Ri nga kunda hani Saṱhane musi a tshi ri linga?

11 U fana na Yesu, ri nga hanedza Saṱhane na u kunda milingo ya shango ḽawe ḽivhi ngauri ri a kona u ḓikhethela. Yehova o ri fha tshifhiwa tshavhuḓi tsha u ḓikhethela. Ndi ngazwo hu si na na muthihi, naho e Mulingi muvhi a re na maanḓa, ane a nga ri kombetshedza u litsha vhurabeli ho kunaho. Musi ri tshi ‘lwa na [Saṱhane] ro khwaṱha lutendoni’ nga u fhulufhedzea, ri vha ri tshi khou ri: “Ṱuwa Saṱhane!” (1 Pet. 5:9) Humbulani uri Saṱhane o ṱuwa musi a tshi vhona uri Yesu u khou hana a tshi tou dadadza. Nga nḓila i fanaho, Bivhili i a ri khwaṱhisedza uri: “Ni lwe na Diabolo, u ḓo ni shavha.”—Yak. 4:7.

Ri nga khetha u iledza milingo ya shango ḽa Saṱhane (Sedzani dziphara 11, 19)

Swina Ḽa Vhurabeli Ho Kunaho

12. Tsimuni ya Edeni, Saṱhane o sumbedza hani uri u vhenga vhurabeli ho kunaho?

12 Kha mulingo wa u fhedza, Saṱhane o zwi bvisela khagala uri ndi ene swina ḽa u thoma ḽa vhurabeli ho kunaho. Miṅwahani minzhi yo fhiraho ngei tsimuni ya Edeni, Saṱhane o zwi bvisela khagala uri u vhenga vhurabeli ha Yehova. Saṱhane o ungeledza Eva, we na ene a ungeledza Adamu uri a si thetshelese ndaela ya Yehova, zwenezwo zwo ita uri Saṱhane a vhe murangaphanḓa wavho na mulangi wavho. (Vhalani Genesi 3:1-5; 2 Vhakor. 11:3; Nzumb. 12:9) Zwi re zwone ndi uri Saṱhane o mbo ḓi vha mudzimu wavho, vhone vha vha vhagwadameli vhawe, naho vho vha vha sa ḓivhi uri vha khou xedzwa nga nnyi. Zwiṅwe hafhu, musi Saṱhane a tshi ita uri Adamu na Eva vha shandukele Yehova tsimuni ya Edeni, o vha a tshi khou pikisa vhuvhusahoṱhe ha Yehova kana ndugelo yawe ya u vhusa, u katela na u ṱhasela vhurabeli ho kunaho. Nga nḓila-ḓe?

13. Mafhungo a vhuvhusahoṱhe a kwama hani vhurabeli ho kunaho?

13 Mafhungo a vhuvhusahoṱhe a kwama vhurabeli ho kunaho. Ndi Muvhusi wa ngoho fhedzi, we a “sika zwithu zwoṱhe,” o fanelwaho nga u gwadamelwa. (Nzumb. 4:11) Yehova o sika Adamu na Eva vho fhelela, a vha vhea tsimuni ya Edeni. Tshipikwa tshawe ho vha hu uri shango ḽi ḓale nga vhathu vha si na tshivhi, vha Mu gwadamele nga u ḓifunela zwi tshi bva mbiluni dzo kunaho. (Gen. 1:28) Saṱhane o pikisa vhuvhusi ha Yehova ngauri o vha a tshi tama uri hu gwadamelwe ene ngeno a sa fanelei. Yehova Murena Muvhusahoṱhe ndi ene fhedzi o tewaho nga u gwadamelwa.—Yak. 1:14, 15.

14. Naa Saṱhane o kunda musi a tshi lwa na vhurabeli ho kunaho? Ṱalutshedzani.

14 Naa Saṱhane o kunda musi a tshi lwa na vhurabeli ho kunaho? O ita uri Adamu na Eva vha furalele Mudzimu. U bva tsheetsho, Saṱhane u khou lwa na vhurabeli ha ngoho, u ṱoḓa u ita uri vhanzhi vha furalele Yehova Mudzimu. Saṱhane ho ngo litsha u ita vhuḓidini ha u linga vhagwadameli vha Yehova zwifhingani zwa musi hu sa athu u vha na tshivhidzo tsha Vhakriste. Ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha C.E., Saṱhane o ita uri hu vhe na vhagunei vhe vha tshinyadza tshivhidzo tsha Vhakriste, zwa ita uri hu vhonele u nga a hu tsheena vhurabeli ho kunaho. (Mat. 13:24-30, 36-43; Mish. 20:29, 30) U bva ḓanani ḽa vhuvhili ḽa miṅwaha C.E., vhagwadameli vha ngoho vho fhedza tshifhinga tshilapfu vhe phuli dza Babele Ḽihulu, ḽine ḽa vha muvhuso wa shango wa vhurereli ha mazwifhi. Fhedzi Saṱhane ho ngo kona u thivhela Mudzimu uri a ite uri hu vhe na vhurabeli ho kunaho. A hu na tshine tsha nga thivhela Mudzimu u swikelela tshipikwa tshawe. (Yes. 46:10; 55:8-11) Dzina ḽawe ḽi a kwamea nahone u dzula a tshi tshimbidzana na zwine dzina ḽawe ḽa amba zwone. Yehova ha kundwi u ita zwe a fhulufhedzisa!

Muimeleli Wa Vhurabeli Ho Kunaho

15. Yehova o ita mini musi a tshi shandukelwa ngei Edeni, nahone o ita hani vhungoho ha uri tshipikwa tshawe tshi si thithisee?

15 Musi hu tshi vha na vhushandukwa ngei Edeni, Yehova o ṱavhanya a dzhia vhukando u itela uri a kone u swikelela tshipikwa tshawe. (Vhalani Genesi 3:14-19.) Musi Adamu na Eva vha tshee tsimuni ya Edeni, Yehova o haṱula eneo mashandukwa mararu nga u tevhekana zwi tshi ya nga nḓila ye vha tshinya ngayo, o thoma nga Saṱhane, a ḓa nga Eva, a fhedzisela nga Adamu. Yehova o vhudza Saṱhane uri hu ḓo ḓa “ṅwana” ane a ḓo lugisa zwoṱhe zwo tshinyadzwaho nga eneo mashandukwa. Onoyo “ṅwana” we ha ambiwa nga hae, o vha a tshi ḓo ita mushumo wa ndeme kha u ita uri tshipikwa tsha Mudzimu nga ha vhurabeli ho kunaho tshi swikelelee.

16. Musi Yehova a tshi shandukelwa ngei Edeni, o ita mini uri vhurabeli ho kunaho vhu bvele phanḓa?

16 Naho ho itwa vhushandukwa tsimuni ya Edeni, Yehova u kha ḓi ṱoḓa u swikelela tshipikwa tshawe. O ita ndugiselelo ya uri vhathu vha songo fhelelaho vha mu rabele nga nḓila yo teaho, samusi ri tshi ḓo zwi vhona kha ndima i tevhelaho. (Vhahev. 11:4–12:1) O hevhedza na vhaṅwe vhaṅwali vha Bivhili uri vha ṅwale vhuporofita vhu takadzaho nga ha u vusuluswa ha vhurabeli ho kunaho. Vhenevho vhaṅwali vha katela Yesaya, Yeremia na Hesekiele. U vusuluswa ha vhurabeli ho kunaho, ndi mafhungo a ndeme Bivhilini. Zwoṱhe zwe zwa porofitiwa zwo vha zwi tshi ḓo itea nga nṱhani ha “ṅwana” ane a ḓo ḓa, ane a vha Yesu Kristo. (Vhagal. 3:16) Yesu ndi Muimeleli wa vhurabeli ho kunaho, samusi o zwi sumbedza zwavhuḓi musi a tshi lingwa lwa vhuraru. Yehova o khetha Yesu uri a ite zwe zwa porofitiwa nga ha u vusuluswa ha vhurabeli ho kunaho. (Nzumb. 19:10) U ḓo vhofholola vhathu vha Mudzimu uri vha si tsha vha phuli dza vhurabeli ha mazwifhi, a vusulusa vhurabeli ho kunaho.

Ni Ḓo Ita Mini?

17. Ndi ngani ri tshi takadzwa nga vhuporofita vhu re Bivhilini vhu ambaho nga ha u vusuluswa ha vhurabeli ho kunaho?

17 Zwi a takadza na u khwaṱhisa lutendo u guda nga ha vhuporofita vhu re Bivhilini vhu ambaho nga ha u vusuluswa ha vhurabeli ho kunaho. Honoho vhuporofita vhu a ri takadza ngauri ro lavhelela tshifhinga tsha musi zwivhumbiwa zwoṱhe zwa ṱaḓulu na zwa kha ḽifhasi zwi tshi gwadamela Yehova Murena Muvhusahoṱhe nga vhuthihi kha vhurabeli ho kunaho. Honovhu vhuporofita vhu ita uri ri vhe na fhulufhelo ngauri vhu na zwithu zwi takadzaho zwi wanalaho Bivhilini zwine zwa ri khwaṱhisedza. Roṱhe ro lavhelela nga maṱo matswuku u vhona zwe Yehova a ri fhulufhedzisa zwi tshi itea. Zwithu zwi ngaho u vuswa ha vhafu, u vhona ḽifhasi ḽi tshi vha pharadiso na u tshila tshoṱhe ri na mutakalo wavhuḓi.—Yes. 33:24; 35:5, 6; Nzumb. 20:12, 13; 21:3, 4.

18. Ri ḓo guda mini kha ino bugu?

18 Kha heyi bugu, ri ḓo guda nga ha vhuporofita vhu takadzaho vhu re kha bugu ya Hesekiele. Vhunzhi ha honoho vhuporofita vhu ambesa nga ha u vusuluswa ha vhurabeli ho kunaho. Ri ḓo haseledza uri vhuporofita ha Hesekiele vhu tshimbidzana hani na vhuṅwe vhuporofita, uri Kristo u ḓo ita hani uri zwe zwa porofitiwa zwi itee na uri vhu ri kwama hani.—Sedzani bogisi “Manweledzo A Bugu Ya Hesekiele.”

19. No ḓiimisela u ita mini, nahone ndi ngani?

19 Nga 29 C.E., ngei sogani ḽa Yudea, Saṱhane o kundwa musi a tshi lingedza u ita uri Yesu a furalele vhurabeli ho kunaho. Fhedzi hu pfi mini nga riṋe? Zwazwino Saṱhane o ḓiimisela tshoṱhe u ri bvisa kha vhurabeli ha ngoho. (Nzumb. 12:12, 17) U nga ri heyi bugu i nga ri thusa u hanedza onoyu Mulingi muvhi. U nga ri ri nga zwi sumbedza nga zwine ra zwi amba na zwine ra zwi ita uri ri tendelana na maipfi ane a ri: “U tea u rabela Yehova Mudzimu wau.” Ndi hone ri tshi ḓo lavhelela u vhona hu tshi itea zwe Yehova a zwi fhulufhedzisa. Vhoṱhe vha re ṱaḓulu na kha ḽifhasi vha ḓo gwadamela Yehova nga mbilu yoṱhe vhe na vhuthihi kha vhurabeli ho kunaho ngauri o tewa nga zwenezwo!

^ phar. 5 Vhaṅwe vha pfesesa uri dzina Yehova ḽi amba uri “U Ita Uri Zwi Vhe Hone.” Ḽi tshimbidzana zwavhuḓi na zwine Yehova a vha zwone samusi e Musiki nahone a tshi Swikelela zwipikwa zwawe.

^ phar. 8 Malugana na zwe Saṱhane a zwi amba, iṅwe bugu ine ya amba nga ha Bivhili i ri: “U fana na kha mulingo wa u tou thoma, we wa balela Adamu na Eva . . . , mafhungo mahulwane ndi uri muthu a khethe arali a tshi ṱoḓa u shumela Mudzimu kana Saṱhane, zwine zwa amba uri muthu u gwadamela onoyo we a mu khetha. Saṱhane u ḓivhea vhuimoni ha Mudzimu.”

^ phar. 10 Kha bugu ya Mateo, milingo ye Yesu a sedzana nayo yo ṅwalwa nga u tou tevhekana, fhedzi kha bugu ya Luka a yo ngo ṅwalwa nga u tevhekana. Kha ri sedze zwiitisi zwiraru. (1) Musi Mateo a tshi amba nga ha mulingo wa vhuvhili, o shumisa ipfi “a” u itela sumbedza uri ho tevhela wone. (2) Zwi tou pfala uri milingo mivhili ya Saṱhane ye ya vha i songo tou livha, ye a i thoma nga u amba maipfi ane a ri, “Arali u murwa wa Mudzimu” yo vha i tshi ḓo tevhelwa nga mulingo wo livhaho wa uri a pfuke mulayo wa u thoma. (Ek. 20:2, 3) (3) Musi Yesu a tshi lingwa lwa vhuraru lune lwa vha lwa u fhedza, o amba maipfi ane a ri, “Ṱuwa Saṱhane!”—Mat. 4:5, 10, 11.